Roken en psychiatrie: Een paar apart?
|
|
- Francisca de Valk
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Roken en psychiatrie: Een paar apart? Ellen Excelmans Klinisch psycholoog en tabakoloog Verbonden aan de VRGT Waar of niet waar? Psychiatrische patiënten willen niet stoppen met roken Psychiatrische patiënten kunnen niet stoppen met roken Hun psychiatrische aandoening verergert als ze stoppen met roken Een rookvrij beleid is onmogelijk in de psychiatrie Overzicht van inhoud Epidemiologie van roken Deel 1: Algemeen Actief en passief roken Rookstopmethoden Deel 2: Roken en psychiatrie Dagelijkse rokers Ex-rokers nooit-rokers Af en toe 1 op 3 rookt: 30% elke dag 3% af en toe Ipsos in opdracht van STK (2008) 1
2 Percentage dagelijkse rokers in België /08/2011 Epidemiologie van roken (2) morbiditeit en mortaliteit Mannen Vrouwen Totaal Rokers sterven gemiddeld 10 jaar eerder dan niet-rokers Tabak is de oorzaak van ongeveer 25 verschillende ziektes % van de longkankers - 70% van COPD - 30% van de hart- en vaatziekten 1/2 langetermijn-rokers zal overlijden als gevolg van roken 0 Roken Samenstelling van tabaksrook Nicotine Teer Irriterende en toxische stoffen Koolstofmonoxide (CO) 2
3 Meer dan 4000 bestanddelen! Koolstofmonoxide Vaste stoffen en gassen Meer dan 80 kankerverwekkende stoffen Reeks additieven - Aantrekkelijker maken van tabaksrook - Smaak en aroma - Vergemakkelijken van het inhaleren - Verhogen van de nicotine absorptie - Verhogen van het effect van nicotine Kleur- en geurloos gas Komt vrij bij de verbranding van de sigaret Bindt zich aan rode bloedlichaampjes i.p.v. zuurstof Meting met CO-meter Relatief aantal partikels in uitgeademde lucht: - Niet-roker: 0-5 ppm - Roker: > 10 ppm 3
4 Nicotine Minst toxische stof Zeer verslavend middel Geen duidelijke intoxicatie (i.t.t. andere drugs) Werkt zeer snel: effect binnen de 10 seconden - Stimulering - Ontspanning - Verhoogde concentratie - Prestatie- en stemmingsverbetering - angst en eetlust Beloning! Werkt kort: na max 2 uur ontwenningsverschijnselen Resultaat: men moet vaak doseren om geen last te krijgen van ontwenningsverschijnselen Werking op CZS NICOTINE - VERSLAVINGSCIRKEL Nicotine Dopamine Noradrenaline Acetylcholine Vasopressine Genot, onderdrukken eetlust Waakzaamheid, onderdrukken eetlust Waakzaamheid, verbetering leerproces Verbetering geheugen sigaret na max. 2u ontwenningsverschijnselen binnen 10 sec. nicotineshot t.h.v. de hersenen na max. 2u ontwenningsverschijnselen Serotonine β-endorfines Beïnvloeding stemming, onderdrukken eetlust Vermindering angst en spanning binnen 10 sec. nicotineshot t.h.v. de hersenen sigaret afkicken stoppen met roken 4
5 Nicotineafhankelijkheid Opgenomen in de DSM-IV (305.10) Met lichamelijke afhankelijkheid Zonder lichamelijke afhankelijkhed Nicotine geïnduceerde stoornis - Nicotine ontwenning (292.0) - Aan nicotine gebonden stoornis (NOS) Criteria voor afhankelijkheid Tolerantie Ontwenningsverschijnselen Meer of langer gebruiken dan oorspronkelijk de bedoeling was Een aanhoudend verlangen en weinig succesvolle pogingen om het gebruik te controleren of te minderen/stoppen Veel tijd spenderen in het bekomen van het middel, het gebruiken of herstellen van de effecten Belangrijke sociale en professionele activiteiten worden opgegeven of verminderd door het gebruik van het middel Het gebruik wordt gecontinueerd ondanks de wetenschap dat het gebruik problemen veroorzaakt of verergert Ontwenningsverschijnselen Passief roken Dysfore/depressieve stemming Slapeloosheid Prikkelbaarheid Zenuwachtigheid Slecht humeur Vlug boos Angst Concentratieproblemen Rusteloosheid Verminderde energie Vermoeidheid Verlaagde hartfrequentie Hoofdpijn Opgeven van slijm hoesten Toename van de eetlust Moeilijke stoelgang Gewichtstoename 5
6 Passief roken Het inademen van tabaksrook in omgevingslucht Samenstelling van omgevingsrook: - Sidestream rook (85%): zijstroom: rook voortgebracht door de verbranding van de sigaret tussen de trekjes - Uitgeademde mainstream rook (15%): hoofdstroom: rook ingeademd door de actieve roker gedurende de trekjes Omgevingsrook blijft schadelijk ondanks verdunning in de lucht - Hogere concentratie van schadelijke stoffen in zijstroomrook - Duur van de productie: zijstroom > hoofdstroom - Remanentie in de lucht na het uitdoven van de sigaret Stoppen met roken Voordelen van rookstop Voordelen van rookstop (2) Onmiddellijke voordelen: - Normalisering van huidtemperatuur, polsslag en bloeddruk - Normalisering van de zuurstofspiegel in het bloed - Na 24 uur is de CO uit het lichaam verwijderd - Na 48 uur is alle nicotine uit het lichaam - Na 72 uur: de ontwenningsverschijnselen beginnen af te nemen Voordelen na enkele weken: - De smaak- en reukzin verbeteren - Het ademen gaat gemakkelijker - Vermindering van hoesten en fluimen - Verbetering van de conditie - Vermindering van de meeste ontwenningssymtomen Voordelen na 1 jaar: - Het risico op een hartaanval is met de helft verminderd - De longfunctie verbetert Voordelen na 5 jaar: - Het risico op een beroerte is gelijk aan het risico van een niet-roker - Het risico op mond-, slokdarm- en blaaskanker is met de helft verminderd Voordelen na 10 jaar: Het risico op longkanker is met de helft verminderd Voordelen na 20 jaar: Het risico op longkanker is bijna gelijk aan het risico van een niet-roker 6
