Tussenevaluatie uitvoeringskader Wmo dagbesteding Bestedingen van de Dag

Transcriptie

1 Tussenevaluatie uitvoeringskader Wmo dagbesteding Bestedingen van de Dag Gemeente Nederweert, oktober 2018 Foto Nederweert24, twee inwoners bij een toestel in de beweegtuin

2 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Collectieve voorzieningen Collectieve voorziening (zonder professionele ondersteuning) Collectieve voorziening met professionele ondersteuning op afroep en/of met structurele ondersteuning Individuele voorzieningen Individuele voorziening met een beschikking van de gemeente Conclusie en aandachtspunten... 7

3 3 1. Inleiding In 2015 is de nieuwe Wmo wet in werking getreden. Op basis van deze wet zijn gemeenten verantwoordelijk voor het aanbod aan voorzieningen voor mensen met een beperking. Het uitvoeringskader Wmo dagbesteding is opgesteld uitgaande van het beleidsplan maatschappelijk ondersteuning regio Midden-Limburg West Klaar voor de start , dat door de Raad is vastgesteld op 23 september En op 13 december 2016 voor drie jaar is verlengd. Zinvolle dagbesteding zorgt voor mogelijkheden tot ontplooiing en ontmoeting. Het voorkomt achteruitgang en zorgt voor een vast dagritme. Ook kan het vereenzaming voorkomen, het gevoel van eigenwaarde bij mensen vergroten en een belangrijke rol spelen in het zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Voor de mantelzorger is het daarnaast een vorm van respijtzorg. Hij of zij kan het zorgen even aan anderen overlaten. Overbelasting kan hierdoor worden voorkomen. Het is daarom van essentieel belang dat de drempel om gebruik te maken van dagbesteding zo laag mogelijk is. In het uitvoeringskader wordt uitgegaan van de verwachting dat vooral de vraag naar voorzieningen (waarvoor geen beschikking van de gemeente nodig is) de komende jaren zal gaan toenemen. Dit als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen zoals de vergrijzing en de extramuralisering in de zorg waardoor meer (kwetsbare) mensen langer zelfstandig blijven wonen en ten aanzien van het AWBZ verleden minder snel een indicatie voor een individuele voorziening ontvangen. Met het uitvoeringskader willen we een pakket van activiteiten realiseren dat wordt aangeboden en ingezet om participatie van kwetsbare inwoners te bevorderen en/of hun mantelzorgers te ontlasten. Met als doel behoud en bevordering van de eigen kracht en de zelfredzaamheid. De volgende ambitie is daarbij geformuleerd: In de gemeente Nederweert is een dekkend aanbod van dagbestedingsactiviteiten. In iedere kern is een sociaal wijkteam en een informeel deel van het sociaal wijkteam die door inwoners zelf wordt georganiseerd en waarvanuit inwoners naar dagarrangementen worden verwezen. Inwoners nemen verantwoordelijkheid voor elkaar en dragen zorg voor de leefbaarheid van hun eigen kern. Dagbesteding maakt onderdeel uit van een integraal aanbod aan ondersteuning. In iedere kern is een breed aanbod aan dagarrangementen dat gericht is op meerdere doelgroepen. Wat is tot nu toe uitgevoerd en in hoeverre zijn de beoogde doelstellingen bereikt? Deze tussenevaluatie is opgesteld in samenspraak met de consulenten van de steunpunten en de regisseurs leefbaarheid. En het is tot stand gekomen in overleg met het Wmo platform en het steunpunt mantelzorg en vrijwilligerszorg. Verder hebben hieraan bijgedragen de werkgroep mantelzorg, de werkgroep vrijwilligerspunt en de werkgroep eenzaamheid.

