ELSEVIER PENSIOEN ALMANAK 2011

Transcriptie

1 ELSEVIER PENSIOEN ALMANAK 2011 ALLE ASPECTEN VAN KAPITAALVERZEKERINGEN, LIJFRENTEN, STAMRECHTEN EN PENSIOEN 10DE JAARLIJKSE EDITIE HOOFDREDACTEURS DRS. S.M.M. VRIJBURG FB MR. A.E. DE VOOGD VAN DER STRATEN CPL AUTEURS MR. J.J. BUIJZE CPL MR. Y. VAN GEMERDEN CPL MR. A. G. VAN MARWIJK KOOY CPL MR. A.M.C. ROTH-VERWEIJ CPL MR. B.G.J. SCHUURMAN DRS. T.H.M. WILLEMSSEN Elsevier, Amsterdam 2011

2 VOORWOORD Met genoegen presenteren wij u de 10 de editie van de Pensioenalmanak. Er is in de afgelopen 10 jaar veel gebeurd op pensioengebied. De pensioenpraktijk is getuige geweest van een aantal grote wetgevingstrajecten. Op fiscaal gebied moet u daarbij denken aan de invoering van de Wet inkomstenbelasting 2001 en de wijzigingen in de Wet op de loonbelasting in het kader van Witteveen en VPL. Op civielrechtelijk gebied is uiteraard de invoering van de Pensioenwet het grootste wapenfeit. Naast deze veranderingen op wetgevingsgebied heeft ook de kredietcrisis haar gevolgen voor de pensioenpraktijk gehad. De discussie omtrent het verlagen van pensioenuitkeringen en het niet doorvoeren van indexaties beheerste op enig moment bijna dagelijks het nieuws. Iedereen werd zich ineens bewust van het feit dat aan een goed pensioen een prijskaartje hangt. De roep om meer duidelijkheid over de kosten van pensioenregelingen wordt luider en beperkt zich niet meer tot alleen verzekeringsmaatschappijen. Uit recent onderzoek van de AFM blijkt dat er ook bij pensioenfondsen nog veel onduidelijkheid heerst over de precieze omvang van de kosten. Daarnaast werd ook duidelijk dat de Nederlandse bevolking hogere levensverwachtingen heeft dan tot voor kort was becijferd, hetgeen uiteraard ook van invloed is op de prijs van pensioen. Bij het afsluiten van deze editie van de pensioenalmanak zijn de sociale partners nog met elkaar in overleg over (ingrijpende) wijzigingen in het tweede pijler pensioen. Alles wijst er daarbij op dat er een verschuiving gaat optreden van pensioenregelingen met harde pensioenaanspraken voor werknemers naar pensioenregelingen waarbij de hoogte van de pensioenuitkeringen niet meer zo zeker is. Een ieder die zich professioneel met de pensioenmaterie bezighoudt moet zich de gewijzigde wetgeving eigen maken en kunnen toepassen in zijn/haar dagelijkse praktijk. Daartoe zal het beroep van pensioenadviseur, net als bijv. de accountant of advocaat, vooralsnog vanaf 1 januari 2014, een wettelijk beschermd beroep gaan worden. De redactie streeft ernaar u op al deze aspecten te informeren door middel van deze almanak. De almanak geeft daarmee een zo compleet mogelijk beeld van het gehele pensioenveld. Omdat de meeste gebruikers van deze almanak financiële professionals zijn en niet per definitie pensioenspecialist, is deze almanak volledig op de dagelijkse praktijk toegeschreven. Hoofdredactie drs. S.M.M. Vrijburg FB mr. A.E. de Voogd van der Straten Zowel drs. S.M.M. Vrijburg FB als mr. A.E. de Voogd van