7 Rookstop Hoe stoppen met roken? Rookstop annuleert de effecten van roken op de activiteit van geneesmiddelen Aanpassing van dosering nodig Hoe stoppen met roken? Hulpmiddelen Zelfhulp Individuele begeleiding - Eenmalig adviesgesprek - Verschillende opvolgsessies - Intensieve begeleiding - Hoe intensiever, hoe hoger de kans op succes Groepsbegeleiding Alternatieve methoden Al dan niet in combinatie met farmacologische hulpmiddelen Nicotinesubstitutie Bupropion (Zyban) Varenicline (Champix) 7
8 Nicotinesubstitutie Nicotinesubstitutie (2) Pleister (24-16u) Kauwgom Inhaler Zuigtablet Sublinguale tablet Nicotinesubstitutie (3) Rationale: NST vervangt nicotine Dosering afhankelijk van mate nicotineafhankelijkheid Combinatie van NST is mogelijk Behandelingsduur: bij voorkeur 8-12 weken Ongewenste neveneffecten: - Hoofdpijn, duizeligheid, slaapstoornissen en hartkloppingen - Lokale effecten volgens toedieningswijze Contra-indicaties: - Cardiovasculaire aandoening in acute fase - Onstabiele angina pectoris - Ernstige hartritmestoornissen Fagerstörm schaal 1. Hoe lang na het ontwaken rook je je eerste sigaret? Binnen de 5 min 3 ptn Tussen 6 en 30 min 2 ptn Tussen 31 en 60 min 1 pt Na meer dan 1 uur 0 ptn 2. Heb je het moeilijk om niet te roken in plaatsen waar het verboden is? Ja 1 pt Neen 0 ptn 3. Welke sigaret zou je het moeilijkst kunnen laten? De eerste s morgens 1 pt Een andere 0 ptn 4. Hoeveel sigaretten rook je per dag? 31 of meer 3 ptn 21 tot 30 2 ptn 11 tot 20 1 pt Minder dan 10 0 ptn 5. Rook je meer gedurende de eerste uren na het ontwaken dan de rest van de dag? 6. Rook je ook wanneer je ziek te bed ligt gedurende het grootste deel van de dag? TOTAAL: hoe hoger de score, hoe groter de nicotineafhanelijkheid Ja 1 pt Neen 0 ptn Ja - 1 pt Neen 0 ptn /10 ptn 8
9 Bupropion of Zyban Varenicline of champix Werking: inhibitie van de re-uptake van noradrenaline/serotonine Dosering: - Eerste 6 dagen: 1 x 150 mg - Daarna: 2 x 150 mg met een tijdsinterval van 8u - Gedurende 10 weken - Stoppen met roken in de 2 e week van inname Combinatie met NST is mogelijk Nevenwerkingen: slapeloosheid, hoofdpijn en droge mond Contra-indicaties: - Epilepsie en leverfunctiestoornissen - Eetstoornis en voorgeschiedenis van bipolaire stoornis - Gebruik van MAO-inhibitoren - Zwangerschap of borstvoeding Werking: specifiek ontwikkeld voor rookstop: - Partiële agonist: werkt zoals nicotine - Vermindering van de craving - Vermindering van de ontwenningsverschijnselen - Partiële antagonist: werkt nicotine tegen in aanwezigheid van nicotine - Vermindering van de versterkende effecten van nicotine - Vermindering van het rookgenot Varenicline of champix (2) Dosering - Dag 1-3: 1 x 0,5 mg - Dag 4-7: 2 x 0,5 mg - Daarna: 2 x 1 mg - Gedurende 12 weken - Stoppen met roken in de 2 e week van inname Combinatie met NST is zinloos Nevenwerkingen: misselijkheid, hoofdpijn, slapeloosheid Contra-indicatie: nierfunctiestoornissen Interventie/methode Effectiviteit Succespercentage t.o.v. spontaan herstel Zelfhulpmateriaal 50 Advies op maat 4 % à 11% 50 Telefonische counceling 7,5% 40 Individuele ondersteuning 16% 25 Groepsondersteuning 9% 16 Nicotinesubstitutie 17 à 20% 17 NNT bupropion 30% - 17% (1jaar) 10 tot 12 Varenicline 44% - 21% (1 jaar) 8 tot 10 9
10 Smoking rates 27/08/2011 Roken en psychiatrie Probleemstelling Integraal deel van de cultuur binnen psychiatrie Hogere rokersprevalentie bij psychiatrische patiënten Hogere rokersprevalentie bij psychiatrisch personeel Sigaretten als incentive of ruilmiddel Niet-rokers vertrekken als rokers Rokers verhogen hun tabaksgebruik Prevalentie Man Vrouw 70 rokers binnen de geestelijke gezondheidszorg Variatie naargelang de psychiatrische stoornis: - Depressie: 50% - Alcoholafhankelijkheid: 80% - Schizofrenie: 90% - Rokers meer symptomen dan niet-rokers nicotine-dependentie bij psychiatrische stoornis Majeure depressieve stoornis GAD Depressieve episode Fobieën OCD Andere neurotische stoornissen 10
11 Verband tussen roken en psychiatrische stoornissen Nicotine beïnvloedt de release van verschillende neurotransmitters die betrokken zijn bij verschillende psychiatrische aandoeningen roken als zelf-medicatie Mythen Patiënten willen niet stoppen met roken Patiënten kunnen niet stoppen met roken Hun psychiatrische aandoening verergert na rookstop Een rookvrij beleid is onmogelijk in de psychiatrie CAVE: (tijdelijke) verergering van angst en depressieve gevoelens bij rookstop Ze willen stoppen met roken Ze kunnen stoppen met roken rookstop ratio Neurobiologische kwetsbaarheid nicotine-afhankelijkheid ontwenningssyndroom Gebrek aan sociale ondersteuning Weinig aansluiting bij rookstopprogramma s Desalniettemin slaagt 1/3 in rookstop Banham, L. & Gilbody, S. (2010). Smoking cessation in severe mental illness: what works? Addiction, 105,
