STADSLAB RIJSWIJK WONEN

Transcriptie

1 STADSLAB RIJSWIJK WONEN 29 augustus 2011 AANLEIDING EN VRAAGSTELLING 2 ADVIES 3 DEELNEMERS 5

2 AANLEIDING De stad Rijswijk heeft een aantal goede kwaliteiten, zoals de ligging tussen andere steden, de aanwezigheid van relatief veel groen, rust, ruimte en een goede infrastructuur. Er is niet echt sprake van grootstedelijke problematiek, maar de leefbaarheid gaat volgens de meest recente leefbarometer wel licht achteruit. Daarbij heeft Rijswijk geen smoel, ze heeft geen duidelijk profiel. Rijswijk Wonen is een corporatie met bezit in zes zeer verschillende wijken in Rijswijk (Te Werve, Oud Rijswijk, Artiestenbuurt/Stationsbuurt, Steenvoorde Noord, Steenvoorde Zuid, Muziekbuurt). De laatste jaren heeft de corporatie veel met bewoners en andere partijen gepraat om input te krijgen voor de nieuwe wijkvisies. Het blijkt dat de bewoners in deze zes wijken minder tevreden zijn over de sociale vitaliteit. Ook zijn er woningen die technisch van matige kwaliteit zijn en qua plattegrond (oppervlak, indeling, inrichting) weinig toekomstperspectief hebben. Maatregelen zijn volgens Rijswijk Wonen derhalve nodig op fysiek en niet-fysiek terrein. De aanpak van de corporatie gaat uit van bewoners. Daarom gaan positionering, branding, marketing en leefstijlen een belangrijke rol spelen in de aanpak. Rijswijk Wonen wil zorgen dat haar aanpak en de uitkomsten kloppen met elkaar. Communicatie, beheer, service, diensten, woningen worden afgestemd op de betreffende leefstijlen. Rijswijk Wonen is op zoek naar interventies met de grootste impact tegen de (relatief) laagste kosten. Interventies die afwijken van de traditionele aanpak maar wellicht daarop gebaseerd zijn. Of interventies die nieuw zijn maar wel bewezen succesvol. Interventies op wijk- of buurtniveau, op fysiek en sociaal gebied en in onderlinge samenhang. VRAAGSTELLING De vraag van Rijswijk Wonen aan KEI is of de wijkvisies die zij heeft geformuleerd de juiste interventies benoemen en een voldoende scherp beeld geven op de strategie en kansen om die visies te verwezenlijken. Eén van de zes wijken waar Rijswijk Wonen bezit heeft, Te Werve, is voor Rijswijk Wonen een prioriteitswijk. Te Werve is dan ook als casus gebruikt in het Stadslab. Dit verslag is een uitgave van KEI kenniscentrum stedelijke vernieuwing, geschreven door Jeroen van der Velden en Arjan Raatgever adviseurs. Eerdere verslagen: V78: KEI-atelier ontwikkelend beheren V79: KEI-stadslab Rotterdam-Zuid V80: YURPS-lab Groningen V81: Rondetafelgesprek kerntaak als maatwerk V82: Rondetafelgesprek Engelse lessen van de wijkaanpak. V83: Inspiratielab Tilburg V84: KEI-atelier Ontwikkelend beheren en openbare ruimte V85: KEI-stadslab Vrijheidswijk Leeuwarden V86: KEI-inspiratielab Early Warning Almere V87: KEI-atelier Sport in de stad: de wijk op Olympisch niveau KEI kenniscentrum stedelijke vernieuwing Kruisplein 25 r Rotterdam Postbus AW Rotterdam T F info@kei-centrum.nl Copyright 2011 KEI De volgende vragen kwamen tijdens het Stadslab aan de orde: 1. Wat zijn de meest krachtige en effectieve interventies die je zou moeten plegen in Te Werve om van dit lelijke eendje een mooie duurzame zwaan te maken? Staan deze interventies (voldoende) scherp geformuleerd in de wijkvisie? Wat zegt dat over de middelen die kunnen worden ingezet (fysiek, sociaal en financieel) en de deelnemende partijen? En welke daarvan zijn ook toepasbaar in andere wijken? 2. Geeft de visie een goed, reëel beeld van de huidige situatie en een inspirerende, onderscheidende toekomstige positionering van Te Werve binnen de Rijswijk en de grotere regio (qua woningmarkt, branding, en functie)? V88 / Verslag KEI-stadslab Rijswijk Wonen 2