der Straten zijn als pensioenfiscalist aangesloten bij Fiscount. Beiden publiceren regelmatig en verzorgen cursussen op pensioengebied. Hans Buijze is werkzaam bij de Belastingdienst. In die hoedanigheid is hij o.a. secretaris van het Centraal Aanspreekpunt Pensioenen. Hij publiceert en wordt met regelmaat gevraagd als spreker. Yvette van Gemerden is werkzaam als advocaat bij DLA Piper N.V. Zij is partner bij de praktijkgroep Arbeidsrecht, Pensioenen & Benefits. Zij publiceert regelmatig in vakbladen en wordt met regelmaat gevraagd als spreker. Albert van Marwijk Kooy is pensioenrechtadvocaat en partner bij Van Doorne NV. Hij bouwt in zijn pensioenspecialisatie voort op zijn langjarige ervaring op de grens van arbeidsen ondernemingsrecht. Hij procedeert en publiceert regelmatig over pensioenkwesties. Anne-Marie Roth-Verweij is vanaf maart 2007 werkzaam als pensioenjurist bij de adviesgroep juridische en fiscale zaken van AEGON Levensverzekering N.V. te Den Haag en is hiervoor vijf jaar werkzaam geweest als advocaat in de arbeidsrecht- en pensioenpraktijk. Ben Schuurman is werkzaam bij de Belastingdienst. In die hoedanigheid is hij o.a. voorzitter van het Centraal Aanspreekpunt Pensioenen. Hij is als docent verbonden aan meerde master-opleidingen, publiceert en wordt met regelmaat gevraagd als spreker. Theo Willemssen is als pensioenfiscalist verbonden aan Fiscount. Hij publiceert en doceert met enige regelmaat. ISBN Reed Business bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende. Alle in Elsevier Pensioen Almanak 2011 opgenomen informatie is naar beste kunnen samengesteld en verwerkt. De juistheid en volledigheid van deze informatie kunnen echter niet worden gegarandeerd. De uitgever aanvaardt dan ook geen aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het directe of indirecte gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Eindredactie: mw. drs. K.M. Beukers, I.J.P.M. Hartendorp> Uitgever: S. de Groot > Vormgeving binnenwerk en omslag: Studio Jos Willemse, Diemen > Druk: Kon. Wöhrmann, Zutphen Tot onze spijt kunnen individuele vragen niet worden beantwoord. Schriftelijke suggesties zijn echter welkom (Reed Business bv, Postbus 152, 1000 AD Amsterdam). Elsevier Pensioen Almanak 2011 is à 81,62 verkrijgbaar bij de boekhandel of te bestellen bij Reed Business bv via telefoonnummer en via Meer informatie over de Elsevier Pensioen Almanak 2010 en andere producten van Elsevier Financieel en Fiscaal kunt u vinden op

3 A. EERSTE PIJLER PENSIOEN INLEIDING 1.1 Bevoegdheid tot het vervaardigen van wetgeving 1.2 Pensioenwetgeving 1.3 Het idee van de oudedagsparaplu 1.4 De kredietcrisis 1.5 De toekomst van het Nederlands pensioenstelsel HOOFDLIJNEN SOCIALE ZEKERHEID 2.1 Driepijlersysteem 2.2 Hoofdlijnen sociale zekerheid ENIGE PENSIOENRECHTELIJKE ASPECTEN VAN SOCIALE ZEKERHEID 3.1 Ziektekosten 3.2 Inkomen bij ziekte 3.3 Inkomen bij arbeidsongeschiktheid 3.4 Inkomen bij werkloosheid 3.5 Inkomen bij ouderdom 3.6 Inkomen bij overlijden 3.7 Samenloop van uitkeringen B. TWEEDE PIJLER PENSIOEN (CIVIEL RECHT) INLEIDING 4.1 Wat is pensioen? 