Digitale Image Processing

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Digitale Image Processing"

Transcriptie

1 6-7 Digitale Image Processing Labo 1 : Verwijderen van periodische ruis uit beelden Bart Vanrumste Alexander Alderweireldt

2 1 Maak gebruik van periodic.m en maak een som van 5 verschillende sinussen. Kies de frequenties (u,v) arbitrair. Bereken de FFT van dit beeld. Source m-file : % opgave 1 : % ========== M=56 N=56 % row vectors c(olum) en r(ow) r = :M-1; c = :N-1; % c en r -> array C en R [C,R] = meshgrid(c,r) % 5 frequenties (u,v) u=*pi/56*1 v=*pi/56*4 u1=*pi/56*6 v1=*pi/56*7 u=*pi/56*9 v=*pi/56*4 u3=*pi/56*15 v3=*pi/56*1 u4=*pi/56*18 v4=*pi/56* % 5 verschillende sinussen s = sin(u*r + v*c); s1 = sin(u1*r + v1*c); s = sin(u*r + v*c); s3 = sin(u3*r + v3*c); s4 = sin(u4*r + v4*c); % som van de 5 sinussen s = s+s1+s+s3+s4; % resultaat weergeven figure, imshow(matgray(s),[]) % FFT berekenen van het resultaat en weergeven [a,b]=size(s); S = fft(s,*a,*b); Sc = 1+abs(fftshift(S)); figure, imshow(sc,[]); % inverse van de vorige afbeelding % is veel duidelijker (en inkt-besparend!!) S_invers = imcomplement(1+abs(s)); Sc_invers = imcomplement(sc); figure, imshow(s_invers,[]); figure, imshow(sc_invers,[]);

3 Figuren : Afbeelding 1: Som van 5 verschillende sinussen Afbeelding : De FFT van de som van de 5 sinussen (het negatief) Afbeelding 3: De gecentreerde FFT van de som van de 5 sinussen (het negatief)

4 Commentaar : Door middel van de FFT in een afbeelding weer te geven, kunnen we het spectrum van de afbeelding makkelijk visueel analyseren. Omwille van het periodisch karakter worden de resultaten in de vier hoeken van de afbeelding weergegeven (zie afbeelding ). Daarom herleggen we de oorsprong van de transformatie naar het middelpunt van de afbeelding met behulp van de matlab functie 'fftshift' (zie afbeelding 3). De FFT wordt berekend voor twee maal de grootte van het originele beeld om zo ook de cyclische convolutie in rekening te brengen. De afbeelding illustreerd ook duidelijk het symmetrisch karakter van de FFT. Elke sinus wordt weergeven in de FFT door middel van twee punten. (5 x punten) die symmetrisch ten opzichte van de oorsprong van elkaar liggen.

5 Bereken de FFT van het beeld (Fig5.5(a).jpg). Pas een logaritmische schaling toe. Wat merk je op. Source m-file : % opgave : % ========== % de afbeelding inladen en weergeven f=double(imread('cb_periodic.tif')); figure, imshow(matgray(f),[]) % de afbeelding grootte ophalen [a,b]=size(f); % FFT en shift F=fft(f,*a,*b); F=fftshift(F); S = log(1+abs(f)); figure, imshow(s,[]); figure, imshow(s,[.55*max(s(:)) max(s(:))]); % inverse van de vorige afbeelding % is veel duidelijker (en inkt-besparend!!) S_invers = imcomplement(s); figure, imshow(s_invers,[]); figure, imshow(s_invers,[min(s_invers(:)).55*min(s_invers(:))]); Figuren : Afbeelding 4: Afbeelding van een printplaat die ruis bevat

6 Afbeelding 5: De FFT van de afbeelding (het negatief) Afbeelding 6: De FFT van de afbeelding met zijn waarden begrensd tussen 55% van de maximale waarde en de maximale waarde (het negatief) Commentaar : Als we afbeelding 6 bestuderen merken we allereerst punten op, die weer symmetrisch tegenover elkaar liggen ten opzichte van de oorsprong. De verbindingslijn tussen deze twee punten geeft de richting van de periodieke storing weer die we in afbeelding 4 konden waarnemen. Uit de eerste opgave hebben we geleerd dat deze punten overeenkomen met een bepaalde frequentie. De punten rond de oorsprong representeren de gemiddelde grijswaarden van de afbeelding.

7 3 Maak gebruik van een notch filter om de periodisch ruis te verwijderen. Met n = en uo en vo de te verwijderen frequenties, te bepalen uit de FFT van opgave. Maak voor alle periodische signalen samen één notch filter. Gebruik ook example4_8.m 1 H (u, v) = n D 1+ D1 (u, v) D (u, v) D1 (u, v) = (u u ) + (v v ) 1/ [ D (u, v) = [(u + u ) D = [ (u ) + (v ) ] ] + (v + v ) ] 1/ 1/ Formule 1 : De Notch Filter Source m-file : % opgave 3 : % ========== % de afbeelding inladen en weergeven f=double(imread('cb_periodic.tif')); figure, imshow(matgray(f),[]) FFT_opg = fft(f,*a,*b); u = -a+1:a; v = -b+1:b; [V,U]=meshgrid(v,u); % coördinaten (x=v, y=u) % middelpt : x = 465 y = 449 % pt linksboven : x = 385 y = 49 % U, V geven de afstand van 1 punt tot de oorsprong weer U = ; V = ; % Notch filter (eps = ^(-5)) % Afhankelijk van n, krijgen we een groter of kleiner filtergebied n = ; D =(U.^+V.^).^.5; D1 =((U-U).^+(V-V).^).^.5; D =((U+U).^+(V+V).^).^.5; H = 1./(1+(D^./((D1.*D)+eps)).^n); % geef de Notch filter weer figure, imshow(log(1+h),[]); % resulting spectrum G : H = fftshift(h); G = H.*FFT_opg; % -> inverse fft -> beeld G = real(ifft(g)); figure, imshow(g(1:a,1:b),[]); % de FFT na het filteren G = H.*Ftt_opg; figure, imshow(log(1+abs(fftshift(g))),[]);

