Datum 18 april 2011 Betreft Vergunning Natuurbeschermingswet 1998; uitzaaien Deense mosselen Oosterschelde

Transcriptie

1 > Retouradres Postbus HC EINDHOVEN Vereniging van importeurs van schelpdieren J.D. Holstein Coxstraat DC KAPELLE Keizersgracht HB EINDHOVEN Postbus HC EINDHOVEN T F Betreft Vergunning Natuurbeschermingswet 1998; uitzaaien Deense mosselen Oosterschelde Bijlagen 5 Geachte heer Holstein, Bij brief van 3 november 2010 verzoekt u mij om aan de vereniging van importeurs van schelpdieren een vergunning te verlenen op grond van de Natuurbeschermingswet 1998 (hierna: Nb-wet 1998) voor het uitzaaien van mosselen afkomstig uit de Deense productiegebieden 71, 74 en 76, gelegen aan de oostkust van Jutland, in het Natura 2000-gebied de Oosterschelde. Procedureel Op 4 november 2010 ontving ik uw aanvraag. Bij brief van 17 november 2010, (kenmerk: DRZZ/ ) heb ik de ontvangst van uw aanvraag bevestigd en u verzocht de aanvraag aan te vullen. De gevraagde aanvulling heb ik van u op 16 december 2010 ontvangen. Bij brief van 29 maart 2011, kenmerk DRZZ/ heb ik besloten de besluitvormingstermijn voor uw aanvraag te verlengen met dertien weken. Conform artikel 41, lid 1 van de Nb-wet 1998 heeft u uw belang bij het verlenen van de vergunning gemotiveerd. Bevoegdheid tot vergunningverlening De voorgenomen activiteit valt onder artikel 2, sub l van het Besluit vergunningen Nb-wet 1998 (hierna: het Besluit) (Staatsblad 2005, nr. 594), luidend: uitoefening van niet-handmatige schaal- en schelpdiervisserij, het invangen van mosselzaad, schelpdiercultures en het uitzetten van mosselen daaronder begrepen. Op deze basis, in samenhang met artikel 16, lid 6, van de Nb-wet 1998 en het mandaatbesluit van 15 juli 2009 (kenmerk nr , Stcrt. 2009, 11309) ben ik in dit geval bevoegd tot vergunningverlening op basis van artikel 19d van de Nbwet Besluit Ik verleen u de gevraagde vergunning, omdat ik van mening ben dat de betreffende activiteit, gelet op de relevante instandhoudingsdoelstellingen, m.u.v. *PDOC01/201757* PDOC01/ Pagina 1 van 16

2 de doelstellingen zoals bedoeld in artikel 10a, lid 3, van de Nb-wet 1998, de natuurlijke kenmerken van het betrokken Natura 2000-gebied Oosterschelde niet zal aantasten. Tevens is met de inhoud van de betreffende passende beoordeling de zekerheid verkregen dat de aangevraagde activiteit de wezenlijke kenmerken van het voormalig natuurmonument Oosterschelde-Buitendijks niet zal aantasten. Deze conclusie geldt nadrukkelijk vanuit de door mij specifiek hiertoe geformuleerde vergunningvoorschriften. Voor een weergave van de inhoud van de aanvraag, de relevante wet- en regelgeving alsmede het van toepassing zijnde beleid verwijs ik naar bijlage 1 van dit besluit. In dezelfde bijlage treft u voorts mijn inhoudelijke overwegingen aan, waaronder een weergave van de ontvangen zienswijzen en mijn reactie hierop. De aanvraag en de door u aangeleverde passende beoordeling maken integraal onderdeel van onderhavig besluit uit. Deze documenten zijn door u opgesteld en aan ons verstuurd. Ik voeg deze dan ook niet bij dit besluit. Bij strijdigheid van de inhoud van deze documenten met de onderstaande voorschriften en beperkingen, prevaleren deze laatste. Voorschriften en beperkingen Ter bescherming van de in het Natura 2000-gebied Oosterschelde aanwezige beschermde natuurwaarden, verbind ik aan deze vergunning de volgende voorschriften en beperkingen. Algemeen 1. Deze vergunning wordt op naam gesteld van de Vereniging van importeurs van schelpdieren. 2. De vergunning kan uitsluitend gebruikt worden door de leden van de vergunninghouder, welke zijn opgenomen in bijlage 3 van dit besluit, of de door in opdracht van hen handelende personen. De vergunninghouder en zijn leden blijven verantwoordelijk voor het correct naleven van de vergunningsvoorschriften. 3. De in het vorig voorschrift genoemde personen dienen bij werkzaamheden een kopie van de beschikking bij zich te dragen en op eerste verzoek te tonen aan de daartoe bevoegde toezichthouders en opsporingsambtenaren. 4. De vergunde activiteiten dienen overeenkomstig de ingediende aanvraag en bijbehorende passende beoordeling - voor zover niet strijdig met onderhavige vergunning - te worden uitgevoerd. 5. Van opgetreden incidenten dient binnen onverwijld melding te worden gedaan aan de regiodirecteur Zuid (t.a.v. het Nb-wet team) onder overlegging van alle relevante gegevens. Onder incidenten wordt in dit verband verstaan een onvoorziene gebeurtenis, waarbij onbedoeld schadelijke stoffen vrijkomen, dan wel waardoor anderszins schade aan de natuurlijke kenmerken in het betrokken beschermde gebied kan worden toegebracht. 6. Alle door of namens de regiodirecteur Zuid te geven aanwijzingen dienen binnen de in de aanwijzing bepaalde termijn te worden opgevolgd. Nadere inhoudelijke voorschriften 7. Het Schelpdier import monitoring protocol (hierna: het protocol), opgesteld door GiMaRIS (juli 2010) wordt als bijlage 4 toegevoegd aan deze vergunning. De vergunninghouder en diens leden dienen zich aan dit protocol te houden. Pagina 2 van 16