4.2 Vrijheid en regelgeving 4.3 De Pensioenwet DE PENSIOENOVEREENKOMST 5.1 Het begrip pensioenovereenkomst 5.2 Werkgevers- en werknemers begrip 5.3 Zelfstandige 5.4 Gelijkstelling met pensioen overeenkomst 5.5 De totstandkoming van een pensioenovereenkomst informatie aan werknemer en aanbod pensioenovereenkomst 5.6 Verplichting tot aangaan pensioenovereenkomst 5.7 Vormvoorschriften pensioenovereenkomst 5.8 Inhoud pensioenovereenkomst 5.9 Vaststelling uitkering, kapitaal of premie 5.10 Verlening van toeslagen 5.11 Nadere eisen ouderdomspensioen 5.12 Nadere eisen partnerpensioen 5.13 Betalingsvoorbehoud werkgever 5.14 Verlaging pensioen 5.15 Startbrief 5.16 Evenredige verwerving pensioenaanspraken 5.17 Evenredig doorberekenen kosten bij premieovereenkomst DE UITVOERINGSOVEREENKOMST 6.1 Uitvoeringsovereenkomst 6.2 Onderbrengingsplicht werkgever 6.3 Uitvoeringsreglement 6.4 Eisen inzake inhoud uitvoeringsovereenkomst 6.5 Eisen inzake premiebetaling 6.6 Toepasselijk recht 6.7 Verbod verpanding en andere handelingen 6.8 Uitbesteding HET PENSIOENREGLEMENT 7.1 Pensioenregeling 7.2 Pensioenreglement 7.3 Basispensioenregeling en vrijwillige pensioenregeling 7.4 Aanleveren pensioenreglement aan DNB

4 PENSIOENUITVOERDERS EN HUN SPECIFIEKE KENMERKEN 8.1 Begrippen 8.2 Algemene taak pensioenuitvoerder 8.3 Pensioenreglement 8.4 Waarborging goed bestuur 8.5 Uitbesteding werkzaamheden pensioenuitvoerder 8.6 Bestuur pensioenfondsen 8.7 Medezeggenschap pensioenfondsen 8.8 Melding oprichting van een pensioenfonds 8.9 Bescherming leden pensioen fondsbestuur, deelnemersraad en verantwoordingsorgaan 8.10 Eisen ten aanzien van beleid, deskundigheid en betrouwbaarheid 8.11 Vereisten bestuur pensioenfondsen 8.12 Deelnemersraden 8.13 Taakafbakening 8.14 Pension fund governance 8.15 Beroepspensioenfondsen 8.16 Algemene Pensioeninstelling API 8.17 Premiepensioeninstelling PPI 8.18 Multi-ondernemingspensioenfonds BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDSEN 9.1 Inleiding 9.2 Verplichtstelling 9.3 Naleving statuten en reglementen 9.4 Doorsneepremie 9.5 Oneerlijke concurrentie 9.6 Toezicht op de inhoud van statuten en reglementen 9.7 Vrijstellingen en ontheffingen: algemeen 9.8 Toezicht en sancties 9.9 Rechtsvordering INFORMATIEVERSTREKKING 10.1 Inleiding 10.2 Informatieverplichtingen werkgever 10.3 Informatieverplichtingen pensioenuitvoerder 10.4 Informatie op verzoek 10.5 Wijze van informatieverstrekking 10.6 Civielrechtelijke aspecten van informatieverstrekking 10.7 Gevolgen van onduidelijke informatieverstrekking 10.8 Gevolgen van foutieve informatieverstrekking GELIJKE BEHANDELING EN PENSIOEN 11.1 Onderscheid op basis van persoonskenmerken 11.2 Onderscheid naar geslacht 11.3 Onderscheid op andere gronden 11.4 Functieonderscheid 11.5 Pensioenopbouw en overwerk 11.6 Pensioen en indexatie RUIL VAN PENSIOENEN 12.1 Ontstaansgeschiedenis 12.2 Wettelijk recht op ruil van nabestaandenpensioen voor ouderdomspensioen 12.3 Ruil van ouderdomspensioen voor partnerpensioen 12.4 Andere vormen van ruil van pensioensoorten 12.5 Fiscale aspecten van ruil 12.6 Actuariële gelijkwaardigheid en ruilvoet 12.7 Actuariële gelijkwaardigheid en opbouwkeuzevoet 12.8 Actuariële gelijkwaardigheid en beschikbarepremieregelingen ONTSLAG EN PENSIOEN 13.1 Wat is pensioenbreuk? 