Het Uddelermeer. Aardkundig excursiepunt 21. Westendorperheideweg HX EMST. Rieks van der Straaten.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Het Uddelermeer. Aardkundig excursiepunt 21. Westendorperheideweg HX EMST. Rieks van der Straaten."

Dennis van den Brink
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Aardkundig excursiepunt 21 Rieks r Straat Westdorphei 12.

1 Aardkundig excursiepunt 21 Rieks r Straat Westdorphei HX EMST rieksrstraat@hotmail.com Udl 108 GRONDBOOR & HAMER NR 5

Algem Afbeeldg 2. Udl Udl pgoruïne (ovblijfsel tuss laats Sam IJstijd. Garr vorstheuvel) el met grz Hunnschans ou tografche kaart Nland, als beschmd gewez Udl Archeologch Rijksmonumt. zi omgevg zijn.

2 Algem Afbeeldg 2. Udl Udl pgoruïne (ovblijfsel tuss laats Sam IJstijd. Garr vorstheuvel) el met grz Hunnschans ou tografche kaart Nland, als beschmd gewez Udl Archeologch Rijksmonumt. zi omgevg zijn. Mk Naam Stavnse Udl. Uttitoch. 'othil' stamm Uttiloch goemd Udl, noordoost Udl vmeldg tg 2 km t dorp. als 792, goemn Joh Ou Beek nzet etymologch afkomstig (bezit) Beek beg es Wat (bos). Gelrland, gemapeldoorn, Garr,, N302 restaurant (Afb. 2). N310 Udl, tuss krut kijkt bov Apeldoorn (N302), hoog t Harrwijk beik. makkelijk 2 km. fietst, leuk Nog Garr Wanne kom anrsom, Garr Vanaf klee Udl Garr zelf 4 km ongeve om af Udl langs Udl Stavn Stavnse station met bus Apeldoorn zicht t oost vormige Beek Udl rijn. 104 beik af Harrwijk. auto vlak kle rond consumptie mschi restaurant Udl park. Wanne restaurant gaat gebruik, 'Udlt' prob. lag dan ijzts Om ze Archeologch restaurant bronz kondigg Monumt wat. wat kijk (Afb. zuilijks punt oev Hunnschans 1 langs 3). In ov wanlg duurt ongeve Udl maakt onrel Rijksovheid. Houtvestij ( 'eiglijke' Kroondome). Mtie Kroondome, (kong Fanciën eigaar praktijk Beatrix). Nlann, To bom lot nog g pal hoefijz droge gracht. m zich dit rgwalburcht eeuwse veilig dreig, voorbeeld gevaar mos hebt daar burcht gebied gebouwd beschm. VroegeMidleeuw Udl omgevg illustr sche kaart g spoor behoort schans al bewoond zelfs bn Udl zi ligg omgevg (Afb. Al, laat E vi graf E htori nog daar bekn. tot neolithche. schans. drie gwoordig ouds nzettg Trechtbekcultuur. Uit Nland. In Konklijke schone gebied m t Beek, toont hi bron hand zu kaart nat help. bek zu bron moasgebied. heeft Dit Udl, Ley Graf, gegrav helemaal Beek. kronkel vr ze schijnlijk wat naam Stavnse natuurlijk htorche (Afb. A lot kaart ontsprgt laats watgang om lo natuurlijk afvo beek dus. kroondrag Aardkundige ontwikkelg land Lkpaga. Udl af zu ijzts grafheuvels Afbeeldg e kasel), namelijk Udl 1. kaart Konkrijk wd vvod. Stavnse 9 Je Hunnschans Om wal prehtorche tijn Eigaar eigaar gezet st mut. Udl chromotogra phche met. Hunnschans plunr Vikg. direc door. Dit zuidrand knopunt hanls ov grafheuvel ' Hunnschans. vroegmidleeuwse rgwalburcht na rou kun 15 sek bezichtig wal. heuvels omgevg zijn vrij toegankelijk. Je ziet dan ov. kun Dat belangrijk ijzdustriegebied, kun appelgebak. Udl Wanne. wanne hanl om parkeplaats wat zakk, bestaat aarn bracht ov af Hunnschans rov Toegankelijkheid zou helemaal begroeid Veluwe (391) (392) grafche Inrichtg, rietkraag. heb I voorl met rg hebb.. moo blad hebb, mooi langs. kasel zand zandstrand kijk last g heid Je kunt Bron: kaartblan Udl hoogs natuurlijke Je zou vwacht lijkt Garr 24 hoge wal Udl gras, ov onmidllijk, midls Met fiets v bov Veluwe bevdt, Nland. ongeve Garr, zich midn daarmee (Afb. 21. Udl blijkbaar gebeurt Udl om ziveau Beikbaarheid Van met tuss eiglijke watniveau. Ermelo. gem ovaalrond zandgronn hi 300 eigaardig Provcie Udl Bleeke Me Udl 200 Locatie zi? gezi. all (sam om om aardkundig zicht mkelijk, met vslik groots pgoruïne Hijk Drthe], N ononrbrok geologch klimaatarchief vgwoordigt af laats ijstijd anre plantrest zi ov tot h. pio GRONDBOOR & HAMER NR 5 Dit laat archief vlo ruim stuifmeel ons jaar. klimaat mees 109