3 8. Elke half jaar moet overeenkomstig het protocol per herkomstgebied worden gemonitord en bijgehouden welke levende soorten worden aangetroffen bij aankomst in Nederland (Lijst 2). De monsters moeten genomen worden door medewerkers van het Productschap Vis. De resultaten van deze bemonsteringen moeten voor 1 december en voor 1 juni worden overgelegd aan de regiodirecteur. Afhankelijk van de aard van de aangetroffen soorten (inheems, uitheems of exoot) en het aantal levend aangetroffen soorten, is vervolgens een herhaling van het SASI of van de big bag-inventarisatie, overeenkomstig hoofdstuk 2 van het protocol, verplicht. De intensiteit loopt, afhankelijk van de risico s, op tot een driejaarlijkse SASI en vijf big bag-inventarisaties per seizoen per locatie. Bij de monitoring wordt, evenals bij de SASI, uitgegaan van de meest recente en best beschikbare wetenschappelijke kennis ter zake. 9. Afhankelijk van de aard van de aangetroffen soorten en het aantal levend aangetroffen soorten bij de monitoring kan de regiodirecteur het gebied sluiten totdat er opnieuw een SASI is uitgevoerd. 10. Indien probleemsoorten zijn aangetroffen en in de Oosterschelde kunnen zijn uitgezaaid, moet dit onmiddellijk worden gemeld aan de regiodirecteur en aan de nvwa. De betreffende lading mosselen en alle andere ladingen mosselen uit hetzelfde herkomstgebied zullen per direct worden behandeld volgens de quarantaine verordening van het Productschap Vis. Dit betekent dat schelpdieren uit dit gebied niet langer worden uitgezaaid in de Oosterschelde. Voor zover schelpdieren uit het gebied al zijn uitgezaaid, worden ze zo snel mogelijk opgevist van de direct besmette percelen. 11. De vergunninghouder of diens leden moeten een jaarlijkse administratie bijhouden op basis waarvan het mogelijk is per geïmporteerde partij het volgende vast te stellen: a. de hoeveelheid geïmporteerde en uitgezaaide schelpdieren; b. de herkomst van de uitgezaaide schelpdieren, inclusief het nummer van het registratiedocument; c. de datum van binnenkomst; d. de nummers van de verwaterpercelen of kweekperceel waarop de partij is uitgezaaid; e. registratie waaruit blijkt op welke datum en in welke hoeveelheden een geïmporteerde en uitgezaaide partij schelpdieren het bedrijf verlaat. 12. De in het voorgaande voorschrift bedoelde administratie dient tenminste drie jaar te worden bewaard. 13. Er mogen door de vergunninghouder en leden uitsluitend schelpdieren uitgezaaid worden op de verwaterpercelen in de Oosterschelde, zoals genoemd in de aanvraag. 14. Geluidsapparatuur anders dan ten behoeve van communicatiedoeleinden is niet toegestaan. 15. Verstoring van de in de Oosterschelde aanwezige beschermde natuurwaarden tijdens het uitzaaien van het geïmporteerde schelpdieren dient tot een minimum te worden beperkt: groepen vogels mogen niet dichter dan tot een afstand van 500 m. benaderd worden. 16. Het is niet toegestaan afval in het gebied achter te laten. Het wijzigen of intrekken van de vergunning 17. De voorschriften en beperkingen waaronder deze vergunning is verleend, kunnen worden gewijzigd of aangevuld indien naar het oordeel van de regiodirecteur Zuid de vergunde activiteiten andere of nadeliger gevolgen hebben voor de relevante beschermde waarden dan die welke op het moment van vergunningverlening zijn vastgesteld. Pagina 3 van 16

4 18. Indien op enig moment mocht blijken dat de vergunde activiteiten zodanige schade aan de relevante beschermde waarden dreigen toe te brengen en het geven van aanwijzingen, het wijzigen of aanvullen van de voorschriften of beperkingen deze schade niet kan voorkomen, dan kan deze vergunning worden ingetrokken. 19. Voordat tot wijziging van vergunningvoorschriften of (gedeeltelijke) intrekking van de vergunning wordt overgegaan, wordt de vergunninghouder in de gelegenheid gesteld haar zienswijze naar voren te brengen (tenzij spoedeisendheid onmiddellijke intrekking c.q. wijziging noodzaakt). Toezicht 20. De vergunninghouder geeft, overeenkomstig de Algemene wet bestuursrecht, alle medewerking aan de door de staatssecretaris van EL&I (of diens rechtsopvolger) aangewezen toezichthouder(s). Looptijd/geldigheid 21. De vergunning is geldig van tot en met 31 december Het niet naleven van de voorschriften van deze vergunning kan, naast eventuele strafvervolging, leiden tot een tijdelijke schorsing of tot intrekking van de vergunning per herkomstgebied. Bezwaar Tegen dit besluit staat op grond van de Algemene wet bestuursrecht voor een belanghebbende de mogelijkheid open een bezwaarschrift in te dienen. Een bezwaarschrift moet binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit worden ingediend bij: De Staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Dienst Regelingen Afdeling Recht & Rechtsbescherming Postbus EK s-gravenhage Het bezwaarschrift dient te zijn ondertekend en moet tenminste de volgende elementen bevatten: a) de naam en het adres van de indiener; b) de dagtekening; c) een omschrijving van het besluit waartegen het bezwaar gericht is, en d) de gronden van bezwaar. Het is raadzaam een kopie van dit besluit bij het bezwaarschrift te voegen. Kennisgeving Conform artikel 42, lid 3 van de Nb-wet 1998, zijn afschriften van deze vergunning verzonden aan: De provincie Zeeland, de gemeenten Noord-Beveland, Schouwen-Duiveland, Tholen, Goes, Reimerswaal en Kapelle, Nationaal Park Oosterschelde, De Zeeuwse Milieufederatie, Rijkswaterstaat Zeeland, Vogelbescherming Nederland, Faunabescherming, Natuurmonumenten Zuid- Holland en Zeeland en Productschap Vis. Pagina 4 van 16