12 Hun symptomen hoeven niet te verergeren na rookstop Hun symptomen hoeven niet te verergeren na rookstop (2) Rookstop en depressie depressieve symptomen na rookstop depressieve episode na rookstop Enkel bij voorgeschiedenis van depressieve stoornis Start met AD 3 weken voor rookstop Rookstop en schizofrenie Wisselende bevindingen Rookstop en alcoholmisbruik Roken leidt tot craving naar alcohol Alcohol leidt tot craving naar roken Rookstop leidt tot meer alcoholvrije dagen Rookvrij beleid is mogelijk Aanbevelingen Een rookverbod in psychiatrie is mogelijk - Weerstand verdwijnt na invoeren rookverbod - Geen toename in agressie - Geen toename in het voorschrijven van sederende medicatie - Geen toename van vervroegd ontslag Gevolgen van een rookverbod in de psychiatrie - Verbetering van lichamelijke gezondheid - Verbetering van psychiatrische aandoening - Verbetering sociaal contact: meer contact tussen rokers en niet-rokers - Verbetering compliance bij therapeutisch aanbod - Geen discussies over rookpauzes Wye, P., Bowman, J., Wiggers, J., Baker, A., Knight, J., Carr, V., et al. (2010). Total smoking bans in psychiatric inpatient services: a survey of perceived benefits, barriers and support among staff. BMC Public Health, 10(1), 372 Een planmatige en meervoudige aanpak is aanbevolen Verschillende niveaus van interventie - Installatie van een rookverbod - Management staat voor 100% achter het rookverbod - Personeel en patiënten worden betrokken vanaf het begin - De planning wordt gevolgd, ook al is er weerstand - Het rookverbod wordt consistent toegepast - Veilig alternatief buiten (afgescheiden van het personeel) - NST wordt aangeboden indien nodig - Er is ruimte voor klachten en discussies over het rookverbod - Systematisch bespreekbaar maken van rookstop - Training van het personeel (in de 5 A s) - Onbevoordeelde houding - Systematisch advies geven tot rookstop 12
13 Aanbevelingen (2) - Aanbod van professionele rookstophulp - Participatie in groepssessies - Individuele rookstopbegeleiding op maat - NST is beschikbaar - Psychofarmaca kunnen overwogen worden na overleg - Aandacht moet besteed worden aan eventuele aanpassingen van andere medicatie na de rookstop - Het ergeren van de psychiatrische symptomen (in het bijzonder de depressieve symptomen) moet nauwlettend in de gaten gehouden worden 20 kernboodschappen van de Franse expertenconferentie Tabaksgerelateerde aandoeningen zijn een van de belangrijkste doodsoorzaken bij volwassenen lijdend aan psychiatrische aandoeningen (A) 2. Rokers met psychiatrische stoornissen verbruiken meer tabak dan rokers zonder psychiatrische stoornissen (A). Een verhoogde prevalentie van tabaksgebruik in vergelijking met de doorsnee bevolking is aangetoond voor angststoornissen (met uitzondering van de OCS), stemmingsstoornissen en schizofrenie (A). 3. Er is een bidirectionele correlatie tussen tabaksgebruik en depressie aangetoond: tabaksgebruik en nicotineverslaving verhogen de kans op depressie en depressie verhoogt de kans op tabaksgebruik en nicotineverslaving 4. Bij de doorsnee bevolking is er een verhoogd risico op zelfdoding bij rokers (zelfmoordplannen, zelfmoordpogingen, zelfmoord). Tabaksgebruik is gecorreleerd met een verhoogd risico op zelfdoding, of er nu sprake is van een depressieve stoornis of niet. 5. Tabaksgebruik verhoogt het risico op bipolaire stoornissen en vermindert de doeltreffendheid van de aangewende therapie (B). 6. Er bestaan genetische factoren die aanleiding kunnen geven tot tabaksgebruik en stemmingsstoornissen. 13
14 7. Sigaretten worden door sommige patiënten gebruikt als een middel om emoties, gemoedsgesteldheid en cognitieve stoornissen te controleren. De acute toediening van nicotine verbetert op korte termijn de cognitieve prestaties, vooral bij patiënten die lijden aan schizofrenie. 8. De hoge frequentie en sterke intensiteit van tabaksgebruik bij patiënten met psychotische stoornissen verklaart dat bij deze patiënten het sterftecijfer m.b.t. hart- en vaatziekten zes keer hoger ligt; het sterftecijfer m.b.t. ademhalingsaandoeningen ligt vijf keer hoger (B). 9. De ontwenningsverschijnselen zijn over het algemeen sterker bij patiënten die lijden aan psychiatrische stoornissen (B). Bij patiënten die lijden aan angststoornissen verhoogt de angst gedurende de twee eerste weken van de ontwenning (A), en vermindert dan geleidelijk de vier volgende weken (C). 10. Het verbod op roken in de psychiatrische diensten heeft het sociale beeld van dit milieu veranderd. Het concept van rookvrije psychiatrische eenheden wordt door de patiënten en de professionele verzorgers aanvaard. Haar toepassing levert meer positieve dan negatieve resultaten op (E). 11. Al naargelang de sociale groepsnorm, kan roken het relationele vermogen verhogen of verlagen. Roken verslechtert vaker de relatie tussen patiënten dan dat het deze verbetert (E). 12. Het specifieke karakter van tabaksgebruik bij patiënten die lijden aan psychiatrische aandoeningen zijn een argument voor een gespecialiseerde gemedicaliseerde en gecoördineerde begeleiding door de psychiater, de tabakoloog en/of andere verzorgende instanties (huisdokter, psycholoog, verpleegster ) (E). Protocols van nicotinesubstitutenverstrekking moeten ter beschikking worden gesteld van de verzorgende diensten (E). 13. Bij patiënten die lijden aan stemmingstoornissen wordt stoppen met roken het best overwogen buiten acute fases (E). In geval van een acute fase is een vermindering van het tabaksgebruik toch wenselijk door middel van nicotinesubstituten (E). 14. Bij deze patiënten, zoals bij de doorsnee bevolking, wordt het voorschrijven van nicotine bij meer dan 50% goed verdragen ; het vermindert de rookbehoefte, vermindert de ontwenningssymptomen en verhoogt de kans op een beslissing tot stoppen (B). 15. Nicotinesubstitutie, aangewend tijdens een ziekenhuisverblijf met als doel tijdelijk het tabaksgebruik te stoppen of te verminderen, is efficiënt. NRT moet wel voorgeschreven worden vanaf de opname, en dit met een voldoende dosering die door het verplegend personeel bijgesteld kan worden in functie van de ontwenningsverschijnselen (E). 16. Varenicline is, volgens beschikbare meta-analyses, het medicijn dat, bij monotherapie en zeker bij combinatietherapie, het meest doeltreffend is voor tabaksontwenning bij de doorsnee bevolking (A). 17. Bupropion wordt afgeraden, namelijk bij patiënten die lijden aan bipolaire stoornissen, alcoholisme, anorexie en bij gebruikers van epileptogene medicijnen en MOA remmers. 18. Voor de hierboven vermelde redenen, en gezien de afwezigheid van toereikende studies met varenicline en buproprion bij psychiatrische patiënten, is onderzoek noodzakelijk alvorens eventueel deze medicijnen aan te bevelen bij patiënten die lijden aan psychiatrische stoornissen (E). 14