3 Afbeeldg 3. Compilatiefoto zicht ov Udl af zuidoev. Afbeeldg 4. Htorche kaart Udl Udl mij t beschikkg gesld door Maart Wpelwey, gemarcheoloog Gem Apeldoorn(voor dank). getoon kaart tail kaart 1748 gemet gekd door landmetwillem L dracht provcie Gelrland.Bron: Archief Gem Apeldoorn. 110 GRONDBOOR & HAMER NR 5

Afbeeldg 6. Tuktoyaktuk Pgo s buurt Northwest Tritories, Bron: http:// Canada..wikipedia.org/ Pgos_near_Tuk.jpg. wiki/image: Afbeeldg7. Schematche ave ontst pgoruïne Udl (met 200 ca. doorsne 300 m).

4 Afbeeldg 6. Tuktoyaktuk Pgo s buurt Northwest Tritories, Bron: Canada..wikipedia.org/ Pgos_near_Tuk.jpg. wiki/image: Afbeeldg7. Schematche ave ontst pgoruïne Udl (met 200 ca. doorsne 300 m). A) Begn pmafrost met Afbeeldg 5. wat vzadigd zand bov pakket Illustratie Veluwsche sag god Donar smeltwatkleilaag lucht reuzslang zijn k slaat, bov huidige locatie Udl. Bron: Wall Pné, ca. B) 20 Nland zo'n archief af gegrav geologch gezi pmafrost daarom m. bre v p pst groot belang. wat zandpak ket, door ou Veluwar vonn Udl Bleeke nageleg blijkt wel Me sage al heet ze zonr. m Wall Pné 1910). Volgs ontst Donar to daar zijn ham stortt ne zev giftige daardoor aar pio am noem vo, slang m Gon twee m ham war Wit Me pgo ou Udl schappij Veluwar hadn door slang Na gat. acht. g namelijk oorspronkelijk evs p wtreus pgoruïne zo'n anre wat goed begrep iets met mak 17 met he had. laats ijstijd p. Bleeke Wanne Me pmafrost wat langs met ontwikkelt kn pmafrost. Pgo's zuiv wanne onr onr daar bevriest. ijsls m pmafrostgebi (Afb. 6). scheur bndrgt vormt noemt ijs druk zich C) Wanne gevod door dan pgo komt rond pgo smelt, glijdt tlaag vult. noem we vdwijn n zo zal zonnestralg ijskn Die Maar pgo lijk afge zich D) Wanne Lat zal pgoruïne. zand spoelt ov. vstik In gyttja met wat gevul pressie pgoruïne goemd. meestal Zo'n meestal t t wal vwaait ijskn smelt, blijft acht smelt gevorm t lot afgegl matiaal. t ijskn acht vulk (met krat); pmafrost duur smelt af krijgt glijdt krat gaat lijk. daarna Om wal organch slib, kan Wanne om all bekk. heuvel cht. barst gat bov tlaag ijskn afglijn. nu smelt vulk als door gl heuvel af. Er ontstaat zo ctrale door hele ijsls heuvel kan bndrg, blijft momt heuvel barst blijft gebi bovlaag pmant bevror. Dat zijn vorstheuvels ijskn doorgroeit, kan gegev rgvormige heuvel zal klimaatsvbetg Pgoruïne voor onr ze (Afb. 7). om seds we nieuw ijskn met wat kom veel ontstaat ijsls groeit. pgoruïne. In extreem kou heuvel langzaam grot worn, (Bleeke Me). wel creët. wel zo ham cht kwam (Udl) Uttiloch duwt vorstheuvel ontzaglijke wtreus phe blev omhoog slang. donrgod viel vlak bov m ontstond twee ontstaat ijsls echt bedwelmd zijn strijdwag kwam cht. Zo schappij gat reuzslang sloeg (Afb. 5). Slang vloor sloeg sage zijn mijl p. Donar raak door k pmafrost Dat vbonn (zie bezkt fijn goemd, vvolgs vgroei tr. pmafrost bevror wat bov omhoog duwt Udl ruim 17 met. GRONDBOOR & HAMER NR 5 zonrlijk pe pgoruïne pgo Udl kon zo groot 111