5 Publicatie besluit Op grond van artikel 42, lid 3, van de Nb-wet 1998 en artikel 8 van de Wet openbaarheid van bestuur zal het ministerie van EL&I onderhavig besluit openbaar maken. De besluiten op grond van de Nb-wet 1998, waaronder onderhavige, zullen, onder anonimisering van de persoonsgegevens, geplaatst worden op De Staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, namens deze: dr. ir. M.M. Reyniers MT-Lid Regionale Zaken Zuid Bijlage 1: Inhoudelijke overwegingen Bijlage 2: Passende beoordeling Bijlage 3: Lijst met gerechtigde leden Bijlage 4: Schelpdier import monitoring protocol Bijlage 5: Schelpdier Afhankelijke Soorten Inventarisatie Pagina 5 van 16

6 BIJLAGE 1 INHOUDELIJKE OVERWEGINGEN UITZAAIEN DEENSE MOSSELEN DE AANVRAAG De aanvrager vraagt een vergunning aan op basis van de Natuurbeschermingswet 1998 (hierna: Nb-wet 1998) voor het uitzaaien van Deense mosselen afkomstig uit de productiegebieden 71, 74 en 76, gelegen aan de oostkust van Jutland, op de verwaterpercelen in het Natura 2000-gebied Oosterschelde. Voor een uitgebreidere beschrijving van de voorgenomen activiteiten wordt kortheidshalve verwezen naar de passende beoordeling behorende bij de aanvraag. WETTELIJK KADER Beschermd Natuurmonument In relatie tot het betrokken natuurmonument zijn relevant de artikelen 60, 10a (lid 1 en lid 3) en artikel 15a (lid 2) van de Nb-wet Natura 2000-gebieden In relatie tot het betrokken Natura 2000-gebied zijn in deze relevant de artikelen 19d (lid 1), 19e, 19ia en het artikel 19f (lid 1) van de Nb-wet De exacte wetsteksten zijn te raadplegen op onder wet- en regelgeving. BELEID Nota Ruimte In zijn algemeenheid is het ruimtelijk beleid voor de VHR-, Nb-wet- en EHSgebieden gericht op het behoud, herstel en de ontwikkeling van de wezenlijke kenmerken en waarden van een gebied. De wezenlijke kenmerken en waarden zijn de actuele en potentiële waarden, gebaseerd op de natuurdoelen voor het gebied. Het gaat daarbij om: de bij het gebied behorende natuurdoelen en - kwaliteit, geomorfologische en aardkundige waarden en processen, de waterhuishouding, de kwaliteit van bodem, water en lucht, rust, stilte, donkerte en openheid, de landschapsstructuur en de belevingswaarde. De bescherming van de wezenlijke kenmerken en waarden vindt plaats door toepassing van een specifiek afwegingskader, het zogenoemde «nee, tenzij»-regime. De bescherming van de wezenlijke kenmerken en waarden vindt plaats door toepassing van een specifiek afwegingskader, het zogenoemde «nee, tenzij»- regime. Pagina 6 van 16