13.2 Ontslag zonder pensioenbreuk 13.3 Pensioenbreuk zonder ontslag 13.4 Ontslagrechten bij einde deelneming 13.5 Premievrije aanspraak 13.6 Evenredig ouderdomspensioen

5 Financiering evenredig pensioen 13.8 Affinanciering en afvloeiingsregeling 13.9 Premievrije aanspraak en bestaande tijdelijke pensioenen Informatieverplichting inzake premievrije aanspraken INDEXATIE EN TOESLAGEN OP PENSIOENRECHTEN 14.1 Nominale aanspraken of indexering; geen wettelijke indexeringsplicht 14.2 Toeslagen onder de PW: Begrip 14.3 Informatieverstrekking 14.4 Gelijke behandeling gewezen deelnemers WERKLOZE WERKNEMERS EN PENSIOENOPBOUW 15.1 De bijdrageregeling FVP 15.2 Werkloze werknemer 15.3 Bijzondere groepen werkloze werknemers 15.4 Pensioenvoorziening 15.5 Pensioenuitvoerder 15.6 Recht op een bijdrage 15.7 Hoogte van de FVP-bijdrage 15.8 Aanwending van de FVP-bijdrage voor pensioenopbouw 15.9 Aanwending FVP-bijdrage als subsidie Toepasselijkheid wettelijke bepalingen inzake pensioen WAARDEOVERDRACHT VAN PENSIOENRECHTEN 16.1 Algemeen overzicht (ECHT)SCHEIDING EN PENSIOEN 17.1 Bijzonder nabestaandenpensioen 17.2 Positie van de dga 17.3 Verdeling ouderdomspensioen; Boon/Van Loon 17.4 Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 17.5 Fiscale gevolgen FUSIE EN PENSIOEN 18.1 Inleiding 18.2 Fusie; juridische vormen 18.3 Aandelenfusie 18.4 Bedrijfsfusie 18.5 Juridische fusie 18.6 (Af)splitsing 18.7 Overige fusiegevolgen 18.8 Fusie: wat gebeurt er met de vrijstelling? 18.9 VUT-aanspraken Invloed ondernemingsraad bij fusie FAILLISSEMENT EN PENSIOEN.1 Veiligstelling pensioengeld.2 Premiebetaling en melden achterstand.3 Voorrechten.4 Pensioen als boedelschuld.5 Overnemen betalingsver plichting door UWV.6 Voorbehoud premiebetaling.7 Geen premie, toch pensioen?.8 Positie van het pensioenfonds.9 Positie van de verzekeraar.10 Positie van de deelnemer; waardeoverdracht; verplicht bedrijfstakpensioenfonds.11 Faillissement/insolventie van de werknemer.12 Faillissement uitvoerder GRENSOVERSCHRIJDEND PENSIOENVERKEER 20.1 Afbakening: begrippen en indeling 20.2 De pensioenovereenkomst 20.3 De uitvoeringsovereenkomst 20.4 Relatie deelnemer-uitvoerder 20.5 Uitbesteding 20.6 Rol toezichthouder 20.7 Salarissplitsing