8 Figuren : Afbeelding 7: Afbeelding van een printplaat die ruis bevat Afbeelding 8: weergave van de coördinaten van een ruispunt bekomen door de FFT op de originele afbeelding

9 Afbeelding 9: De Notch Filter Afbeelding 1: De afbeelding na een Notch filtering

10 Afbeelding 11: De FFT na de Notch filtering Commentaar : De bedoeling van deze opgave is de periodieke ruis die aanwezig is bij de oorspronkelijke afbeelding (zie afbeelding 7) te verwijderen door middel van een Notch filter (zie afbeelding 9). In opgave 1 hebben we duidelijk gezien dat periodieke ruis overeenkomt met twee symmetrische punten. We trachten nu met de Notch filter deze twee ruispunten weg te filteren. De filter wordt gerealiseerd aan de hand van de volgende formule : 1 H (u, v) = n D 1+ D1 (u, v) D (u, v) D1 (u, v) = (u u ) + (v v ) 1/ [ D (u, v) = [(u + u ) D = [(u ) + (v ) ] ] + (v + v ) ] 1/ 1/ u = x-richting v = y-richting H = de Notch filter. Deze wordt berekend aan de hand van de afstand tussen het ruispunt en de oorsprong van de FFT. N = afhankelijk van n krijgen we een groter of een kleiner frequentiegebied. Aan afbeelding 1 kunnen we zien dat de Notch filter de periodieke ruis verwijdert heeft. Als we afbeelding 11 verder analyseren merken we dat de ruispunten die verantwoordelijk waren voor de periodieke ruis uit de FFT zijn gefilterd.

DEC DSP SDR 5 Dicrete Fourier Transform

DEC DSP SDR 5 Dicrete Fourier Transform DEC DSP SDR 5 Dicrete Fourier Transform Familie van Fourier transformaties Fourier Transform Fourier Series Discrete Time Fourier Transform Discrete Fourier Transform Berekening van een frequentie spectrum

Nadere informatie

DSP Labo 3&4: Fourier

DSP Labo 3&4: Fourier DSP Labo 3&4: Fourier 24 januari 25 Inhoudsopgave Inleiding 3 2 Analyse 3 2. Fourierreeks 3 2.. Complex 3 2..2 Som van sinussen en cosinussen 3 2..3 Verband tussen beide vormen 4 2.2 Fourierreeks van enkele

Nadere informatie

Uitwerkingen tentamen 8C080 - april 2011

Uitwerkingen tentamen 8C080 - april 2011 Uitwerkingen tentamen 8C8 - april 211 Opgave 1. Mutual information Gegeven zijn twee 3D datasets van dezelfde patient, nl. een CT scan en een MRI scan van het hoofd. Grid im1 RandomInteger 1, 4, 5, 5,

Nadere informatie

V: Identificatie en regelaarsinstelling

V: Identificatie en regelaarsinstelling 1 Identificatie - algemeen Om een proces te kunnen regelen of te kunnen simuleren is het nodig de transfertfunctie te kennen. Deze transfertfunctie kan exact worden berekend indien alle onderdelen met

Nadere informatie

Les 18 Slimme Objecten.

Les 18 Slimme Objecten. deel 2 lesje E18 slimme objecten Les 18 Slimme Objecten. In deze les gaan we werken naar dit voorbeeld. Slimme objecten in elements is heel wat anders dan in de cs reeks waarvoor dit lesje geschreven is.

Nadere informatie

Labo Digitale Signaalverwerking Fourrier Sound Synthese. Dumon Willem & Van Haute Tom - 4elictI1

Labo Digitale Signaalverwerking Fourrier Sound Synthese. Dumon Willem & Van Haute Tom - 4elictI1 Labo Digitale Signaalverwerking Fourrier Sound Synthese Dumon Willem & Van Haute Tom - 4elictI1 1 december 009 Inhoudsopgave 1 Inleiding......................................... 3 Wiskundige Analyse..................................

Nadere informatie

16.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Los op in 2x + 3i = 5x + 6i -3x = 3i x = -i

16.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Los op in 2x + 3i = 5x + 6i -3x = 3i x = -i 16.0 Voorkennis Voorbeeld 1: Los op in 2x + 3i = 5x + 6i -3x = 3i x = -i Voorbeeld 2: Los op in 4x 2 + 12x + 15 = 0 4x 2 + 12x + 9 + 6 = 0 (2x + 3) 2 + 6 = 0 (2x + 3) 2 = -6 (2x + 3) 2 = 6i 2 2x + 3 =

Nadere informatie

Gevorderde onderwerpen

Gevorderde onderwerpen Hoofdstuk 5 Gevorderde onderwerpen Doelstellingen 1. Weten wat M-cirkels voorstellen en de functie ervan begrijpen 2. Bodediagram van een algemene transfertfunctie kunnen tekenen 3. Begrijpen dat een regelaar

Nadere informatie

Vak naam : Beeldbewerking Docent : Lb Vak code : BBW1N1 Datum : Klas : NH43 Tijd : uur Aantal bladzijden : 2 Lok : T40

Vak naam : Beeldbewerking Docent : Lb Vak code : BBW1N1 Datum : Klas : NH43 Tijd : uur Aantal bladzijden : 2 Lok : T40 Vak naam : Beeldbewerking Docent : Lb Vak code : BBW1N1 Datum : 04-01-2000 Klas : NH43 Tijd : 15.05 uur Aantal bladzijden : 2 Lok : T40 Bij dit tentamen is het toegestaan gebruik te maken van dictaten,

Nadere informatie

VOORBLAD SCHRIFTELIJKE TOETSEN

VOORBLAD SCHRIFTELIJKE TOETSEN lad: 0 van 6+voorblad Technology, Innovation & Society elft VOORL SHRIFTELIJKE TOETSEN OPLEIING TOETSOE GROEP TOETSTUM TIJ :Mechatronica :VISI1-T1 :MeH2 NTL PGIN S (incl. dit voorblad) :voorblad + 4 EZE

Nadere informatie

Sommering van geluidsdruk bijdragen met onderling gelijke drukamplitude P:

