(Concept)EVALUATIE SOCIAAL MAKELAARSCHAP 2014

Transcriptie

1 (Concept)EVALUATIE SOCIAAL MAKELAARSCHAP 2014 Sociaal Makelaarschap Doelstelling Het sociaal makelaarschap is ingesteld om mensen met een beperking te laten participeren in de (lokale) samenleving door middel van passieve en actieve vrijetijdsbesteding of vrijwilligers een grotere rol te laten spelen bij de ondersteuning van deze kwetsbare mensen. Dit met het oogmerk op het verbeteren van de levenskwaliteit, het zoeken naar dagbestedingsmogelijkheden, het ondersteunen door vrijwilligersinzet en besparing op (maatschappelijke ) zorgkosten. In vele situaties heeft de sociaal makelaar op verschillende manieren bijgedragen aan het welzijn van kwetsbare inwoners. Om dit te illustreren zijn in de licht blauwe tekstballonnen een aantal casussen omschreven Toeleiding en samenwerking Zoals bekend gaat de transitie AWBZ feitelijk van start in De vraag naar ondersteuning door de sociaal makelaar is gestaag en met regelmaat komen er verwijzingen vanuit zorg- en welzijnsorganisaties. Maar niet te vergeten ook door vrijwilligers en mantelzorgers, die de oren en ogen zijn in de gemeenschap. Zij signaleren de probleemsituaties bij SWO, waarna de sociaal makelaar ermee aan de slag gaat. Het blijkt dan vaak te gaan om mensen die bekend zijn bij de reguliere zorginstellingen, gemeente, politie, woningcorporaties et cetera. De functie van sociaal makelaarschap is bij SWO gekoppeld aan Mantelzorgondersteuning, omdat beide taakvelden elkaar raken. Het gaat immers om kwetsbare mensen die om ondersteuning vragen. Vaak is er sprake van overbelasting van mantelzorgers, het ontbreken van een sociaal netwerk of verstoorde relaties met de omgeving. De sociaal makelaar werkt intern ook samen en met de co rdinator Welzijn Ouderen en alfahulp. Er is een nauwe samenwerking met het VIP, vrijwilligersinformatiepunt, om mensen met beperkte mogelijkheden in voorkomende gevallen- naar vrijwilligerswerk te leiden en het werven van vrijwilligers ten behoeve van de cliºnten. De vrijwilligsters die het VIP ondersteunen, zijn zich ook gaan inzetten voor de sociaal makelaar/mantelzorg. Uit privacy overwegingen wordt niet gevraagd of iemand al AWBZ ge ndiceerd is. Wel valt dat in een aantal gevallen te herleiden uit de Een nieuwe start voor jonge vrouw met een rugzakje Een dame van begin dertig wil een nieuwe start maken. Ze wil haar huidige relatie beºindigen door in een ander dorp te gaan wonen. Het is echter voor het eerst van haar leven dat ze op zich zelf gaat wonen. Een grote stap die ze nog niet kan overzien. Ze is altijd in heeft een flinke rugzak vanuit haar gezin van afkomst. Ze heeft nauwelijks geleerd om zelfstandig te zijn en een huishouden te runnen. Maatschappelijk werk neemt contact op met de sociaal makelaar van SWO. Hebben jullie een vrijwilligster om haar te ondersteunen? Hoewel na de intake de juiste vrijwilliger vlot gevonden is, is dit het begin van een intensieve periode voor allen. De vrijwilligster is bereid om wekelijks enkele uren met haar op te trekken. Het nieuwe dorp leren kennen, inkopen doen voor het huishouden met beperkt budget, luisteren naar haar zorgen en angsten. De terugkoppeling met de sociaal makelaar is er met grote regelmaat zijn. Nauwe afstemming met maatschappelijk werk als het weer even mis dreigt te gaan, maar ook bemiddeling tussen de vrijwilliger en cliºnt als het tussen hen wat wringt. Een paar maanden later is de situatie stabieler en is zij er aan toe om haar week een zinvolle besteding te gaan geven. In overleg met de collega van het VIP is er een voorstel gedaan voor vrijwilligerswerk, het begeleiden van iemand met een lichte verstandelijke beperking. Ze is zeer verheugd om te gaan beginnen, om een zinvolle dagbesteding te krijgen. Ze begint met 2 dagdelen per week en wil het liefst zo snel mogelijk een volle week aan de slag. Het is een nieuwe stap, die we met verminderde inzet van de vrijwilligster en professionals, zeker nog blijven volgen.