15 19. Er bestaan geen klinisch belangrijke wisselwerkingen tussen nicotinesubstituten of varenicline en de verschillende psychotrope medicijnen (C). 20. Het bestaan van comorbide verslavingen, ongunstige sociale omstandigheden, net als de afwezigheid van financiële bijstand voor de behandelingen bemoeilijken het stoppen met roken en de vermindering van tabaksgebruik. Met deze factoren moet specifiek rekening worden gehouden (E). 15
Deel 1: tijd om na te denken
Je rookgedrag veranderen Deel 1: tijd om na te denken Dit boekje wil je doen stilstaan bij je rookgedrag. De bedoeling is niet meteen dat je je rookgedrag gaat veranderen. Doel is na te denken over hoe
Nadere informatieUw problemen gaan in rook op
Uw problemen gaan in rook op Waarom is het zo verslavend? Wat kunnen we er aan doen? Trudi Tromp-Beelen huisarts en verslavingsarts Jellinek / Arkin Amsterdam Afhankelijkheid van een middel definitie
Nadere informatieROOKSTOPBEGELEIDING IN DE APOTHEEK. Stagedag KLAV 20 januari 2014 Apr. Bart Maris
ROOKSTOPBEGELEIDING IN DE APOTHEEK Stagedag KLAV 20 januari 2014 Apr. Bart Maris TABAK: EEN VERSLAVENDE DRUG James et al. 1994 MECHANISME VAN VERSLAVING BELONINGSSYSTEEM: Gelegen in het mesocorticolimbisch
Nadere informatieReken maar eens uit wat je per week, per maand of per jaar uitgeeft aan het kopen van sigaretten, sigaren of andere rookwaren!
Bezint voor ge begint ROKEN Stoppen met roken is niet eenvoudig! Iets afleren is altijd veel moeilijker dan iets aanleren. DAAROM: begin niet met roken! WANT: In tabaksrook zitten heel wat stoffen die
Nadere informatieAn Coenen. psycholoog-tabakoloog. Ziekenhuis Oost-Limburg en www.pbch.be an.coenen@zol.be 089/32.56.84
An Coenen psycholoog-tabakoloog Ziekenhuis Oost-Limburg en www.pbch.be an.coenen@zol.be 089/32.56.84 Rookstopbegeleiding richt zich op Fysieke afhankelijkheid Hoe erg aan nicotine verslaafd? ontwenningsverschijnselen
Nadere informatieHet is nooit te laat om te stoppen met roken
Het is nooit te laat om te stoppen met roken Roken is levensgevaarlijk Actief en passief roken zijn volgens een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie wereldwijd verantwoordelijk voor ongeveer 4 miljoen
Nadere informatieIK STOP. www.nicorette.be. is het beslist, Met. nicorette helpt je succesvol stoppen met roken.
Met is het beslist, IK STOP. nicorette helpt je succesvol stoppen met roken. nicorette bevat nicotine en is een geneesmiddel voor volwassenen. Buiten het bereik van kinderen houden. Geen langdurig gebruik
Nadere informatieStoppen met roken is altijd, op elke leeftijd, de moeite waard. Jaarlijks lukt het tienduizenden mensen om te stoppen. Vanaf de eerste dag krijgen
niet roken Stoppen met roken is altijd, op elke leeftijd, de moeite waard. Jaarlijks lukt het tienduizenden mensen om te stoppen. Vanaf de eerste dag krijgen hart- en bloedvaten het gemakkelijker. 3 Niet
Nadere informatieStoppen met roken Farmacotherapie
Stoppen met roken Farmacotherapie Hulpmiddelen Welke middelen zijn er beschikbaar? Hoe werken ze en hoe worden ze gebruikt? Wat zijn de contra indicaties, de bijwerkingen, de voor- en nadelen? Welk middel
Nadere informatieRookbeleid binnen psychiatrie Stand van zaken binnen Vlaanderen. Ellen Excelmans Klinisch psycholoog en tabakoloog verbonden aan de VRGT
Rookbeleid binnen psychiatrie Stand van zaken binnen Vlaanderen Ellen Excelmans Klinisch psycholoog en tabakoloog verbonden aan de VRGT Bedenking vooraf Stand van zaken binnen het NRZ Netwerk Rookvrije
Nadere informatieHulpmiddelen voor rokende (bedlegerige) patiënten
Hulpmiddelen voor rokende (bedlegerige) patiënten Geert Celis Hvpk functiemetingen Pneumologie, tabakoloog James Maxton in his hospital bed, smoking, 1926 Rookverslaving Fysieke afhankelijkheid Neurobiologische
Nadere informatieStoppen met roken? Wij helpen u volhouden
Stoppen met roken? Wij helpen u volhouden Stoppen met roken Hart- en vaatziekten, longaandoeningen, onvruchtbaarheid en kanker: Steeds vaker worden we geconfronteerd met de gevaren van roken. Stoppen is
Nadere informatieEvidence-based stoppen met roken: kennis & knelpunten
Evidence-based stoppen met roken: kennis & knelpunten Daniel Kotz Department of General Practice School for Public Health and Primary Care (CAPHRI) Maastricht University Medical Centre The Netherlands
Nadere informatieHoe werkt het? Blootstelling aan zo n 4000 toxische stoffen - waarvan meer dan 50 kankerverwekkend - voor de gebruiker en zijn omgeving.
Hoe werkt het? Het grote verschil tussen de gewone sigaret en de e-sigaret is dat de ene verbrandt en de andere verdampt. Bij de e-sigaret wordt de e-vloeistof in het verwarmingselement opgewarmd en verdampt.
