Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking"

Transcriptie

1 Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking 11 augustus 2015, 9-12h Dit tentamen bestaat uit 10 opgaven; 5 over beeldvorming en 5 over beeldanalyse. In totaal kun je 100 punten verdienen (50 per deel), dit is uitgesplitst per opgave. Tijdens dit tentamen is het gebruik van een rekenmachine toegestaan. Schrijf de uitwerkingen van de vragen over beeldverwerking op een ander antwoordblad dan die over beeldvorming! Veel succes! Deel 1: Beeldvorming 1) CT: projecties (10 pt) Gegeven is het volgende CT fantoom, waarvan we projecties pp(rr, θθ) gaan maken. Hierbij is θθ de hoek met de positieve xx-as, tegen de wijzers van de klok in. Dit fantoom bestaat uit een cirkel en een vierkant met diameter en ribbe dd, respectievelijk. Wat betreft de lineaire verzwakkingscoefficiënten is gegeven µ 1 < µ 2. a) (1 pt) Geef de formule voor de doorgelaten röntgenintensiteit II als functie van de invallende röntgenintensiteit II 0. b) (1 pt) Wat is de eenheid van de lineaire verzwakkingscoefficiënt µ? c) (4 pt) Schets de projecties pp(rr, 0 ), pp(rr, 45 ), pp(rr, 90 ) en pp(rr, 135 ). Geef bij elke projectie de maximale projectiewaarde aan, geef ook de breedtes van de projecties aan (annoteer bijv de minimale en maximale rr-waardes waarvoor pp 0). d) (2 pt) Vanaf nu nemen we aan dat voor het vierkant geldt µ 2 = xx 2 + yy, de verzwakking neemt dus toe naar rechts en naar boven. Bepaal de projectiewaardes pp( dd, 0 ) en 2 pp(dd, 90 ). 2

2 e) (2 pt) Leg kort uit wat beam hardening is, gebruik de term gemiddelde fotonenergie in je antwoord. a) (1 pt) II = II 0 ee µ(xx)dddd (= II 0 ee pp ) b) (1 pt) µ wordt gegeven per afstand, mogelijke eenheden zijn dus cm -1 of m -1. c) (4 pt) Zie onderstaand figuur: d) (2 pt) Dit is een vertikale en een horizontale projectie, respectievelijk. Er geldt: en verder pp dd dd 2 2, 0 = dd 2 + yy dddd 0 = dd2 4 yy yy2 0 dd = dd dd2 pp dd dd 2, 90 = xx2 + dd 2 dddd = xx3 + dd 2 xx = dd dd2 e) (2 pt) Beam hardening is het verschijnsel dat laag energetische röntgenfotonen sterker worden verzwakt bij interactie met materie dan hoog energetische. Dit betekent dat in het doorgelaten röntgenspectrum het aandeel van laag energetische fotonen relatief sterker afneemt, waardoor de gemiddelde fotonenergie van het spectrum stijgt. 2) Nucleaire imaging (10 pt) a) (2 pt) Leg uit waarom er bij PET imaging geen collimator grid nodig is, en bij SPECT imaging wel. b) (2 pt) Een veel gebruikte PET tracers is fluorodeoxyglucose oftewel 18 F-FDG. Geef de PET vervalreactie van 18 F, gebruik hiervoor onderstaand fragment van het periodiek systeem. dd

3 c) (2 pt) De halfwaardetijd van 18 F-FDG is gegeven: TT 1/2 = 110 min. Welke fractie van een begindosis NN 0 is nog over na 300 min? d) (2 p) Wat is de vervalsnelheid (in Bq; desintegraties per seconde) op dit tijdstip tt =300 min? e) (2 pt) Leg uit waarom PET beelden soms onevenredig veel signaal laten zien in de longen en bij de huid. Hoe kan hiervoor gecorrigeerd worden? a) (2 pt) Bij PET ontstaan er per vervalreactie 2 anti-parallele fotonen, deze fotonparen kunnen onderscheiden worden van ruis middels coïncidentie detectie, het simultaan detecteren van een foton in tegenover elkaar liggende detectorelementen. Dit wordt ook wel elektronische collimatie genoemd. Bij SPECT is er daarentegen collimatie nodig om de bijdrage van gescatterde fotonen (die niet loodrecht invallen) te beperken. b) (2 pt) Bij PET vervalt er een proton tot een neutron en een positron; pp nn + ee +. Passen we dit toe op FF, dan krijgen we 9 FF 8 OO + ee +. (Het positron annihileert vervolgens met een elektron uit het weefsel volgens Einsteins ee = mmcc 2, dus ee + + ee 2mm ee cc 2, met mm ee de massa van het electron) c) (2 pt) 1/2 300/110 = Of via de meer gebruikelijke formule NN = NN 0 ee tt/ττ = NN 0 ee ln(2)tt/tt 1/2. We komen dan eveneens op ee ln(2)300/110 = d) (2 pt) dddd dddd = 1 ττ ln(2) NN = NN = ln(2) 0.151NN TT = NN 0, dus NN 0 2 desintegraties/min, dit komt overeen met NN 0 Bq. Dit is dus het aantal fotonparen dat er per seconde ontstaat. e) (2 pt) Omdat de straling van tracer die ophoopt in de longen en de huid door relatief weinig weefsel heen hoeft voordat deze de detectoren bereikt; deze straling ondervindt dus relatief weinig verzwakking voordat deze gedetecteerd wordt. Middels CT kan er een verzwakkingskaart µ(xx, yy) afgeschat worden (deze moet worden afgestemd op de PET fotonenergie), deze kan gebruikt wordt om verschillen in verzwakking voor verschillende posities in het lichaam te corrigeren. 3) Ultrasound imaging (10 pt) a) (1 pt) Wat is het contrastmechanisme van ultrasound imaging? Met andere woorden, wat beelden we bij ultrasound imaging precies af? b) (1 pt) Gegeven zijn 2 ultrasound puntbronnen AA en BB op een horizontale afstand xx. Op een verticale afstand LL van puntbron AA willen we een ultrasoundfocus pp maken via constructieve interferentie. Zie onderstaand figuur.

4 Geef een formule voor de extra afstand dddd die de geluidsgolven vanuit puntbron BB moeten afleggen voordat ze bij pp zijn. c) (2 pt) Geef de formule waaraan dddd moet voldoen om constructieve interferentie te krijgen. Geef ook de formule voor destructieve interferentie. Geef duidelijk aan welke formule welke is, en gebruik de golflengte λλ van de ultrasound golven in je antwoord. d) (3 pt) Geef een formule voor de waardes die xx mag aannemen om constructieve interferentie te krijgen in punt pp van het figuur uit onderdeel b). Druk de formule niet uit in golflengte λλ, maar gebruik de ultrasound frequentie ff. e) (3 pt) Uit opgave d) volgt dat de spacing dddd, dus het verschil tussen de opeenvolgende xxwaardes, niet constant is. In een ultrasound transducer array is dat wel het geval, zie onderstaande (schematische) weergave. Hoe kan men in de praktijk met een dergelijke array tóch een ultrasoundfocus maken? a) (1 pt) Bij US imaging beelden we overgangen in akoestische impedantie ZZ af, dit komt neer op de randen van weefsels/organen met onderling verschillende akoestische impedantie. Ook kleine inhomogeniteiten binnen weefsels leiden tot reflecties, dit resulteert in een zogenaamd speckle patroon, dat informatie bevat over de microstructuur van het weefsel. b) (1 pt) dddd = xx 2 + LL 2 LL c) (2 pt) Constructief: dddd = nnnn, met nn = 0,1,2, Destructief: dddd = nn + 1 λλ met weer nn = 0,1,2, 2 d) (3 pt) Opgaves b) en c) moeten nu gecombineerd worden: xx 2 + LL 2 LL = nnnn. Dit moet herschreven worden naar een uitdrukking voor xx: xx 2 + LL 2 = (nnnn + LL) 2 = nn 2 λλ 2 + 2nnnnnn + LL 2 xx 2 = nn 2 λλ 2 + 2nnnnnn xx = nn 2 λλ 2 + 2nnnnnn We gebruiken nu λλ = cc/ff om te komen tot xx = nn 2 (cc/ff) 2 + 2nnnn(cc/ff) e) (3 pt) Door het aanbrengen van faseverschillen tussen naast elkaar liggende transducerelementen, dit kan aangezien deze onafhankelijk van elkaar aangestuurd kunnen worden. Dit

