Stoppen met roken. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
|
|
- Jozef van der Horst
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Stoppen met roken Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg
2 Inhoud Stoppen met roken 3 De effecten van roken op je gezondheid 3 De feiten over roken 4 De voordelen van stoppen met roken 5 Beslissen wanneer je stopt met roken 7 Stoppen met roken zonder hulp 8 Stoppen met roken met behulp van nicotinevervangers 9 Stoppen met roken met behulp van je arts en Alphega apotheek 10 Wanneer moet je een arts raadplegen voor het stoppen met roken? 10 Tips om het stoppen met roken vol te houden 11 2
3 Stoppen met roken Geef het op, voorgoed! We weten dat ten minste 70% van de rokers wil stoppen met roken. Door het lezen van deze folder vindt de eerste stap plaats op weg naar een rookvrije toekomst. Stel je voor dat je rookvrij bent! Denk na over hoe geweldig het zou zijn om de zorgen over je gezondheid achter je te laten. Miljoenen mensen zijn je voor gegaan. Jij kan het ook. We realiseren ons dat stoppen met roken niet eenvoudig is en bieden je daarbij alle begeleiding en ondersteuning die je nodig hebt om deze gewoonte te doorbreken. De effecten van roken op je gezondheid Verhoogde kans op kanker Tabaksrook bevat meer dan chemische stoffen die eerst binnenkomen in de mond, neus, keel en dan de longen. Ten minste 40 van deze stoffen staan erom bekend kanker te veroorzaken. Het is dus geen wonder dat het risico van orale, neus- en keelkanker dramatisch is toegenomen onder rokers. Bijna mensen per jaar lijden aan longkanker. Longziekten Ongeveer mensen sterven elk jaar aan chronische obstructieve longziekte (COPD). Dit is een ernstige longziekte die bronchitis en emfyseem omvat. Meer dan 8 op de 10 van deze sterfgevallen zijn direct gerelateerd aan roken. Verminderde levensverwachting Roken kan je leven verkorten op minstens 20 ver schil - lende manieren. Het is een aanzienlijke oorzaak van hart- en vaatziekten, doordat rokers 2 tot 3 keer meer kans op een hartaanval hebben dan niet-rokers. Daarnaast zijn er duidelijke tekenen van het circuleren van de schadelijke stoffen van roken door het hele lichaam. Dit kan vervolgens maagzweren, kanker van 3
4 de blaas, nieren, maag en pancreas veroorzaken en kan bijdragen tot cervicale kanker en leukemie. Het resultaat hiervan is dat de helft van de lange termijn rokers vroegtijdig zullen overlijden, als direct gevolg van het roken. Gemiddeld kan roken de levensverwachting met 14 jaar verkorten. De feiten over roken Roken is de grootste oorzaak van vermijdbare ziekten en voortijdige sterfte, verantwoordelijk voor meer dan sterfgevallen per jaar. Naast bovengenoemde ziekten zijn er nog problemen die het leven moeilijk kunnen maken. Roken-gerelateerde problemen Roken verhoogt het risico op griep en andere infecties, door wijzigingen in het immuunsysteem. Roken veroorzaakt tandvleesontsteking. Een belangrijke oorzaak van verlies van tanden. Roken beschadigt de huid. Ook veroorzaakt roken rimpels rond de ogen en de mond. Roken veroorzaakt vroegtijdige veroudering door een slechte bloedsomloop en laag zuurstofgehalte in het bloed. Daardoor hebben rokers twee keer zoveel kans op psoriasis. Roken kan invloed hebben op de oogzenuw, waardoor het verlies van het gezichtsvermogen kan optreden en is een belangrijke oorzaak van staar. Roken kan de vruchtbaarheid verminderen bij mannen en vrouwen. Roken kan leiden tot impotentie bij mannen. Effecten van meeroken Naast dat roken schadelijk is voor jezelf, brengt het ook de gezondheid van de mensen om je heen in gevaar. Dit door middel van zogenaamd passief roken of meeroken. Roken in de buurt van kinderen kan ernstige aandoeningen van de luchtwegen veroorzaken, zoals bronchitis en longontsteking. 4
5 Meeroken: Verhoogt het risico op het krijgen van astma en kan astma-aanvallen veroorzaken. Verhoogt het risico op meningitis bij kinderen. Verhoogt de kans dat baby s en kinderen vaker last van hoest en verkoudheid krijgen. Wiegendood komt 2 keer zo vaak voor bij baby s van rokende moeders. Daarnaast hebben de kinderen waarvan de ouders roken 3 keer meer kans op het overnemen van deze gewoonte als kinderen uit nietroken huishoudens. De voordelen van stoppen met roken Het goede nieuws is dat met stoppen met roken de meeste gevolgen van roken worden omgekeerd. Binnen 20 minuten na het stoppen met roken, beginnen de positieve effecten op je gezondheid. 5