Nadere informatieBENT U ER KLAAR VOOR? Stoppen met roken, het Vlietland Ziekenhuis helpt
Polikliniek Longgeneeskunde BENT U ER KLAAR VOOR? Stoppen met roken, het Vlietland Ziekenhuis helpt STOPPEN MET ROKEN Langzamerhand weet iedereen dat roken een ongezonde gewoonte is. Roken speelt een belangrijke
Nadere informatieDeel 2: maak een keuze
Je rookgedrag veranderen Deel 2: maak een keuze In deel 1 heb je stilgestaan bij je rookgedrag. Je hebt geregistreerd hoeveel en in welke omstandigheden je rookt. Mogelijks was je wel verwonderd over de
Nadere informatieStarten met Stoppen. Disclosure belangen sprekers. Doelen van deze workshop. Programma. Warming up: schaalvragen
Disclosure belangen spreker Starten met Stoppen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Zie hieronder Bedrijfsnamen Workshop symposium KCOETZ op de
Nadere informatieDagen van de tabakologie
Het tabakspreventieteam van de VRGT nodigt u uit op de eerste editie Dagen van de tabakologie 26 en 27 november 2012 Antwerp Expo De voorbije twintig jaar bouwde het tabakspreventieteam van de VRGT aan
Nadere informatieNETWERK ROOKVRIJE ZIEKENHUIZEN
NETWERK ROOKVRIJE ZIEKENHUIZEN Wetenschappelijke conclusies en aanbevelingen voor rookstop bij patiënten die lijden aan een psychiatrische stoornis* *Op basis van de tekst Arrêt du tabac chez les patients
Nadere informatieRookstop: een haalbare kaart? 01 december 2018
Rookstop: een haalbare kaart? dirk.quina@uza.be 01 december 2018 Inleiding Roken wordt beschouwd als een «chronische verslaving» Hervalpercentage ligt zeer hoog (ondanks hulmpiddelen, begeleiding) Geen
Nadere informatieKennisquiz cannabis. 7. Wat is CBD? A. hetzelfde als THC B. Cannabis Bepalings Dosis C. Cannabidiol
Kennisquiz Cannabis Weet u welke klachten het gevolg kunnen zijn van cannabisgebruik? Test uw eigen kennis door de antwoorden te omcirkelen. Aan het einde van de quiz geven we de juiste antwoorden en de
Nadere informatieGroepstraining Rookvrij! Ook jij?
Groepstraining Rookvrij! Ook jij? In 2014 hebben er in totaal 93 groepstrainingen plaatsgevonden. In totaal zijn 974 deelnemers begonnen, waarvan 8 na afloop gestopt was met roken. Hieronder vind u een
Nadere informatieTAD-BELEID OP SCHOOL E-SIGARET. Leen De Rooms
1 TAD-BELEID OP SCHOOL E-SIGARET 13 okt 2017 Leen De Rooms 2 Drugbeleid op school (DOS) Waar denken jullie aan als je deze term hoort? 3 De zin van een DOS 4 Opbouw DOS 5 Succesfactoren 6 Werkgroep Mandaat
Nadere informatieHet advies om te stoppen met roken geldt voor iedereen die rookt. Daarbij worden tussen de zorgverlener en de patiënt de volgende zaken besproken:
Stoppen met roken Het roken is een belangrijke risicofactor voor het ontstaan en verergeren van hart- en vaatziekten. Het stoppen met roken is dan ook een van de belangrijkste interventies om het risicoprofiel
Nadere informatieContactpersoon Ellen Excelmans 0492/72.55.86 (ma-wo-vrij) Ellen.excelmans@vrgt.be
Contactpersoon Ellen Excelmans 0492/72.55.86 (ma-wo-vrij) Ellen.excelmans@vrgt.be Inleiding Een rookvrije materniteit is een materniteit die beantwoordt aan drie criteria: 1) de afdeling is volledig rookvrij;
Nadere informatieStoppen met roken. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Stoppen met roken Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Stoppen met roken 3 De effecten van roken op je gezondheid 3 De feiten over roken 4 De voordelen
Nadere informatieRoken en psychiatrie: een paar apart?
Roken en psychiatrie: een paar apart? Ellen Excelmans, psycholoog-tabakoloog Verbonden aan de VRGT Probleemstelling De prevalentie van tabaksgebruik ligt bij patiënten met een psychiatrische aandoening
Nadere informatieIk stop met roken Nicotinevervangingsproducten
Ik stop met roken Nicotinevervangingsproducten Uw apotheker kan u helpen! Proficiat met je beslissing! Het is niet gemakkelijk om te stoppen met roken. Velen zijn er reeds in geslaagd, dus ook jij kan
Nadere informatieUNIVERSITAIR CENTRUM GERIATRIE
UNIVERSITAIR CENTRUM GERIATRIE 1 Drugs en Senioren Drugs en Senioren Prof Dr M Vandewoude Universitair Centrum Geriatrie Antwerpen 2 3 Wat wordt juist bedoeld? «Echte drugs» Alcohol Psychotrope medicatie
Nadere informatieinschrijving groepscursus stoppen met roken
inschrijving groepscursus stoppen met roken Ik wens mij in te schrijven voor de groepscursus stoppen met roken Naam: Familienaam: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum: Handtekening deelnemer: Praktische
Nadere informatieBIJSLUITER. CLOZAPINE 6,25 mg tabletten
BIJSLUITER CLOZAPINE 6,25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u
Nadere informatielesbrief roken UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL
UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud Les 1: Kennismaking met roken 3 Meer of minder rook? 3 Roken en jouw gezondheid 4 Roken en verslaving 5
Nadere informatieMAPROTILINE HCl 25-50 - 75 PCH tabletten. MODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 29 februari 2008 1.3.3 : Bijsluiter Bladzijde : 1
1.3.3 : Bijsluiter Bladzijde : 1 Pharmachemie B.V. Swensweg 5 Postbus 552 2003 RN Haarlem INFORMATIE VOOR DE PATIËNT SAMENSTELLING Per tablet: respectievelijk 25 mg, 50 mg en 75 mg maprotilinehydrochloride.
