Uw problemen gaan in rook op

Transcriptie

1 Uw problemen gaan in rook op Waarom is het zo verslavend? Wat kunnen we er aan doen? Trudi Tromp-Beelen huisarts en verslavingsarts Jellinek / Arkin Amsterdam

2

3

4 Afhankelijkheid van een middel definitie DSM-IV In periode van 12 maanden minimaal 3 van de volgende punten: tolerantie onthouding gebruik in grotere hoeveelheid/langere duur dan plan de wens gebruik te minderen kost steeds meer tijd (gebruik, herstel van de effecten, artsenbezoek e.d. beïnvloedt sociale/beroepsmatige/vrijetijdsbestedingen gebruik gecontinueerd ondanks druk van omgeving en de wetenschap dat het gebruik problemen oplevert

5

6 Incidentie van verslavingen in Nederland, volgens DSM-IV Regulier gebruik Verslaafden Behandeling in verslavingszorg Tabak minimaal Alcohol Benzodiazepinen minimaal Heroïne Cocaïne? >26.000* Cannabis ? XTC ? 300 *waarvan ca heroïneverslaafden met secundair cocaïneverslaving Bron: Ree J van, Brink W van de. Verslavingen: een inleidend overzicht.

7 NICOTINE is verantwoordelijk voor het onderhouden van de tabaksverslaving. Opmerking: In de toekomst worden mogelijk meer stoffen in tabak gevonden die verslavend werken.

8 Verslavingsrisico s van de gebruiker sociale setting, peer group maatschappelijk gebruik werk en opleiding erfelijkheid andere verslavingen psychiatrische stoornissen

9 Nicotine en genetische factoren rokende ouders, broers en zussen verhogen het risico op verslaving aan roken er zijn genetische verschillen op neuroreceptorniveau genetische verschillen in het metabolisme van nicotine (CYP2A6)

10 Verslavingsrisico s van de gebruiker in psychiatrische klinieken rookt min. 75% van de patiënten met name bij: depressies, angststoornissen en schizofrenie van de zware rokers heeft 30% een alcoholprobleem nu of in het verleden van de alcoholisten rookt 80% van drugsverslaafden en methadongebruikers rookt 98%

11 Verslavingsrisico s met betrekking tot het middel verkrijgbaarheid kosten werkingsmechanisme sterk of zwak werkzaam snelheid van werking en duur van de werking doseringsfrequentie wijze van gebruik (kauwen, slikken, spuiten, inhaleren) tolerantie

12 Cocaïne

13 Farmacokinetische eigenschappen van nicotine nicotine geeft geen duidelijke intoxicatie (i.t.t. andere drugs en alcohol) een zeer potent verslavend middel werkt zeer snel, na opname in de longen bereikt het in 7 seconden de hersenen werkt kort (afhankelijk van genetische factoren) resultaat: men moet vaak doseren, bij 20 sigaretten per dag en 10 inhalaties per sigaret: minimaal 200 doses per dag (let op light, mild en filtersigaretten)

14 (let op: genetische verschillen) Figuur Uit A. Goldstein Addiction. De nicotine spiegel in het bloed na het roken van één sigaret per uur. De bloedmonsters werden iedere 15 minuten genomen. (Nicotinespiegel gegeven in ng/ml bloed).

15

16 Farmacodynamische eigenschappen van nicotine stimulering ontspanning verhoogde concentratie prestatieverbetering stemming verbetering vermindering angst vermindering eetlust

17 NICOTINE werking op het centraal zenuwstelsel DOPAMINE Genot, Onderdrukken Eetlust NORADRENALINE Waakzaamheid, Onderdrukken Eetlust NICOTINE ACETYLCHOLINE VASOPRESSINE SEROTONINE BETA-ENDORPHIN Waakzaamheid, Verbetering Leerproces Verbetering Geheugen Beïnvloeding Stemming,Onderdrukken Eetlust Vermindering van Angst en Spanning BENOWITZ

18 Motiveren. Hoe doe je dat? ongevraagd stopadvies geven! verband leggen tussen klachten en roken op een niet-confronterende, niet-moralistische manier veel begrip tonen en uitleggen barrières bespreken hulpmiddelen bespreken, inclusief medicamenteuze mogelijkheden

19 Ambivalentieschema Gedrag (roken) Huidige situatie (roken) Allereerst vragen naar: Mogelijk nieuwe situatie (niet roken) Vervolgens vragen naar: Voordelen (zoals de patiënt die ziet) Nadelen (zoals de patiënt die ziet) Voordelen (zoals de patiënt die ziet) Nadelen (zoals de patiënt die ziet) 19

20

21 Stadia van gedragsverandering en hulpverleningstaken Stadium cliënt Taak van de hulpverlener Voorstadium Informatie geven, relatie leggen klachten - gebruik, bezorgdheid vergroten Overwegen Beslissen Uitvoeren Volhouden Terugvallen Afwegen van de voor- en nadelen, persoonlijke effectiviteit versterken Hulp bij het nemen van een weloverwogen besluit Hulp bij uitvoeren van de verandering, zelfcontroletechnieken Terugvalpreventie: herkennen van risicosituaties, vaardigheidstraining Hulp bij het overwegen om opnieuw het proces te doorlopen

22 Barrières

23 Barrières inventariseren en bespreken: Mislukken eerdere stoppogingen. Gewichtstoename door stoppen. Dagelijkse stress neemt toe door stoppen. Nu niet het goede moment. Huisgenoten blijven roken. Chagrijnig worden bij stoppen. Prestatie/ concentratie vermindert bij stoppen. Angst dat de behoeft aan een sigaret levenslang blijft.