2 intake of hulpvraag. In de afgelopen periode zijn er tenminste 15 zorgvragers geweest die AWBZ ge ndiceerd zijn. Van de overige is dat niet of niet met zekerheid vast te stellen. Invulling taak en rol; werkwijze De aanleiding voor ondersteuning door de sociaal makelaar blijkt tamelijk divers. Het zijn vaak mensen die niet (meer of in voldoende mate ) terechtkunnen bij andere zorg- en welzijnsorganisaties. Meestal is ook sprake van complexe problematiek waarvoor een maatwerkoplossing nodig is. Dit vergt van de sociaal makelaar meer tijd voor overleg met netwerkpartners. Het blijken vaak ook urgente situaties die direct aandacht nodig hebben en waarbij uitstel (wachtlijst) geen optie is. We zien dat bij deze cases vaak meerdere zorgverleners betrokken zijn, dat via overleg afstemming nodig is om tot een uniforme werkwijze te komen. Dit vergt de nodige extra inzet van SWO professionals. In de intake wordt gekeken naar de mogelijkheden en krachten van de cliºnt (en zijn of haar netwerk) zelf. Er wordt door de sociaal makelaar aandacht gegeven aan netwerkcoaching, mensen worden gestimuleerd om weer contacten te leggen of deel te nemen aan lokale activiteiten. Een vrijwilliger kan de cliºnt over de drempel helpen. Soms lukt dit en soms is het de aard van de mens om zich eenzaam te voelen zelfs te midden van groepsactiviteiten. Men is dan niet in staat ØØn op ØØn contacten te leggen. In de nabije toekomst kan door het vormgeven van SIL (Samen is Leuker) een nieuwe vorm van contact leggen gestalte krijgen. Een contact op basis van wederkerigheid en gelijkheid. Dit kan de druk op de vraag naar vrijwilligers doen afnemen. Vooralsnog worden meestal vrijwilligers ingezet om de cliºnt een steuntje in de rug te bieden. Vrouw met ernstige dementie kan nog thuis blijven wonen In ØØn van de dorpen woont een weduwe van 91 jaar in een ernstige fase van dementie met daarbij hartfalen. Mevrouw is erg onrustig en snel vermoeid. De wijkverpleegkundige gaat 2x daags naar mevrouw en geeft hulp bij persoonlijke verzorging en het geven van medicatie. Mevrouw heeft een maximale indicatie. Haar zoon en schoondochter hebben veel zorg om hun moeder en doen wat ze kunnen. Mevrouw loopt vaak naar de buren en kan eigenlijk niet meer alleen thuis zijn. De wijkverpleegkundige ziet dat het niet langer zo kan en legt een hulpvraag neer bij de sociaal makelaar. Er wordt gezocht naar vrijwilligers om met de avond maaltijd te helpen. Via het VIP, die een advertentie in het Carillon plaatst, melden zich vrijwilligers die dit op zich willen nemen. Zij worden door de sociaal makelaar begeleidt want het vrijwilligerswerk gaat niet vanzelf. Het omgaan met deze ernstig dementerende vrouw eist van de vrijwilliger ook een bepaalde deskundigheid en houding en dit geeft de nodige moeilijkheden. EØn van vrijwilliger is gestopt omdat ze moeilijk met de onrust om kon gaan. De andere vrijwilliger wordt niet goed geaccepteerd door mevrouw zelf. Ze laat haar dan niet binnen. De sociaal makelaar zet haar jarenlange ervaring met mensen met dementie in als zij contact onderhoudt met de vrijwilligers. Er zijn nu nog 2 vrijwilligers die ingezet worden bij mevrouw dit gaat tot dusver goed. Door inzet van de vrijwilligers De complexere problematiek vraagt ook een ander soort vrijwilliger. Beter opgeleid, ge nformeerd en capabel. Het huidige vrijwilligersbestand is wat verouderd, er worden nieuwe vrijwilligers geworven en bestaande vrijwilligers krijgen in het najaar van 2014 een opleidingsprogramma aangeboden. In nauwe samenwerking met het VIP is in april 2014 een enquœte rondgestuurd naar de vrijwilligers van SWO om hun behoeften te peilen. Naast intervisie met reflectie op eigen functioneren, zijn er ook workshops welzijn nieuwe stijl, sociale kaart en themabijeenkomsten signaleren huiselijk geweld/ouderenmishandeling, omgaan met chronisch zieke en psychiatrische cliºnten georganiseerd. Hier wordt expertise van onze netwerkpartners bij in gezet. De cursussen staan open voor alle vrijwilligers uit de informele zorg uit de gemeente Drimmelen (KBO, Zonnebloem, vrijwilligers intramuraal etc.). wordt opname uitgesteld. En kunnen de mantelzorgers de zorg langer aan.