Nadere informatiePropylhexedrine. Eventin. Postfach Ludwigshafen DE Germany. Lid-Staten Registratiehouder Naam van het geneesmiddel
Bijlage I 3 Stoff: Propylhexedrine Lid-Staten Registratiehouder Naam van het geneesmiddel Duitsland Knoll AG Postfach 210805 Ludwigshafen DE 67008 Germany Eventin 4 Stoff: Fenbutrazaat Lid-Staten Registratiehouder
Nadere informatieAMBULANTE ROOKSTOPBEGELEIDING. Valentine Lemaigre, Klinisch psychologe tabakologe Prof K. Nackaerts, IG-pneumologie
AMBULANTE ROOKSTOPBEGELEIDING Valentine Lemaigre, Klinisch psychologe tabakologe Prof K. Nackaerts, IG-pneumologie Intensieve rookstopbegeleidingn Individueel of in groep (+ en -) Medisch-gedragsmatige
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInfobrochure. Stoppen met roken. mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Stoppen met roken mensen zorgen voor mensen Het belang van motivatie Wanneer je wilt stoppen met roken, heb je de meeste kans op slagen als je zelf gemotiveerd bent om te stoppen. Wanneer
Nadere informatieBIJSLUITER. TRANYLCYPROMINE 10 mg tablet
BIJSLUITER TRANYLCYPROMINE 10 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatie1. WAT IS CHAMPIX EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT CHAMPIX is een nicotinevrij geneesmiddel dat u kan helpen bij het stoppen met roken.
Champix bijsluiter CHAMPIX kan het verlangen naar een sigaret en de ontwenningsverschijnselen die gepaard gaan met het stoppen met roken verlichten. 1. WAT IS CHAMPIX EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT CHAMPIX
Nadere informatieHealth. 5h Roken 1. Theorieboek. TFG Hellegers 18-5-2013. Wat zit er in een sigaret?
5h Roken 1 Dagelijks proberen in Nederland alleen al honderden mensen te stoppen met roken. Soms met succes maar vooral ook met ergernis en frustratie. De strijd tegen de sigaret of sigaar is geen makkelijke
Nadere informatieROOKSTOPANAMNESE-FORMULIER
ROOKSTOPANAMNESE-FORMULIER ALGEMENE INFORMATIE Naam: Adres: Geboortedatum: / / Thuis: Emailadres: Voornaam: Postcode + Plaats: Geslacht: Werk: Huisarts: Datum: / / ROOKGEDRAG Rook je nog? Neen Ja Hoelang
Nadere informatieVerslaving apart? Dubbele diagnostiek als standaardbehandeling. dr. C.A. Loth
Verslaving apart? Dubbele diagnostiek als standaardbehandeling in de GGz dr. C.A. Loth Cijfers 1,2 miljoen alcoholisten/problematische drinkers 1,8 miljoen dagelijkse gebruikers benzo s, 22 % gebruikt
Nadere informatiedrugs abc antidepressiva
drugs abc antidepressiva Antidepressiva zijn psychoactieve geneesmiddelen, die een stimulerende werking hebben ter hoogte van het centrale zenuwstelsel. Ze worden voor zeer verschillende aandoeningen voorgeschreven
Nadere informatieAandacht voor alcohol
Aandacht voor alcohol Paaz/Tepsi T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André
Nadere informatieDISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK
DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK Stoppen met roken hoe doe je dat? Epidemiologie roken (1) 28% volwassenen rookt (2004) Hoogste
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatiePERSBERICHT Stichting tegen Kanker Leuvensesteenweg 479 1030 Brussel 02/743 45 75 (communicatie)
Bijlagen 1. RESULTATEN ENQUÊTE DEDICATED RESEARCH OMTRENT ROOKVRIJE CAFÉS 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 2. INFORMATIEFICHE PASSIEF ROKEN Passief roken = passief ziek worden Eindelijk is het zover: vanaf 1
Nadere informatieBELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ROKEN. SylvieThenard@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN
BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ROKEN SylvieThenard@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat problemen
Nadere informatieAandacht voor alcohol
Aandacht voor alcohol T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Stoppen met roken: medicamenteus beleid. Stoppen met roken: medicamenteus beleid. 1. Toelichting op de module
1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van juni 2007 Er is veel onderzoek verricht naar de bijdrage van nicotinevervangende middelen aan stoppen met roken. In de NHG-Standaard
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN / VERZORGERS
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel ABILIFY. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieLESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144
LESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Lesbrief over Roken Colofon: Deze lesbrief hoort bij het Preventie Project Roken dat wordt uitgevoerd door
Nadere informatieRotterdam en omgeving. stopt met roken. Met deze brochure zet u een stap in de goede richting.
PATIËNTEN INFORMATIE Rotterdam en omgeving stopt met roken Met deze brochure zet u een stap in de goede richting. Alle informatie die u nodig heeft om de eerste stap te maken. Het Maasstad Ziekenhuis heeft
Nadere informatieARIPIPRAZOLE TEVA JOUW HANDLEIDING INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN / VERZORGERS. (door de arts af te geven aan elke patiënt/verzorger)
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel ARIPIPRAZOLE TEVA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan
Nadere informatieUw problemen gaan in rook op
Uw problemen gaan in rook op Trudi Tromp-Beelen huisarts/verslavingsarts Jellinek Amsterdam Trudi Tromp-Beelen Ruim 10 jaar gerookt 75 2000 huisarts 86 93 en vanaf 2000 verslavingsarts 2000 Project Stoppen-met-roken
Nadere informatiepatiënteninformatie Rookstopbegeleiding G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l
i patiënteninformatie Rookstopbegeleiding G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l Stoppen met roken? Waarom? Mensen kunnen verschillende motivaties hebben om te stoppen met roken. Voor de ene
Nadere informatieRoken in de zwangerschap
Roken in de zwangerschap Informatie folder over roken in de zwangerschap. Verloskundige praktijk de Boreling Biesven 1 5645 KL Eindhoven 040-7676287 www.deboreling.nl info@deboreling.nl Tabaksrook - 7000
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Tranquiritine Sinofarm 0,5 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 3 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 5 mg, zachte capsules Spiriteïne Dit geneesmiddel
Nadere informatieKennisquiz 4 Het roken van tabak
Kennisquiz 4 Het roken van tabak Weet u welke klachten het gevolg kunnen zijn van het gebruik van tabak? Test uw eigen kennis door de antwoorden te omcirkelen. Aan het einde van de quiz geven we de juiste
Nadere informatiePIL juni 2009. Nicorette Microtab Lemon 2 mg, tablet voor sublinguaal gebruik (Nicotine)
Bijsluiter Lees de hele bijsluiter aandachtig door, omdat er voor u belangrijke informatie in staat. Dit geneesmiddel is zonder voorschrift verkrijgbaar. Desalniettemin dient u Nicorette Microtab Lemon
Nadere informatieJAARVERSLAG TABAKSTOP STICHTING TEGEN KANKER VRAAGT OVERHEID OM SLIMMERE TERUGBETALING ROOKSTOPMEDICATIE
JAARVERSLAG TABAKSTOP STICHTING TEGEN KANKER VRAAGT OVERHEID OM SLIMMERE TERUGBETALING ROOKSTOPMEDICATIE 48% van de rokers die Tabakstop begeleidt zijn zware rokers 22% heeft al meer dan 5 stoppogingen
Nadere informatieBij voorbaat hartelijk dank voor uw medewerking en tot ziens op onze poli.