7 Beleidsbesluit Schelpdiervisserij Bij besluit van 1 oktober 2004 is het Beleidsbesluit Schelpdiervisserij : Ruimte voor een zilte oogst vastgesteld. In dit beleidsbesluit is m.b.t. verplaatsing van schelpdieren het volgende bepaald: Sinds 1997 is de beleidslijn Verplaatsing Schelpdieren van kracht. Dit is een instrument om de sanitaire, veterinaire en ecologische risico s van de verplaatsing van schelpdieren naar onze kustwateren te reguleren. Op grond van deze beleidslijn is het verboden om schelpdieren te verplaatsen naar de Waddenzee. Ook verplaatsing van schelpdieren afkomstig uit ecologisch niet verwante gebieden (zgn. buiten boreale gebieden) naar de Oosterschelde is in beginsel verboden. Als ecologisch verwante gebieden worden grofweg de landen aan de Noordzee aangemerkt, zoals de oostkust van het Verenigd Koninkrijk. In het najaar van 2003 is het voornoemde verplaatsingsbeleid op basis van een uitspraak van de Raad van State tijdelijk aangepast. Deze aanpassing resulteerde in een voorlopige uitbreiding van het importgebied met wateren rond Ierland. Hierdoor werd de import naar de Oosterschelde mogelijk van schelpdieren, afkomstig uit alle wateren van het Verenigd Koninkrijk en Ierland. In het voorjaar 2004 heeft een groep wetenschappelijke experts zich gebogen over de bij de verplaatsing van schelpdieren betrokken risico s, hetgeen medio 2004 heeft geleid tot het rapport Deskundigenoordeel Verplaatsingsproblematiek Schelpdieren. De deskundigen zijn van oordeel dat de in 2003 doorgevoerde uitbreiding van het importgebied ecologische risico s met zich meebrengt. Op basis van het deskundigenoordeel en de uitspraak van het Europese Hof van Justitie over de toepassing van de Vogel- en habitatrichtlijn (HvJEG, 7 september 2004, zaak C-127/02) wordt de openstelling van de importgebieden rond Ierland opnieuw bezien. Beleidslijn Verplaatsing van schelpdieren EL&I werkt momenteel aan een nieuwe beleidslijn Verplaatsing van schelpdieren, ter vervanging van de gelijknamige beleidslijn Beleidsnota Invasieve exoten Uitgangspunt van het beleid zoals omschreven in de Beleidsnota invasieve exoten, is het voorkomen, elimineren en beheersen van invasieve exoten. Met de term invasieve exoten wordt in de beleidsnota gedoeld op soorten die Nederland en de omringende wateren niet op eigen kracht kunnen bereiken (exoten) en die schade kunnen aanbrengen aan de nationale biodiversiteit door inmenging met of verdringing van inheemse flora en fauna of die (belangrijke) schade kunnen berokkenen aan economie, dier- en volksgezondheid of de veiligheid (invasief). De noodzaak om in te grijpen hangt af van de aard en ernst van de problemen die een exoot kan veroorzaken. Preventie, bestrijding of beheersing van exoten hoeft slechts plaats te vinden wanneer geïntroduceerde soorten een reële dreiging (kunnen) vormen. Is het echter niet met zekerheid vast te stellen of de soort zich invasief in een introductiegebied kan manifesteren, dan zal er een aparte afweging moeten plaatsvinden, waarbij het voorzorgbeginsel leidend is. Pagina 7 van 16

8 Dat betekent dat wanneer het niet van te voren te bepalen is of een bepaalde soort een bedreiging kan vormen, het beter is om te voorkomen dat deze exoten in de natuur terecht komen en wanneer dat niet gelukt is, kunnen deze exoten het best verwijderd worden wanneer de populaties nog klein en beheersbaar zijn. Als er geen sprake is van een invasieve soort, dan zijn op basis van deze beleidsnotitie de maatregelen preventie, eliminatie en beheersing met betrekking tot deze soort niet aan de orde. Het beleid is dus met name gericht op het weren van alle niet in het importgebied voorkomende invasieve exoten. Verordening Quarantainevoorzieningen levende tweekleppige weekdieren 2007 d.d. 21 juni 2008 (hierna: de verordening) Deze verordening en haar beide uitvoeringsbesluiten zijn vastgesteld door het Produktschap Vis ter voorkoming van de vorming van uitheemse biotoxinen verantwoordelijke dinoflagellaten of hun cysten, schelpdier- of visziekten, virussen of andere levende organismen en hun larven. Bij de voorgestelde importen dient tevens voldaan te worden aan de bovengenoemde verordening. VERGUNNINGPLICHT De aangevraagde activiteiten vinden plaats in het Natura 2000-gebied Oosterschelde. Het gebied Oosterschelde-Buitendijks is ook onder de Nb-wet 67 aangewezen als beschermd- en staatsnatuurmonument. Ik stel vast dat de aangevraagde activiteiten mogelijk de natuurlijke waarden en kenmerken van het bovengenoemde beschermde Natura 2000-gebied kunnen aantasten. Om die reden ben ik van mening dat de voorgenomen activiteit als vergunningplichtig onder de Nb-wet 1998 dient te worden aangemerkt. KANS OP SIGNIFICANTE EFFECTEN Beheerplan In dit geval kan vastgesteld worden dat ten aanzien van de voorgenomen activiteit, op het moment van besluitvorming, geen beletsel voortvloeit uit enig beheerplan o.b.v. de Nb-wet Geen beheer, project De voorgenomen activiteit vormt een project dat geen direct verband heeft met of nodig is voor het beheer van het betrokken Natura 2000-gebied. De voorgenomen activiteit is voorts nog niet eerder beoordeeld in het kader van de Nb-wet Mogelijk significante gevolgen Op grond van artikel 19f, lid 1, van de Nb-wet 1998 in combinatie met artikel 19g, lid 1, van de Nb-wet 1998 dient een passende beoordeling aangeleverd te worden door de initiatiefnemer. Het Europese Hof van Justitie heeft in haar uitspraak van 7 september 2004 aangegeven dat een passende beoordeling slechts dan achterwege kan worden gelaten indien op grond van objectieve gegevens kan worden uitgesloten dat uitvoering van de werkzaamheden afzonderlijk of in Pagina 8 van 16