6 Tijd sinds je gestopt bent Voordelen voor je gezondheid 20 minuten Bloeddruk en hartslag worden weer normaal. 8 uur Nicotine en koolmonoxide (giftig gas in sigarettenrook) in het bloed worden gehalveerd en zuurstof in het bloed wordt weer normaal. 24 uur Koolmonoxide is verwijderd uit het lichaam en de longen beginnen met het opruimen van slijm en andere rook-afvalstoffen. 48 uur Er is geen nicotine in het lichaam meer aanwezig en reuk en smaak zijn sterk verbeterd. 72 uur Ademhalen wordt makkelijker, bronchiën beginnen te ontspannen en de energie wordt verhoogd. 2 tot 12 weken De bloedcirculatie verbetert, waardoor wandelen en lopen een stuk makkelijker is. 3 tot 9 maanden Hoesten, piepende ademhaling en ademhalingsproblemen verbeteren en de longfunctie wordt verhoogd met 10%. 1 jaar Risico op een hartaanval daalt tot ongeveer de helft van dat van een roker. 10 jaar Risico op longkanker daalt tot de helft van die van een roker. 15 jaar Risico op een hartaanval daalt tot hetzelfde niveau als iemand die nooit heeft gerookt. 6
7 Naast de voordelen voor de gezondheid zitten er ook nog andere voordelen aan het stoppen met roken. Financiële voordelen Roken is een zeer dure gewoonte. Denk eens aan wat je zou kunnen doen met al het geld dat je extra overhoudt. Wanneer je een pakje sigaretten per dag rookt heb je na een maand genoeg geld over voor bijvoorbeeld een weekend weg. Andere voordelen Wanneer je stopt met roken, ontdoe je jezelf van de muffe tabakgeur in je haar, huid en kleren. Je huid wordt gezonder en stralender, je krijgt minder rimpels en je tanden zien er beter uit. Daarnaast heb je een fris en aantrekkelijk huis en geen last van nicotinevlekken op de muren en plafonds. Beslissen wanneer je stopt met roken Zoals je leest is het echt de moeite waard deze gewoonte te doorbreken. Maar wanneer bepaal je het juiste moment om te stoppen? Hoe eerder je stopt, des te eerder voel je de voordelen. Echter de voorbereiding is vaak de sleutel tot het succes. Een handig hulpmiddel is om een lijst op te stellen voor jezelf, waar je de voordelen van het stoppen met roken opschrijft. De informatie in deze folder kan je hiermee helpen. Houdt deze lijst bij de hand wanneer je daadwerkelijk gestopt bent met roken. De lijst kan je helpen op de moeilijke momenten. Gebruik de aanloop naar de stopdatum om je familie en vrienden te informeren over je plan. Zij kunnen je aanmoedigen en steun geven. Roken is verslavend, zowel geestelijk als lichamelijk. Roken kan bij plotseling stoppen dan ook ontwennings - verschijnselen geven. Deze ontwenningsverschijnselen variëren per persoon. Veelvoorkomende ontwenningsverschijnselen zijn concentratiestoornissen, slapeloosheid, geïrriteerdheid, gewichtstoename en drang om te roken. De grootste veroorzaker van 7
8 deze ontwenningsverschijnselen is de nicotine die in sigaretten zit. Nicotine heeft een stimulerend effect op het centrale zenuwstelsel. Dit licht euforisch effect blijft na het roken van een sigaret echter maar een half uur werkzaam. Stoppen met roken zonder hulp Teveel rokers proberen puur op wilskracht te stoppen met roken, zonder hulp en/of geneesmiddelen. Stoppen met roken is echter eerder een kwestie van aanpak dan van wilskracht. Stoppen met roken is niet gemakkelijk en lukt alleen als je echt gemotiveerd bent. Niemand kan voor je stoppen, je zult het echt zelf moeten doen. Een helder stappenplan kan uitkomst bieden: Stap 1: Beslis of je werkelijk wilt stoppen en beslis of je voorbereid bent op een lastige periode. Zet de voordelen en nadelen op een rij. Stap 2: Beslis hoe je wilt stoppen en bereid je goed voor. Bekijk tegen welke moeilijkheden je kunt aanlopen en wat je daar tegen kunt doen. Stap 3: Prik een datum en kies een makkelijke dag. Tot aan de stopdatum kun je alvast oefenen met stoppen met roken. Tot die datum rook je de drie meest onmisbare sigaretten niet. Daarnaast kun je bijvoorbeeld stoppen met het roken binnenshuis en in je auto. De kans op een succesvolle rookstop stijgt echter aanzienlijk indien je een rookstophulpmiddel combineert met een vorm van gedragsondersteuning. Zonder hulp slaagt amper 3 tot 5% van de rokers erin om te stoppen met roken. Met een aangepaste hulp stijgt de kans om na een jaar nog rookvrij te zijn tot 25%. 8
9 Stoppen met roken met behulp van nicotinevervangers Nicotinevervangers worden in verschillende toedieningsvormen aangeboden en worden aangeraden als je meer dan 10 sigaretten per dag rookt. Deze zijn verkrijgbaar als pleister, kauwgom, microtab (zuigtablet), tablet en inhaler. Deze middelen zijn zonder recept verkrijgbaar bij je Alphega apotheek. Nicotinevervangers zijn effectief gebleken. De persoonlijke voorkeur en de hoeveelheid sigaretten die je rookt, bepalen de therapie. Overleg daarom met je Alphega apotheek welke methode het beste bij je past. Nicotinepleisters werken volgens een afbouwschema en zorgen ervoor dat je de hele dag door een gelijkmatige hoeveelheid nicotine krijgt toegediend. Hierdoor heb je niet meer die hevige trek in een sigaret. De pleister draagt je 24 uur per dag. Nicotinekauwgom gebruik je iedere keer wanneer er drang is om te roken. Afhankelijk van de sterkte van de kauwgom en het aantal sigaretten dat je rookt, varieert dit van ongeveer 7 tot 12 stukjes kauwgom per dag. Voor de juiste werking van deze kauwgom is het van groot belang dat de kauwgom langzaam gekauwd wordt. Nicotinetabletten gebruik je iedere keer wanneer er drang is om te roken. Ook hier is het aantal tabletten afhankelijk van de sterkte van de tablet en de hoeveelheid sigaretten die je rookt. De meeste mensen hebben genoeg aan 8 tot 12 tabletten van de juiste sterkte per dag. 9