Medisch Spectrum Twente ziekenhuis Enschede Geachte mevrouw, heer, U heeft zich aangemeld voor de Stoppen met roken poli. Om u goed te kunnen begeleiden is het noodzakelijk dat u deze vragenlijst vooraf
Nadere informatieRoken en een (orthopedische) operatie
Roken en een (orthopedische) operatie U krijgt binnenkort een operatie op de afdeling Orthopedie in het Radboudumc. Het is algemeen bekend dat roken ongezond is en verschillende gezondheidsproblemen tot
Nadere informatieFactoren in de relatie tussen angstige depressie en het risico voor hart- en vaatziekten
Factoren in de relatie tussen angstige depressie en het risico voor hart- en vaatziekten In dit proefschrift werd de relatie tussen depressie en het risico voor hart- en vaatziekten onderzocht in een groep
Nadere informatieMethotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn MDL
Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn MDL Inhoudsopgave Algemeen...4 Werking...4 Gebruik...5 Bijwerkingen...6 Foliumzuur...6 Aanvullende informatie...7 Zwangerschap en borstvoeding...7 Tot slot...8
Nadere informatieRapportage 2015 groepstraining Rookvrij! Ook jij?
Rapportage 2015 groepstraining Rookvrij! Ook jij? Sinds 2008 verzorgt SineFuma Stoppen met roken begeleiding middels het aanbieden van groepstrainingen. De groepstrainingen Rookvrij! Ook jij? zijn geschikt
Nadere informatiePatiëntenbrochure Rookstop
Patiëntenbrochure Rookstop Inhoud Stoppen met roken? Een goede beslissing!... 2 Methodes... 2 De fysieke verslaving bestrijden... 2 Nicotinevervangers... 2 Andere geneesmiddelen... 2 Stoppen met roken...
Nadere informatieBIJSLUITER : INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. NICORETTE MENTHOL MINT 2 mg kauwgom NICORETTE MENTHOL MINT 4 mg kauwgom. (nicotine)
BIJSLUITER : INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER NICORETTE MENTHOL MINT 2 mg kauwgom NICORETTE MENTHOL MINT 4 mg kauwgom (nicotine) Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie
Nadere informatieMiddeleninfo. Alcohol. Tripmiddelen
Middeleninfo Alcohol Tabak Cocaïne Hasj Heroïne Paddo's Smartdrugs Speed Tripmiddelen XTC Alcohol Afhankelijkheid Gewenning Alcohol & Bij 'sociaal gebruik' kan er al sprake zijn van matige geestelijke
Nadere informatieTABAK ALCOHOL GAMEN. algemene sociale vaardigheden
Leerlijnen per graad : 3 de graad LO 10-12j Doelstelling: Versterken van de kennis en vaardigheden die kinderen nodig hebben om gezonde keuzes te maken en niet te roken, geen alcohol te drinken en op een
Nadere informatieAngststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol
Angststoornissen Verzekeringsgeneeskundig protocol Epidemiologie I De jaarprevalentie voor psychische stoornissen onder de beroepsbevolking in Nederland wordt geschat op: 1. 5-10% 2. 10-15% 15% 3. 15-20%
Nadere informatieSomatische comorbiditeit bij affectieve stoornissen
Somatische comorbiditeit bij affectieve stoornissen Monica Pop, Marleen van Beek & Aart Schene Afdeling Psychiatrie, Radboudumc NijCare Symposium, Nijmegen, 14 juni 2018 Hippocratische geschriften - vijfde
Nadere informatieLeerlijn drugs. 1 ste graad. tabak alcohol Illegale drugs Kennis aanbrengen Basiskennis aanbrengen Herkomst alcohol Verslavende stof
Leerlijn drugs Kennis aanbrengen Basiskennis aanbrengen Herkomst tabak Samenstelling tabak(srook) Verslavende stof nicotine Sociale, gezondheids- en financiële effecten: - korte termijn effecten - lange
Nadere informatieRookt u? En denkt u erover om te stoppen? De rook-stop-polikliniek kan u hierbij helpen.
Rookt u? En denkt u erover om te stoppen? De rook-stop-polikliniek kan u hierbij helpen. De rook-stop-polikliniek Zoals bekend is roken zeer schadelijk voor de gezondheid. Daarom heeft het St. Anna Ziekenhuis
Nadere informatieWij hebben dit onderwerp gekozen omdat het slecht is voor de gezondheid en wij willen vertellen waarom dit slecht is.