5 NOT. 1, worn om wat onr druk kwam LITERATUUR st door wezigheid kleilaag onr. ze kleilaag, smeltwatklei voorlaats Ijstijd ( Saalil, voorkwam Gans, W., UdL. E geologche schatkam. Natuur & Techniek 68 12, wat onr kon zakk to pp pmafrost dikk wd. wat raak geslot tuss dikk worn pmafrostlaag kleilaag daaronr. wat wd hidoor onr druk omhoog gepst, pmafrost, zich extra dikke ijsls kon vorm (Afb. 7). Gans, W., Geologieboek Nland, ANWB. Gans, W... Aardkundig excursiepunt 19. Mekel: zonre pgoruïne. Grondboor & Ham smeltwatklei heeft all gro pgo Wall Pné, G., Veluwsche sag. Schells & Giltay, lat ontst, gezorgd voor watstand veel hog dan elrs Veluwe. Amstdam. Er sprake schijnwatstand: kleilaag houdt wat vast door watstand vijf tot ti met hog staat dan direc omgevg. RADIO PODCASTS Teleac Zomsie: ' aardkundige monumt Nland.' Sie neg programma's met Klimaat vegetatiearchief Vanaf laats ijstijd Udlgevuld met geoloog Wim Gans. Afl. 1, 2 juli 2002 ( alllei organch matiaal, zoals blad, alg, kiezelwi, spor, zan stuifmeel, wat klei fijn zand door wd wd geblaz. Er g rivi zee grov sedimt vo VPRO Noorrlicht. Radio Zuirlicht, aflevg 5 januari 2001 ( aflevg/ /1 p voor vgroei, zo vslik (gyttja) slechts langzaam heeft gevuld. Elk jaar kwam we nieuw dun laag wat maal bom lag bleet daar onvstoord ligg. Sds ontst, zo'n jaar gel, zo pakket ruim 15 met vslik afgezet. Dat bekt gemidld iets dan millimet p jaar. stuifmeel laags levt uniek archief samsllg vegetatie aard klimaat ov pio dan jaar. bovs laag sedimt echt normale mani bemonst om laag veel watrijk drabbig. Je zou daar all vloeibare monsts kunn nem. oorspronkelijk gelaagdheid zou dan vlor g laags zoun vmgd rak. Door slappe vslik bevriez met vloeibare stikst, tal jaar gel echt toch gelukt om onvstoor bommonsts bovs laag nem. Uit bovs mets sedimt, laats duizd jaar besl, komt ssan formatiaar vor. Zo blijkt lag midn 16e eeuw zijn afgezet, hoeveelheid hnepstuifmeel stk toeemt, met maximum 17 e eeuwse lag. Daarbov neemt hnepstuifmeel vrij plotselg we af. Dit stuifmeel chtgekom door m hnep lietrot. hnep wd buurt vbouwd gebruikt om touw mak voor scheepvaart nodig. Uit onrzoek blijkt vr rot hnep afname oevvegetatie (biesvar) voorzaak. In lag na Goun Eeuw, to economch slecht gg, neemt hoeveelheid hnepstuifmeel we af hslt oevvegetatie zich. Blijkbaar to zoveel touw nodig. 112 GRONDBOOR & HAMER NR 5

Vergelijkbare documenten

Aardkindig excursiepunt 19. Postbus 80015, Ondergrond, Utrecht. mekelermeer: GRONDBOOR

Aardkindig excursiepunt 19. Postbus 80015, Ondergrond, Utrecht. mekelermeer: GRONDBOOR Aardkdig excursiepunt 9 Wim TNO Gans Bouw Onrgrond, Postbus 8005, 3508 TA Utrecht wim.gans@tno.nl 2 mekelme: bijzonre GRONDBOOR & HAMER pgoruïne Afbeeldg 3. Algem Mekelme dia midn onr dimt. ale pgoruïne,