10 Microtabs worden opgezogen onder de tong. Dit duurt ongeveer 30 minuten. De tablet mag niet worden doorgeslikt en er mag niet op gekauwd worden. Ook hier is het aantal tabletten afhankelijk van de sterkte van de tablet en de hoeveelheid sigaretten die je rookt. De meeste mensen hebben genoeg aan 8 tot 12 tabletten van de juiste sterkte per dag. Voor alle nicotinevervangers geldt: overleg altijd met je Alphega apotheek welke methode het beste aansluit bij je rookpatroon en persoonlijke voorkeur. Je hebt dan de meeste kans van slagen. Stoppen met roken met behulp van je arts en Alphega apotheek Wanneer het stoppen met roken op eigen kracht of met behulp van een nicotinevervanger geen succes heeft, kan je arts overwegen om andere ondersteunende middelen voor te schrijven of je doorverwijzen voor gedragsmatige ondersteuning. Voor deze ondersteuning bij het stoppen met roken kun je ook terecht bij je Alphega apotheek. Wanneer moet je een arts raadplegen voor het stoppen met roken? Als je in één van de volgende omstandigheden verkeert of één van de volgende klachten hebt, mag je geen nicotinevervangende producten gebruiken of uitsluitend na overleg met je arts: als je zwanger bent of borstvoeding geeft. als je een hartinfarct of beroerte hebt gehad (ook als dit jaren geleden is). als je angina pectoris hebt. als je ernstige hartritmestoornissen hebt. als je een ontsteking aan keel of slokdarm hebt (geldt voor de kauwgom). als je een chronische huidaandoening hebt (geldt voor de pleisters). als je jonger bent dan 18 jaar. 10
11 Tips om het stoppen met roken vol te houden Stop met excuses zoeken! Als je eenmaal bent gestopt met roken, is het makkelijk excuses te verzinnen om weer te beginnen. Wees dus goed voorbereid en bedenk activiteiten om de hunkering naar het roken af te laten nemen. Er zijn een aantal eenvoudige manieren om het stoppen met roken makkelijker te maken. Wees actief Beweging is de beste manier om je stemming te verbeteren en om gewichtstoename te voorkomen. Zo kun je bijvoorbeeld een stappenteller dragen en streven naar stappen per dag. Dit zou je ook op kunnen bouwen tot je je doel hebt bereikt. Eet goed Veel mensen maken zich zorgen over het aankomen wanneer ze stoppen met roken. Door gezond te blijven eten, zoals verse groenten en fruit, voorkom je dit. Zorg ervoor dat je elke ochtend ontbijt, dit geeft je de hele ochtend voldoende energie. Ook is het belangrijk voldoende vocht binnen te krijgen, 2 liter per dag is daarbij de richtlijn, dit helpt je ook om afvalstoffen sneller uit je lichaam te krijgen. Beloon jezelf Spaar het geld dat je zou hebben besteed aan sigaretten en verwen jezelf elke week met iets leuks. Door jezelf iedere week te belonen voor het stoppen met roken, houd je het langer vol. 11
12 Meer weten? Deze folder is onderdeel van een serie informatiefolders, die wordt uitgegeven door Alphega apotheek. Deze folders zijn ook online beschikbaar op Wil je meer weten over dit onderwerp, jouw gezondheid of de geneesmiddelen die je gebruikt? Kom dan gerust eens langs bij Alphega apotheek. Wij zijn je graag van dienst. Ook voor geneesmiddelen die je zonder recept koopt, raden we aan te laten controleren of ze samengaan met eventuele andere geneesmiddelen die je al gebruikt. Geef het gebruik van deze zogeheten zelfzorgmiddelen dan ook altijd door aan jouw apotheek. 2014b Jouw gezondheid is onze zorg
Stoppen met roken? Wij helpen u volhouden
Stoppen met roken? Wij helpen u volhouden Stoppen met roken Hart- en vaatziekten, longaandoeningen, onvruchtbaarheid en kanker: Steeds vaker worden we geconfronteerd met de gevaren van roken. Stoppen is
Nadere informatieReken maar eens uit wat je per week, per maand of per jaar uitgeeft aan het kopen van sigaretten, sigaren of andere rookwaren!
Bezint voor ge begint ROKEN Stoppen met roken is niet eenvoudig! Iets afleren is altijd veel moeilijker dan iets aanleren. DAAROM: begin niet met roken! WANT: In tabaksrook zitten heel wat stoffen die
Nadere informatieWat je moet weten over roken voor, tijdens en na de zwangerschap Longziekten
Wat je moet weten over roken voor, tijdens en na de zwangerschap Longziekten Beter voor elkaar 2 Roken als je zwanger probeert te worden Minder vruchtbaar Roken maakt vrouwen en mannen minder vruchtbaar.
Nadere informatieStoppen met roken is altijd, op elke leeftijd, de moeite waard. Jaarlijks lukt het tienduizenden mensen om te stoppen. Vanaf de eerste dag krijgen
niet roken Stoppen met roken is altijd, op elke leeftijd, de moeite waard. Jaarlijks lukt het tienduizenden mensen om te stoppen. Vanaf de eerste dag krijgen hart- en bloedvaten het gemakkelijker. 3 Niet
Nadere informatieHealth. 5h Roken 1. Theorieboek. TFG Hellegers 18-5-2013. Wat zit er in een sigaret?