24 Nicotine-onthouding volgens de DSM-IV: Opmerking: kan minstens 3 weken duren! (Veel langer dan bij andere drugs en alcohol) dysfore of depressieve stemming slapeloosheid prikkelbaarheid, frustratie of woede angst concentratieproblemen rusteloosheid vertraagde hartfrequentie toegenomen eetlust of gewichtstoename

25 Daarnaast kans op: tijdelijke hyperreactiviteit van de longen obstipatie verergering van psychiatrische co-morbiditeit CRAVING de craving na stoppen met roken kan maanden tot jaren duren! (veel langer dan bij alcohol of drugs)

26

27 Medicamenteuze behandeling Nicotinesubstitutie: pleisters (kunnen gecombineerd worden met een van de andere toedieningsvormen) kauwgom sublinguale tablet zuigtablet Andere medicatie: Bupropion * Nortriptyline * Varenicline * Kunnen gecombineerd worden met nicotinevervangende middelen

28 Nicotinesubstitutie: pleisters 7, 14, 21 mg / 24 uur (kunnen gecombineerd worden met een van de andere toedieningsvormen) kauwgom 2mg en 4mg sublinguale tablet 2mg zuigtablet 1mg, 1,5mg, 2mg, 4mg

29

30 Nicotine concentration (ng/ml) Patch, 15 mg Tablet, 2 mg Gum, 4 mg Cigarette Time (h)

31 Nicotinesubstitutie: (opmerking: evt. afbouw mogelijk) dosering afhankelijk van het aantal gerookte sigaretten pleisters kunnen gecombineerd worden met andere toedieningsvormen duur van de behandeling 6 weken tot 6 maanden bijwerkingen: -lokaal: irritatie van huid, mond en keel -verder: hik en maagklachten contra-indicaties*: instabiele angina pectoris, ernstige aritmieën, recent CVA *Opmerking: - minder cardiaal risico dan doorroken - geeft geen toename stollingneiging - geen exposure aan koolmonoxide

32 NICOTINE werking op het centraal zenuwstelsel DOPAMINE Genot, Onderdrukken Eetlust NORADRENALINE Waakzaamheid, Onderdrukken Eetlust NICOTINE ACETYLCHOLINE VASOPRESSINE SEROTONINE BETA-ENDORPHIN Waakzaamheid, Verbetering Leerproces Verbetering Geheugen Beïnvloeding Stemming,Onderdrukken Eetlust Vermindering van Angst en Spanning BENOWITZ

33 Bupropion (kan gecombineerd met NVM) werking: dopaminerg, noradrenerg (serotonerg) dosering: eerste 6 dagen: 1 x dd 150 mg. daarna 2 x dd 150 mg. gedurende 7 tot 9 weken rookstopdatum: ± 10 dagen na start medicatie bijwerkingen: o.a. overgevoeligheidsreacties, droge mond, hoofdpijn, slapeloosheid (niet na 18.00h innemen), obstipatie, depressie, angst, concentratiestoornissen Let op: contra-indicaties (epilepsie,leverfunctiestoornis en interacties!!

34 Nortriptyline* (*niet geregistreerd voor stoppen met roken) (kan gecombineerd met NVM) werking: serotonerg, noradrenerg, anticholinerg dosering: dag 1-3: 1xdd 25mg, dag 4-6: 1xdd 50mg, daarna evt. 1xdd 75mg (ouderen/adolescenten resp. 1xdd 10 mg, 20mg, 30-40mg) gedurende 7-12 weken rookstopdatum: 7-8 dagen na start medicatie bijwerkingen: o.a. droge mond, hoofdpijn, maag-darmstoornissen, slapeloosheid, slaperigheid, accomodatiestoornissen. Let op contra-indicaties o.a. recent myocardinfarct.

35 Varenicline (eventueel combineren met NVM) partiële agonist, partiële antagonist van nicotine dosering: dag 1-3: 1xdd 0,5mg, dag 4-7: 2xdd 0,5mg, vanaf dag 8: 2xdd 1,0mg gedurende: 12 weken (of langer) rookstopdatum: tussen dag 8 en 14 bijwerkingen: misselijkheid, hoofdpijn, slapeloosheid, vreemde dromen enige contra-indicatie ernstige nierfunctiestoornis geen interacties

36 Nabije toekomst: Vaccinatie: Rationale for Immunotherapy ADDICTION Nicotine in Blood REWARD X Blood/Brain Barrier Dopamine Release Nicotinic Acetylcholine Receptors in Brain

37 Behandelaanbod: groeps- of individuele leefstijltraining

38 Rationale van de module Motivering Doorbreken van gedrag Terugvalpreventie

39 Individuele module 6 of 10 behandelsessies van 45 minuten Periode van 3 tot 5 maanden Eventueel artsconsult(en)

40 Groepsmodule 11 behandelsessies van 2 uur Periode van 5-6 maanden Gesloten groep 10 tot 15 deelnemers Medische voorlichting Eventueel artsconsult(en)

41 Inhoud van de modules Zelfregistratie Voor- en nadelenbalans Doelen stellen Zelfcontrolemaatregelen Functie-analyse Noodplan Vaardigheidstraining omgaan met craving omgaan met sociale druk overige risicosituaties

42 Huidige kennis van verslaving i.h.a. en van tabaksverslaving in het bijzonder roken is een verslaving de ziektelast is enorm stoppen is altijd zinvol er is grote kans op terugval terugval wordt veroorzaakt door craving terugval hoeft geen mislukking te zijn maar kan een leerzame ervaring zijn steeds meer medicatie beschikbaar als onderdeel van de behandeling naast gedragstherapie!! medicamenteuze ondersteuning kan de slagingskans verhogen

43