Sommering van geluidsdruk bijdragen met onderling gelijke drukamplitude P: Reactie op: *** Waarom niet? Wat ik interessant vind, is dat je kennelijk een nieuwe formule nodig hebt om een verklaring te accepteren. Waarom? Ik kan het aantonen met een grafiek, waarom zou ik me druk

Nadere informatie

Tentamen Beeldverwerking TI2716-B Woensdag 28 januari 2015 14.00-17.00

Tentamen Beeldverwerking TI2716-B Woensdag 28 januari 2015 14.00-17.00 Tentamen Beeldverwerking TI2716-B Woensdag 28 januari 2015 14.00-17.00 De 2D Gaussische fimctie e-' = 037 e'^ =0.14 e"'' = 0.082 e-' =0.018 deze toets bestaat uit 4 opgaven en 8 pagina's Opgave 1 en 2

Nadere informatie

Trillingen en geluid wiskundig. 1 De sinus van een hoek 2 Uitwijking van een trilling berekenen 3 Macht en logaritme 4 Geluidsniveau en amplitude

Trillingen en geluid wiskundig. 1 De sinus van een hoek 2 Uitwijking van een trilling berekenen 3 Macht en logaritme 4 Geluidsniveau en amplitude Trillingen en geluid wiskundig 1 De sinus van een hoek 2 Uitwijking van een trilling berekenen 3 Macht en logaritme 4 Geluidsniveau en amplitude 1 De sinus van een hoek Eenheidscirkel In de figuur hiernaast

Nadere informatie

Harmonischen: een virus op het net? FOCUS

Harmonischen: een virus op het net? FOCUS Amplitude Harmonischen: een virus op het net? FOCUS In het kader van rationale energieverbruik (REG) wordt steeds gezocht om verbruikers energie efficiënter te maken. Hierdoor gaan verbruikers steeds meer

Nadere informatie

Schriftelijk tentamen Digitale Telecommunicatie Technieken (5LL20) en Telecommunicatie Techniek (5LL50) op dinsdag 14 juni 2005 van

Schriftelijk tentamen Digitale Telecommunicatie Technieken (5LL20) en Telecommunicatie Techniek (5LL50) op dinsdag 14 juni 2005 van Schriftelijk tentamen Digitale Telecommunicatie Technieken (5LL20) en Telecommunicatie Techniek (5LL50) op dinsdag 14 juni 2005 van 14.00-17.00 uur Studenten die in het nieuwe vak (5LL50) tentamen doen

Nadere informatie

OEFENINGEN PYTHON REEKS 5

OEFENINGEN PYTHON REEKS 5 Signaal- en beeldverwerking OEFENINGEN PYTHON REEKS 5 In deze oefeningenreeks gaan we enkele eenvoudige toepassingen bestuderen in het domein van signaal- en beeldverwerking. In de eerste oefeningen beschouwen

Nadere informatie

Uitwerkingen tentamen 8C080 - april 2011

Uitwerkingen tentamen 8C080 - april 2011 Uitwerkingen tentamen 8C8 - april Opgave. Mutual information Gegeven zijn twee D datasets van dezelfde patient, nl. een CT scan en een MRI scan van het hoofd. Grid@im = RandomInteger@8,

Nadere informatie

De grafiek van een lineair verband is altijd een rechte lijn.

De grafiek van een lineair verband is altijd een rechte lijn. 2. Verbanden Verbanden Als er tussen twee variabelen x en y een verband bestaat kunnen we dat op meerdere manieren vastleggen: door een vergelijking, door een grafiek of door een tabel. Stel dat het verband

Nadere informatie

Bouwstenen van signalen

Bouwstenen van signalen Bouwstenen van signalen Docent : Anton Stoorvogel E-mail: A.A.Stoorvogel@utwente.nl Zonder wiskunde geen snelle communicatie 1/27 Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica EWI We sturen steeds meer informatie

Nadere informatie

FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE Afdeling Kwantitatieve Economie

FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE Afdeling Kwantitatieve Economie FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE Afdeling Kwantitatieve Economie Lineaire Algebra, tentamen Uitwerkingen vrijdag 4 januari 0, 9 uur Gebruik van een formuleblad of rekenmachine is niet toegestaan. De

Nadere informatie

Oefeningenles beeldverwerking

Oefeningenles beeldverwerking Oefeningenles beeldverwerking Histogram Wat is een histogram hoe kunnen we een histogram opstellen? Welke afbeelding hoort bij welk histogram? Waarom? Een histogram geeft voor elke grijswaarde het aantal

Nadere informatie

PROJECT 1: Kinematics of a four-bar mechanism

PROJECT 1: Kinematics of a four-bar mechanism KINEMATICA EN DYNAMICA VAN MECHANISMEN PROJECT 1: Kinematics of a four-bar mechanism Lien De Dijn en Celine Carbonez 3 e bachelor in de Ingenieurswetenschappen: Werktuigkunde-Elektrotechniek Prof. Dr.

Nadere informatie

We openen de foto, en maken een selectie van datgene waarvan we een reflectie willen maken in de plassen van de regen.

We openen de foto, en maken een selectie van datgene waarvan we een reflectie willen maken in de plassen van de regen. Tip 66 Deze Tip werd geschreven door mezelf Van droog tot regenachtig decor - deel 1 In deze tip toon ik je hoe je op een realistische manier een regenachtig decor maakt. Klik hier om de gebruikte afbeeldingen

Nadere informatie

K.0 Voorkennis. Herhaling rekenregels voor differentiëren:

K.0 Voorkennis. Herhaling rekenregels voor differentiëren: K.0 Voorkennis Herhaling rekenregels voor differentiëren: f ( ) a f '( ) 0 n f ( ) a f '( ) na n f ( ) c g( ) f '( ) c g'( ) f ( ) g( ) h( ) f '( ) g'( ) h'( ) ( som regel) p( ) f ( ) g( ) p'( ) f '( )

Nadere informatie

Practicum complexe stromen

Practicum complexe stromen Practicum complexe stromen Experiment 1a: Een blokspanning over een condensator en een spoel De opstelling is al voor je klaargezet. Controleer of de frequentie ongeveer op 500 Hz staat. De vorm van het