5h Roken 1 Dagelijks proberen in Nederland alleen al honderden mensen te stoppen met roken. Soms met succes maar vooral ook met ergernis en frustratie. De strijd tegen de sigaret of sigaar is geen makkelijke
Nadere informatiePatiëntenvoorlichting Verloskunde. Roken en zwangerschap. Inhoudsopgave. Als je zwanger probeert te worden 2. Als je zwanger bent 3
Patiëntenvoorlichting Verloskunde Roken en zwangerschap Inhoudsopgave Als je zwanger probeert te worden 2 Als je zwanger bent 3 Na de zwangerschap 5 Stoppen met roken 6 Tips om te stoppen 7 Hulp bij het
Nadere informatieZwanger? Een goed moment om te stoppen met roken
Zwanger? Een goed moment om te stoppen met roken Je bent in verwachting! Een nieuwe periode in je leven begint. Je wilt het beste voor je kindje. Stoppen met roken hoort daarbij. Het is goed voor je eigen
Nadere informatieDe risico s van roken zijn legio. Hieronder staat een drietal voorbeelden die met onderzoek zijn aangetoond :
Wellness Guide Stoppen met roken "Je hoeft niets op te geven. Roken geeft geen echt plezier. Het is slechts een illusie, net zoiets als met je hoofd tegen een muur aan bonken zodat het een opluchting is
Nadere informatieBENT U ER KLAAR VOOR? Stoppen met roken, het Vlietland Ziekenhuis helpt
Polikliniek Longgeneeskunde BENT U ER KLAAR VOOR? Stoppen met roken, het Vlietland Ziekenhuis helpt STOPPEN MET ROKEN Langzamerhand weet iedereen dat roken een ongezonde gewoonte is. Roken speelt een belangrijke
Nadere informatieHet is nooit te laat om te stoppen met roken
Het is nooit te laat om te stoppen met roken Roken is levensgevaarlijk Actief en passief roken zijn volgens een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie wereldwijd verantwoordelijk voor ongeveer 4 miljoen
Nadere informatieWij hebben dit onderwerp gekozen omdat het slecht is voor de gezondheid en wij willen vertellen waarom dit slecht is.
Roken Wij hebben dit onderwerp gekozen omdat het slecht is voor de gezondheid en wij willen vertellen waarom dit slecht is. Inleiding In restaurants,wijkcentra,kantines van sporthallen en op het werk roken
Nadere informatieStoppen met roken. Waarom stoppen? Nadelen van roken Wat zijn de nadelen van roken? Deze dingen kunt u iedere dag merken:
Stoppen met roken U rookt maar denkt er over om te stoppen? Deze folder kan u daarbij helpen. Waarom stoppen? Misschien wilt u zelf al heel lang stoppen maar is het er nog niet van gekomen of misschien
Nadere informatielesbrief roken UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL
UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud Les 1: Kennismaking met roken 3 Meer of minder rook? 3 Roken en jouw gezondheid 4 Roken en verslaving 5
Nadere informatieRoken en zwangerschap
Roken en zwangerschap Verloskunde alle aandacht Inhoudsopgave Als je zwanger probeert te worden 3 Als je zwanger bent 4 Na de zwangerschap 7 Stoppen met roken 8 Tips om te stoppen 10 Hulp bij het stoppen
Nadere informatieroken WWW.VOORKOM.NL
UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud Les 1: Kennismaking met roken 3 Meer of minder rook? 3 Roken en jouw gezondheid 4 Roken en verslaving 5
Nadere informatieDeel 1: tijd om na te denken
Je rookgedrag veranderen Deel 1: tijd om na te denken Dit boekje wil je doen stilstaan bij je rookgedrag. De bedoeling is niet meteen dat je je rookgedrag gaat veranderen. Doel is na te denken over hoe
Nadere informatiespeciaal onderwijs lesbrief roken UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL
speciaal onderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud LES 1: KENNISMAKING MET ROKEN 3 GEWOONTEN 3 ROKEN EN JOUW GEZONDHEID 4 VERSLAAFD AAN
Nadere informatieIs het hart van een roker GROTER of KLEINER als gevolg van roken? Welke stof in sigarettenrook maakt je verslaafd aan tabak?
Is het hart van een roker GROTER of KLEINER als gevolg van roken? Wat betekent PSSIEF ROKEN? een trekje doen aan de sigaret van iemand anders roken zonder inhaleren C rook inademen van iemand die in je
Nadere informatieHelpende hand bij het stoppen met roken
Helpende hand bij het stoppen met roken Voor uw gezondheid is het beter dat u stopt met roken. Deze brochure is bedoeld als hulpmiddel bij het stoppen met roken. Tips bij het stoppen met roken Stel een
Nadere informatieRookvrij Opgroeien. Roken? Houd kinderen er buiten. Het bespreken van (mee)roken binnen de JGZ 4-19 jaar. 4-19 jaar
Rookvrij Opgroeien 4-19 jaar 4-19 jaar Roken? Houd kinderen er buiten. Het bespreken van (mee)roken binnen de JGZ 4-19 jaar Kinderen boven de vier jaar wonen relatief vaak in een huis waar gerookt mag
Nadere informatieTIPS. Rookvrij zwanger? Dat bevalt beter! FEITEN & FABELS. Eerst stoppen met roken, dan stoppen met de pil. Roken en zwangerschap.
Rookvrij zwanger? Dat bevalt beter! Stoplijn 0800-1995 (GRATIS) Roken en zwangerschap FEITEN & FABELS Eerst stoppen met roken, dan stoppen met de pil WANDA DE KANTER, LONGARTS 10 TIPS om te stoppen Tamara,
Nadere informatieHulp bij stoppen met roken
Hulp bij stoppen met roken Ik ben blij, want ik word mama. Maar ik rook. Ik wil graag stoppen. Maar hoe? Lees hier hoe het Wendy lukt om te stoppen met roken 2 Wendy wordt mama Dit is Wendy. Ze is zwanger.
Nadere informatieGroepstraining Rookvrij! Ook jij?