6 TOEZICHT 21.1 Vormen van toezicht 21.2 Toezichthouders 21.3 Instrumentarium 21.4 Verzekeraars en tussen personen: Wft GESCHILLEN EN PROCEDURES 22.1 Inleiding 22.2 Pensioengeschillen bij de rechter 22.3 Pensioengeschillen: andere oplossingsmethodes C. TWEEDE PIJLER PENSIOEN (FISCAAL RECHT) INLEIDING FISCALE ASPECTEN VAN PENSIOEN 23.1 Fiscale behandeling pensioenen DE FISCALE PENSIOENDEFINITIE 24.1 Plaats in de Wet LB Pensioenrechten 24.3 Restbegunstiging 24.4 Inkomensvoorziening 24.5 Oneigenlijke handelingen 24.6 Pensioenuitvoerders 24.7 Premie PENSIOENOPBOUWSYSTEMEN 25.1 Inleiding 25.2 Eindloonsystemen 25.3 Middelloonsystemen 25.4 Beschikbarepremiesysteem 25.5 Staffelbesluiten 2003, 2007 en Overige onderwerpen CPP2009/1487M SAMENLOOP VAN VERSCHILLENDE PENSIOENSYSTEMEN 26.1 Kwalificatie pensioenregeling 26.2 Besluit staatssecretaris 26.3 Samengevat OVERGANG VAN VERSCHILLENDE SYSTEMEN 27.1 Omzetting van een pensioen systeem PENSIOENRECHTEN 28.1 Pensioenvormen 28.2 Ouderdomspensioen (OP) 28.3 Partnerpensioen (PP) 28.4 Wezenpensioen (WZP) 28.5 Arbeidsongeschiktheidspensioen (AOP) 28.6 Tijdelijk ouderdomsoverbruggingspensioen (TOP) 28.7 Tijdelijk nabestaandenoverbruggingspensioen (TNP) HOOGTE VAN DE PENSIOENRECHTEN 29.1 Pensioengevend loon (PGL) en beloningen 29.2 Overhevelingstoeslag 29.3 AOW-inbouw 29.4 Maximale opbouwpercentages en maximumpensioenniveau 29.5 Pensioenleeftijd en pensioen datum 29.6 Dienstjaren 29.7 Inbouw van elders verzekerd pensioen 29.8 Samenloop WAO-uitkering en vóór de 65-jarige leeftijd ingaand OP INDEXATIE VAN DE PENSIOENRECHTEN 30.1 Vormen van na-indexatie 30.2 Aspecten van na-indexatie 30.3 Voorindexatie FLEXIBILISERING 31.1 Uitruilen van pensioenrechten 31.2 Variabiliseren van de pensioenuitkeringen 31.3 Vervroegen van de pensioen datum 31.4 Uitstellen van de pensioendatum 31.5 Complicatie 31.6 Wijzigingen pensioenregeling door ex-werknemers

7 INDIVIDUELE PENSIOENMODULES 32.1 Extra individuele stortingen 32.2 Formulering optimaliseringsmogelijkheden 32.3 Inkoop ontbrekende diensttijd 32.4 Optimaliseren verstreken en toekomstige diensttijd 32.5 Systeemkeuze 32.6 Modulering optimaliseringsmogelijkheden 32.7 Inhaalmogelijkheden 32.8 Inhaal en inkoop van pensioen 32.9 Individuele modules en lijfrenteaftrek DE DGA EN EIGEN BEHEER.1 Algemeen.2 Premie.3 Opbouwsystemen.4 Pensioengevend loon.5 Opbouwpercentage.6 Maximaal TOP.7 Vervroegen en uitstellen.8 Individuele modules.9 Risico-elementen.10 Pensioenverevening.11 Dividendpolitiek.12 Prijsgeven.13 Afkoop.14 Aanpassing pensioenregeling: knip in de opbouw?.15 Modelpensioenovereenkomsten.16 Aanpassen pensioenregeling in verband met de PW VUT EN PREPENSIOEN 34.1 VUT 34.2 Prepensioen (PreP) 34.3 Omzetting van VUT in prepen sioen WET VUT, PREPENSIOEN EN LEVENSLOOPREGELING (WET VPL) 35.1 VUT 35.2 Prepensioen 35.3 Tijdelijk overbruggingspensioen 35.4 Ouderdomspensioen deelnemingsjarenpensioen 35.6 Flankerende maatregelen 35.7 Diversen FORMALITEITEN 36.1 Vastlegging formaliteiten RECHTSBESCHERMING 37.1 Rechtsbescherming FISCALE GEVOLGEN VAN VERBODEN PENSIOENHANDELINGEN 38.1 Verboden pensioenhandelingen en hun gevolgen OVERGANGSRECHT PENSIOENREGELINGEN 39.1 Complicatie 39.2 Aanpassing pensioenregeling en premievrijstelling STELLIG VOORNEMEN PENSIOENTOEZEGGINGEN 40.1 Historisch perspectief 40.2 Enkele overwegingen GRENSOVERSCHRIJDEND PENSIOENVERKEER.1 Inleiding.2 Woonplaatsbepaling.3 Verblijfsduur (183-dagen regeling).4 Verdragsverklaring.5 Inhouding ZVW-bijdrage.6 Nederlands fiscaal beleid grensoverschrijdende pensioen regelingen.7 Salarissplitsing.8 Uitkeringsfase.9 Belastingverdragen.10 Conserverende aanslag