Nadere informatie

Meten van de Impuls response

Meten van de Impuls response Meten van de Impuls response Als opdracht voor het vak S&S2 hebben we de opdracht gekregen om van een akoestisch instrument de impuls response te meten. De vier AoS studenten waar onder ik hebben gekozen

Nadere informatie

Goniometrische functies

Goniometrische functies Goniometrische functies gonè (Grieks) = hoek metron (Grieks) = maat Goniometrie, afkomstig van de Griekse woorden voor hoek en maat, betekent letterlijk hoekmeetkunde. Daarmee wordt aangegeven dat het

Nadere informatie

Akternatieve doorrekenen. 7.2 Tabellen

Akternatieve doorrekenen. 7.2 Tabellen 7.2 Tabellen Een tabel geeft een overzicht van de uitkomsten van een berekening voor verschillende waarden van een of meerdere variabelen. Excel kent twee soorten tabellen. Een eenzijdige en een tweezijdige

Nadere informatie

De transferfunctie of de versterkingsfactor van een schakeling is gelijk aan de verhouding van de uitgangsspanning op de ingangsspanning.

De transferfunctie of de versterkingsfactor van een schakeling is gelijk aan de verhouding van de uitgangsspanning op de ingangsspanning. NETWEKEN. FITETECHNIEK.. Soorten Filters aagdoorlaatfilters Hoogdoorlaatfilters Banddoolaatfilters Bandsperfilters Wienbrug filter Alle filters kunnen zowel worden uitgevoerd met weerstanden en condensatoren

Nadere informatie

Morenaments Ornamenten met symmetrie. Werkblad vooraf met begeleidende tekst en oplossingen

Morenaments Ornamenten met symmetrie. Werkblad vooraf met begeleidende tekst en oplossingen Morenaments Ornamenten met symmetrie Fien Aelter, Liesje Knaepen en Kristien Vanhuyse, studenten SLO wiskunde KU Leuven Werkblad vooraf met begeleidende tekst en oplossingen Dit werklad is een voorbereiding

Nadere informatie

Opgaven Functies en Reeksen. E.P. van den Ban

Opgaven Functies en Reeksen. E.P. van den Ban Opgaven Functies en Reeksen E.P. van den Ban c Mathematisch Instituut Universiteit Utrecht Augustus 2014 1 Opgaven bij Hoofdstuk 1 Opgave 1.1 Zij f : R n R partieel differentieerbaar naar iedere variabele

Nadere informatie

Bijsluiter Presets 2014 t.b.v. NLT-module Sound Design

Bijsluiter Presets 2014 t.b.v. NLT-module Sound Design Bijsluiter Presets 2014 t.b.v. NLT-module Sound Design Nov 2014 Hier vind je de belangrijkste nieuwe functies en eigenschappen van WaveWizard en enkele opmerkingen over de opdrachten van de module Sound

Nadere informatie

Oefeningenles beeldverwerking

Oefeningenles beeldverwerking Oefeningenles beeldverwerking Histogram Wat is een histogram hoe kunnen we een histogram opstellen? Welke afbeelding hoort bij welk histogram? Waarom? Een histogram geeft voor elke grijswaarde het aantal

Nadere informatie

Computer Vision: Hoe Leer ik een Computer Zien?

Computer Vision: Hoe Leer ik een Computer Zien? Computer Vision: Hoe Leer ik een Computer Zien? Michael H.F. Wilkinson Instituut voor Wiskunde en Informatica Rijksuniversiteit Groningen Les voor technasium, 5 februari 2008 Informatica aan de RUG Informatica

Nadere informatie

Tentamen Signalen en Systemen 2: 3BB32, 10 maart 2009

Tentamen Signalen en Systemen 2: 3BB32, 10 maart 2009 Tentamen Signalen en Systemen : 3BB3, 10 maart 009 Omerkingen ij het tentamen - O het tentamen mag een (grafisch) rekenaaraat geruikt woren - Geruik van aner materiaal zoals oeken, aantekeningen of lato

Nadere informatie

Groothandel import Inktweb

Groothandel import Inktweb Groothandel import Inktweb Handleiding Versie 1.0 088 990 7700 support@ccvshop.nl www.ccvshop.nl Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Changelog 3 1. Inleiding 4 Inktweb 4 2. App installeren 5 3. Importtaak aanmaken

Nadere informatie

Nieuwe invoercellen voeg je toe door de cursor tussen twee cellen in te zetten, en invoer in te tikken.

Nieuwe invoercellen voeg je toe door de cursor tussen twee cellen in te zetten, en invoer in te tikken. Technische Universiteit Eindhoven, 2007 Complexe getallen Mathematica In een invoercel kun je Mathematica commando's invullen. Door op Shift + Enter te drukken laat je Mathematica de berekening uitvoeren.

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B. tijdvak 2 woensdag 19 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen VWO. wiskunde B. tijdvak 2 woensdag 19 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Eamen VW 2019 tijdvak 2 woensdag 19 juni 13.30-16.30 uur wiskunde B Bij dit eamen hoort een uitwerkbijlage. Dit eamen bestaat uit 17 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Samenvatting wiskunde havo 4 hoofdstuk 5,7,8 en vaardigheden 3 en 4 en havo 5 hoofdstuk 3 en 5 Hoofdstuk 5 afstanden en hoeken Voorkennis Stelling van

Samenvatting wiskunde havo 4 hoofdstuk 5,7,8 en vaardigheden 3 en 4 en havo 5 hoofdstuk 3 en 5 Hoofdstuk 5 afstanden en hoeken Voorkennis Stelling van Samenvatting wiskunde havo 4 hoofdstuk 5,7,8 en vaardigheden 3 en 4 en havo 5 hoofdstuk 3 en 5 Hoofdstuk 5 afstanden en hoeken Stelling van Kan alleen bij rechthoekige driehoeken pythagoras a 2 + b 2 =