Groepstraining Rookvrij! Ook jij? In 2014 hebben er in totaal 93 groepstrainingen plaatsgevonden. In totaal zijn 974 deelnemers begonnen, waarvan 8 na afloop gestopt was met roken. Hieronder vind u een
Nadere informatiePreventie van passief roken
Preventie van passief roken Afdelingen kindergeneeskunde en keel-, neus- en oorheelkunde Preventie van passief roken Kinderen zijn extra kwetsbaar voor tabaksrook, doordat hun ademhalingsorganen nog zeer
Nadere informatieRoken en een (orthopedische) operatie
Roken en een (orthopedische) operatie U krijgt binnenkort een operatie op de afdeling Orthopedie in het Radboudumc. Het is algemeen bekend dat roken ongezond is en verschillende gezondheidsproblemen tot
Nadere informatiePreventie van passief roken bij kinderen
Preventie van passief roken bij kinderen Inleiding Kinderen zijn extra kwetsbaar voor tabaksrook, doordat hun ademhalingsorganen nog zeer fijn van bouw zijn. De Gezondheidsraad geeft aan dat kinderen mogelijk
Nadere informatiePreventie van passief roken bij kinderen
Preventie van passief roken bij kinderen Inleiding Kinderen zijn extra kwetsbaar voor tabaksrook, doordat hun ademhalingsorganen nog zeer fijn van bouw zijn. De Gezondheidsraad geeft aan dat kinderen mogelijk
Nadere informatieIK STOP. www.nicorette.be. is het beslist, Met. nicorette helpt je succesvol stoppen met roken.
Met is het beslist, IK STOP. nicorette helpt je succesvol stoppen met roken. nicorette bevat nicotine en is een geneesmiddel voor volwassenen. Buiten het bereik van kinderen houden. Geen langdurig gebruik
Nadere informatieAlcohol, Roken en opvoeding
Alcohol, Roken en opvoeding Uw kind in klas 1 van het voortgezet onderwijs Als kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, verandert er veel in hun leven. Ze krijgen andere interesses en hun vriendengroep
Nadere informatieStoppen met roken. Voorbeeldpresentatie (behorend bij Toolbox Aanpak Roken SBCM)
Stoppen met roken Voorbeeldpresentatie (behorend bij Toolbox Aanpak Roken SBCM) Cijfers over roken Uit de Kerncijfers 2017: 2017 Roken Dagelijks roken Laag opgeleid 25,7 22,8 Middelbaar opgeleid 26,7 20,6
Nadere informatieWat is COPD? 1 van
Wat is COPD? COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Het is een verzamelnaam voor de ziektes chronische bronchitis en longemfyseem. Artsen maken tegenwoordig geen onderscheid meer tussen
Nadere informatieRookt u? En denkt u erover om te stoppen? De rook-stop-polikliniek kan u hierbij helpen.
Rookt u? En denkt u erover om te stoppen? De rook-stop-polikliniek kan u hierbij helpen. De rook-stop-polikliniek Zoals bekend is roken zeer schadelijk voor de gezondheid. Daarom heeft het St. Anna Ziekenhuis
Nadere informatieLeef rookvrij Geef kanker minder kans
Leef rookvrij Geef kanker minder kans Inhoud Stoppen met roken weer vergoed 3 Hulp bij stoppen met roken 5 Roken en kanker 9 Wilt u meer informatie? 11 Stoppen met roken weer vergoed Misschien wilt u zelf
Nadere informatieLESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144
LESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Lesbrief over Roken Colofon: Deze lesbrief hoort bij het Preventie Project Roken dat wordt uitgevoerd door
Nadere informatieInhaleren moet je leren Droog oefenen Geneesmiddelen op maat
In Nederland heeft één op de tien mensen last van een chronische aandoening aan de luchtwegen. Dit kan astma zijn, chronische bronchitis of emfyseem. Voor astma, chronische bronchitis en emfyseem samen
Nadere informatieRoken? Laat kinderen rookvrij opgroeien Longziekten
Roken? Laat kinderen rookvrij opgroeien Longziekten Beter voor elkaar 2 Meeroken is gevaarlijk Als je zelf niet rookt, maar de rook van een sigaret of sigaar inademt, rook je mee. In tabaksrook zitten
Nadere informatieStopping smoking is easy to do.. I have done it thousands of times.. M. Twain
Stopping smoking is easy to do.. I have done it thousands of times.. M. Twain Stoppen met roken Roken is uitermate verslavend! Lichamelijke verslaving Psychische/geestelijke a8ankelijkheid Sterke gewoonte/
Nadere informatiepatiënteninformatie Rookstopbegeleiding G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l
i patiënteninformatie Rookstopbegeleiding G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l Stoppen met roken? Waarom? Mensen kunnen verschillende motivaties hebben om te stoppen met roken. Voor de ene
Nadere informatie6,1. - Lichamelijke verslaving. Praktische-opdracht door een scholier 1803 woorden 9 juni keer beoordeeld.
Praktische-opdracht door een scholier 1803 woorden 9 juni 2003 6,1 35 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Waarom roken zo slecht voor je is: In tabak zitten honderden giftige stoffen. De belangrijkste
Nadere informatieWerkstuk Maatschappijleer Roken
Werkstuk Maatschappijleer Roken Werkstuk door een scholier 1732 woorden 24 april 2008 4,6 14 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Naam: Rolf Vak: Maatschappijleer Klas: ZQ Examennummer: Docent: Dhr. S.
Nadere informatieWAT HOUDT U NOG TEGEN?
WAT HOUDT U NOG TEGEN? 2 Tussenoplossingen bestaan niet Rokers die voor het eerst nadenken over stoppen, proberen nog wel eens een tussenoplossing te vinden. Helaas bestaan er geen succesvolle tussenoplossingen.