9 combinatie met andere plannen of projecten significante gevolgen kan hebben voor dat gebied. In dit geval kunnen dergelijke gevolgen niet bij voorbaat uitgesloten worden. Ik concludeer dat een passende beoordeling vereist is. U heeft een dergelijke passende beoordeling, opgesteld door Holstein Consultacy en Maad Advies, bij uw aanvraag gevoegd. In het onderstaande volgt mijn beoordeling van uw effectenanalyse en conclusies. De gevraagde vergunning kan slechts verleend worden, indien ik mij ervan heb kunnen verzekeren dat de beschermde waarden van het desbetreffende gebied niet aangetast zullen worden. BESCHERMDE NATUURWAARDEN De diverse beschermde waarden van het betrokken Natura 2000-gebied Oosterschelde alsmede de wezenlijke kenmerken en waarden van het natuurmonument Oosterschelde-Buitendijks staan vermeld op ( Onderwerpen > Natuur > Natura 2000 ). Ik merk op dat het betrokken Natura 2000-gebied het gehele natuurmonument volledig omsluit. Omwille van inzicht in de wezenlijke kenmerken en waarden waarvoor dit natuurmonument is aangewezen (deze waarden maken immers sinds de inwerkingtreding van de Nb-wet 1998 deel uit van het betrokken Natura gebied) worden deze, voor zover relevant, inhoudelijk meegenomen in de onderstaande beoordeling. Selectie van relevante natuurwaarden In de passende beoordeling wordt gesteld dat door het uitzaaien van mosselen op de verwaterpercelen geen negatieve effecten te verwachten zijn op de relevante beschermde vogelsoorten; er treden eerder positieve effecten op, omdat het voedselaanbod toeneemt. Evenmin worden er negatieve gevolgen voor de habitattypen 1160, 1310, 1320, 1330, 7140 en de habitatsoorten gewone zeehond en noordse woelmuis voorzien. De bodemflora en -fauna is echter wel direct gerelateerd aan de bescherming van habitattype Introductie van uitheemse soorten kan effect hebben op de reeds aanwezige bodemflora en -fauna. In hoofdstuk 8 van de passende beoordeling wordt hier tevens op in gegaan. Met betrekking tot de in de passende beoordeling geselecteerde beschermde habitattypen en soorten, merk ik deze als volledig en juist aan. PASSENDE BEOORDELING Ecologie Om negatieve gevolgen te voorkomen dienen alle soorten waarvan op basis van de best beschikbare wetenschappelijke kennis kan worden aangenomen dat deze een negatieve impact kunnen hebben voor de instandhoudingsdoelen van een Natura 2000-gebied (hierna: probleemsoorten), geweerd te worden. Pagina 9 van 16

10 Indien in een herkomstgebied dergelijke soorten niet aanwezig zijn dan kleven er aan het uitzaaien van schelpdieren afkomstig uit deze gebieden geen risico s. Dit houdt in dat er alvorens er daadwerkelijk tot het uitzaaien van schelpdieren kan worden overgegaan in het herkomstgebied een inventarisatie gemaakt zal moeten worden van al de soorten die daar voorkomen en mogelijkerwijs door het transport van schelpdieren meegenomen kunnen worden. De resultaten van een dergelijk schelpdier afhankelijke soorten inventarisatie (SASI) vormt het uitgangspunt voor mijn beoordeling van de vraag of het uitzaaien van schelpdieren in de Oosterschelde is toegestaan. Voor de productiegebieden 71, 74 en 76 aan de oostkust van Jutland is deze SASI in augustus 2010 uitgevoerd, het rapport is als bijlage 5 bij dit besluit opgenomen. Binnen de productiegebieden zijn monsters genomen totdat de verwachting was dat met een verdubbeling van het aantal monsters minder dan één nieuwe soort zou worden gevonden. In totaal zijn bij deze inventarisaties 61 monsters genomen waarbij er 43 soorten zijn gevonden. Van de 43 soorten zijn er 2 uitheems voor de Oosterschelde. Dit is de tweekleppige soort Mya arinaria en de slak Crepidula fornicata. Beide uitheemse soorten zijn echter al geruime tijd in de Oosterschelde gevestigd en vormen daarom geen additief risico. De overige 41 soorten zijn inheems aan de Oosterschelde en vormen geen risico. Op basis hiervan deel ik de conclusie uit de passende beoordeling dat er met het uitzaaien van mosselen afkomstig van de oostkust van Jutland (gebieden 71,74 en 76) geen soorten mee komen die zich nog niet in de Oosterschelde hebben gevestigd. Om het risico van mogelijke introductie van probleemsoorten ook de komende jaren zo minimaal mogelijk te houden is op grond van voorschrift 8 een half jaarlijkse monitoting van de mosselen bij aankomst in Nederland verplicht. Afhankelijk van de aard van de aangetroffen soorten (inheems, uitheems of exoot) en het aantal levend aangetroffen soorten, is vervolgens een herhaling van het SASI of van de big bag-inventarisatie, overeenkomstig hoofdstuk 2 van het protocol, verplicht. De intensiteit loopt, afhankelijk van de risico s, op tot een driejaarlijkse SASI en vijf big bag-inventarisaties per seizoen per locatie. Bij de monitoring dient uitgegaan te worden van de meest recente en best beschikbare wetenschappelijke kennis ter zake. Indien er tijdens de monitoring probleemsoorten worden aangetroffen dan dient op grond van voorschrift 10 de betreffende lading mosselen en alle andere ladingen mosselen uit hetzelfde herkomstgebied per direct te worden behandeld volgens de quarantaine verordening van het Productschap Vis. Dit betekent dat schelpdieren uit dit gebied niet langer worden uitgezaaid in de Oosterschelde. Voor zover schelpdieren uit het gebied al zijn uitgezaaid, worden ze zo snel mogelijk opgevist van de direct besmette percelen. Pagina 10 van 16