5 heet elektronic beam steering. 4) Nucleaire imaging (10 pt) a) (2 pt) Stel een potje met PET-tracer is opgesteld naast een detector. Gedurende een meting van 1 uur detecteren we gemiddeld 3 fotonen per seconde. Wat is de kans dat we bij een meting van 5 seconden 12 fotonen meten? Gegeven is de Poisson verdeling voor het meten van nn fotonen terwijl we er rr verwachten: pp rr (nn) = (ee rr rr nn )/nn! b) (3 pt) We plaatsen nu een blokje tussen het potje met tracer bb en de detector dd, zie onderstaand figuur. Voor de verzwakkingscoefficiënt van het blokje geldt µ(xx) = xx, met xx in cm. Het blokje is 4 cm lang. Wat is nu de kans om eveneens 12 fotonen te meten gedurende 5 seconden? Rond tussendoor af op een volledig aantal fotonen. c) (2 pt) Geef een voordeel en een nadeel van het toepassen van een dikkere collimator grid bij nucleaire beeldvorming. d) (3 pt) Stel we doen een nucleaire scan met een bepaalde dosis NN 0. We scannen gedurende 1 karakteristieke vervaltijd τ en dit levert een beeld met een bepaalde signaal-ruis-verhouding (SNR) op. Wat zou de SNR zijn geweest als we een dosis 2 NN 0 hadden genomen, en gedurende 2 τ hadden gescand? Hint: bereken eerst met welke factor het aantal vervallen deeltjes stijgt. a) (2 pt) Gedurende 5 s verwachten we rr = 5 3 = 15 fotonen. We komen dus op een kans van pp 15 (12) = b) (3 pt) Eerst moeten we de verzwakking van het blokje bepalen; deze is ee µ(xx)dddd met 4 µ(xx) dddd = xx dddd = [0.1xx xx 2 ] = = Dus de verzwakking wordt ee = Hiermee komt het aantal verwachte fotonen op rr = Het antwoord is dus pp 5 (12) = c) (2 pt) Voordeel: minder invloed van gescatterde fotonen; nadeel: eveneens minder signaal (en dus effectief een lagere SNR). d) (3 pt) De hint geeft aan dat het handig is eerst voor beide scans het aantal vervallen deeltje dddd = NN 0 NN(tt) te bepalen. Voor de eerste scan is dit dddd 1 = NN 0 NN 0 ee ττ/ττ. Voor de tweede scan komen we op dddd 2 = 2NN 0 2NN 0 ee 2ττ/ττ. Het aantal vervallen deeltjes stijgt dus met een factor dddd Aangezien de SNR stijgt met de wortel van het aantal vervallen deeltjes wordt de SNR dus keer zo hoog. = 2 2ee 2 dddd 1 1 1ee

6 5) MRI (10 pt) Gegeven is de volgende MR imaging sequentie: a) (2 pt) Geef de functie van de positieve gradiënt A, en die van de daarop volgende negatieve gradiënt B. Vertel in je antwoord in elk geval waarom ze een tegengesteld teken hebben. b) (2 pt) De gradiënten B en C worden hier na elkaar toegepast, zou je ze ook tegelijkertijd mogen toepassen? Leg uit waarom wel/niet. c) (2 pt) We verwaarlozen de breedte (tijdsduur) van de RF pulsen, zodat we kunnen stellen dat de 90 o puls plaatsvindt op tt = 0, en de 180 o puls op tt = ττ. Op welk tijdstip vindt dan de echo plaats? Licht je antwoord toe. d) (2 pt) Is deze sequentie T 2 of T 2* gewogen? Leg uit waarom, gebruik de term gradiënt echo of de term spin echo in je antwoord. e) (2 pt) Gegeven is nu ττ =20 ms, T 2=45 ms, T 2*=27 ms en M 0=1. Wat is dan de maximale echoamplitude (dat wil zeggen, in het midden van de read-out)? a) (2 pt) A is de plakselectie gradiënt, deze zorgt ervoor dat de precessie-frequentie yyafhankelijk wordt, en de 90 o puls (met een bepaalde BW) dus alleen spins op een bepaalde range aan yy-waardes raakt ; dit is plakselectie in yy-richting. Als ongewenst bij-effect resulteert deze gradiënt in defasering in yy-richting, gradiënt B compenseert hiervoor (refocussering). b) (2 pt) Ja dat mag, de refasering in yy en de fase-codering in xx zijn onafhankelijk van elkaar (loodrecht op elkaar staande richtingen; anders gezegd, de xx en yy positie zijn onafhankelijk). c) (2 pt) Op tt = 2ττ; na de 90 o puls gaan de spins defaseren door (intrinsieke) T 2 relaxatie en het effect van veldinhomogeniteiten (samen is dit T 2*). Vanaf de 180 o puls wordt de defasering door (stationaire) veldinhomogeniteiten gecompenseerd (T 2 relaxatie gaat gewoon door), dus een extra tijdsduur τ later is deze compensatie volledig, dit komt neer op tijdstip tt = 2ττ. d) (2 pt) Zie vraag c); dit is een spin-echo sequentie waarbij het effect van statische veldinhomogeniteiten gecompenseerd wordt, oftewel een T 2 gewogen sequentie. Zie ook de stippellijnen; de snel dalende lijn geeft aan dat de FID T 2* verval volgt, de traag dalende lijn geeft het T 2 verval van de echo weer. e) (2 pt) Dit komt simpelweg neer op MM 0 ee 2ττ/TT 2 = ee 40/

7 Schrijf de uitwerkingen van de vragen over beeldverwerking op een ander antwoordblad dan die over beeldvorming! Belangrijk: Grijswaardenafbeeldingen worden afgebeeld volgens de volgende conventie: lage pixelwaarden worden weergegeven met donkere grijswaarden en hoge pixelwaarden worden weergegeven met lichte grijswaarden. Voor binaire afbeeldingen geldt daarentegen de conventie: het object of de voorgrond wordt weergeven in zwart met waarde 1 en de achtergrond wordt weergeven in wit met waarde (a) (2 punten) Je laadt de afbeelding uit Figuur 1 (A) in een software pakket (bijv. Matlab). Deze afbeelding wordt gerepresenteerd als een matrix van positieve gehele getallen (integers) met waarden van 0 tot 255. Vervolgens voer je een aantal rekenkundige bewerkingen uit op de afbeelding (bijvoorbeeld optellen bij een andere afbeelding) en visualiseer je het resultaat. De afbeelding bevat veel meer witte pixels dan dat je verwachtte doordat er overflow opgetreden is. Hoe had je dit kunnen voorkomen? Figuur 1: (A) CT afbeelding van een hoofd van een patiënt. (B) Bewerkte versie van de afbeelding. (C) Bijbehorende matrix van grijswaarden. Antwoord: Om het mogelijk te maken om met zowel positieve als negatieve waarden van willekeurige grootte te werken, moet je de integers converteren naar rele getallen voordat je de bewerkingen uitvoert, en na uitvoeren van de bewerkingen de waarden schalen tussen gewenste begin en eindwaarden (bijvoorbeeld weer 0 en 255, of tussen 0 en 1). (b) (2 punten) De afbeelding in Figuur 1 (A) wordt op twee manieren gediscretiseerd zodat de afbeelding in Figuur 1 (B) verkregen wordt. Geef de namen van de twee discretizatie processen. Antwoord: Sampling (bemonsteren) en quantization (kwantizatie). (c) (2 punten) Geef het aantal grijswaarden van de afbeelding in Figuur 1 (B) (met bijbehorende matrix in 1 (C)) in absolute waarde N en in aantal bits n. Antwoord: n = 3 (8 grijswaarden, 2 3 = 8)