Nadere informatieRookt u en denkt u erover om te stoppen? De rook-stop-polikliniek
Rookt u en denkt u erover om te stoppen? De rook-stop-polikliniek De rook-stop-polikliniek Zoals bekend is roken zeer schadelijk voor de gezondheid. Daarom heeft het St. Anna Ziekenhuis een rook-stop-polikliniek,
Nadere informatieInfobrochure. Stoppen met roken. mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Stoppen met roken mensen zorgen voor mensen Het belang van motivatie Wanneer je wilt stoppen met roken, heb je de meeste kans op slagen als je zelf gemotiveerd bent om te stoppen. Wanneer
Nadere informatieAfdeling: Longziekten. Onderwerp: Roken? Laat kinderen rookvrij opgroeien
Afdeling: Longziekten Onderwerp: Roken? Laat kinderen rookvrij opgroeien 1 www.ikazia.nl Roken houd kinderen er buiten 800813 / juni 2014 Meeroken is gevaarlijk Als je zelf niet rookt, maar de rook van
Nadere informatieBijwerkingen van chemotherapie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Bijwerkingen van chemotherapie Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Mondverzorging 3 Huidverzorging 4 Voeding 5 Vermoeidheid 6 Haarverzorging 7 Diarree
Nadere informatieUGP-FOLDER. Stoppen met roken
UGP-FOLDER Stoppen met roken Stoppen met roken heeft alleen voordelen. Het is nooit te laat om het te proberen. Een goede voorbereiding verhoogt de kans op slagen. Maak een stappenplan en vraag hulp. Er
Nadere informatielesbrief roken WWW.VOORKOM.NL @VOORKOM.NL
WWW.VOORKOM.NL @VOORKOM.NL inhoud LES ENNISMAKING MET ROKEN MEER OF MINDER ROOK? ROKEN EN JOUW GEZONDHEID ROKEN EN VERSLAVING THUISOPDRACHTEN LES ORZAKEN EN GEVOLGEN OPDRACHT DE FEITEN OP EEN RIJ BEWERINGEN
Nadere informatieHulp bij stoppen met roken
Hulp bij stoppen met roken We zijn blij, want we worden papa en mama. Maar we roken. We willen graag stoppen. Maar hoe? Lees hier hoe het Wendy en Steven lukt om te stoppen met roken 2 Wendy en Steven
Nadere informatieRookstopbegeleiding. Informatiebrochure patiënten
Rookstopbegeleiding Informatiebrochure patiënten 1. Stoppen is geweldig... 4 2. Motivatie... 5 3. Rookstopprogramma van het UZA... 7 4. Kosten... 7 Contact...8 Beste roker, Welkom in het UZA. Definitief
Nadere informatieWWW.VOORKOM.NL LESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144
WWW.VOORKOM.NL V.S.O. Roken stoer? Stoppen is sterker! LESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Lesbrief Over Roken V.S.O. Colofon: Deze lesbrief hoort
Nadere informatiePERSBERICHT Stichting tegen Kanker Leuvensesteenweg 479 1030 Brussel 02/743 45 75 (communicatie)
Bijlagen 1. RESULTATEN ENQUÊTE DEDICATED RESEARCH OMTRENT ROOKVRIJE CAFÉS 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 2. INFORMATIEFICHE PASSIEF ROKEN Passief roken = passief ziek worden Eindelijk is het zover: vanaf 1
Nadere informatieGezonde Leefstijl: Roken
Gezonde Leefstijl: Roken 1 Onderwerpen Cijfers en feiten Gevolgen van roken in je lichaam Ziektes door roken Belangrijk om te weten Stoppen met roken Voordelen van stoppen Tips bij stoppen met roken Roken
Nadere informatieRoken en longziekten vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62404
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 08 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62404 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieZorg bij hart- en vaatziekten
Zorg bij hart- en vaatziekten Inhoud Klachten en symptomen 3 Oorzaken 4 Wanneer moet je een arts raadplegen 4 Voorkomen van hart- en vaatziekten 5 Wat kun je er zelf aan doen 6 Geneesmiddelen 6 De Hartstichting
Nadere informatieAlcohol, Roken en opvoeding
Alcohol, Roken en opvoeding Tips voor ouders met opgroeiende kinderen Als kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, verandert er veel in hun leven. Ze krijgen andere interesses en hun vriendengroep
Nadere informatieAstma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER
Astma en COPD WAT ZIJN DE KLACHTEN MEDICIJNEN OM UW KLACHTEN TE VERMINDEREN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN OP RECEPT VRAAG OVER UW MEDICIJNEN?
Nadere informatiePatiënteninformatie Lage luchtweginfecties
Patiënteninformatie Lage luchtweginfecties Een lage luchtweginfectie is een ontsteking van het onderste deel van de luchtwegen en kan u erg ziek maken. In deze folder vindt u informatie over de klachten,
Nadere informatieEEN FOLDER VOOR HEM & HAAR
Kinderwens? Rookvrij is de beste start EEN FOLDER VOOR HEM & HAAR Als je graag een baby wil, stop eerst met roken. Daarna met de pil WANDA DE KANTER, LONGARTS Krijg je een vruchtbaarheidsbehandeling? Stop
Nadere informatieKennisquiz 4 Het roken van tabak
Kennisquiz 4 Het roken van tabak Weet u welke klachten het gevolg kunnen zijn van het gebruik van tabak? Test uw eigen kennis door de antwoorden te omcirkelen. Aan het einde van de quiz geven we de juiste
Nadere informatieInformatie. Dagboek Stoppen met roken
Informatie Dagboek Stoppen met roken Stoppen met roken Stoppen met roken is niet gemakkelijk. U heeft er geduld voor nodig, zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen. Daarnaast heeft u de steun nodig van
Nadere informatieDeel 2: maak een keuze
Je rookgedrag veranderen Deel 2: maak een keuze In deel 1 heb je stilgestaan bij je rookgedrag. Je hebt geregistreerd hoeveel en in welke omstandigheden je rookt. Mogelijks was je wel verwonderd over de
Nadere informatieBij voorbaat hartelijk dank voor uw medewerking en tot ziens op onze poli.