Nadere informatie

Vak Basiswiskunde 2DL00

Vak Basiswiskunde 2DL00 Basiswiskunde_College_1.nb 1 Vak Basiswiskunde 2DL00 Cursus 2013-2014 Basis van wiskundige kennis en vaardigheden Kennismaking vooraf met wiskunde op TU/e Ook vak in allerlei schakelprogramma s Zie ook

Nadere informatie

NATUURKUNDE PROEFWERK

NATUURKUNDE PROEFWERK ATUURKUNDE 1 KLAS 5 10/05/06 NATUURKUNDE PROEFWERK N1V2 2.6-2.8 EN EN HOOFDSTUK 3 Proefwerk bestaat uit 2 opgaven. Geef duidelijke uitleg en berekeningen. Totaal: 33 punten. Opgave 1: een tl-buis Een tl-buis

Nadere informatie

Calculus I, 19/10/2015

Calculus I, 19/10/2015 Calculus I, 9/0/05. a Toon aan dat de rationale functie f = 3 + 3 + voor alle 0 bekomen wordt via volgende procedure: Start met een gelijkbenige rechthoekige driehoek OAB, met B het punt, 0 op de -as,

Nadere informatie

Uitvoeren Single Band Radiated Emission (RE) testen conform EN55011 en EN55022

Uitvoeren Single Band Radiated Emission (RE) testen conform EN55011 en EN55022 DARE!! Instruments Measurement Rent-a-Lab equipment Uitvoeren Single Band Radiated Emission (RE) testen conform EN55011 en EN55022 Test RE versie 1.6.3 (Singleband), 18 augustus 2015 Copyright 2015 DARE!!

Nadere informatie

exponentiële standaardfunctie

exponentiële standaardfunctie 9.0 Voorkennis In de grafiek is de eponentiële standaardfunctie f() = getekend; D f = R, B f = (0, ) met de -as als asymptoot (Dit volgt uit: lim 0 ); Elke functie g met g > heeft deze vorm; Voor g > is

Nadere informatie

Benodigdheden Gloeilampje, spoel, condensator, signaalgenerator die een sinusvormige wisselspanning levert, aansluitdraden, LCR-meter

Benodigdheden Gloeilampje, spoel, condensator, signaalgenerator die een sinusvormige wisselspanning levert, aansluitdraden, LCR-meter Naam: Klas: Practicum: Kantelfrequentie en resonantiefrequentie Benodigdheden Gloeilampje, spoel, condensator, signaalgenerator die een sinusvormige wisselspanning levert, aansluitdraden, LCR-meter Eventueel

Nadere informatie

Groothandel import Axihandel

Groothandel import Axihandel Groothandel import Axihandel Handleiding Versie 2.0 088 990 7700 support@ccvshop.nl www.ccvshop.nl Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Changelog 3 1. Inleiding 4 Axihandel 4 2. App installeren 5 3. Activatiecode

Nadere informatie

Bewijzen en toegiften

Bewijzen en toegiften Bewijzen en toegiften 1 Het bewijs van Mermin voor het optellen van snelheden W op een perron ziet W in een treinwagon passeren met snelheid v. W schiet een kogel af met snelheid u en stuurt tegelijkertijd

Nadere informatie

Computer Vision: Hoe Leer ik een Computer Zien?

Computer Vision: Hoe Leer ik een Computer Zien? Computer Vision: Hoe Leer ik een Computer Zien? Michael H.F. Wilkinson Instituut voot Wiskunde en Informatica Rijksuniversiteit Groningen 27 April 2006 Overzicht 1 of 19 Wat is Computer Vision? Wat zijn

Nadere informatie

Creeër een 3D effect met

Creeër een 3D effect met 3D-effect MAT spotvernis all over glansvernis pms NEXPRESS DRYINK NEXPRESS DRYINK NEXPRESS DRYINK NEXPRESS DRYINK klik hier voor Creeër een 3D effect met pixel afbeeldingen klik hier voor Creeër een 3D

Nadere informatie

8.5 Koppelingen: oefeningen

8.5 Koppelingen: oefeningen 8.5 Koppelingen: oefeningen Oefening 75.: Verwijzingen intypen Open het document "Glasoven". In dit document worden fictief de kosten berekend die gemaakt moeten worden voor de productie van een glazen

Nadere informatie

Samenhang in Morfologische Beeldanalyse

Samenhang in Morfologische Beeldanalyse Samenhang in Morfologische Beeldanalyse Michael H. F. Wilkinson Instituut voor Wiskunde en Informatica Rijksuniversiteit Groningen Overzicht Wat is mathematische morfologie? Connected Filters Basis idee

Nadere informatie

Assignment impulse measurement door David Cok

Assignment impulse measurement door David Cok Assignment impulse measurement door David Cok Introduction Het doel van deze opdracht is om een impulse respons te meten van een bepaald akoestisch systeem. Het leek mij interessant om een impuls respons

Nadere informatie

8.5 Koppelingen: oefeningen

8.5 Koppelingen: oefeningen 8.5 Koppelingen: oefeningen Oefening 68.: Verwijzingen intypen Open het document "Glasoven". In dit document worden fictief de kosten berekend die gemaakt moeten worden voor de productie van een glazen

Nadere informatie

aan te wijzen? Zo ja, noem de naam/namen en regelnummer(s).

aan te wijzen? Zo ja, noem de naam/namen en regelnummer(s). Verwerken van Digitale Signalen 7 april 2015 versie A t e n t a m e n Beantwoord de vragen op dit formulier Geef numerieke antwoorden in 4 cijfers achter de punt, tenzij anders vermeld. naam: studentnummer:

Nadere informatie

opgave 1. (2 pt) kies het juiste antwoord; motiveer kort je antwoord s b) de overdrachtsfunctie van een systeem is H( s) =

opgave 1. (2 pt) kies het juiste antwoord; motiveer kort je antwoord s b) de overdrachtsfunctie van een systeem is H( s) = ECHNISCHE UNIVERSIEI EINDHOVEN FAC. BIOMEDISCHE ECHNOLOGIE Schriftelijk tentamen Signaal en Systeemanalyse (8E8) gehouden op maandag 3 oktober van 9:-: (4 opgaven) - Je mag bij dit tentamen gebruik maken