8 Figuur 2: (A) Afbeelding van een orka. (B) bijbehorend histogram. (C) herschaalde versie van de afbeelding in (A). (d) (2 punten) In Figuur 2 (A) is een afbeelding van een orka weergegeven samen met het bijbehorende histogram. Beschrijf in woorden hoe dit histogram tot stand is gekomen, oftewel, wat er in een histogram aangegeven staat. Antwoord: Een histogram is een frequentie-plot van de grijswaarden in een afbeelding. Op de x-as staan de grijswaarden en op de y-as hoe vaak een bepaalde grijswaarde voorkomt in de afbeelding. Grijswaarden zijn meestal gebint. (Eventueel bonus punt geven voor dit laatste.) (e) (2 punten) In Figuur 2 (C) is de afbeelding van de orka weergegeven met een bepaalde window/level setting. Teken de grafiek van de schalingsfunctie die de originele afbeelding (A) transformeert tot afbeelding (C) of geef de window en level aan in een schets van het histogram. Geef (schattingen van) de relevante waarden aan in de functie of in de schets. Antwoord: Alle lichte delen van de afbeelding zijn wit geworden, en slechts de lage grijswaarden zijn weergegeven. Het window lag over de eerste piek heen in het histogram. De schalingsfunctie loopt op x-as van 0 tot ong. 25, en op y-as van 0 tot (a) (3 punten) Geef de formule van een randzoeker (edge detector) of beschrijf stap voor stap in detail de operaties die uitgevoerd moet worden. Je mag zowel discrete of continue formulering gebruiken. Geef hierbij aan waar elke variabele voor staat. Tot slot, leg uit hoe deze operator een rand detecteert. Antwoord: Een vaak voorkomend voorbeeld van een randzoeker op een afbeelding f is de absolute waarde van de gradiënt: ( f ) 2 ( ) f 2 f = +. x y In discrete formulering kunnen we de volgende formule gebruiken: f = (k x f) 2 + (k y f) 2,

9 waar k x en k y afgeleide filters zijn b.v. de Sobel filters hieronder k x = 2 0 2, k y = In het algemeen betekent een grote f een steile helling in de intensiteit in de richting van f. Hoge waarden van f betekenen dus steile hellingen en duiden zo de randen aan. Een andere manier van edge detection is om de nuldoorgangen (zero-crossings) van Laplacian (of van Laplacian of Gaussian) te berekenen. (b) (2 punten) Beschouw de volgende matrix g van een grijswaardenafbeelding en een filter f: g = 0 1 0, f = Bereken de convolutie f g en gebruik hiervoor mirroring om gangbare intensiteiten op de virtuele pixels buiten de afbeelding te krijgen (zie de illustratie hiervan in Figuur 3). Laat het resultaat zien als een matrix. Figuur 3 Antwoord: (c) (2 punten) Is de afbeelding g van de vorige opgave na de convolutie met f scherper of vager geworden? Leg uit. Antwoord: Vager omdat de filter f een zogenoemde mean filter is die afbeeldingen gladder en waziger maakt. Dit is ook te zien van de verschillen tussen de verkregen waarden die allemaal lager dan 0.5 zijn (in de originele afbeelding is het grootste verschil nog 2).

10 (d) (3 punten) Schrijf op in pseudocode hoe je een afbeelding scherper kan maken door unsharp masking. Gebruik hiervoor b.v. de Laplacian filter: L = Antwoord: Pseudocode voor unsharp masking: 1. correleer de afbeelding f met Laplacian filter L om een hoogdoorlaat gefilterde afbeelding f # te krijgen. 2. voeg een portie λ (0 < λ < 1) van f # toe aan de originele f (dus f new = f +λf # ). 3. zonodig normaliseer je afbeelding f new om voor negatieve of gesatureerde waarden te corrigeren. 8. (a) (2 punten) Noem twee categorieën van segmentatietechnieken en geef een korte beschrijving van elke categorie. Antwoord: Threshold based segmentation: Het histogram van een afbeelding wordt gebruikt om een of meerdere grijswaarden te selecteren op basis waarvan de afbeelding gesegmenteerd wordt. Een voorbeeld is slicing. Edge based segmentation: Objecten worden geïdentificeerd aan de hand van de gedetecteerde randen omdat die de grenzen van het te segmenteren object weergeven. Region based segmentation: Regios worden geïdentificeerd aan de hand van gelijke eigenschappen. Twee benaderingen: splitting en merging. Figuur 4: (A) CT afbeelding van de borstkas van een patiënt. (B) Gesegmenteerde linkerlong. (C) Bewerkte versie van afbeelding (B). (b) (3 punten) Figuur 4 laat een CT afbeelding zien van een borstkas (A) samen met een binaire afbeelding van de gesegmenteerde linkerlong (B). Deze segmentatie kan niet verkregen worden met simpel thresholding. Een segmentatietechniek waarbij als startpunt een punt wordt gedefinieerd in de long kan hiervoor wel gebruikt worden. Geef de naam van deze segmentatietechniek en beschrijf deze met behulp van pseudocode.

11 Antwoord: Region growing. Uitleg: (c) (1 punt) De afbeelding van de gesegmenteerde long in Figuur 4 (B) bevat nog kleine artefacten. In Figuur 4 (C) zijn deze verwijderd. Geef de naam van een morfologische operatie waarmee je deze kleine artefacten kan verwijderen zonder de rest van de segmentatie aan te tasten, met als resultaat Figuur 4 (C). Antwoord: Closing (d) (1 punt) Hoe kan je het structuurelement aanpassen om ervoor te zorgen dat ook het nog aanwezige gat in Figuur 4 (C) verwijderd wordt? Antwoord: Vergroten (e) (3 punten) Voer een opening by reconstruction uit op de afbeelding in Figuur 5 met een 3x3 structuurelement (met oorsprong in het midden) en de originele afbeelding als controle afbeelding. Beschrijf de stappen die je uitvoert en geef eventuele tussenresultaten in de vorm van een matrix met 1 en en 0 en. Figuur 5 Antwoord: Opening by reconstructie is een erosie gevolgd door een geodesische dilatatie. Het resultaat hiervan is dat alle kleine structuren verwijderd worden en de grote structuren blijven bestaan. Na opening met het gegeven SE blijft een marker image over (zie Figuur 6). Deze wordt vervolgens gedilateerd tot aan de grens van de originele afbeelding en alleen de structuur linksboven blijft over. 9. Een discrete Fourier transformatie van f(x) in 1-D is gegeven als F (u) = N 1 u x=0 f(x)e i2π Door een Fourier transformatie kunnen we beelden in het frequentiedomein verwerken. N 1 dx. (a) (2 punten) De Fourier transformatie van een reële functie kan complexe getallen als uitkomst hebben. Hoe kan je een grijswaardenafbeelding hiervan krijgen? Leg uit. Antwoord: Meestal kijkt men naar de magnitude oftewel absolute waarden van de Fourier getransformeerde (eventueel complexe) waarden.

12 Figuur 6 (b) (2 punten) Beschrijf hoe je een convolutie van afbeelding g met een filter f kan berekenen met behulp van Fourier transformatie. Antwoord: Door eerst de Fourier transformaties (F (g) en F (f)) van allebei te berekenen, daarna met elkaar vermenigvulden (F (g) F (f)) en als laatste de inverse transformatie hiervan nemen (F 1 (F (g) F (f))). (c) (2 punten) Je hebt een 1-D afbeelding met 4 pixels: [sin(π 0), sin(π 1), sin(π 2), sin(π 3)]. Wat is de Fourier transformatie hiervan op frequentie u = 0? Antwoord: F (0) = N 1 x=0 f(x)e i2π 0 N 1 dx = sin(π 0) + sin(π 1) + sin(π 2) + sin(π 3) = 0. (d) (2 punten) Beschrijf wat een median filter is, hoe het werkt en waarom dit filter bijzonder goed kan werken tegen zout & peper ruis. Antwoord: Een median filter werkt op dezelfde manier als een mean filter in opgave 6 b), maar gebruikt de median van de neighborhood in plaats van de gemiddelde. Median is de middenste waarde van de gesorteerde getallen. Als een redelijk homogene omgeving een zwarte of witte outlier-pixel heeft, worden deze genegeerd. (e) (2 punten) Je wil een vector (0, 2, 3, 4, 0) convolueren met een filter (1, 2, 0), maar je primitieve rekenmachine kan alleen correlaties uitrekenen. Wat moet je doen om een convolutie uit te voeren? Antwoord: Keer je vector om: (0, 2, 1). dan is de correlatie gelijk aan convolutie met (1, 2, 0). 10. (a) (2 punten) In Figuur 7 zie je de resultaten van verschillende transformaties van het originele punt p = (1, 2). Welke van de punten A, B, C is het resultaat van de volgende

13 transformatie: cos( π 2 ) sin( π 2 ) 1 sin( π 2 ) cos( π 2 ) Figuur 7 Antwoord: B (b) (2 punten) Je past een compass operator toe op je afbeelding. Welke afbeelding krijg je als resultaat? Een afbeelding met voor elk pixel A de hoogste van alle gradiënt magnitudes in 8 verschillende richtingen; B een van de 8 richtingen waar de grootte van gradiënt het sterkst is; C de optelsom van de gradiënt magnituden in 8 verschillende richtingen. Antwoord: A (c) (2 punten) Om een rechte lijn in twee dimensionale ruimte te definiëren, kunnen we in plaats van de bekende parameters: helling (a) en y-asafsnede (b) de volgende parameters gebruiken: afstand tot de oorsprong (ρ) en de hoek (θ) zoals in Figuur 8. Dan krijgt de standaard vergelijking van een rechte lijn (y = ax + b) de volgende vorm: y = cos θ sin θ x + ρ sin θ. Alle rechte lijnen door een vast punt (x, y) volgen een sinusoide ρ = y sin θ + x cos θ. Wat betekent het als twee sinusoides ρ = y sin θ + x cos θ en ρ = v sin θ + w cos θ elkaar snijden op het punt (θ 0, ρ 0 )?

14 Dit betekent dat A er een lijn is tussen de punten (x, y) en (v, w); B de lijn die door (x, y) en (v, w) getrokken kan worden parameters θ 0 en ρ 0 heeft; C er een cirkel door de punten (x, y) en (v, w) getekend kan worden. Figuur 8 Antwoord: B (d) (2 punten) Histogram equalizatie wordt gebruikt voor A segmentatie; B contrast verbetering; C blurring/vervaging. Antwoord: B (e) (2 punten) Je hebt een afbeelding g met de volgende waarden op gegeven pixels g(0, 0) = 18, g(1, 0) = 9, g(0, 1) = 4.5, en g(1, 1) = 4.5. Als je bi-lineaire interpolatie gebruikt, wat is de waarde van g op coördinaten ( 2 3, 2 3 ) (aangegeven met het zwarte rondje)? A 4.5; B 11.5; C 7. Antwoord: C (B.v. gebruikmakend van Figuur 9 krijg je = 7.) EINDE

15 Figuur 9

Tentamen 8A820 Beeldvormende technieken

Tentamen 8A820 Beeldvormende technieken Tentamen 8A820 Beeldvormende technieken 26 juni 2015, 13.30-16.30h Dit tentamen bestaat uit 6 opgaven, elke opgave kan in totaal 10 punten opleveren. Tijdens dit tentamen is het gebruik van een gewone

Nadere informatie

Tentamen 8NB00 Medische Beeldvorming 19 januari 2016, 9-12h

Tentamen 8NB00 Medische Beeldvorming 19 januari 2016, 9-12h Tentamen 8NB00 Medische Beeldvorming 19 januari 2016, 9-12h Dit tentamen bestaat uit 7 opgaven, per deelvraag staat uitgesplitst hoeveel punten deze vraag maximaal kan opleveren. In totaal zijn er 44 punten

Nadere informatie

Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking

Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking 23 juni 2015, 9-12h Dit tentamen bestaat uit 10 opgaven; 5 over beeldvorming en 5 over beeldanalyse. In totaal kun je 100 punten verdienen (50 per deel), dit is

Nadere informatie

Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking

Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking 9 augustus 2016, 9-12h Dit tentamen bestaat uit 10 opgaven; 5 over beeldvorming en 5 over beeldanalyse. In totaal kun je 100 punten verdienen (50 per deel), dit

Nadere informatie

Tentamen 8NB00 Medische Beeldvorming

Tentamen 8NB00 Medische Beeldvorming Tentamen 8NB00 Medische Beeldvorming 20 januari 2015, 9h-12h Bij dit tentamen is het gebruik van een gewone rekenmachine toegestaan. Het tentamen bestaat uit 6 opgaven en er zijn in totaal 60 punten te

Nadere informatie

Hertentamen Imaging 1 8DB00

Hertentamen Imaging 1 8DB00 Hertentamen Imaging 1 8DB00 Dinsdag 12 augustus 2014, 9-12h. Licht je antwoorden toe indien hierom gevraagd wordt. Het gebruik van een (grafische) rekenmachine is toegestaan. De meest fundamentele formules

Nadere informatie

Tentamen 8D040 - Basis beeldverwerking

Tentamen 8D040 - Basis beeldverwerking Tentamen 8D040 - Basis beeldverwerking 6 augustus 2008, 14.00-17.00 uur Vraag 1. (1.5 punten) Gegeven het binaire beeld Components (figuur 1). De componenten in dit beeld moeten automatisch gesegmenteerd

Nadere informatie

Tentamen 8VB30 Beelden

Tentamen 8VB30 Beelden Tentamen 8VB30 Beelden Deel 1: Beeldvorming 18 april 2016, 18-21h Dit tentamen bestaat uit 2 onderdelen; beeldvorming en beeldverwerking. Voor beide onderdelen zijn 50 punten te verdienen, dus 100 in totaal.

Nadere informatie

Oefententamen Diagnose en Interventie (8NB00)

Oefententamen Diagnose en Interventie (8NB00) Oefententamen Diagnose en Interventie (8NB00) 7 januari 2014 14:45-17:45 Gebruik van een gewone en/of grafische rekenmachine is toegestaan. Antwoorden mogen zowel in het Nederlands als het Engels gegeven

Nadere informatie

Tentamen Beeldverwerking TI2716-B Woensdag 28 januari 2015 14.00-17.00

Tentamen Beeldverwerking TI2716-B Woensdag 28 januari 2015 14.00-17.00 Tentamen Beeldverwerking TI2716-B Woensdag 28 januari 2015 14.00-17.00 De 2D Gaussische fimctie e-' = 037 e'^ =0.14 e"'' = 0.082 e-' =0.018 deze toets bestaat uit 4 opgaven en 8 pagina's Opgave 1 en 2

Nadere informatie

Geleid herontdekken van de golffunctie

Geleid herontdekken van de golffunctie Geleid herontdekken van de golffunctie Nascholingscursus Quantumwereld Lodewijk Koopman lkoopman@dds.nl januari-maart 2013 1 Dubbel-spleet experiment Er wordt wel eens gezegd dat elektronen interfereren.

Nadere informatie

Tentamen Beeldvormende Technieken 1 8A820 Dinsdag 13 augustus 2013 14.00 17.00 uur

Tentamen Beeldvormende Technieken 1 8A820 Dinsdag 13 augustus 2013 14.00 17.00 uur Tentamen Beeldvormende Technieken 1 8A820 Dinsdag 13 augustus 2013 14.00 17.00 uur Gebruik van een gewone rekenmachine is toegestaan; een grafische rekenmachine is niet toegestaan. In totaal zijn er 100

Nadere informatie

Oefeningenles beeldverwerking

Oefeningenles beeldverwerking Oefeningenles beeldverwerking Histogram Wat is een histogram hoe kunnen we een histogram opstellen? Welke afbeelding hoort bij welk histogram? Waarom? Een histogram geeft voor elke grijswaarde het aantal

Nadere informatie

Tentamen Beeldvormende Technieken 1 8A820 Uitwerkingen

Tentamen Beeldvormende Technieken 1 8A820 Uitwerkingen Tentamen Beeldvormende Technieken 8A820 Uitwerkingen Vraag. Radiografie (5 punten) a) Geef minstens twee redenen waarom de borsten platgedrukt worden tijdens een mammografie opname. 3pt - Het verminderen

Nadere informatie

Hertentamen 8D040 - Basis beeldverwerking

Hertentamen 8D040 - Basis beeldverwerking Hertentamen 8D040 - Basis beeldverwerking 6 augustus 203, 4:00-7:00 Opmerkingen: Maak elke opgave op een apart vel. Antwoord op vraag 4 mag gewoon in het Nederlands. Een gewone rekenmachine is toegestaan.

Nadere informatie

Tentamen 8D040/41 - Basis beeldverwerking. 25 juni 2010, uur

Tentamen 8D040/41 - Basis beeldverwerking. 25 juni 2010, uur Tentamen 8D040/41 - Basis beeldverwerking 25 juni 2010, 14.00-17.00 uur 1 Algemeen: Maak opgave 1 op een apart vel, en de overige opgaven op een andere set vellen. Alle vragen tellen even zwaar mee in

Nadere informatie

Oefeningenles beeldverwerking

Oefeningenles beeldverwerking Oefeningenles beeldverwerking Histogram Wat is een histogram hoe kunnen we een histogram opstellen? Welke afbeelding hoort bij welk histogram? Waarom? Een histogram geeft voor elke grijswaarde het aantal

Nadere informatie

Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking

Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking Tentamen 8DB00 Beeldvorming en verwerking 21 juni 2016, 9-12h Dit tentamen bestaat uit 10 opgaven; 5 over beeldvorming en 5 over beeldanalyse. In totaal kun je 100 punten verdienen (50 per deel), dit is

Nadere informatie

Computer Vision: Hoe Leer ik een Computer Zien?

Computer Vision: Hoe Leer ik een Computer Zien? Computer Vision: Hoe Leer ik een Computer Zien? Michael H.F. Wilkinson Instituut voot Wiskunde en Informatica Rijksuniversiteit Groningen 27 April 2006 Overzicht 1 of 19 Wat is Computer Vision? Wat zijn

Nadere informatie

FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE Afdeling Kwantitatieve Economie

FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE Afdeling Kwantitatieve Economie FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE Afdeling Kwantitatieve Economie Lineaire Algebra, tentamen Uitwerkingen vrijdag 4 januari 0, 9 uur Gebruik van een formuleblad of rekenmachine is niet toegestaan. De

Nadere informatie

Tentamen Diagnose en Interventie (8NB00)

Tentamen Diagnose en Interventie (8NB00) Tentamen Diagnose en Interventie (8NB00) 21 januari 2014 9:00 12:00 Gebruik van een gewone en/of grafische rekenmachine is toegestaan. Antwoorden mogen zowel in het Nederlands als het Engels gegeven worden.

Nadere informatie

Hertentamen Beeldvormende Technieken 1 8A820

Hertentamen Beeldvormende Technieken 1 8A820 Hertentamen Beeldvormende Technieken 1 8A820 Donderdag 14 augustus 2014, 14-17h. Licht je antwoorden toe indien hierom gevraagd wordt. Het gebruik van een (grafische) rekenmachine is toegestaan. De meest

Nadere informatie

Tentamen 8D040 - Basis beeldverwerking. 24 juni 2011, uur

Tentamen 8D040 - Basis beeldverwerking. 24 juni 2011, uur Tentamen 8D040 - Basis beeldverwerking 24 juni 2011, 14.00-17.00 uur 1 Algemeen: Maak opgave 4 op een apart vel, en de overige opgaven op een andere set vellen. Alle vragen tellen even zwaar mee in het

Nadere informatie

Uitwerkingen tentamen 8C080 - april 2011

Uitwerkingen tentamen 8C080 - april 2011 Uitwerkingen tentamen 8C8 - april 211 Opgave 1. Mutual information Gegeven zijn twee 3D datasets van dezelfde patient, nl. een CT scan en een MRI scan van het hoofd. Grid im1 RandomInteger 1, 4, 5, 5,

Nadere informatie

PositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica

PositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica PositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica Wat zie je? PositronEmissieTomografie (PET) Nucleaire geneeskunde: basisprincipe Toepassing van nucleaire geneeskunde Vakgebieden

Nadere informatie

TENTAMEN WISKUNDIGE BEELDVERWERKINGSTECHNIEKEN

TENTAMEN WISKUNDIGE BEELDVERWERKINGSTECHNIEKEN TENTAMEN WISKUNDIGE BEELDVERWERKINGSTECHNIEKEN Vakcode: 8D. Datum: Donderdag 8 juli 4. Tijd: 14. 17. uur. Plaats: MA 1.44/1.46 Lees dit vóórdat je begint! Maak iedere opgave op een apart vel. Schrijf je

Nadere informatie

Tentamen Beeldvormende Technieken 1 8A820

Tentamen Beeldvormende Technieken 1 8A820 Tentamen Beeldvormende Technieken 1 8A820 Donderdag 26 juni 2014, 14-17h. Licht je antwoorden toe indien hierom gevraagd wordt. Het gebruik van een (grafische) rekenmachine is toegestaan. De meest fundamentele

Nadere informatie

Tentamen Functies en Reeksen

Tentamen Functies en Reeksen Tentamen Functies en Reeksen 6 november 204, 3:30 6:30 uur Schrijf op ieder vel je naam en bovendien op het eerste vel je studentnummer, de naam van je practicumleider (Arjen Baarsma, KaYin Leung, Roy

Nadere informatie

OEFENINGEN PYTHON REEKS 5

OEFENINGEN PYTHON REEKS 5 Signaal- en beeldverwerking OEFENINGEN PYTHON REEKS 5 In deze oefeningenreeks gaan we enkele eenvoudige toepassingen bestuderen in het domein van signaal- en beeldverwerking. In de eerste oefeningen beschouwen

Nadere informatie

Vragen tentamen Medische Technologie (3 juli 2003)

Vragen tentamen Medische Technologie (3 juli 2003) Vragen tentamen Medische Technologie 140201 (3 juli 2003) Vraag 1: Licht: Voor electromagnetische golven geldt dat de voorplantingsnelheid c, de frequentie f en de golflengte λ aan elkaar gerelateerd zijn

Nadere informatie

IJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica 29 juni Nummer vragenreeks: 1

IJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica 29 juni Nummer vragenreeks: 1 IJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica 29 juni 206 Nummer vragenreeks: IJkingstoets wiskunde-informatica-fysica 29 juni 206 - reeks - p. /0 Oefening Welke studierichting wil je graag volgen? (vraag

Nadere informatie

Beeldverwerking. Beeldverwerking

Beeldverwerking. Beeldverwerking Beeldvererking Beeldverbetering, -beerking en -analyse Johan Baeten Beeldvererking Deel - Beeldvererking Beeldverbetering - Basisbegrippen Voorbeerking Filteren Segmentatie Randdetectie modellering Beeldanalyse

Nadere informatie

IJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica september 2018: algemene feedback

IJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica september 2018: algemene feedback IJkingstoets wiskunde-informatica-fysica september 8 - reeks - p. IJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica september 8: algemene feedback Positionering ten opzichte van andere deelnemers In totaal namen

Nadere informatie

Paragraaf 14.1 : Vergelijkingen in de meetkunde

Paragraaf 14.1 : Vergelijkingen in de meetkunde Hoofdstuk 14 Meetkunde Toepassen (V6 Wis B) Pagina 1 van 1 Paragraaf 14.1 : Vergelijkingen in de meetkunde Les 1 : Vergelijkingen maken bij meetkundige figuren Herhaling (1) Bijzondere rechthoekige driehoeken

Nadere informatie

natuurkunde havo 2017-I

natuurkunde havo 2017-I Molybdeen-99 In Petten staat een kerncentrale waar isotopen voor medische toepassingen worden geproduceerd. Eén van de belangrijkste producten is molybdeen-99 (Mo-99). Mo-99 wordt geproduceerd door een

Nadere informatie

Digitale Image Processing

Digitale Image Processing 6-7 Digitale Image Processing Labo 1 : Verwijderen van periodische ruis uit beelden Bart Vanrumste Alexander Alderweireldt 1 Maak gebruik van periodic.m en maak een som van 5 verschillende sinussen. Kies

Nadere informatie

Paragraaf 13.0 : Limieten en absolute waarde

Paragraaf 13.0 : Limieten en absolute waarde Hoofdstuk 13 Limieten en Asymptoten (V6 Wis B) Pagina 1 van 13 Paragraaf 13.0 : Limieten en absolute waarde Definitie absoluuttekens pp = { p absoluut of de absolute waarde van p } pp = { altijd positief

Nadere informatie

Appendix Inversie bekeken vanuit een complex standpunt

Appendix Inversie bekeken vanuit een complex standpunt Bijlage bij Inversie Appendix Inversie bekeken vanuit een complex standpunt In dee paragraaf gaan we op een andere manier kijken naar inversie. We doen dat met behulp van de complexe getallen. We veronderstellen

Nadere informatie

Uitwerkingen van het Tentamen Moleculaire Simulaties - 8C Januari uur

Uitwerkingen van het Tentamen Moleculaire Simulaties - 8C Januari uur Uitwerkingen van het Tentamen Moleculaire Simulaties - 8C030 25 Januari 2007-4.00-7.00 uur Vier algemene opmerkingen: Het tentamen bestaat uit 6 opgaven verdeeld over 3 pagina s. Op pagina 3 staat voor

Nadere informatie

Uitleg van de Hough transformatie

Uitleg van de Hough transformatie Uitleg van de Hough transformatie Maarten M. Fokkinga, Joeri van Ruth Database groep, Fac. EWI, Universiteit Twente Versie van 17 mei 2005, 10:59 De Hough transformatie is een wiskundige techniek om een

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Uitwerking Tentamen Calculus, 2DM10, maandag 22 januari 2007

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Uitwerking Tentamen Calculus, 2DM10, maandag 22 januari 2007 TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Uitwerking Tentamen Calculus, DM, maandag januari 7. (a) Gevraagd is het polynoom f() + f () (x ) + f (x ). Een eenvoudige rekenpartij

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 5 Straling Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 5.1 Straling en bronnen Eigenschappen van straling RA α γ β 1) Beweegt langs rechte lijnen vanuit een bron. ) Zwakker als ze verder

Nadere informatie

De parabool en de cirkel raken elkaar in de oorsprong; bepaal ook de coördinaten van de overige snijpunten A 1 en A 2.

De parabool en de cirkel raken elkaar in de oorsprong; bepaal ook de coördinaten van de overige snijpunten A 1 en A 2. BURGERLIJK INGENIEUR-ARCHITECT - 5 SEPTEMBER 2002 BLZ 1/10 1. We beschouwen de cirkel met vergelijking x 2 + y 2 2ry = 0 en de parabool met vergelijking y = ax 2. Hierbij zijn r en a parameters waarvoor

Nadere informatie

Trillingen en geluid wiskundig. 1 De sinus van een hoek 2 Uitwijking van een trilling berekenen 3 Macht en logaritme 4 Geluidsniveau en amplitude

Trillingen en geluid wiskundig. 1 De sinus van een hoek 2 Uitwijking van een trilling berekenen 3 Macht en logaritme 4 Geluidsniveau en amplitude Trillingen en geluid wiskundig 1 De sinus van een hoek 2 Uitwijking van een trilling berekenen 3 Macht en logaritme 4 Geluidsniveau en amplitude 1 De sinus van een hoek Eenheidscirkel In de figuur hiernaast

Nadere informatie

Vak naam : Beeldbewerking Docent : Lb Vak code : BBW1N1 Datum : Klas : NH43 Tijd : uur Aantal bladzijden : 2 Lok : T40

Vak naam : Beeldbewerking Docent : Lb Vak code : BBW1N1 Datum : Klas : NH43 Tijd : uur Aantal bladzijden : 2 Lok : T40 Vak naam : Beeldbewerking Docent : Lb Vak code : BBW1N1 Datum : 04-01-2000 Klas : NH43 Tijd : 15.05 uur Aantal bladzijden : 2 Lok : T40 Bij dit tentamen is het toegestaan gebruik te maken van dictaten,

Nadere informatie

Tentamen Inleiding Meten Vakcode 8E020 22 april 2009, 9.00-12.00 uur

Tentamen Inleiding Meten Vakcode 8E020 22 april 2009, 9.00-12.00 uur Tentamen Inleiding Meten Vakcode 8E april 9, 9. -. uur Dit tentamen bestaat uit opgaven. Indien u een opgave niet kunt maken, geeft u dan aan hoe u de opgave zou maken. Dat kan een deel van de punten opleveren.

Nadere informatie

Tentamen 8D040 - Basis beeldverwerking. 24 juni 2011, 14.00-17.00 uur

Tentamen 8D040 - Basis beeldverwerking. 24 juni 2011, 14.00-17.00 uur Tentamen 8D040 - Basis beeldverwerking 24 juni 2011, 14.00-17.00 uur 1 Algemeen: Maak opgave 4 op een apart vel, en de overige opgaven op een andere set vellen. Alle vragen tellen even zwaar mee in het

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE @! TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE Tentamen Computers bij fysische experimenten (3BB0) op donderdag 3 november 006, 10:30-1:00 Het tentamen duurt 90 minuten en wordt

Nadere informatie

P is nu het punt waarvan de x-coördinaat gelijk is aan die van het punt X en waarvan de y-coördinaat gelijk is aan AB (inclusief het teken).

P is nu het punt waarvan de x-coördinaat gelijk is aan die van het punt X en waarvan de y-coördinaat gelijk is aan AB (inclusief het teken). Inhoud 1. Sinus-functie 1 2. Cosinus-functie 3 3. Tangens-functie 5 4. Eigenschappen 4.1. Verband tussen goniometrische verhoudingen en goniometrische functies 8 4.2. Enkele eigenschappen van de sinus-functie

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B (pilot) tijdvak 2 donderdag 23 juni 13:30-16:30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen VWO. wiskunde B (pilot) tijdvak 2 donderdag 23 juni 13:30-16:30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Eamen VW 016 tijdvak donderdag 3 juni 13:30-16:30 uur wiskunde B (pilot) Bij dit eamen hoort een uitwerkbijlage. Dit eamen bestaat uit 16 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 81 punten te behalen. Voor

Nadere informatie

Tentamen Lineaire Algebra

Tentamen Lineaire Algebra Tentamen Lineaire Algebra 3 januari 214, 8:3-11:3 uur - Bij dit tentamen mogen dictaten en boeken niet gebruikt worden - Een eenvoudige rekenmachine, hoewel niet nodig, is toegestaan, maar geen grafische

Nadere informatie

Basiskennis lineaire algebra

Basiskennis lineaire algebra Basiskennis lineaire algebra Lineaire algebra is belangrijk als achtergrond voor lineaire programmering, omdat we het probleem kunnen tekenen in de n-dimensionale ruimte, waarbij n gelijk is aan het aantal

Nadere informatie

VOORBLAD SCHRIFTELIJKE TOETSEN

VOORBLAD SCHRIFTELIJKE TOETSEN lad: 0 van 6+voorblad Technology, Innovation & Society elft VOORL SHRIFTELIJKE TOETSEN OPLEIING TOETSOE GROEP TOETSTUM TIJ :Mechatronica :VISI1-T1 :MeH2 NTL PGIN S (incl. dit voorblad) :voorblad + 4 EZE

Nadere informatie

Trillingen en geluid wiskundig

Trillingen en geluid wiskundig Trillingen en geluid wiskundig 1 De sinus van een hoek 2 Radialen 3 Uitwijking van een harmonische trilling 4 Macht en logaritme 5 Geluidsniveau en amplitude 1 De sinus van een hoek Sinus van een hoek

Nadere informatie

Hertentamen Wiskundige Technieken 1 Donderdag 4 jan 2018, 9-12 uur

Hertentamen Wiskundige Technieken 1 Donderdag 4 jan 2018, 9-12 uur Hertentamen Wiskundige Technieken 1 Donderdag 4 jan 2018, 9-12 uur Normering voor 4 pt vragen (andere vragen naar rato): 4pt Goed begrepen en goed uitgevoerd met voldoende toelichting, eventueel enkele

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21763 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Fortes, Wagner Rodrigues Title: Error bounds for discrete tomography Issue Date:

Nadere informatie

Overzicht Fourier-theorie

Overzicht Fourier-theorie B Overzicht Fourier-theorie In dit hoofdstuk geven we een overzicht van de belangrijkste resultaten van de Fourier-theorie. Dit kan als steun dienen ter voorbereiding op het tentamen. Fourier-reeksen van

Nadere informatie

Complexe getallen. Les 3 Complexe vergelijkingen

Complexe getallen. Les 3 Complexe vergelijkingen Complexe getallen Les 3 Complexe vergelijkingen (Deze les sluit aan bij paragraaf 2, vanaf blz 13, van Inleiding Complexe getallen van de Wageningse Methode) Vooraf Belangrijk om te weten en te gebruiken:

Nadere informatie

Uitwerkingen tentamen 8C080 - april 2011

Uitwerkingen tentamen 8C080 - april 2011 Uitwerkingen tentamen 8C8 - april Opgave. Mutual information Gegeven zijn twee D datasets van dezelfde patient, nl. een CT scan en een MRI scan van het hoofd. Grid@im = RandomInteger@8,

Nadere informatie

Technische Universiteit Delft Tentamen Calculus TI1106M - Uitwerkingen. 2. Geef berekeningen en beargumenteer je antwoorden.

Technische Universiteit Delft Tentamen Calculus TI1106M - Uitwerkingen. 2. Geef berekeningen en beargumenteer je antwoorden. Technische Universiteit elft Tentamen Calculus TI06M - Uitwerkingen Opmerkingen:. Het gebruik van de rekenmachine is NIET toegestaan.. Geef berekeningen en beargumenteer je antwoorden. 3. Bij iedere vraag

Nadere informatie

, met ω de hoekfrequentie en

, met ω de hoekfrequentie en Opgave 1. a) De brekingsindex van een stof, n, wordt gegeven door: A n = 1 +, ω ω, met ω de hoekfrequentie en ( ω ω) + γ ω, A en γ zijn constantes. Geef uitdrukkingen voor de fasesnelheid en de groepssnelheid

Nadere informatie

Hertentamen WISN102 Wiskundige Technieken 2 Di 17 april 13:30 16:30

Hertentamen WISN102 Wiskundige Technieken 2 Di 17 april 13:30 16:30 Hertentamen WIN12 Wiskundige Technieken 2 Di 17 april 13:3 16:3 Normering voor 4 pt vragen (andere vragen naar rato): 4pt Goed begrepen en goed uitgevoerd met voldoende toelichting, eventueel enkele onbelangrijke

Nadere informatie

Tentamen Inleiding Meten en Modelleren Vakcode 8C120 7 april 2010, uur. Het gebruik van een (grafische) rekenmachine is toegestaan.

Tentamen Inleiding Meten en Modelleren Vakcode 8C120 7 april 2010, uur. Het gebruik van een (grafische) rekenmachine is toegestaan. Tentamen Inleiding Meten en Modelleren Vakcode 8C1 7 april 1, 9. - 1. uur Dit tentamen bestaat uit 4 opgaven. Indien u een opgave niet kunt maken, geeft u dan aan hoe u de opgave zou maken. Dat kan een

Nadere informatie

Transformaties van grafieken HAVO wiskunde B deel 1

Transformaties van grafieken HAVO wiskunde B deel 1 Transformaties van grafieken HAVO wiskunde B deel Willem van Ravenstein 500765005 Haags Montessori Lyceum (c) 06 Inleiding In de leerroute transformaties van grafieken gaat het om de karakteristieke eigenschappen

Nadere informatie

1 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw

1 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw 1 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 2 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 1-3 Atoombouw en verval 4,5 Wisselwerking van straling met materie en afscherming 6-9 Röntgentoestellen,

Nadere informatie

0. voorkennis. Periodieke verbanden. Bijzonder rechthoekige driehoeken en goniometrische verhoudingen

0. voorkennis. Periodieke verbanden. Bijzonder rechthoekige driehoeken en goniometrische verhoudingen 0. voorkennis Periodieke verbanden Bijzonder rechthoekige driehoeken en goniometrische verhoudingen Er zijn twee verschillende tekendriehoeken: de 45-45 -90 driehoek en de 30-0 -90 -driehoek. Kenmerken

Nadere informatie

wiskunde B pilot vwo 2016-II

wiskunde B pilot vwo 2016-II Formules Goniometrie sin( t+ u) = sin( t)cos( u) + cos( t)sin( u) sin( t u) = sin( t)cos( u) cos( t)sin( u) cos( t+ u) = cos( t)cos( u) sin( t)sin( u) cos( t u) = cos( t)cos( u) + sin( t)sin( u) sin( t)

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Technische Natuurkunde Tentamen Golven & Optica 3AA70 Dinsdag 23 juni 2009 van 14.00 tot 17.00 uur Dit tentamen bestaat uit 4 vraagstukken en 5 pagina s met

Nadere informatie

Eindronde Natuurkunde Olympiade 2018 theorietoets deel 1

Eindronde Natuurkunde Olympiade 2018 theorietoets deel 1 Eindronde Natuurkunde Olympiade 2018 theorietoets deel 1 1. Spelen met water (3 punten) Water wordt aan de bovenkant met een verwaarloosbare snelheid in een dakgoot met lengte L = 100 cm gegoten en dat

Nadere informatie

IJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica juli 2018: algemene feedback

IJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica juli 2018: algemene feedback IJkingstoets wiskunde-informatica-fysica juli 8 - reeks - p. IJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica juli 8: algemene feedback Positionering ten opzichte van andere deelnemers In totaal namen 8 studenten

Nadere informatie

Samenvatting wiskunde havo 4 hoofdstuk 5,7,8 en vaardigheden 3 en 4 en havo 5 hoofdstuk 3 en 5 Hoofdstuk 5 afstanden en hoeken Voorkennis Stelling van

Samenvatting wiskunde havo 4 hoofdstuk 5,7,8 en vaardigheden 3 en 4 en havo 5 hoofdstuk 3 en 5 Hoofdstuk 5 afstanden en hoeken Voorkennis Stelling van Samenvatting wiskunde havo 4 hoofdstuk 5,7,8 en vaardigheden 3 en 4 en havo 5 hoofdstuk 3 en 5 Hoofdstuk 5 afstanden en hoeken Stelling van Kan alleen bij rechthoekige driehoeken pythagoras a 2 + b 2 =

Nadere informatie

Lineaire afbeeldingen

Lineaire afbeeldingen Les 2 Lineaire afbeeldingen Als een robot bij de robocup (het voetbaltoernooi voor robots een doelpunt wil maken moet hij eerst in de goede positie komen, d.w.z. geschikt achter de bal staan. Hiervoor

Nadere informatie

V Kegelsneden en Kwadratische Vormen in R. IV.0 Inleiding

V Kegelsneden en Kwadratische Vormen in R. IV.0 Inleiding V Kegelsneden en Kwadratische Vormen in R IV.0 Inleiding V. Homogene kwadratische vormen Een vorm als H (, ) = 5 4 + 8 heet een homogene kwadratische vorm naar de twee variabelen en. Een vorm als K (,

Nadere informatie

TENTAMEN WISKUNDIGE BEELDVERWERKINGSTECHNIEKEN

TENTAMEN WISKUNDIGE BEELDVERWERKINGSTECHNIEKEN TENTAMEN WISKUNDIGE BEELDVERWERKINGSTECHNIEKEN Vakcode: 8D020. Datum: Vrijdag 26 maart 2004. Tijd: 14.00 17.00 uur. Plaats: MA 1.41 Lees dit vóórdat je begint! Maak iedere opgave op een apart vel. Schrijf

Nadere informatie

Cursusinhoud. De spinecho pulssequentie 90 puls 180 puls sliceselectie fasecodering frequentiecodering gradiënt k vlak echo repetitietijd echotijd

Cursusinhoud. De spinecho pulssequentie 90 puls 180 puls sliceselectie fasecodering frequentiecodering gradiënt k vlak echo repetitietijd echotijd 1 Cursusinhoud Onderdelen en functie van de MRI resistieve / supergeleidende / permanente magneet open / gesloten MRI systemen RF en spoelen gradiënten veldsterkte magneet kooi van Faraday reconstructie

Nadere informatie

6. Lineaire operatoren

6. Lineaire operatoren 6. Lineaire operatoren Dit hoofdstukje is een generalisatie van hoofdstuk 2. De meeste dingen die we in hoofdstuk 2 met de R n deden, gaan we nu uitbreiden tot andere lineaire ruimten Definitie. Een lineaire

Nadere informatie

Tentamen WISN101 Wiskundige Technieken 1 Ma 7 nov :30 16:30

Tentamen WISN101 Wiskundige Technieken 1 Ma 7 nov :30 16:30 Tentamen WISN11 Wiskundige Technieken 1 Ma 7 nov 16 13:3 16:3 Normering voor 4 pt vragen (andere vragen naar rato): 4pt Goed begrepen en goed uitgevoerd met voldoende toelichting, eventueel enkele onbelangrijke

Nadere informatie

Antwoorden. 1. Rekenen met complexe getallen

Antwoorden. 1. Rekenen met complexe getallen 1. Rekenen met complexe getallen 1.1 a. 9 b. 9 c. 16 d. i e. 1 1. a. 1 b. 3 c. 1 d. 4 3 e. 3 4 1.3 a. 3 i b. 3 i c. i d. 5 i e. 15 i 1.4 a. 33 i b. 7 i c. 4 3 i d. 3 5 i e. 5 3 i 1.5 a. 1 ± i b. ± i c.

Nadere informatie

2010-I. A heeft de coördinaten (4 a, 4a a 2 ). Vraag 1. Toon dit aan. Gelijkstellen: y= 4x x 2 A. y= ax

2010-I. A heeft de coördinaten (4 a, 4a a 2 ). Vraag 1. Toon dit aan. Gelijkstellen: y= 4x x 2 A. y= ax 00-I De parabool met vergelijking y = 4x x en de x-as sluiten een vlakdeel V in. De lijn y = ax (met 0 a < 4) snijdt de parabool in de oorsprong en in punt. Zie de figuur. y= 4x x y= ax heeft de coördinaten

Nadere informatie

(B) L_- Tentamen optica en optisch waarnemen

(B) L_- Tentamen optica en optisch waarnemen Tentamen optica en optisch waarnemen 27 maart20l2,15:15-18:00 docenten: dr. W. Vassen, prof.dr. J.F. de Boer Geef altijd een motivatie voor je antwoord. Er zijn 8 vragen. Iedere vraag levert evenveel punten

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 : Complexe getallen

Hoofdstuk 8 : Complexe getallen 1 Hoofdstuk 8 : Complexe getallen Les 1 Kwadraat afsplitsen en Verzamelingen Definities Verzamelingen Er zijn verschillende verzamelingen getallen : (1) N = Natuurlijke getallen = 1,2,3,.. (2) Z = Gehele

Nadere informatie

Examen HAVO. wiskunde B1,2. tijdvak 1 dinsdag 20 mei uur

Examen HAVO. wiskunde B1,2. tijdvak 1 dinsdag 20 mei uur Examen HAVO 2008 tijdvak 1 dinsdag 20 mei 13.30-16.30 uur wiskunde B1,2 Dit examen bestaat uit 18 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 83 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde B1-2 havo 2008-I

Eindexamen wiskunde B1-2 havo 2008-I Steeds meer vlees In wordt voor de periode 1960-1996 zowel de graanproductie als de vleesproductie per hoofd van de wereldbevolking weergegeven. Hiervoor worden twee verticale assen gebruikt. De ronde

Nadere informatie

2 Kromming van een geparametriseerde kromme in het vlak. Veronderstel dat een kromme in het vlak gegeven is door een parametervoorstelling

2 Kromming van een geparametriseerde kromme in het vlak. Veronderstel dat een kromme in het vlak gegeven is door een parametervoorstelling TU/e technische universiteit eindhoven Kromming Extra leerstof bij het vak Wiskunde voor Bouwkunde (DB00) 1 Inleiding De begrippen kromming en kromtestraal worden in het boek Calculus behandeld in hoofdstuk

Nadere informatie

2 1 e x. Vraag 1. Bereken exact voor welke x geldt: f (x) < 0,01. De vergelijking oplossen:

2 1 e x. Vraag 1. Bereken exact voor welke x geldt: f (x) < 0,01. De vergelijking oplossen: 0-II De functie f( ) e Vraag. Bereken eact voor welke geldt: f () < 0,0. De vergelijking oplossen: 0-II De functie f( ) e Vraag. Bereken eact voor welke geldt: f () < 0,0. De vergelijking oplossen: e 00

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 5 Straling Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 5.1 Straling en bronnen Eigenschappen van straling RA α γ β 1) Beweegt langs rechte lijnen vanuit een bron. 2) Zwakker als ze verder

Nadere informatie

Uitwerkingen Lineaire Algebra I (wiskundigen) 22 januari, 2015

Uitwerkingen Lineaire Algebra I (wiskundigen) 22 januari, 2015 Uitwerkingen Lineaire Algebra I (wiskundigen) januari, 5 In deze uitwerkingen is hier en daar een berekening weggelaten (bijvoorbeeld het bepalen van de kern van een matrix) die uiteraard op het tentamen

Nadere informatie

Hierin is λ de golflengte in m, v de golfsnelheid in m/s en T de trillingstijd in s.

Hierin is λ de golflengte in m, v de golfsnelheid in m/s en T de trillingstijd in s. Inhoud... 2 Opgave: Golf in koord... 3 Interferentie... 4 Antigeluid... 5 Staande golven... 5 Snaarinstrumenten... 6 Blaasinstrumenten... 7 Opgaven... 8 Opgave: Gitaar... 8 Opgave: Kerkorgel... 9 1/10

Nadere informatie

Zwart-wit en grijstinten

Zwart-wit en grijstinten Zwart-wit en grijstinten 1. Kleur elk vakje dat een stukje lijn bevat zwart. Opdracht 1 is een eenvoudige opdracht vergelijkbaar met wat de computer op het beeldscherm ook doet. Normaal zie je dit niet

Nadere informatie

Augustus blauw Fysica Vraag 1

Augustus blauw Fysica Vraag 1 Fysica Vraag 1 We lanceren in het zwaartekrachtveld van de aarde een knikker met een horizontale snelheid v = 1,5 m/s op de hoogste trede van een trap (zie figuur). Elke trede van de trap heeft een lengte

Nadere informatie

Augustus geel Fysica Vraag 1

Augustus geel Fysica Vraag 1 Fysica Vraag 1 We lanceren in het zwaartekrachtveld van de aarde een knikker met een horizontale snelheid v = 1,5 m/s op de hoogste trede van een trap (zie figuur). Elke trede van de trap heeft een lengte

Nadere informatie

Tentamen Statistische Thermodynamica MST 19/6/2014

Tentamen Statistische Thermodynamica MST 19/6/2014 Tentamen Statistische Thermodynamica MST 19/6/214 Vraag 1. Soortelijke warmte ( heat capacity or specific heat ) De soortelijke warmte geeft het vermogen weer van een systeem om warmte op te nemen. Dit

Nadere informatie

9.1 Recursieve en directe formules [1]

9.1 Recursieve en directe formules [1] 9.1 Recursieve en directe formules [1] Voorbeeld: 8, 12, 16, 20, 24, is een getallenrij. De getallen in de rij zijn de termen. 8 is de eerste term (startwaarde, u 0 ) 12 is de tweede term (u 1 ) 24 is

Nadere informatie

De parabool en de cirkel raken elkaar in de oorsprong; bepaal ook de coördinaten van de overige snijpunten A 1 en A 2.

De parabool en de cirkel raken elkaar in de oorsprong; bepaal ook de coördinaten van de overige snijpunten A 1 en A 2. BURGERLIJK INGENIEUR-ARCHITECT - 5 SEPTEMBER 2002 BLZ 1/10 1. We beschouwen de cirkel met vergelijking x 2 + y 2 2ry = 0 en de parabool met vergelijking y = ax 2. Hierbij zijn r en a parameters waarvoor

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B1,2 (nieuwe stijl)

Examen VWO. wiskunde B1,2 (nieuwe stijl) wiskunde B, (nieuwe stijl) Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak Woensdag 3 juni 3.30 6.30 uur 0 04 Voor dit examen zijn maximaal 87 punten te behalen; het examen bestaat uit 9 vragen.

Nadere informatie

ONBETWIST ONderwijs verbeteren met WISkunde Toetsen Voorbeeldtoetsen Lineaire Algebra Deliverable 3.10 Henk van der Kooij ONBETWIST Deliverable 3.

ONBETWIST ONderwijs verbeteren met WISkunde Toetsen Voorbeeldtoetsen Lineaire Algebra Deliverable 3.10 Henk van der Kooij ONBETWIST Deliverable 3. ONBETWIST ONderwijs verbeteren met WISkunde Toetsen Voorbeeldtoetsen Lineaire Algebra Deliverable 3.10 Henk van der Kooij ONBETWIST Deliverable 3.8 ONBETWIST ONderwijs verbeteren met WISkunde Toetsen Inleiding

Nadere informatie

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen. Eamen VW 08 tijdvak maandag 4 mei 3.30-6.30 uur wiskunde B Bij dit eamen hoort een uitwerkbijlage. Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen. Dit eamen bestaat

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1 vwo II

Eindexamen natuurkunde 1 vwo II Opgave 1 Defibrillator Een defibrillator wordt gebruikt om het hart van mensen met een acute hartstilstand te reactiveren. Zie figuur 1. figuur 1 electroden De borstkas van de patiënt wordt ontbloot, waarna

Nadere informatie

QUANTUMFYSICA DE EPR-PARADOX. Naam: Klas: Datum:

QUANTUMFYSICA DE EPR-PARADOX. Naam: Klas: Datum: DE EPR-PARADOX QUANTUMFYSICA DE EPR-PARADOX Naam: Klas: Datum: DE EPR-PARADOX DE EPR-PARADOX EEN GEDACHTE-EXPERIMENT Volgens de wetten van de quantummechanica kunnen bepaalde deeltjes spontaan vervallen.

Nadere informatie