Medisch Spectrum Twente ziekenhuis Enschede Geachte mevrouw, heer, U heeft zich aangemeld voor de Stoppen met roken poli. Om u goed te kunnen begeleiden is het noodzakelijk dat u deze vragenlijst vooraf
Nadere informatieSineFuma: organisatie
SineFuma: organisatie wat ons betreft (over)lijdt er straks niemand meer aan de gevolgen van roken Kenmerken: Kwaliteit Persoonlijk contact Uniformiteit met 45 trainers en coaches Transparantie Passie
Nadere informatieStoppen met roken Farmacotherapie
Stoppen met roken Farmacotherapie Hulpmiddelen Welke middelen zijn er beschikbaar? Hoe werken ze en hoe worden ze gebruikt? Wat zijn de contra indicaties, de bijwerkingen, de voor- en nadelen? Welk middel
Nadere informatieLeef rookvrij Geef kanker minder kans
Leef rookvrij Geef kanker minder kans Inhoud Stoppen met roken weer vergoed 3 Hulp bij stoppen met roken 5 Roken en kanker 9 Wilt u meer informatie? 11 Stoppen met roken weer vergoed Misschien wilt u zelf
Nadere informatieEen klein onderzoekje vooraf: rook je? Ondervraag enkele vrienden of klasgenoten. Wat denk je? Rook de meerderheid van de jongeren wel of niet?
GEZONDHEID: ROKEN 7 april GEZONDHEID: ROKEN 2 Gezondheid Ieder jaar vieren we op 7 april Wereldgezondheidsdag. Met deze dag vraagt de WHO, de Wereldgezondheidsorganisatie, aandacht voor gezondheid en ziektes
Nadere informatieOpname en ontslag bij COPD
Opname en ontslag bij COPD Inleiding U bent opgenomen op de afdeling Longziekten met COPD-gerelateerde klachten. In deze brochure krijgt u informatie over de aandoening maar ook over de behandeling tijdens
Nadere informatieRapportage 2015 groepstraining Rookvrij! Ook jij?
Rapportage 2015 groepstraining Rookvrij! Ook jij? Sinds 2008 verzorgt SineFuma Stoppen met roken begeleiding middels het aanbieden van groepstrainingen. De groepstrainingen Rookvrij! Ook jij? zijn geschikt
Nadere informatieWerkstuk Verzorging Roken
Werkstuk Verzorging Roken Werkstuk door een scholier 1917 woorden 27 juni 2005 5,9 70 keer beoordeeld Vak Verzorging Inhoudsopgave Inleiding Opdracht 2 Extra informatie Ontstaan van roken Ingrediënten
Nadere informatieROOKVRIJ ZWANGER? Dat bevalt beter! Boekje voor zwangere vrouwen die willen stoppen met roken
ROOKVRIJ ZWANGER? Dat bevalt beter! Boekje voor zwangere vrouwen die willen stoppen met roken colofon Bij de samenstelling is onder andere gebruik gemaakt van materialen ontwikkeld en geëvalueerd door
Nadere informatieRookvrij zwanger? Dat bevalt beter!
Rookvrij zwanger? Dat bevalt beter! Roken Infolijn 0900-1995 Roken en zwangerschap Feiten & Fabels Eerst stoppen met roken, dan stoppen met de pil Wanda de Kanter, longarts 10 Tips om te stoppen Fatma
Nadere informatieRoken en een orthopedische ingreep
Roken en een orthopedische ingreep 2 In Nederland roken 4 miljoen mensen, 80 procent zou willen stoppen met roken. Veel mensen denken bij stoppen met roken vooral aan iets dat ze zullen missen: hun nicotineshotje,
Nadere informatiePreventie en behandeling hart- en vaatziekten WWW.ZORROO.NL
PATIËNTENINFORMATIE Preventie en behandeling hart- en vaatziekten WWW.ZORROO.NL Inhoudsopgave 1 Voorwoord.............................................................................. 3 2 Zorroo ondersteunt
Nadere informatieHyperventilatie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Hyperventilatie Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Hyperventilatie Hyperventilatie wordt veroorzaakt door verkeerde manier van ademhalen. Hyper betekent
Nadere informatieRoken en algehele anesthesie
Roken en algehele anesthesie Anesthesie alle aandacht Roken en algehele anesthesie Roken blijft een belangrijke oorzaak van de kans op complicaties tijdens en na de operatie. Patiënten die op de preoperatieve
Nadere informatieBELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ROKEN. SylvieThenard@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN
BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ROKEN SylvieThenard@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat problemen
Nadere informatieDiabetes. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Diabetes Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Diabetes 3 Vormen van diabetes 4 Type1 4 Type2 4 Klachten en symptomen 5 Type1 5 Type2 5 Oorzaken 6 Behandeling
Nadere informatieStoppen met roken. Willen en kunnen
Stoppen met roken Willen en kunnen Deel 1 2 U rookt. U denkt er over te stoppen met roken. Deze folder helpt u daarbij. In deze folder staan adviezen om te stoppen met roken. Ook staan er oefeningen in
Nadere informatieBIJSLUITER : INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. NICORETTE MENTHOL MINT 2 mg kauwgom NICORETTE MENTHOL MINT 4 mg kauwgom. (nicotine)
BIJSLUITER : INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER NICORETTE MENTHOL MINT 2 mg kauwgom NICORETTE MENTHOL MINT 4 mg kauwgom (nicotine) Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Nicotine kauwgom MAE mint 2 mg Nicotine kauwgom MAE mint 4 mg. Nicotine
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Nicotine kauwgom MAE mint 2 mg Nicotine kauwgom MAE mint 4 mg Nicotine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
Nadere informatieRoken en mondgezondheid
Roken en mondgezondheid Roken en mondgezondheid Wist u dat stoppen met roken kan bijdragen aan een gezonde mond? Natuurlijk is het u bekend dat u van roken longkanker en hart- en vaatziekten kunt krijgen.