8 Enige civielrechtelijke aspecten van grensoverschrijdend pensioenverkeer.12 Europese pensioenfondsenrichtlijn van 23 september 2003 ANDERE ARBEIDSVOORWAARDEN: DE LEVENSLOOP- EN BEDRIJFSSPAARREGE- LINGEN 42.1 De levensloopregeling 42.2 Bedrijfsspaarregelingen en oudedagsvoorziening D. DERDE PIJLER PENSIOEN INLEIDING - DERDE PIJLER PENSIOEN 43.1 Beknopt overzicht per deel CIVIELRECHTELIJKE ASPECTEN VAN OVEREENKOMSTEN VAN LEVENSVERZEKE- RING 44.1 Algemene eisen voor verzekeringsovereenkomsten 44.2 De overeenkomst van levensverzekering 44.3 De bij een levensverzekering betrokken personen 44.4 Begunstigde en begunstiging 44.5 Problematiek van beleggingsverzekeringen KAPITAALVERZEKERINGEN (INCL. KEW) 45.1 Verzekeringstechnische aspecten 45.2 Fiscaalrechtelijke aspecten van kapitaalverzekeringen LIJFRENTEN 46.1 Civielrechtelijke aspecten 46.2 Fiscaalrechtelijke aspecten 46.3 Lijfrente bij de eigen bv 46.4 Overgangsrecht 46.5 Schematisch overzicht fiscale regimes verzekerde lijfrente STAMRECHTEN 47.1 Civielrechtelijke aspecten 47.2 Fiscaalrechtelijke aspecten 47.3 Periodieke uitkering bij arbeidsongeschiktheid 47.4 Alimentatiestamrechten ERF- EN SCHENKBELASTING EN OUDEDAGSVOORZIENINGEN 48.1 Algemeen 48.2 Echtgenoten en ongehuwde partners 48.3 Schenkbelasting 48.4 Erfbelasting: levensverzekering 48.5 Erfbelasting: pensioen en lijfrenten 48.6 Aandelen in pensioen- en lijfrentelichamen E. WAARDERINGSVRAAGSTUKKEN IN DE WINSTSFEER INLEIDING - WAARDERINGSVRAAGSTUKKEN 49.1 Vennootschappelijke winstbepaling 49.2 De fiscale winstbepaling 49.3 De ondernemer en de oudedagsreserve 49.4 Waardering van de kapitaalverzekering bij de eigen bv 49.5 Waardering van de kapitaaldekkingspolis 49.6 Waardering van saldolijfrenten bij de eigen bv 49.7 Waardering van gefacilieerde lijfrenten bij de eigen bv 49.8 Waardering van pensioenverplichtingen bij de eigen bv van gewone werknemers 49.9 Waardering van pensioenverplichtingen van de DGA bij de eigen bv De kostenegalisatiereserve/ stellig voornemen Directiepensioenlichamen (extern eigen beheer) VENNOOTSCHAPPELIJKE WINSTBEPALING 50.1 Inleiding 50.2 Aanspraken van werknemers 50.3 Financieringsstelsels 50.4 Lastenallocatie 50.5 Pensioenvoorzieningen in de jaarrekening 50.6 Grondslagen voor waardering 50.7 Richtlijn