Nadere informatie

Zwart-wit en grijstinten

Zwart-wit en grijstinten Zwart-wit en grijstinten 1. Kleur elk vakje dat een stukje lijn bevat zwart. Opdracht 1 is een eenvoudige opdracht vergelijkbaar met wat de computer op het beeldscherm ook doet. Normaal zie je dit niet

Nadere informatie

Tentamen Functies en Reeksen

Tentamen Functies en Reeksen Tentamen Functies en Reeksen 6 november 204, 3:30 6:30 uur Schrijf op ieder vel je naam en bovendien op het eerste vel je studentnummer, de naam van je practicumleider (Arjen Baarsma, KaYin Leung, Roy

Nadere informatie

Hoe maak je Vintage Vector Kroonkurken in Illustrator en AD door Joshua Bader

Hoe maak je Vintage Vector Kroonkurken in Illustrator en AD door Joshua Bader Hoe maak je Vintage Vector Kroonkurken in Illustrator en AD door Joshua Bader In deze zelfstudie laat ik u zien hoe u een vectorkroonkurk kunt maken in Illustrator CS4 met behulp van enkele basisvormen,

Nadere informatie

Fourier transformatie

Fourier transformatie Les 8 Fourier transformatie 8.1 Periodieke functies met perioden verschillend van In de vorige les hebben we naar de Fourier reeksen voor periodieke functies met periode gekeken. De reden hiervoor was,

Nadere informatie

EE 2521: Digitale Signaalbewerking

EE 2521: Digitale Signaalbewerking EE 2521: Digitale Signaalbewerking 12. Week 1: Introductie, herhaling begrippen en eigenschappen (sampling, -transformatie, DTFT, convolutie) Week 2/3: Tijdsdiscrete filterstructuren (realisaties) Week

Nadere informatie

1. Opgave. We gebruiken de bilineaire transformatie om een digitaal laagdoorlaatfilter H(z) te ontwerpen met de volgende parameters:

1. Opgave. We gebruiken de bilineaire transformatie om een digitaal laagdoorlaatfilter H(z) te ontwerpen met de volgende parameters: ees Signals and Systems Oefeningen analoog/digitaal filterontwerp. Opgave We gebruiken de bilineaire transformatie om een digitaal laagdoorlaatfilter H(z) te ontwerpen met de volgende parameters: Doorlaatband:

Nadere informatie

2 Kromming van een geparametriseerde kromme in het vlak

2 Kromming van een geparametriseerde kromme in het vlak Kromming Extra leerstof bij het vak Wiskunde voor Bouwkunde (DB00) 1 Inleiding De begrippen kromming en kromtestraal worden in het boek Calculus behandeld in hoofdstuk 11. Daar worden deze begrippen echter

Nadere informatie

Hoofdstuk 7: METING VAN DE FREQUENTIE- NAUWKEURIGHEID

Hoofdstuk 7: METING VAN DE FREQUENTIE- NAUWKEURIGHEID Hoofdstuk 7: METING VAN DE FREQUENTIE- NAUWKEURIGHEID 7.1. Inleiding In dit hoofdstuk zullen we enkele methoden bespreken voor het bepalen van de nauwkeurigheid van de door ons te distribueren frequentiestandaard.

Nadere informatie

Groothandel import Ingifts

Groothandel import Ingifts Groothandel import Ingifts Handleiding Versie 2.0 088 990 7700 support@ccvshop.nl www.ccvshop.nl Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Changelog 3 1. Inleiding 4 Ingifts 4 2. App installeren 5 3. Activatiecode

Nadere informatie

Appendix Inversie bekeken vanuit een complex standpunt

Appendix Inversie bekeken vanuit een complex standpunt Bijlage bij Inversie Appendix Inversie bekeken vanuit een complex standpunt In dee paragraaf gaan we op een andere manier kijken naar inversie. We doen dat met behulp van de complexe getallen. We veronderstellen

Nadere informatie

Opgaven bij de cursus Relativiteitstheorie wiskunde voorkennis Najaar 2018 Docent: Dr. H. (Harm) van der Lek

Opgaven bij de cursus Relativiteitstheorie wiskunde voorkennis Najaar 2018 Docent: Dr. H. (Harm) van der Lek Opgaven bij de cursus Relativiteitstheorie wiskunde voorkennis Najaar 2018 Docent: Dr. H. (Harm) van der Lek Uitwerkingen worden beschikbaar gesteld op de dinsdagavond voorafgaande aan het volgende college

Nadere informatie

Wiskunde voor relativiteitstheorie

Wiskunde voor relativiteitstheorie Wiskunde voor relativiteitstheorie HOVO Utrecht Les 1: Goniometrie en vectoren Dr. Harm van der Lek vdlek@vdlek.nl Natuurkunde hobbyist Overzicht colleges 1. College 1 1. Goniometrie 2. Vectoren 2. College

Nadere informatie

Vierde huiswerkopdracht Lineaire algebra 1

Vierde huiswerkopdracht Lineaire algebra 1 Vierde huiswerkopdracht Lineaire algebra December, 00 Opgave : Voor positieve gehele getallen m, n schrijven we Mat(m n, R) voor de vectorruimte van alle m n matrices, met de gebruikelijke optelling en

Nadere informatie

Correcties en verbeteringen Wiskunde voor het Hoger Onderwijs, deel A.

Correcties en verbeteringen Wiskunde voor het Hoger Onderwijs, deel A. Wiskunde voor het hoger onderwijs deel A Errata 00 Noordhoff Uitgevers Correcties en verbeteringen Wiskunde voor het Hoger Onderwijs, deel A. Hoofdstuk. 4 Op blz. in het Theorieboek staat halverwege de

Nadere informatie

0. voorkennis. Periodieke verbanden. Bijzonder rechthoekige driehoeken en goniometrische verhoudingen

0. voorkennis. Periodieke verbanden. Bijzonder rechthoekige driehoeken en goniometrische verhoudingen 0. voorkennis Periodieke verbanden Bijzonder rechthoekige driehoeken en goniometrische verhoudingen Er zijn twee verschillende tekendriehoeken: de 45-45 -90 driehoek en de 30-0 -90 -driehoek. Kenmerken

Nadere informatie

DEC SDR DSP project 2017 (2)

DEC SDR DSP project 2017 (2) DEC SDR DSP project 2017 (2) Inhoud: DSP software en rekenen Effect van type getallen (integer, float) Fundamenten onder DSP Lezen van eenvoudige DSP formules x[n] Lineariteit ( x functie y dus k maal

Nadere informatie

wiskunde B pilot havo 2015-II

wiskunde B pilot havo 2015-II wiskunde B pilot havo 05-II Veilig vliegen De minimale en de maximale snelheid waarmee een vliegtuig veilig kan vliegen, zijn onder andere afhankelijk van de vlieghoogte. Deze hoogte wordt vaak weergegeven

Nadere informatie

DIGITALE SIGNAALVERWERKING

DIGITALE SIGNAALVERWERKING DIGITALE SIGNAALVERWERKING INLEIDING Een nieuw onderwerp in de exameneisen voor de F-vergunning is digitale signaal verwerking (DSP van Digital Signal Processing). Dit stencil beoogt een inleiding in dit

Nadere informatie

Opgave 1 Bestudeer de Uitleg, pagina 1. Laat zien dat ook voor punten buiten lijnstuk AB maar wel op lijn AB geldt: x + 3y = 5

Opgave 1 Bestudeer de Uitleg, pagina 1. Laat zien dat ook voor punten buiten lijnstuk AB maar wel op lijn AB geldt: x + 3y = 5 2 Vergelijkingen Verkennen Meetkunde Vergelijkingen Inleiding Verkennen Beantwoord de vragen bij Verkennen. Uitleg Meetkunde Vergelijkingen Uitleg Opgave Bestudeer de Uitleg, pagina. Laat zien dat ook

Nadere informatie

Wiskunde voor relativiteitstheorie

Wiskunde voor relativiteitstheorie Wiskunde voor relativiteitstheorie Utrecht Les : Goniometrie en vectoren Dr. Harm van der Lek vdlek@vdlek.nl Natuurkunde hobbyist verzicht colleges. College. Goniometrie 2. Vectoren 2. College 2. Matrixen

Nadere informatie

Werkblad Cabri Jr. Vermenigvuldigen van figuren

Werkblad Cabri Jr. Vermenigvuldigen van figuren Werkblad Cabri Jr. Vermenigvuldigen van figuren Doel Het onderzoeken van de vermenigvuldigingsafbeelding (homothetie) en het bekijken van de relaties tussen het origineel en het beeld van een meetkundige

Nadere informatie

Wiskunde D vwo Lineaire algebra. Presentatie Noordhoff wiskunde Tweede Fase congres 19 november 2015 Harm Houwing en John Romkes

Wiskunde D vwo Lineaire algebra. Presentatie Noordhoff wiskunde Tweede Fase congres 19 november 2015 Harm Houwing en John Romkes Wiskunde D vwo Lineaire algebra Presentatie Noordhoff wiskunde Tweede Fase congres 9 november 205 Harm Houwing en John Romkes Vwo D Lineaire algebra Harm Houwing John Romkes Hoofdstuk 4 Onderwerpen Rekenen

Nadere informatie

Derde serie opdrachten systeemtheorie

Derde serie opdrachten systeemtheorie Derde serie opdrachten systeemtheorie Opdracht 1. We bekijken een helicopter die ongeveer stilhangt in de lucht. Bij benadering kan zo n helicopter beschreven worden door het volgende stelsel vergelijkingen

Nadere informatie

Meetkundige ongelijkheden Groep A

Meetkundige ongelijkheden Groep A Meetkundige ongelijkheden Groep A Oppervlakteformules, sinus- & cosinusregel, de ongelijkheid van Euler Trainingsweek, juni 011 1 Oppervlakteformules We werken hier met ongeoriënteerde lengtes en voor

Nadere informatie

4. Determinanten en eigenwaarden

4. Determinanten en eigenwaarden 4. Determinanten en eigenwaarden In dit hoofdstuk bestuderen we vierkante matrices. We kunnen zo n n n matrix opvatten als een lineaire transformatie van R n. We onderscheiden deze matrices in twee typen:

Nadere informatie

Banaan teksteffect. Nodig: palmblad ; lettertype (anja Eliane)

Banaan teksteffect.  Nodig: palmblad ; lettertype (anja Eliane) http://alfoart.com/banana_text_1.html Banaan teksteffect Nodig: palmblad ; lettertype (anja Eliane) 1) Nieuw document = 1024* 683 px. Geef achtergrondlaag volgende Verloopbedekking. Banaan teksteffect

Nadere informatie

Practicum Toegepaste Signaalanalyse Eindopdracht

Practicum Toegepaste Signaalanalyse Eindopdracht Practicum Toegepaste Signaalanalyse Eindopdracht Rick van de Zedde & Volker Nannen 11 februari Inhoudsopgave 1 Probleembeschrijving Implementatie.1 De verschillende methoden....................... Implementatie

Nadere informatie

ALL SKY FOTO'S PROCEDURE

ALL SKY FOTO'S PROCEDURE ALL SKY FOTO'S Naast het meten van de zenitluminantie via foto s is het ook mogelijk om van elke locatie de hele hemel te meten. Dit gebeurt via een all sky foto, waarbij de gehele hemel in een locatie

Nadere informatie

Tekst rond een bol laten roteren

Tekst rond een bol laten roteren Tekst rond een bol laten roteren Deze oefening gemaakt in CS3, kan ook in andere versies van photoshop. Is een eigen interpretatie van de weekles156 1) Nieuw psd document in Photoshop, neem het zeker niet

Nadere informatie

www.compuniversity.nl info@compuniversity.nl Voltastraat 11 Zevenaar 0316-744054 Pagina 0

www.compuniversity.nl info@compuniversity.nl Voltastraat 11 Zevenaar 0316-744054 Pagina 0 Inhoudsopgave Oefeningen Excel vervolg... 1 Winstmarge... 1 Eenvoudige functies... 3 AANTAL en AANTALARG... 4 AANTAL.ALS... 5 Financiële functies... 5 Contante waarde... 6 Als functie... 7 Verticaal zoeken...