3 Resultaat Er zijn 35 (telling tot 1 juli) nieuwe cases van complexere hulpvragen aangemeld. Vanuit 2012/2013 waren er nog 15 cases die aandacht behoefden. Er zijn 12 cases afgehandeld, dit betekent dat de caseload op 1 juli 2014, 38 is. Het blijkt dat sommige casussen die doorlopen uit de vorige evaluatieperiode nog intensieve aandacht vragen ofwel voor de begeleiding van een nieuwe vrijwilliger of de situatie van de cliºnt vraagt (opnieuw) om aandacht. Bij een groot deel van de langer lopende casussen verschuift de aandacht van intensieve begeleiding naar extensieve begeleiding. Een feit is wel dat het aantal cliºnten onder de hoede van SWO gestaag toeneemt. Aantal Sociaal makelaarschap kerngetallen Aanmeldingen Afgehandeld Caseload Het aantal ingezette uren van SWO professionals over de gemeten periode bedraagt 638 uren. De hebben gemaakt maar ook om het sociaal makelaarschap structureel verder vorm te geven. Er zijn 55 vrijwilligers gekoppeld in 2013/2014 aan kwetsbare inwoners die daardoor zelfstandig kunnen blijven wonen, minder eenzaam zijn of zich gesteund voelen bij hun dagelijkse bezigheden of het vinden van een zinvolle dagbesteding en kunnen blijven deelnemen aan het maatschappelijk leven. Vrijwilligers hebben 878 uren ingezet ter ondersteuning van de kwetsbare burgers. In de laatste maanden komt het steeds vaker voor dat er een wachtlijst is voor cliºnten door geringe toeloop van vrijwilligers. Niet alleen is de problematiek van sommige cliºnten niet aantrekkelijk voor vrijwilligers (bijvoorbeeld angst en depressie) maar ook de structurele inzet is niet altijd de wens van een vrijwilliger. Van alle professioneel ingezette uren wordt 140 % aan vrijwillige uren ingezet Aantal profesionele en vrijwillige uren Professionele (SWO) uren Ureninzet vrijwilligers

4 In de volgende evaluatie periode zou het interessant zijn om te meten in hoeverre de inzet van sociaal makelaar en vrijwilligers een besparing oplevert in de zorgkosten. In meerdere situaties is het ons duidelijk geworden dat door de inzet van vrijwilligers de begeleiding van maatschappelijk werk is afgebouwd en ook waar de wijkverpleegkundige geen uren meer in kan zetten, is de taak deels door een vrijwilliger overgenomen. Door de vele positieve geluiden van cliºnten, durven we te veronderstellen dat de begeleiding van de sociaal makelaar en vrijwilligers, zorgt dat inwoners lekkerder in hun vel zitten en daardoor minder beroep doen op professionele zorg. De hulpvragen komen uit allerlei leeftijdscategorieºn, maar vooral van boven de 45 jaar. De 75+ blijven langer in begeleiding van sociaal makelaar en vrijwilliger, degenen tussen 45 en 65 jaar vragen na verloop van tijd minder begeleiding of kan zelfs afgebouwd/afgerond worden. LEEFTIJDSINDELING HULPVRAGERS % % % % % % % In de hieronder getoonde kader is de toename en aanleiding van de casussen af te lezen. Opvallend is het grote aantal gevallen van eenzaamheid. In de meeste situaties is naast eenzaamheid ook sprake van een beperking, chronische ziekte of psychische stoornis. Jaar 12/13* 13/14** Dementie GGZ 4 7 NAH 3 8 Schulden 2 0 Verwaarlozing 1 1 Ernstige ziekte 7 2 Eenzaamheid/ geen netwerk 2 11 Huiselijk geweld 0 2 Overbelaste mantelzorg 0 5 Verst. beperking 2 1 Totaal Behandelde casussen / ** Behandelde casussen /