Nadere informatieINFORMATIE OVER PREDNISON CORTICOSTEROÏDEN FRANCISCUS VLIETLAND
INFORMATIE OVER PREDNISON CORTICOSTEROÏDEN FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een ziekteremmend medicijn voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn
Nadere informatieStoppen met roken voor hartpatiënten
Stoppen met roken voor hartpatiënten 1 2 Uw cardioloog heeft u geadviseerd om te stoppen met roken. Met deze folder willen we u graag op weg helpen om succesvol te stoppen met roken. Waarom stoppen? In
Nadere informatieBelangrijkste resultaten
Belangrijkste resultaten Schadelijkheid roken en meeroken algemeen Totale groep Nederlanders 12+ Rokers Roken Nagenoeg iedereen ziet de schadelijkheid in van roken op de gezondheid: 93% (waarvan 65% erg
Nadere informatie1 ROKEN. Voorbereiding INTRODUCTIE OEFENING 1.1 OEFENING 1.2 OEFENING 1.3
1 ROKEN Voorbereiding Reserveer een computerlokaal of laptops voor oefening 1.1. Lees de vragen en antwoorden van oefening 1.2. OEFENING 1.1 Wat weet je over roken? Doel De leerlingen kennen meer feiten
Nadere informatieStoppen met roken. Willen en kunnen
Stoppen met roken Willen en kunnen U rookt. U denkt er over te stoppen met roken. Deze folder helpt u daarbij. In deze folder staan adviezen om te stoppen met roken. Ook staan er oefeningen in die u kunnen
Nadere informatieInformatiefolder. Zwangerschap en kinderwens
Informatiefolder en kinderwens Inhoudsopgave Algemeen 3 Kinderwens 3 Foliumzuur s- en ovulatietesten 5 Geneesmiddelen 6 Bostvoeding Medicatiebegeleiding Algemeen De vrouw maakt tijdens haar leven een aantal
Nadere informatieRoken en mondgezondheid
Roken en mondgezondheid Roken en mondgezondheid Stoppen met roken draagt bij aan een gezonde mond Wist u dat stoppen met roken kan bijdragen aan een gezonde mond? Natuurlijk is het u bekend dat u van roken
Nadere informatieIk stop met roken Nicotinevervangingsproducten
Ik stop met roken Nicotinevervangingsproducten Uw apotheker kan u helpen! Proficiat met je beslissing! Het is niet gemakkelijk om te stoppen met roken. Velen zijn er reeds in geslaagd, dus ook jij kan
Nadere informatieDeel I B-2 NiQuitin Minilozenge 4 mg Septembre 2008. NiQuitin Minilozenge 4 mg, zuigtabletten nicotine
Blz.1/6 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER NiQuitin Minilozenge 4 mg, zuigtabletten nicotine Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u. Dit geneesmiddel
Nadere informatieRookvrij Opgroeien. Het bespreken van meeroken binnen de JGZ 0-4 jaar
Rookvrij Opgroeien Het bespreken van meeroken binnen de JGZ 0-4 jaar Voorlichting is en blijft belangrijk om voor een verdere daling in het meeroken te zorgen. STIVORO heeft daarom jarenlang het succesvolle
Nadere informatieStoppen met roken. Longgeneeskunde
Stoppen met roken Longgeneeskunde Waarom is stoppen met roken zo moeilijk? Wie eenmaal begonnen is met roken, komt daar moeilijk vanaf. Roken is een verslaving. Nicotine is één van de sterkst verslavende
Nadere informatieCOPD: uw opname van dag tot dag
Longgeneeskunde COPD: uw opname van dag tot dag www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De opnamedag (dag 0)... 4 Wat gebeurt elke ochtend... 5 Dag 1... 6 Dag 2... 7 Dag 3... 7 Dag 4... 7 Dag 5... 8 Dag 6...
Nadere informatieAfdeling: Longziekten. Onderwerp: Stop rokenpoli
Afdeling: Longziekten Onderwerp: Stop rokenpoli Stoppen doet u zelf, wij zijn er om gestopt te blijven U denkt er over te stoppen met roken. In deze folder leest u hoe u onder begeleiding van de longarts
Nadere informatieCOPD. Uw opname van dag tot dag. Uw Opname
COPD Uw opname van dag tot dag U bent via de Spoedeisende Hulp of via de polikliniek Longziekten opgenomen in het ziekenhuis in verband met hevige benauwdheidsklachten. De toename van benauwdheidsklachten
Nadere informatieGraag omlaag. Wat kunt u zelf doen?
Hebt u hoge bloeddruk? Dat is op zichzelf geen ziekte en u hebt er waarschijnlijk niet echt last van. Maar toch is het belangrijk om uw bloeddruk omlaag te krijgen. want hoge bloeddruk kan een risico betekenen.
Nadere informatieVitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Vitaminen en mineralen Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Vitaminen 3 Mineralen 4 Voeding 4 Dagelijkse behoefte 4 Wanneer extra vitaminen gebruiken
Nadere informatieRookvrij blijven doe je met hulp!
Rookvrij blijven doe je met hulp! Wat mooi. Hiervoor heb ik het gedaan! Voor jou ben ik gestopt met roken. Wat ben ik blij! Lees hier hoe het Wendy en Steven lukt om rookvrij te blijven. 2 Goed zorgen
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 3 Verbranding en ademhaling
Samenvatting Biologie Thema 3 Verbranding en ademhaling Samenvatting door een scholier 1370 woorden 8 juni 2011 5,6 79 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou H3.1 Wat is verbranding? Bij
Nadere informatieRoken en longziekten vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 15 July 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/62480 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatie