ijs, water, wind en mens

Transcriptie

1 Jan ertz& Els ertz Edrachtstraat 13, 3784 KA Terschuur, : gevormd ijs, war, wd ms geologch gezi piepjong. Op overal spor dynamiek landschapsvormg zi. Smige spor zelfs maar heel ev waar nem vervolgs er ggevaagd worn. E rondje bepaalverschijnsel dan ook seds er mtname. Rondtrekk alert ontstsgeschi Tijns stuwg afzettg sedimtatie geologche bkansjes. moremariaal Saali helemaal g sprake. l droeg ze afzettg ontst er lar stip. eers zet vormg moet zoek e ichseli, laats ijs. Tijns laats kwart er lag spiegel zo n mer lager dan gwoordig dat gro hoeveelh war vorm landijs war geslag. ijsvrije zuilijke el Noord dus ook gevg lag daar droog. To tijns Laatichseti, jaar gel, klimaat algem warmer begon worn, begonn gro landijskapp af smelt. gevolg stijgg spiegel. Tijns MidnHoloc, jaar gel stond spiegel echr seds zo'n vijf mer lager dan gwoordig. golv rukk war zorgn er to l al dat veel plaats r hoog kustlijn zand rd gehot langgerek zandbank ofl strandwall. Ook stkant gwoordige ed. zigheid moremariaal Saali had daar positieve vloed. Dit moremariaal,dat tal plaats of na pervlak kwam, vrij cpact waar niet zaar gspoel. Doordat strandwall bov gemidl hoogwarlijn stak, konn er du ontst wat verre colidatie er leid. Door ze ontwikkelg rd landzij strandwall g direc vloed GRONDBOOR & HAMER NR 9

2 beschermd ho dat afvoer t kreeg vegetatie vasland gevolge stagneer Hier kwam overstro wt landschap tamelijk lang rn er waar gro l kwam grondstof dankzij handhav. waarschijnlijk Daar di ze du 600 kust geleilijk dat v zi heeft vlandontstonn. strandwall Zo'n duizd strandwall jaar gel ggeslag, hoeveelheid nieu zand reeks vrij dat groot moeras bevdt, du. vastge Afbeeldg 2. dumigratie afgesn geslot strandvlak Gro Vlak. 10 du'. GRONDBOOR & HAMER NR bestond Waar ss Almere, gg. zag heel 600 zo'n Wadn anrs Vlieland Terschellg verbonn. IJsselmeer groeid. Door stond zandplaat (Onrust) pas v Friesland zo Zo vormn NoordHolland. toeg stormfrequtie. gro gevg gwoordig. rec oorsprong: ed. kst land 'nieu Midleeuw ver lg duvormg er veerboot. Tijns Vroege zo Hors/Mokbaai ze jaar gel Afbeeldg 1. kn hoogpunt grondwarspiegel seg. vvormg. schap klrachtige standigh Dit In zoetwar stijg spiegel stijg spiegel zorg regelmatig kans. kd één geheel Ameland nu dan war Vliestro gat dat lar dat Zuir verbdg lar

3 Door mondg vormn Hunze Zype, strandwall Eems) waar Afbeeldg 3. Vuurst onr anre stormvlo war VroegeMidleeuw drong gat I serie stijg spiegel tijns achr daar strandpaal bevn vpakkett elkaar veranr Doordat eeuw. Voor geklonk. daar toe ontstonn vorm dan had war ze vloed Midleeuw feit. wadneilann Afbeeldg 4A. zeker maar ontward, e ook langzaam Almere el gemakkelijke prooi. Wierg landverlies v g Wadn rukk relatief nam hij geëroerd. brakke zou Zuir. Voor begonn ze hun Scheve krijg. Rond 1300 veel kleer dan gwoordig. Doordat aars lo seds meer rd seds meer kaart bestonn. rond t dat Dat r bestond seds eilann ss plaats rd. Om na Daar Klee kreeg ontstonn m hem Aan al 1925 ze zand gelaagdheid Bontzandst gro eers ontstond Maar konn stuifdijk Du. er stuifdijk. luk laats ook to pogg dank Gro toegang Gro Klee maar Slufr niet daartoe er belangrijk m. el rn ook Cocksdorp kreeg rond dankt zet Nicolas anre dus zonr Bij helr verr goemd. In wie daarna klrgebi gepolrd gele Mok, kn landschap dat spor kon Oorspronkelijk dat worn. oversek zuidkant zandplaat al snel Hors zi Hors stkant staat bekd Onrust ruim eeuw gel sloot. ham wad. ook l anre Wadn voet slg zuilijker k eb zuilijke kustlijn ontst. Aan stkant goemd (Afb. 1) bevond nu meerhav Mokbaai Rond Mok onr vorm. seds veranrd al mers moeras langgerek du Onrust. hoog begbaar overgestok vormt. zandvlak bereik, gat kele titall zekere tijns Wadn vn mak veranrd boot er veerboot af D Helr Wat nu jaar gel drogere perion Direct Vlr Cock p Om per Eierland best landschap Eiglijk zo'n duizd horizon. Marsp nodig. plaatselijk kustlijn Spor gezet oversek wanl oorspronkelijke ze onrnemer afkstige Daar hebb namelijk over plaats pogg gg wal Zo'n drie st. du pe geul helft kiler plaats. polrvar) pas du Trias. fossiele scheve duvormg stuifdijk gror. dicht. achr seds mluk t st verbond waarmee plaats. natuur Voorbeeld droogvall nieu uilijk fitief Afbeeldg 4B. stuifdijk, anrhalve Eierlandse ze strandvlak wt lo geplaatst rd ze brak daargrd vond Zanddijk Slufr Slufr dat leg gevormd groei. Dam. Lange dat plaats eilann 1630 rn Tuss verplaatst uilijk Slufrboll. In had Daar vond meer land wn jaar wd negti eeuw t st kon gelegd: gat rn vasthoun. seds verr dijk kleer bestond. rietscherm gat dat htorche oorspronkelijke du onper hoeveelh g zi 1600 Hoornr slag. ze vorm namelijk elkaar verbonn r gelaagdheid duzand polr, g Ondanks Eierland; Zanddijk. Hier plat ' Hoge Berg' daar namelijk eilann war zull rond morebult noorn nodig Als krijg. gewonn. bekijk, g land er meer polrg klr stukjes neg ti. afwargsstropje rn gesche. zelf veroorzaker ms rn p gat. Daar fitief kleiafzettg veranr Marsp strand tuss fei hoog. ze ham klrs droogvalld Onrust ligg ligt Door Mokbaai overgang vorm du. GRONDBOOR & HAMER NR 11

4 Afbeeldg 5. ze schelplaag buurt D Hoorn laat zi dat ooit veel dichr. Afbeeldg 6. E el Berg ou Hoge bosje groeve. E t druk goe st strand Via g. daartuss passer nieuw Voor oure k dan Hoorn (Afb. 2). zandstl wordt scheve du dat ook er heeft.. grondmore (keileem) Ze gletsjers Koog. Wij beperk ss e Aan dat Daar gelaagdheid voet oure typch perion Zo kunn treff zulke grs ooit niet (Afb. 12 Formatie ook Formatie Dr zand vuurst neg al wat (Afb. 3. ti ligg st. ze st losgespoel jonge geschi Saati gevoerd Ss treff vrest wordt kust In buurt niet zo D verre du Floorn verl. In D ver Aa & Burg bevdt herkn NAP] Pletoce daar afkstig GRONDBOOR & HAMER NR strand Hoge Berg wordt ou gelat dat plaats schelplag Ouschild Al ( bevdt bov st afkstig el bospartij waar zand hij bestaat daar ti E ver zi mer bov net neg g 15 Hoge Berg afzettg Saali. groeve ze tuss heuvel strandpaal gtsjers nieuw zi Hoge Berg. lage landschap (Afb. 6. gestuw achr onbegroei sloothellg (Afb. 5. Ongeveer halverge strand mees behoort. moreafzettg (keileem) strandpaal tijns gevg Nieuwko. duilijk ze grijze, zandige afzettg du bontzandst Dsland er duilijk zig gelaag afzettg (Bontdat ze hebb. Ab). tuss Hoge Berg. kijkje ms krijg zi rprer. scheef Nerlandse Tuss groeve k jong noorlijk. gegund of dat Trias zi gevormd. ou Daarna gelegheid parker. manier beeld Dagzd kzand du duafzettg. Zulke gelaagdh ler ju Afbeeldg 7. jonge jongere du. Aan geknaagd mooie soortgelijke verschijnsel D ggestok du afgesn strandvlak strand moet meer bns tuss echr zand heeft rijn krijg Hoornrslag du recht Hoornrslag duvallei. Ongeveer halverge du durand g staat Gro Vlak bekd du Hoorn ze D leem waar rd

5 Afbeeldg8. dulandschap na Cocksdorp. Afbeeldg 10. Kreekprofiel bov slikafzettg klrvegetatie bvormg. Afbeeldg 9. Bij eb droogvallkreek Op achrgrond natuurreservaat el Slufr. dubraak zi. Van gewonn. bekek wijzg moet Dat kolk zuidst k b. b D niet veel, meer groeve namelijk kan er langs oost. D Hier ge vn N501 Ook t langs D pad langs Schorr. noorn vogelreservaat Oosrd Schorr volg Stuifg. Vanaf Oost Oost ligt slikk g ld fei ontst l k vloed Als eb war achr. Hier k ze overg bocht verr. begroei druk krijg GRONDBOOR & HAMER NR goed goemd slikk war. seds wat slib hoger mt kunn ook hoog rre af reservaat war beeld. Hoel klr duilijk hebb t ligg. seds iets gegev klr vrij toegankelijk, gelegpad seds er onr slikk Schorr l schorr rugtrekt, blijft volg Vanaf direct land slikk. seds er veranr zelf niet over kiler bestaat wat verr ligg waar kust Natuurmonumt. Lancasrdijk punt trapppad Schorr Hoorn. kust noorlijke richtg. grz klrs ( regionaal worn) droog blijft. T dijk trapppad klrs Hoorn wijst dat k treff ze onr anre t kolk gzakk. sk b mers sne Burg (Afb. 11). Kleig/Hoornrg l st dat niet kolk er gevg keileemduikg g. afzettg goed bov meerre onr anre zigheid niet tbaar regwar blijft helaas daar bevn. treff keileem zulke drkpoel waar keileem dat ze dagzot (Afb. 7). kzand pakket Hoel worn, hoel bekn, waar profiel kunn hoger slikk. 13

6 Nog noorlijk Ligt Stgg kust strand Dit zi. Eijerlandse In Vanaf zu. g Ev rechtsaf, g kijkpunt hebb braak nu mondt. kan overt ver. Onr strand Slufr waar ligt anre trapp Fey, T., grs Mulr, natuur goed strand bekijk l. Doordat staat, kan krekslsel ze klrvegetatie Verr zo Slufr Afbeeldg Kolk t langs zi hebb verbdg M. & brue du. Wallga, J. & Wolft, Schorr kan bezk. Ook Uitgeverij 2003, onrgrond Grong/ In b Terrae Geologche Nerland. TNO Bouw S., Grondboor Du & Hamer 59, lat nr. 58. lta, Du tschap lta. Voordracht symposium 'Wadn verantwoorlijkheid beleid 17 oktober kust Ctrum Landbouwpublicaties Behoud 3, Landbouw documtatie, Wagg; Verigg Natuurmonumt Nerland, 'sgraveland. Zie ook: 'Flevum 2009 IJsselmeer'. pp. 11. GRONDBOOR & HAMER Cleverga, P., Meijer, T., Schokker,, waar dynamch landschap 56 waar Land. Utrecht, Ber, ' el vrij zandig. vlakt C Wadn D Burg. 14 Laban, Du braak Slufr k slib 236. liefhebbers. Lgua gehoun tijns N501 zuidst WJ. slikafzettg richtg 234 pp. WolrsNoordhoff, Onrgrond, bvormg vlak gerger, du Wong, T.E., overtskaart groot vormg Gorcum, Soonius, C.M., J. & Schokker, gemakkelijk eb valt hoe haar noorn strosnelheid net Van NoordHolland. klrs richtg war (Afb Verr ontst Ook overal Hout. Rappol, droog (Afb. 9. Op smige plaats kreekprofiel k vloed bndrg. Bij krek & groei. krek natuur veranrg Nerland. Eierland. bestaat, Geluk, M.C., Ritsema, I.L., srhoff, W.E., pp. zol landschap gezorgd. Wadngids E.F.J. dag morn Unipers/Wadnverigg. Slufr Uitgeverij staat volg Klee kant zi Berds, H.J.A., belangrijk horizon LITERATUUR zi. du over h. Vanaf veranrd gwoordig trap worn. or zi. msheug hebb ed kunn ms Postg staat veranrg geologche verschijnsel Al sds zo sl punt bereikt Staatsbosbeheer. oorspronkelijke net volg Op du In overkant km'. Aan trapppad gwijzer richtg. Slufr 2 Noord du. jasje waar Gat natuurreservaat parkeergelegheid bov g ZuidEierland Slufrg kijkpunt el waar Iets helr er Vlieland ANWBgwijzer ' mak vlak Eijerlandse. Aan Staatsbosbeheer. bevond moeras (v). Cocksdorp Slufr g Gat Rese Marsp noorlijks punt volg, krijg dulandschap (Afb. 8. druk verr ligt Als Cocksdorp. vuurtor NR 110 Aelmere Grondboor 116. & J., Wolf, H Almari Zuir Hamer 63, nr. 3/6,