Nadere informatie

Hoofdstuk 21: Gegevens samenvatten

Hoofdstuk 21: Gegevens samenvatten Hoofdstuk 21: Gegevens samenvatten 21.0 Inleiding In Excel kunnen grote (en zelfs ook niet zo grote) tabellen met getallen en tekst er nogal intimiderend uitzien. Echter, Excel komt helemaal tot haar recht

Nadere informatie

12.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Los de vergelijking sin(a) = 0 op. We zoeken nu de punten op de eenheidscirkel met y-coördinaat 0.

12.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Los de vergelijking sin(a) = 0 op. We zoeken nu de punten op de eenheidscirkel met y-coördinaat 0. 12.0 Voorkennis Voorbeeld 1: Los de vergelijking sin(a) = 0 op. We zoeken nu de punten op de eenheidscirkel met y-coördinaat 0. Dit is in de punten (1,0) en (-1,0) (1,0) heeft draaiingshoek 0 (-1,0) heeft

Nadere informatie

Groothandel import Axihandel

Groothandel import Axihandel Groothandel import Axihandel Handleiding Versie 2.0 088 990 7700 support@ccvshop.nl www.ccvshop.nl Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Changelog 3 1. Inleiding 4 2. App installeren 5 3. Activatiecode instellen

Nadere informatie

mailgroep photoshop Copyright

mailgroep photoshop Copyright http://psdtuts.com/tutorials/drawing/how-to-create-a-classic-guitar-from-scratch-in-photoshop/ Gitaar tekenen In deze les leer je een Klassieke Gitaar tekenen. Iedere vorm en effect wordt in Photoshop

Nadere informatie

wiskunde B havo 2018-II

wiskunde B havo 2018-II Piano In figuur 1 zijn de witte en zwarte toetsen van een gewone piano getekend. In totaal heeft deze piano 88 toetsen. figuur 1 De toetsen worden genummerd van links naar rechts. Zie figuur, waarin de

Nadere informatie

Examen Analyse 2 : Theorie (zonder Maple). (7 januari 2014)

Examen Analyse 2 : Theorie (zonder Maple). (7 januari 2014) Examen Analyse 2 : Theorie (zonder Maple). (7 januari 204). Maclaurin reeksen. Geef met bewijs de Maclaurin reeksontwikkeling van de logaritmische functie ln( + x). Geef ook het convergentie-interval van

Nadere informatie

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Wiskunde: goniometrie en meetkunde. 22 juli 2015. dr. Brenda Casteleyn

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Wiskunde: goniometrie en meetkunde. 22 juli 2015. dr. Brenda Casteleyn Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Wiskunde: goniometrie en meetkunde 22 juli 2015 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Atheneum van Veurne (http://www.natuurdigitaal.be/geneeskunde/fysica/wiskunde/wiskunde.htm),

Nadere informatie

CTB1002 deel 1 - Lineaire algebra 1

CTB1002 deel 1 - Lineaire algebra 1 CTB1002 deel 1 - Lineaire algebra 1 College 6 27 februari 2014 1 Opbouw college Vandaag behandelen we de rest van hoofdstuk 1.8 en 1.9 Voor de pauze: hoofdstuk 1.8 Na de pauze: hoofdstuk 1.9 2 Transformatie

Nadere informatie

Doorlopend patroon. Behang, gordijnen, bekledingsstoffen, verpakkingen. Dit dessin herhaalt zich en sluit naadloos op elkaar aan.

Doorlopend patroon. Behang, gordijnen, bekledingsstoffen, verpakkingen. Dit dessin herhaalt zich en sluit naadloos op elkaar aan. Doorlopend patroon Behang, gordijnen, bekledingsstoffen, verpakkingen zijn vaak voorzien van een opdruk, een dessin. Dit dessin herhaalt zich en sluit naadloos op elkaar aan. In b.v. 3D max worden ook

Nadere informatie

9.6 Koppelingen: oefeningen

9.6 Koppelingen: oefeningen 9.6 Koppelingen: oefeningen Oefening 74.: Verwijzingen intypen Open het document "Glasoven". In een fabriek die verpakkingsglas maakt (flessen en potten) heeft men een 3 glasovens die de flessen en possen

Nadere informatie

Lineaire Algebra voor ST

Lineaire Algebra voor ST Lineaire Algebra voor ST docent: Judith Keijsper TUE, HG 9.3 email: J.C.M.Keijsper@tue.nl studiewijzer: http://www.win.tue.nl/wsk/onderwijs/2ds6 Technische Universiteit Eindhoven college J.Keijsper (TUE)

Nadere informatie

8. Analyseren van samenhang tussen categorische variabelen

8. Analyseren van samenhang tussen categorische variabelen 8. Analyseren van samenhang tussen categorische variabelen Er bestaat een samenhang tussen twee variabelen als de verdeling van de respons (afhankelijke) variabele verandert op het moment dat de waarde

Nadere informatie

Groothandel import Rawa

Groothandel import Rawa Groothandel import Rawa Handleiding Versie 1.0 088 990 7700 support@ccvshop.nl www.ccvshop.nl Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Changelog 3 1. Inleiding 4 Rawa Geschenken 4 2. App installeren 5 3. Activatiecode

Nadere informatie

PLANETENSTELSELS - WERKCOLLEGE 3. Opdracht 5: Exoplaneet WASP-203b

PLANETENSTELSELS - WERKCOLLEGE 3. Opdracht 5: Exoplaneet WASP-203b PLANETENSTELSELS - WERKCOLLEGE 3 Opdracht 5: Exoplaneet WASP-203b In deze opdracht bestuderen we de exoplaneet WASP-203b. Dit is een planeet met een grootte vergelijkbaar met Jupiter, maar in een hele

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 - de afgeleide functie

Hoofdstuk 6 - de afgeleide functie Hoofdstuk 6 - de afgeleide functie 0. voorkennis Het differentiequotiënt Het differentiequotiënt van y op de gemiddelde verandering van y op [ ] is: A B de richtingscoëfficiënt (ook wel helling) van de

Nadere informatie