9 FISCALE WINSTBEPALING 51.1 Inleiding 51.2 Goed koopmansgebruik 51.3 Indexatie van pensioenen 51.4 Toekomstige loon- en prijsstijgingen 51.5 Coming-backservice 51.6 Rekenrente pensioenvoorzieningen 51.7 Waarderingsfictie 51.8 Overdrachtswaarde van voorwaardelijk open geïndexeerde pensioenen 51.9 Het Besluit van 3 juli 2008 (CPP2008/447M) Doelvermogen Opbouw van het doelvermogen Extra pensioendotaties WAARDERING VAN DE OUDEDAGSRESERVE 52.1 Inleiding 52.2 Voorwaarden 52.3 Afname van de oudedagsreserve 52.4 Zelfstandig ondernemer en de levensloopregeling 52.5 Vrijwillige voortzetting pensioenopbouw WAARDERING VAN KAPITAALVER ZEKERINGEN BIJ DE EIGEN BV 53.1 Inleiding 53.2 Het begrip levensverzekering 53.3 De verzekering in materiële zin 53.4 Kapitaalverzekeringen met ingang van 1 januari 2001 WAARDERING VAN DE KAPITAALDEKKINGSPOLIS 54.1 Inleiding 54.2 Kapitaaldekkingspolis 54.3 Waardering pensioenverplichting in eigen beheer inclusief dekkingspolis WAARDERING VAN SALDOLIJFRENTEN BIJ DE EIGEN BV 55.1 Inleiding 55.2 Bestaande saldolijfrenten (situatie tot 2001) 55.3 Ter beschikking stellen van vermogensbestanddelen (situatie vanaf 2001) WAARDERING VAN GEFACILIEERDE LIJFRENTEN BIJ DE EIGEN BV 56.1 Inleiding 56.2 Balanswaardering 56.3 Geruisloze terugkeer uit de bv 56.4 Loonstamrechten 56.5 Stakingsstamrechten WAARDERING VAN PENSIOENVERPLICHTINGEN BIJ DE EIGEN BV VAN GEWONE WERKNEMERS 57.1 Inleiding 57.2 Pensioentoezegging aan oudere werknemers 57.3 Pensioentoezegging aan werknemers buiten Nederland 57.4 Pensioentoezeggingen op de pensioeningangsdatum 57.5 VUT-voorzieningen 57.6 De oneigenlijke verplichting 57.7 Waardering 57.8 Voorwaardelijke pensioentoezegging WAARDERING VAN PENSIOENVERPLICHTINGEN BIJ DE EIGEN BV VAN DE DGA 58.1 Voorwaarden 58.2 Consequenties in de loonsfeer 58.3 Waardering in de opbouwfase 58.4 Waardering in de afbouwfase WAARDERING VAN DE KOSTEN EGALISATIERESERVE/STELLIG VOORNEMEN 59.1 Inleiding 59.2 KER voor pensioen 59.3 Stellig voornemen in plaats van pensioentoezegging 59.4 Pensioentoezegging wordt omgezet in stellig voornemen 59.5 KER voor kosten- en winstopslagen

10 59.6 Geen KER voor VUT van de dga 59.7 Alternatieven voor de KER 60 DIRECTIEPENSIOENLICHAMEN (EXTERN EIGEN BEHEER) 60.1 Inleiding 60.2 Directiepensioenlichamen (extern eigen beheer) 60.3 Belastingplicht 60.4 Waardering openingsbalans 60.5 Dotaties 60.6 Rentestandkorting 60.7 Depotrekening 60.8 Jaarwinst 60.9 Soorten dotaties Waardeoverdracht naar directiepensioenlichaam (dpl) Pensioenverplichting binnen fiscale eenheid Directiepensioenlichaam (dpl) en overgangsrecht Emigratie en zetelverplaatsing F. PRAKTIJKVRAAGSTUKKEN INLEIDING - PRAKTIJKVRAAGSTUKKEN 61.1 Praktijkvraagstukken BEOORDELEN OFFERTES INDIVIDUELE PENSIOEN-, STAMRECHT-, LIJFRENTE- EN KAPITAALVERZEKERINGEN 62.1 Inleiding 62.2 Wet op het financieel toezicht (Wft) 62.3 Inhoud van de Financiële Bijsluiter 62.4 Voorbeelden van offertevergelijking op basis van de Bijsluiter HET BEOORDELEN VAN OFFERTES VOOR COLLECTIEVE PENSIOENVERZEKERIN- GEN 63.1 Inleiding 63.2 Netto actuarieel tarief 63.3 Bruto actuarieel tarief 63.4 Winstdeling 63.5 De invloed van prijsbepalende factoren 63.6 Een eindvergelijking ACTUARIËLE ASPECTEN EN FINANCIERING VAN PENSIOEN 64.1 Inleiding 64.2 Financiële rekenkunde 64.3 Actuariële rekenkunde 64.4 Voorbeelden 64.5 Financiering van pensioenen REGISTER