11 Afhankelijk van de aard van de aangetroffen soorten en het aantal levend aangetroffen soorten bij de monitoring kan de regiodirecteur ook besluiten het gebied te sluiten totdat er opnieuw een SASI is uitgevoerd. CUMULATIE Op basis van artikel 19f van de Nb-wet 1998 dient bij vergunningverlening voor projecten of andere handelingen een beoordeling plaats te vinden van de cumulatieve effecten indien deze projecten of handelingen, afzonderlijk of in combinatie met andere projecten of handelingen, significante gevolgen kunnen hebben voor het desbetreffende gebied. Ik heb hiervoor reeds geconcludeerd dat de uitvoering van de voorgenomen activiteiten zelfstandig beschouwd, niet kunnen leiden tot een verslechtering van de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in het betreffende Natura 2000-gebied of een significant verstorend effect kunnen hebben op de soorten waarvoor de betreffende gebieden zijn aangewezen. Ik concludeer dat binnen de aangeleverde passende beoordeling juist is aangegeven dat er geen sprake is van cumulatieve effecten. BESPREKING VAN DE INSPRAAK Naar aanleiding van deze aanvraag zijn, op grond van artikel 44, lid 3, van de Nbwet 1998, De provincie Zeeland, en de gemeenten Noord-Beveland, Schouwen- Duiveland, Tholen, Goes, Reimerswaal en Kapelle in de gelegenheid gesteld over deze aanvraag hun zienswijze kenbaar te maken. Ingevolge artikel 4:8 van de Algemene wet bestuursrecht zijn Nationaal Park Oosterschelde, De Zeeuwse Milieufederatie, Rijkswaterstaat Zeeland, Vogelbescherming Nederland, Faunabescherming, Natuurmonumenten Zuid-Holland en Zeeland en Productschap Vis in de gelegenheid gesteld tot het geven van een zienswijze betreffende de onderhavige aanvraag. Hierna volgt een weergave van de ontvangen zienswijzen. Daar waar opmerkingen en suggesties niet reeds hiervoor aan de orde zijn geweest of niet binnen mijn inhoudelijke overwegingen reeds aan deze inspraak volledig tegemoet is gekomen, volgt mijn reactie (cursief weergegeven). Gemeente Schouwen-Duiveland De gemeente geeft aan geen bezwaar te hebben tegen de afgifte van de vergunning voor het mogen uitzaaien van mosselen afkomstig uit de Oostkust van Jutland in de Oosterschelde als er inderdaad geen andere organismen aanwezig zijn dan die in de Oosterschelde. Uit de passende beoordeling komen geen redenen na voren die naar de mening van de gemeente het noodzakelijk maakt de vergunning niet te verlenen. De Faunabescherming De Faunabescherming brengt de hiernavolgende punten naar voren om aan te geven dat er volgens haar een bevredigende andere oplossing bestaat om de afzet Pagina 11 van 16

12 van mosselen in stand te houden. Het verzoek is daarom de aanvraag af te wijzen mede omdat het risico niet is uitgesloten van de import van uitheemse soorten. 1. Allereerst wijst ze op het rapport Risk analysis of mussels transfer van Imares. Hierin wordt uitgebreid aangegeven dat het moeilijk tot onmogelijk is om een goede inschatting te maken van de schadelijkheid van verschillende diersoorten. Daarnaast wordt er in dit rapport op gewezen dat de schelpdiertransporten voor zover kan worden overzien tot nu toe geen schadelijke gevolgen hebben gehad, maar dat dit altijd een risico blijft. Voor onderhavige aanvraag zijn monsters genomen in het exportgebied, maar ook dit blijven steekproeven en momentopnames en ook als er geen uitheemse soorten in zijn aangetroffen betekent dat nog niet dat er in het betreffende gebied geen uitheemse soorten aanwezig zijn noch dat er ongewenste organismen met schelpdierladingen zullen meeliften. Ik deel de mening van de Faunabescherming dat risico s van verplaatsingen van dieren zoveel mogelijk moeten worden voorkomen. Op grond daarvan is in de herkomstgebieden daarom een Schelpdier Afhankelijke Soorten Inventarisatie (SASI) uitgevoerd waarbij voor de monster name een veel gebruikte betrouwbare wetenschappelijke methode is gebruikt om de totale diversiteit aan soorten in een gebied vast te leggen. In tegenstelling tot hetgeen de Faunabescherming zegt kan een taxonoom op basis van de best wetenschappelijke kennis bepalen of de soorten schadelijk zijn. Op basis hiervan is gebleken dat er geen uitheemse soorten in het gebied voorkomen die niet reeds in de Oosterschelde leven. Op basis hiervan concludeer ik dat het uitzaaien van deze mosselen geen schadelijke gevolgen zal hebben. Een taxonoom heeft op basis van de best wetenschappelijke kennis bepaald o 2. Vervolgens wijst de Faunabescherming stelt dat het gevolg van een eventuele import van exoten groot kan zijn en kan leiden tot een significant negatief effect. Volgens de Faunabescherming is het een gelukkig toeval dat er geen fatale rampen hebben plaats gevonden de afgelopen jaren. Het is mij bekend dat de gevolgen van import van een invasieve exoot groot kunnen zijn. Om die reden zijn dan ook zeer strikte voorschriften opgenomen in deze vergunning om mogelijke effecten te voorkomen. 3. De Faunabescherming stelt vervolgens dat de Beleidsnota invasieve soorten gericht is op de preventie van het introduceren van exoten. In dat licht begrijpt zij niet dat de minister de aanvragen voor het importeren van schelpdieren honoreert. Ook stelt zij dat de ICES Code of Practice on the Introductions and transfers of Marine Organisms 2003 het uitzetten van dieren bedoeld voor consumptie in de vrije natuur verbiedt. In de onderhavige vergunningverlening is nadrukkelijk uitgegaan van de eventuele ecologische risico s die de specifiek te importeren ladingen met zich mee kunnen brengen. Het gaat derhalve om risico s op het concrete uitvoeringsniveau. Ik heb de Beleidsnota Invasieve soorten meegenomen in mijn afweging met betrekking tot de onderhavige aanvraag. Ik wijs op het feit dat deze Pagina 12 van 16