3 ADVIES De instroom in Te Werve bestaat voornamelijk uit mensen, veel uit Den Haag, met een zwakke sociaaleconomische positie. Dit wordt veroorzaakt door het woningaanbod en de lage prijzen in de wijk. Mensen die Te Werve uitstromen zijn vooral gezinnen op zoek naar eengezinswoningen. Er wonen veel ouderen, kleine huishoudens en werklozen in de wijk. Het gevaar is dat er steeds meer mensen ongemotiveerd in Te Werve komen wonen. Van geel naar groen In termen van leefstijlen zat Te Werve in het verleden vooral in de gele hoek, ofwel een groepsgeoriënteerde leefstijl. Deze leefstijl wordt geassocieerd met harmonie, ontmoeting, gezinnen, kinderen, menging en tolerantie. Maar Te Werve schuift qua leefstijl steeds verder op naar donkergroen : een wijk waarin de normen van de groep belangrijker worden dan die van de maatschappij. Er is een sluipende sociale problematiek in de wijk en er is weinig interactie. Te Werve heeft een introvert en besloten karakter. Normaal gesproken vormen de kinderen in de wijk vaak het cement tussen de bewoners. Er zijn op dit moment bijna geen gezinnen in de wijk aanwezig; zij trekken weg naar wijken met voldoende aanbod van eengezinswoningen. De wijk is echter groot genoeg voor een diversiteit aan doelgroepen en leefstijlen. Er kan gekozen worden voor een menging van leefstijlen: niet allen groen of geel, maar aqua. Dit is een voorbeeld, maar het belangrijkste is dat er eerst een gedegen schets wordt gemaakt van wat de wijk moet worden. Drieluik De wijkvisie voor Te Werve geeft nog een onvoldoende scherp beeld over wat Te Werve voor een wijk zou moeten zijn en welke leefstijlen daarbij passen. De focus ontbreekt nog. Daarom is onderzoek naar die vraag de eerste belangrijke stap: wat wil je nu precies met Te Werve? En over wie gaat het? Deze visie op de wijk kan gestructureerd worden aan de hand van het volgende drieluik: 1. Wat beloof je? 2. Wat zijn je bewijzen? 3. Zet het in de etalage (bijvoorbeeld middels iconen) Groene oase? Op dit moment is de belofte in de wijkvisie een groene oase. Er is inderdaad veel groen aanwezig in de wijk, maar is echt het een oase? Een groene oase roept associaties op met een luxeoord. Sluit dit aan bij hoe men leeft in Te Werve? De openbare ruimte van wijk klopt hier misschien nog wel mee, maar de woningvoorraad niet. Zorg dus voor een hele goede duiding van het concept groene oase. Wat bedoel je er precies mee en kan die belofte waar gemaakt worden? Belangrijk is dat wanneer de belofte eenmaal gedaan is, deze bewezen moet worden en in de etalage wordt gezet. Associaties met beloften in Te Werve die tijdens het Stadslab gemaakt worden zijn: - rust en nabijheid - samen ontspannen in het groen - zorgeloos wonen - autoluw, eventueel met een kindlint (dit kan een icoon zijn) V88 / Verslag KEI-stadslab Rijswijk Wonen 3