5 Vanuit het sociaal makelaarschap zijn enkele personen doorgeleid via het VIP doorgeleid naar vrijwilligerswerk. Zij ervaren hierdoor een zinvolle dagbesteding, voelen zich weer deel uit maken van de maatschappij, het draagt bij aan hun welzijn. In nauw overleg is passend vrijwilligerswerk aangeboden en is er na inzet contact gehouden en geºvalueerd. Waarbij het ook voorgekomen is dat het vrijwilligerswerk stop is gezet omdat het niet lukt. Gebleken is dat veel sociaal makelaar cliºnten van dien aard zijn, dat het doen van vrijwilligerswerk lichamelijke of geestelijk te zwaar is. Diverse collega instellingen laten ons weten dat ze tevreden zijn met de inzet van SWO Sociaal Makelaar. De wijkverpleegkundigen weten ons met grote regelmaat te vinden. Zij zijn blij dat door de inzet van vrijwilligers de hulp geboden wordt die zij zo hard nodig achten voor hun cliºnten. Zelf kunnen zij geen gehoor meer geven aan deze hulpvraag door de beperkt beschikbare uren. Onze zorg ligt echter wel bij de toename. De professionals mogen steeds minder uren besteden en ook door voorgenomen bezuinigingen zullen zij steeds minder uren aan cliºnten kunnen besteden en een beroep doen op SWO en haar vrijwilligers. De vragen worden steeds complexer en ook aan vrijwilligerswerk liggen grenzen. Ook de contacten met maatschappelijk werk lopen soepel, zij leggen met grote regelmaat een vraag bij ons neer in de wetenschap dat er gekwalificeerde vrijwilligers ingezet worden bij soms zeer complexe situaties. Zij kunnen hierdoor trajecten afsluiten in de wetenschap dat er goed zorg gedragen wordt door de vrijwilligers en dat deze vrijwilligers begeleidt worden door de co rdinator Sociaal Makelaarschap. De samenwerking met huisarten en praktijkbegeleiders loopt wisselend. Sommige huisartsen weten ons beter te vinden dan anderen. Dat behoeft dus verbetering. Er is voldaan aan de verplichting voor zorg en welzijnsinstellingen om een protocol voor huiselijk geweld op te stellen en te hanteren. Het protocol is aan alle beroepskrachten en vrijwilligers gepresenteerd en zal in het najaar van 2014 ook aan vrijwilligers van andere informele organisaties worden aangeboden. De informatie is toegespitst op ouderen Angstige 65 plusser Via maatschappelijk werk komt het verzoek aan de sociaal makelaar om eens met een meneer te gaan praten. Zijn zoon is onlangs het huis uit gegaan en omdat meneer alleen gericht was op zijn zoon is zijn netwerk erg klein. Nu hij alleen thuis zit, is hij bang dat niemand naar hem omkijkt en hij op enig moment dagenlang levenloos in huis zou liggen. Zo alleen is hij. Het gesprek van de sociaal makelaar gaat over deze angsten en het luisterend oor doet meneer goed. Zoals meneer begrijpt kunnen we geen vrijwilliger vinden die dagelijks bij hem komt controleren, maar het blijkt dat het idee dat er af en toe iemand naar hem omkijkt, helpt. Via via komt de sociaal makelaar in contact met een meneer van vergelijkbare leeftijd die ook al jarenlang in het dorp woont en veel ervaring heeft psychiatrische patiºnten. Samen gaan ze wandelen en halen herinneringen op uit vroegere tijden van het dorp. Daarnaast is meneer in een beweeg programma gekomen van de huisarts. Dubbel actief in korte tijd. Als ik meneer een paar weken later spreek, is hij erg opgelucht. Hij heeft het idee weer onder de mensen D sociaal makelaar samen met de vrijwilliger de cliºnt over de drempel helpt, letterlijk weer naar buiten. Wie weet groeit er een leuk blijvend contact maar het zou ook kunnen zijn dat het op een gegeven moment niet meer nodig is, dat meneer zelf weer contacten legt en er op uit gaat. mishandeling maar geeft ook handvatten voor andere vormen van mishandeling. Er is ook al een beroep op gedaan omdat SWO geconfronteerd werd met gezinssituaties met geweld.

6 Verbeterpunten 2014 zijn grotendeels gerealiseerd: Organisatie van werkprocessen: Bij sociaal Makelaarschap zijn casussen ingevoerd en vrijwilligers opgeschoond in het bestaande cliºntregistratiesysteem, daardoor is er meer inzicht in kengetallen, beschikbare vrijwilligers en inhoudelijke voortgang. Tevens is er duidelijk overzicht in openstaande hulpvragen wat samenwerking en overleg met de ondersteunende vrijwilligers vergemakkelijkt. Cliºnt tevredenheidsonderzoek, voor evaluatie 2014/2015 in de planning. Uitbreiding naamsbekendheid Sociaal Makelaarschap; vergroot door artikelen in weekkrant en gesprekken met zorgpartners, zeker waar is gebleken dat er onduidelijke doorverwijzingen zijn. Werving en opleiding tot deskundige vrijwilligers ; volledig opleidingsprogramma aanwezig n.a.v. inventarisatie bij vrijwilligers en afgestemd op kwaliteitsbehoefte cliºnten. Door complexere hulpvragen worden ook hoger gekwalificeerde vrijwilligers aangetrokken. Opzet vrijwilligerspoule voor kortdurende inzet; via en social media is er goede ervaring opgedaan om snel contact te leggen met vrijwilligers, dit dient echter in 2015 verder uitgewerkt te worden. Structureel cliºntenoverleg met VIP; door de inzet van de ondersteunende vrijwilligers van het VIP ook voor de Sociaal Makelaar en Mantelzorg is een vruchtbare samenwerking opgestart Man met NAH, een overbelaste mantelzorger en vrijwilliger met licht verstandelijke beperking Via het VIP komt de sociaal makelaar te horen dat Prisma een aantal mensen met een licht verstandelijke beperking heeft die graag vrijwilligerswerk doen, zoals een ieder een zinvolle dagbesteding wenst. Zo is er een meneer die graag in de tuin werkt. De sociaal makelaar heeft vele overbelaste mantelzorgers in haar netwerk en koppelde de vraag van Prisma aan een mantelzorger met een grote tuin die zij zelf niet meer verzorgd krijgt. Na de kennismaking is meneer al snel aan de slag gegaan. Iedereen is enthousiast maar al snel zijn er ook lastige situaties. Deze inzet vraagt nog een ruime begeleiding. De vrijwilliger heef moeite met nee zeggen, maakt afspraken die hij vervolgens niet nakomt. Ook de mantelzorger moet wennen aan de hulp en vindt het lastig om haar wensen over te brengen. Goede communicatie en begeleiding is noodzakelijk om deze samenwerking gestalte te geven aan beide kanten.