13 nota zich nadrukkelijk richt op invasieve exoten. Als er geen kans is op insleep van invasieve exoten (zoals in casu), staat deze nota vergunningverlening voor schelpdierimporten niet in de weg. Voor de ICES Code of Practice on the Introductions and transfers of Marine Organisms 2003 geldt: hierin wordt beschreven dat lidstaten erop toezien dat alle nodige maatregelen worden genomen om negatieve gevolgen te vermijden voor de biodiversiteit (art 4). Deze vergunning biedt afdoende zekerheid dat geen schade aan de biodiversiteit zal worden toegebracht door de zeer strenge voorschriften die verbonden zijn aan de vergunning. Een vergunning ingevolge de Nb-wet 1998 wordt in beginsel alleen verleend indien is vastgesteld dat de aangevraagde activiteit de natuurlijke kenmerken van het betrokken Natura 2000-gebied niet zal aantasten. Ik ben van mening dat de onderhavige vergunningverlening (met in acht neming van de specifiek hieraan verbonden voorschriften) zich met dat uitgangspunt, en met alle relevante internationale en nationale wetgeving, verdraagt. 4. De Faunabescherming geeft vervolgens aan dat het inherent is aan een natuurproduct dat er schommelingen zitten in de beschikbaarheid en dat de omvang van de afzet dus niet koste wat kost in stand zou moet worden gehouden. Daarnaast merkt zij op dat indien het ministerie die mening wel is toegedaan er ook andere manieren zijn om voldoende mosselen beschikbaar te hebben. Niets staat de mosselverwerkers in de weg om de betreffende Deense mosselen bij aankomst in Nederland direct op land te verwerken of zelfs al in Denemarken en daarna af te zetten. De reden dat de opslag van mosselen nodig is omdat er soms meer geïmporteerd wordt dan dat er verwerkt kan worden is tevens geen reden om uitzaaien toe te staan. Allereerst hebben de verwerkingsbedrijven de aanvoer zelf in de hand bovendien is afgelopen jaar gebleken dat de mosselen prima kunnen worden opgevangen in quarantainevoorzieningen. Het ministerie is niet de mening toegedaan dat de afzet van mosselen koste wat het kost in stand moet worden gehouden. Zoals bij iedere aanvraag voor een Nbwetvergunning wordt gekeken of de activiteit de natuurlijke kenmerken van het betrokken Natura 2000-gebied niet zal aantasten en of de aanvrager een belang heeft bij de aanvraag. Hieraan is in onderhavige aanvraag voldaan. 5. In hoofdstuk 8 van de passende beoordeling wordt ingegaan op de resultaten van de monstername. Om een goed beeld te krijgen van de aanwezige soorten is het volgens de Faunabescherming op zijn minst nodig om meerdere keren per jaar en in diverse seizoenen monsters te nemen. Er zijn 43 soorten gevonden waarvan er 2 uitheems zijn. Volgens de passende beoordeling is dit geen probleem omdat deze reeds geruime tijd in de Oosterschelde zijn gevestigd. Daarvoor is aangegeven dat er al 40 jaar uit Denemarken wordt geïmporteerd maar dat niet tot nadelige effecten heeft geleid. De Faunabescherming heeft het sterke vermoeden dat de aanwezigheid van beide uitheemse soorten in de Oosterschelde waarschijnlijk door diezelfde Deense importen in de Oosterschelde terecht zijn gekomen. Pagina 13 van 16

14 Naar aanleiding van de onderhavige aanvraag wordt gekeken of deze activiteit nadelige effecten heeft voor de instandhoudingsdoelen van de Oosterschelde. Hierbij wordt van de huidige situatie uitgegaan. Deze gegevens worden op een wetenschappelijk onderbouwde en betrouwbare methode (Michaelis Menton methode) verkregen. Hiermee is de totale diversiteit van het gebied bepaald. Ter monitoring is er, zoals ook opgenomen in de voorschriften, een verplichting opgenomen om half jaarlijks ook big bag controles uit te voeren. 6. De monitoring kan niet voorkomen dat er niet-inheemse organismen in de Oosterschelde terechtkomen. De monitoring houdt namelijk de import en het uitzaaien niet tegen. Indien uit de monitoring blijkt dat er een probleemsoort aanwezig is dan geldt voor de schelpdieren uit het betreffende gebied per direct een quarantaine regeling aldus de passende beoordeling. Hieruit blijkt dat er dus capaciteit is om de mosselen op land te verwerken. Indien er al mosselen zijn uitgezaaid dan dienen de verwaterpercelen zo snel mogelijk te worden schoongevist. Hiermee wordt de suggestie gewekt dat het mogelijk is om alle uitgezaaide mosselen inclusief alle meegelifte andere organismen naderhand volledig uit de Oosterschelde te verwijderen. Tijdens het storten zal echter al een deel van de bedoelde percelen wegdrijven. En in de periode daarna zullen zeker de meer mobiele of zeer kleine soorten snel van de verwaterpercelen kunnen verdwijnen op eigen kracht of door stroming. Deze vergunning is enkel gericht op het uitzaaien van mosselen in de Oosterschelde. Voor enkel het importeren van mosselen is geen vergunning op grond van de Nb-wet 1998 noodzakelijk. Voordat er mosselen uitgezaaid mogen worden dient duidelijk te zijn welke soorten er met de transporten mee naar Nederland kunnen komen. Daarvoor vindt de SASI plaats. Hiermee wordt met de best beschikbare wetenschappelijke kennis bepaald of er probleemsoorten aanwezig zijn. Indien dit niet het geval is zullen de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied niet aangetast worden. De monitoring is ter verifiëring. Er zijn echter maatregelen indien uit de monitoring van de big bags blijkt dat er toch een probleemsoort wordt waargenomen. Dit zal een soort zijn die leeft op of tussen de schelpdieren, op grond daarvan is het schoonvissen van de percelen en de behandeling van schelpdieren uit dit gebied als in de quarantaine verordening een juiste mitigerende maatregel. 7. Bij probleemsoorten gaat het uitsluitend om soorten waarvan al bekend is of sterke vermoedens bestaan dat deze een negatieve impact kunnen hebben op de instandhoudingsdoelstellingen van het gebied. Dat betekent dat uitheemse soorten waarvan niet bekend is gewoon zullen worden meegenomen en uitgezaaid. Dat is strijdig met de internationale afspraken die zijn gemaakt in het kader van het Biodiversiteitsverdrag en tevens in strijd met de Beleidsnota van het voormalig ministerie van LNV. Van alle soorten die bij de inventarisaties in het exportgebied worden aangetroffen wordt aangegeven of het gaat om een voor de Oosterschelde inheemse soort, uitheemse soort of exoot. Voor alle uitheemse soorten (dus tevens exoten) wordt Pagina 14 van 16