Roken Wij hebben dit onderwerp gekozen omdat het slecht is voor de gezondheid en wij willen vertellen waarom dit slecht is. Inleiding In restaurants,wijkcentra,kantines van sporthallen en op het werk roken
Nadere informatieStoppen met roken en psychiatrische co-morbiditeit
Stoppen met roken en psychiatrische co-morbiditeit Hoe slecht is het? Waarom is het zo verslavend? Wat kunnen we er aan doen? Terugval Trudi Tromp-Beelen huisarts en verslavingsarts KNMG Jellinek / Arkin
Nadere informatieInformatiebrochure voor patiënten/verzorgers
JOUW HANDLEIDING VOOR ABILIFY (ARIPIPRAZOL) Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers Datum van herziening: oktober 2013 2013-08/LuNL/1731 Inleiding Jouw dokter heeft bij jou de diagnose bipolaire I
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Dextromethorphan Teva 1,5 mg/ml drank dextromethorphan hydrobromide
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Dextromethorphan Teva 1,5 mg/ml drank dextromethorphan hydrobromide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke
Nadere informatieLeerlijnen per drug : ALCOHOL Onderwijsvorm: KLEUTER EN LAGER
Leerlijnen per drug : ALCOHOL Onderwijsvorm: KLEUTER EN LAGER kleuter 2,5-6j 1 ste graad LO 6-8j 2 de graad LO 8-10j 3 de graad LO 10-12j doelstelling doelstelling doelstelling doelstelling Versterken
Nadere informatieDe longverpleegkundige
De longverpleegkundige De longverpleegkundige Van uw longarts heeft u de eerste informatie gekregen over uw aandoening en de klachten die daarmee gepaard gaan. Vervolgens heeft de longarts u verwezen naar
Nadere informatieDe risico s van roken zijn legio. Hieronder staat een drietal voorbeelden die met onderzoek zijn aangetoond :
Wellness Guide Stoppen met roken "Je hoeft niets op te geven. Roken geeft geen echt plezier. Het is slechts een illusie, net zoiets als met je hoofd tegen een muur aan bonken zodat het een opluchting is
Nadere informatieStudie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling
Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken
Nadere informatieInformatie voor de patiënt
Informatie voor de patiënt Het is belangrijk dat u eerst deze gebruiksaanwijzing leest, ook als u Impromen decanoas al eerder toegediend heeft gekregen. Er kan nieuwe belangrijke informatie in staan. Vraag
Nadere informatieNaltrexon HCl 50 PCH. Veel gestelde vragen en antwoorden. Nederland. Dit boekje wordt u aangeboden door: Teva Nederland, Postbus 552, 2003 RN Haarlem
Nederland Naltrexon HCl 50 PCH Dit boekje wordt u aangeboden door: Teva Nederland, Postbus 552, 2003 RN Haarlem Veel gestelde vragen en antwoorden LEES DEZE INFORMATIE OVER NALTREXON HCl 50 PCH U heeft
Nadere informatieBIJSLUITER. NEBIVOLOL 2,5 mg tablet
BIJSLUITER NEBIVOLOL 2,5 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem
Nadere informatieINALPIN, 9,48 mg/15 ml; 94,8 mg/15 ml, siroop Codeïnefosfaat hemihydraat - Guaifenesine
INALPIN, 9,48 mg/15 ml; 94,8 mg/15 ml, siroop Codeïnefosfaat hemihydraat - Guaifenesine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen, want er staat belangrijke informatie in voor
Nadere informatieRookt u en denkt u erover om te stoppen? De rook-stop-polikliniek
Rookt u en denkt u erover om te stoppen? De rook-stop-polikliniek De rook-stop-polikliniek Zoals bekend is roken zeer schadelijk voor de gezondheid. Daarom heeft het St. Anna Ziekenhuis een rook-stop-polikliniek,
Nadere informatiePK Broeders Alexianen Tienen
PROGRAMMA 09u30 Ontvangst Koffie 10u00 Verwelkoming en inleiding Ivo Vanschooland Dr. H. Peuskens Getuigenis Pauze Getuigenis Herman Hacour 12u00 Aperitief en lunch 14u00 Werkgroepen begeleid door: Hacour
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Oxazepam Mylan 10 mg, tabletten Oxazepam Mylan 50 mg, tabletten. oxazepam
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Oxazepam Mylan 10 mg, tabletten Oxazepam Mylan 50 mg, tabletten oxazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke
Nadere informatieroken WWW.VOORKOM.NL
UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud Les 1: Kennismaking met roken 3 Meer of minder rook? 3 Roken en jouw gezondheid 4 Roken en verslaving 5
Nadere informatieIs het hart van een roker GROTER of KLEINER als gevolg van roken? Welke stof in sigarettenrook maakt je verslaafd aan tabak?
Is het hart van een roker GROTER of KLEINER als gevolg van roken? Wat betekent PSSIEF ROKEN? een trekje doen aan de sigaret van iemand anders roken zonder inhaleren C rook inademen van iemand die in je
Nadere informatieAandacht voor alcohol
Aandacht voor alcohol T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieBIJLAGE III AMENDEMENTEN VAN RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITERS
BIJLAGE III AMENDEMENTEN VAN RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITERS NB: De amendementen van de samenvatting van de productkenmerken en bijsluiters moeten hierna
Nadere informatieEldepryl Part IB2: Patiëntenbijsluiter
tabletten page 1 of 6 Uw arts heeft u Eldepryl tabletten voorgeschreven. Dit is een middel dat gebruikt wordt bij de ziekte van Parkinson. In deze bijsluitertekst vindt u informatie over het gebruik van
Nadere informatieBIJSLUITER VOOR HET PUBLIEK
BIJSLUITER VOOR HET PUBLIEK Benaming Nicorette 5 mg Nicorette 10 mg Nicorette 15 mg Pleister voor transdermaal gebruik Samenstelling Nicorette 5 mg: nicotine 8,3 mg - beschermlaag - niet-geweven polyester
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Nicoferin 1,5 mg, tabletten Cytisine
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Nicoferin 1,5 mg, tabletten Cytisine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar
Nadere informatieBIJSLUITER VOOR HET PUBLIEK
BIJSLUITER VOOR HET PUBLIEK Benaming Nicorette Inhaler, plugje voor inhalatie Samenstelling 10 mg nicotine per staafje Levomenthol, stikstof q.s. Farmaceutische vormen, verpakkingen en wijze van aflevering
Nadere informatieDancor 10, tabletten 10 mg Dancor 20, tabletten 20 mg
DANCOR 10/20 bijsluiter 31-01-2008 blz. 1 / 5 Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door
Nadere informatieRapportage 2016 Rookvrij! Ook jij? begeleiding
Rapportage 2016 Rookvrij! Ook jij? begeleiding Sinds 2008 verzorgt SineFuma Stoppen met roken begeleiding via het aanbieden van groepstrainingen en inmiddels ook via persoonlijke (telefonische) coachings
Nadere informatieKennisquiz 1 Alcohol
Kennisquiz 1 Alcohol Weet u welke klachten het gevolg kunnen zijn van alcoholgebruik? Test uw eigen kennis door de antwoorden te omcirkelen. Aan het einde van de quiz geven we de juiste antwoorden en de
Nadere informatie