4 Tuinen van Te Werve Het Stadslabpanel adviseert om in plaats van vast te houden aan het concept groene oase uit te gaan van de sterktes van de wijk; het laaghangende fruit. Aan de hand daarvan en in lijn met de belofte- kan een meer geloofwaardig concept uitgebouwd worden. De wijk heeft bijvoorbeeld prachtige binnentuinen. Ga thematisch en procesmatig aan de slag met deze Tuinen van Te Werve, door speeltuinen, gestapelde tuinen, hofjes, etc. te creëren. Dus, zo luidt het advies, maak een consistente en geloofwaardige belofte voor de wijk, staaf die met bewijzen en vier de resultaten; zet ze in de etalage. Gebruik hierbij het laaghangende fruit van de wijk. Kleinschalige fysieke ingrepen Ingrijpen in het programma van Te Werve is van fundamenteel belang om nieuwe groepen zoals gezinnen tot de wijk aan te trekken. Parallel aan de fysieke ingrepen moet gestart worden met een doelgroepenprogramma. Het panel pleit voor voorzichtige, goed doordachte en niet te grootschalige fysieke ingrepen in de wijk. Het is belangrijk om heel goed te kijken naar de aanwezige kwaliteit in Te Werve. Het groen in de wijk kan als structurerend element dienen bij de fysieke aanpak. Er is veel verwaarlozing, bijvoorbeeld de invulling van het park. Dit betekent ook iets voor de fysieke ingrepen daaromheen. Denk goed na over die ingrepen, bijvoorbeeld ook in termen als warmteontwikkeling, duurzaamheid en ondergrondse infrastructuur. Het panel adviseert om de huidige woningvoorraad op hoog niveau te verdunnen door samen te voegen of te renoveren. Bij sloop-nieuwbouw moet heel goed gekeken worden waar dat gebeurt. Begin in ieder geval op de rotte plekken, luidt het devies. En maak de kerk en eengezinswoningen exploitabel. Wat betreft de voorzieningen moet voor een programma gekozen worden dat aansluit bij de leefstijl(en) in Te Werve. Dus geen grand-café, aldus het panel. Gedeeld gevoel van urgentie De samenwerking met de gemeente verloopt gespannen, terwijl dit een belangrijke partij is in het proces. Praat vooral over de vraag hoe Te Werve er op de lange termijn uit zou kunnen zien. Focus dus op de verandering van de wijk naar een mooie en fijne leefomgeving en deel dit verlangen met de gemeente. Hierbij kan de dreiging van sociale druk gebruikt worden - Te Werve schuift op naar een groene levensstijl als er niks gebeurt - zodat er een gezamenlijk gevoel van urgentie ontstaat. De spanning kan verder weggenomen worden door over haalbare doelen te praten (de belofte ) en niet alleen te focussen op financiële aspecten. Overigens moet dit niet alleen met de gemeente gebeuren, maar ook met andere (niet-institutionele) partijen die bij Te Werve betrokken zijn. Zoals ondernemende bewoners die een actieve rol kunnen hebben. En er zit veel kracht in de wijk bij de VVE s. Benut dat; heb contact met dit potentieel in de wijk. Neem de leiding in het proces, adviseert het Stadslabpanel, maar houdt rekening met partners. Geef hen de ruimte om aan te haken en deel vooral het verlangen en de belofte met hen. Maar wacht niet totdat je iedereen mee hebt. Het plan moet laten zien dat de agenda van anderen bekend is en in het plan terugkomt. Met andere woorden, biedt je partners comfort. Niet te laat Het is nog niet te laat om in te grijpen in Te Werve; de wijk heeft nog geen slecht imago. In die zin kan Te Werve beschouwd worden als een onbeschreven blad. Nu is het goede moment om iets te doen, gebruik dat!, besluit het panel. V88 / Verslag KEI-stadslab Rijswijk Wonen 4

5 DEELNEMERS Stadslabpanel: - Baltussen, M. (Mat), Sacon, architectuur, stedenbouw en landschap - Dilweg, H. (Henk), BAM woningbouw Den Haag - Klijn Velderman, S. (Sjoerd), BAM woningbouw Deventer - Klompen, I. (Ilse), Gemeente Ede - Lodewijks, M. (Marlijn), Gemeente Breda - Roolvink, B. (Bert), Stichting De Seyster Veste - Sande, J. van de (Jacqueline), Beaumont Communicatie & Management - Schutte, F. (Frits), Procap - Spruit, B.B. (Bart Bram), Nirov - Vermaat, J. (Jacqueline), Gemeente Rotterdam - Versteijlen, L. (Leo), SITE urban development - Vight, M. van der (Michiel), Except - Wernsen, I. (Ina), Inicio - Wittenberg, F. (Frans), Stec groep Team Rijswijk Wonen: - Adam, J. (Jaap), projectmanager - Akkermans, W. (Wil), programmamanager - Berkhout, J. (Jacqueline), woonconsulent - Betten, E. van (Els), manager wijk en buurten - Deemter, J. L. van (Jan Leo), directeur bestuurder - Dubbelman, E. (Elisa), adviseur kwaliteit & beleid - Hayaty, M. (Mohamed), buurtbeheerder - Koster, R. (Roel), manager vastgoed - Remmerswaal, E. (Esmee), adviseur corporate communicatie - Warmer, H. (Huub), beleidsmedewerker - Wendel, M. (Marion), programmamanager KEI kenniscentrum stedelijke vernieuwing: - Wal, O. van de (Olof), directeur KEI (voorzitter) - Verkaart, M. (Marieke), adviseur KEI V88 / Verslag KEI-stadslab Rijswijk Wonen 5