15 door een deskundige onderzoeker bepaald of deze een negatief effect op de instandhoudingsdoelstellingen van het betreffende Natura 2000-gebied hebben. Dit gaat dus verder dan de beleidsnota van voormalig LNV die gericht is op het voorkomen, elimineren en beheersen van invasieve exoten. Provincie Zeeland De provincie legt in haar zienswijze uit dat zij het grote belang van de schelpdiersector in Zeeland onderkent en in principe ook open staat voor het verlenen van een Natuurbeschermingswetvergunning voor onderhavige aanvraag. Tegelijkertijd heeft de provincie heeft een specifiek verantwoordelijkheid voor het Natura-2000 netwerk, waaraan zij een zeer belangrijke en specifieke bijdrage levert. Het belangrijkste aandachtspunt is het risico van insleep van ongewenste uitheemse en/of exotische (invasieve) organismen. Ten aanzien van overige aspecten die voor de beoordeling van de effecten van het uitzaaien van buitenlandse mosselen op de beschermde natuurwaarden van belang zijn, is de provincie van mening dat deze van een zodanige aard zijn dat deze vergunningverlening niet in de weg zullen staan. Blijkens de passende beoordeling, inclusief SASI is het protocol op het controleren van te importeren mosselen ter voorkoming van de insleep van ongewenste organismen aangescherpt ten opzichte van eerdere vergelijkbare aanvragen. De provincie geeft aan het protocol degelijk te vinden maar heeft er nog twee opmerkingen bij. 1. Het protocol bevat regels omtrent de monitoring van te importeren partijen mosselen. Het is van belang dat gewaarborgd wordt dat het protocol strak opgevolgd wordt. Voor zover mogelijk bevelen we aan om dit protocol via voorschriften in de vergunning te verankeren. Het protocol zelf met de daarin opgenomen voorschriften zijn via voorschrift 7 in dit besluit opgenomen. In de navolgende voorschriften zijn de monitoring en de mogelijk daaraan gekoppelde maatregelen tevens opgenomen. 2. In de stukken gaat specifieke aandacht uit naar het voorkomen van het importeren van ongewenste organismen die op, aan en tussen de in te voeren mosselen meekomen. Ook is er, vanuit regelgeving van de importlanden, specifieke aandacht voor het voorkomen van insleep van ziekten en schadelijke micro-organismen. Er is echter één aspect waarvan de provincie zich afvraagt of dat een mogelijk ongedekt risico in zich heeft: het betreft het voorkomen van insleep van ongewenste organismen die zich in een larvale of onvolgroeide levensfase bevinden en als zeer kleine individuen in het aanhangende water zitten. Dit hoeven niet uitsluitend jonge individuen te zijn van soorten die op en rond mosselcultures leven maar kunnen ook soorten zijn die in andere habitats in de (zelfs verre) omgeving van de mosselcultures voorkomen. Organisme in het larvale of onvolgroeide stadium komen af van adulten exemplaren van die soorten. Indien het soorten betreft die op en rond de Pagina 15 van 16

16 mosselcultures voorkomen, dan zullen de adulten bij de SASI worden aangetroffen. Indien ze niet in de SASI worden aangetroffen betreft het soorten die in het larvale stadium vrij in de waterkolom leven en zich met waterstromen verspreiden. Als het dan soorten betreft die het transport kunnen overleven, betreft het mobiele soorten die Nederland ook zonder transport via de waterkolom kunnen bereiken. Nationaal Park Oosterschelde Het Nationaal Park Oosterschelde heeft eenzelfde zienswijze ingediend als de provincie Zeeland. Voor de zienswijze en mijn antwoorden verwijs ik dan ook naar hetgeen hierboven is vermeld bij de zienswijze van de provincie Zeeland. CONCLUSIE Ik ben van mening dat de gevraagde vergunning onder voorschriften kan worden verleend. Pagina 16 van 16