7 Conclusie en aanbevelingen: Het sociaal makelaarschap vervult een belangrijke intermediaire functie tussen professionele zorgorganisaties en informele zorg. De combinatie met mantelzorgondersteuning maakt adequate hulpverlening mogelijk waardoor er ook een efficiency-slag mogelijk was. De verwachting is dat nu van start is gegaan, via het dorpsteam de inzet van de sociaal makelaar en de vraag naar vrijwilligers gaat toenemen. Op basis van de ervaringsgegevens komen wij tot een volgend advies: - Handhaven combinatie met mantelzorgondersteuning. Dit levert een synergie op vanwege hetzelfde netwerk waarmee wordt samengewerkt. - Gezien het raakvlak met overige welzijnsdiensten de combinatie met SWO/ VIP te handhaven. - Het toe blijven kennen van het aantal formatie-uren voor professionele ondersteuning. Dit om de kwaliteit van werkzaamheden beter te kunnen blijven garanderen en overige werkzaamheden niet in de knel te laten komen. - Met deze formatie-uren wordt tegelijk ook de mantelzorgondersteuning versterkt, mede in het licht van de pilot regelarme zorg. - Inzetten op opleiding en werving van geschikte vrijwilligers die complexe problematiek aan kunnen - Het door ontwikkelen van SIL, samen is leuker; Cliºnten in contact met elkaar te brengen, op basis van een gelijkwaardige vriendschapsrelatie en gedeelde interesse, eenzaamheid verminderen. Verbeterpunten 2015 Sociaal Makelaarschap Efficiºntie en verbeterde samenwerking in werkprocessen door overleg en IT bewerkstelligen Cliºnt tevredenheidsonderzoek Verdere uitbreiding naamsbekendheid en uitleg van dienst Sociaal Makelaarschap Voortgang werving en opleiding tot deskundige vrijwilligers Jong dementerende man gaat samen met vrijwilliger aan de slag De echtgenote van een jong dementerende heeft een rugoperatie gehad. Zij is mantelzorger en ontvangt nu alfahulp totdat zij weer op krachten is. De co rdinator Alfahulp signaleert dat er meer aan de hand is en doet een melding bij de sociaal makelaar. Bij het doorvragen bij de intake komt naar voren dat meneer weinig om handen heeft en weinig zinvolle dagbesteding ervaart. Hij klust graag maar komt hier alleen niet meer aan toe. De sociaal makelaar legt contact de een vrijwilliger van de klussendienst en overlegt of er mogelijkheden zijn om samen met een meneer met dementie te klussen. Deze vrijwilliger wil zich voor meneer inzetten en ze gaan samen op pad. Meneer kan onder begeleiding weer wat klussen verrichten en heeft hij weer plezier in deze werkzaamheden. Het draagt ook bij aan het gevoel van eigenwaarde het gevoel dat hij toch meetelt en nog iets kan. Ook de vrijwilliger geeft aan het leuk te vinden en ervaart het als zinvol. De sociaal makelaar stelt dagbehandeling voor, speciaal voor jong dementerenden in Roosendaal. Meneer is erg enthousiast. Het doet hem goed om weer wat om handen te hebben, contact met andere jonge mensen met dementie te hebben en een zinvolle dagbesteding te ervaren. Hij is is inmiddels positief ge ndiceerd bij het CIZ maar het vervoer naar Roosendaal wordt niet meer vergoed en dat levert een financiºle druk op.

8 Eindadvies volgt Jonge man met dementie is de weg kwijt Een meneer met dementie wil nog niet naar een dagbehandeling. Hij kan echter niet meer alleen gelaten worden. Meneer fietst graag en maakt grote tochten. Hij is al enkele malen verdwaald. Als hij alleen gaat fietsen raakt hij op een gegeven moment de weg kwijt. De mantelzorger voelt zich telkens weer angstig als hij op pad gaat. Eigenlijk gaat het niet meer. Dagbehandeling is al toegekend maar nog niet gestart. Meneer heeft maar een klein gezin. Zijn enige dochter heeft 2 kleine kinderen en kan daardoor niet veel voor haar vader betekenen. Het is onverantwoord om de heer alleen te laten. Echtgenote is als mantelzorger zwaar belast en zit als het ware gevangen in eigen huis. De sociaalmakelaar bespreekt de situatie en plaatst een vacature via het VIP voor een vrijwilliger als fietsmaatje die om kan gaan met iemand met dementie. Zo kan meneer zijn hobby veilig uit oefenen en heeft mevrouw even haar handen vrij. De vrijwilliger is enige maanden bezig en heeft plezier in het vrijwilligerswerk en kan met de beperkingen van meneer omgaan mede door alle informatie die de sociaal makelaar heeft gegeven. Bij de inzet van vrijwilligers is het belangrijk dat er naar een goede dagbesteding gekeken wordt. Dit ook gezien het ziektebeeld dementie waarbij de situatie steeds verder achteruit zal gaan. Wil men de cliºnten zo lang mogelijk thuis laten wonen. Dan is hierbij ook een goede dagbehandeling nodig. Om structuur te bieden en om de mantelzorgers te ontlasten op langere termijn.