4 4 2. Collectieve voorzieningen De collectieve voorzieningen zijn onderverdeeld in voorzieningen met en zonder professionele ondersteuning. Zij zijn in beginsel vrij toegankelijk voor alle inwoners of specifiek bestemd voor een bepaalde doelgroep(en). 2.1 Collectieve voorziening (zonder professionele ondersteuning) Wat is beoogd: Iedere kern heeft een sociaal wijkteam (informeel en formeel deel). Daarnaast zijn er verschillende structurele ontmoetingsactiviteiten/dagarrangementen in de eigen kern waar (kwetsbare) inwoners naar toe (be)geleid kunnen worden. Evaluatie: In alle vijf de kernen (Nederweert kern, Budschop, Ospel, Nederweert-Eind en Leveroy) zijn sociale wijkteams actief (informeel en formeel). De vrijwilligers binnen de steunpunten (informele deel) worden sinds maart 2018 bijgestaan door de regisseurs leefbaarheid. Het steunpunt Ospel heeft een eigen stichting waardoor er een bepaalde structuur is. De andere steunpunten zijn hierin nog zoekende. De vrijwilligers pakken de hulpvragen die zij kunnen afhandelen vrijwel direct op. Dit ondanks dat het aantal vrijwilligers binnen de steunpunten veelal beperkt is. Hierdoor komt er veel op de schouders van dezelfde vrijwilligers terecht. Dat is ook terug te zien bij de verschillende initiatieven/dagarrangementen. De regisseurs leefbaarheid (tot 1 januari 2018 opbouwwerk van Vorkmeer) stimuleren inwoners om te komen met nieuwe leefbaarheidsinitiatieven/ dagarrangementen. Voor leefbaarheidsinitiatieven is dit jaar een aparte stimuleringsregeling gekomen. De aanvragen hiervoor nemen geleidelijk toe. De steunpunten houden een sociale kaart bij van de activiteiten die in hun kerkdorp plaatsvinden. Ook zijn de activiteiten van een kern op een aantal websites van de dorpsraden terug te vinden. Nieuwe vormen van initiatieven/dagarrangementen die in de afgelopen periode zijn ontstaan, zijn bijv. de verschillende Samentuinen 1 en de Inloop 2 in: Nederweert (De Gunnerij) en Leveroy (ook Budschop, Ospel en Nederweert-Eind zijn voornemend een open inloop te realiseren). Verder hebben alle kernen in Nederweert een eetpunt dat door vrijwilligers wordt verzorgd, wekelijks, om de week en/of één keer per maand. Om de mooie initiatieven die zijn ontstaan te kunnen behouden en verder door te ontwikkelen ligt de prioriteit de komende periode bij het vinden, binden en behouden van vrijwilligers. Mede om te voorkomen dat vrijwilligers overbelast raken. Ook bestaande verenigingen en stichtingen richten zich meer dan voorheen op senioren en kwetsbare doelgroepen. Dit vanwege de demografische ontwikkelingen maar ook dankzij de aandacht die hiervoor is (o.a. door de inspiratiecafés, themabijeenkomsten, inzet combinatiefunctionarissen en regisseurs leefbaarheid). Activiteiten voor deze doelgroepen binnen verenigingsverband worden vanaf komend jaar d.m.v. subsidie nog eens extra gestimuleerd. Binnen het nieuwe subsidiebeleid dat ingaat op 1 januari 2019 is hiervoor apart rekening gehouden. Initiatieven voor mensen met een beperking kunnen in aanmerking komen voor een projectsubsidie en verenigingen die voor senioren activiteiten organiseren kunnen in aanmerking komen voor een ledensubsidie van 10.- per lid dat 65 jaar en/of ouder is. 1 Inwoners verbouwen groenten en fruit voor een gezamenlijke opbrengst onder het motto wie meedoet, die oogst. 2 Ontmoetingsplek voor inwoners, waar naast elkaar ontmoeten het leggen van verbindingen centraal staat.

5 5 2.2 Collectieve voorziening met professionele ondersteuning op afroep en/of met structurele ondersteuning Wat is beoogd: Iedere kern heeft naar behoefte dagvoorzieningen waar verschillende doelgroepen terecht kunnen en die door vrijwilligers wordt gedraaid maar waarbij wel professionele ondersteuning op afroep of structureel aanwezig is. Nederweert breed zijn voldoende dagarrangementen die aansluiten op de behoefte van de inwoners. Het aanbod komt overeen met de vraag. Evaluatie: De huiskamer in Nederweert en Ospel is een dagvoorziening waarbij ondersteuning op afroep indien nodig wordt ingezet (maatschappelijk werk, verpleegkundige van Land van Horne). De huiskamers hebben voldoende deelnemers maar hebben over het algemeen nog genoeg ruimte om nieuwe mensen een plek te bieden. De vraag naar dit soort voorzieningen neemt (nog) niet toe. Velen moeten eerst een drempel over. Inwoners voelen zich hiervoor vaak nog te goed. Daartegenover valt op dat de behoefte onder de deelnemers soms hoger ligt. Een aantal deelnemers zou graag vaker per week komen. Dat is op dit moment (nog) niet haalbaar. De onlangs opgestarte inloop initiatieven kunnen hieraan mogelijk gaan bijdragen. Ook komen er steeds meer initiatieven bij waar mensen van deze doelgroep naar toe kunnen gaan. Denk aan de beweegtuin bij Land van Horne waarbij ondersteuning wordt geboden door de beweegcoach, vrijwilligers en fysiotherapeuten. En voor mensen met een verstandelijke beperking (cliënten van PSW) is er een voorziening waarbij zij meehelpen in de openbare ruimte. Verder zien we dat er in de vrijwillige thuiszorg meer vrijwilligers werkzaam zijn, (zorg)vrijwilligers die vaak wekelijks contact hebben met één of meerdere hulpvragers en ze stimuleren om aan bestaande activiteiten mee te doen. Zie onderstaand overzicht van steunpunt mantelzorg en vrijwilligerszorg. Jaar Aantal (zorg)vrijwilligers Het aantal mensen dat een indicatie ontvangt voor een individuele voorziening is in de afgelopen periode min of meer gelijk gebleven. Zie de evaluatie van individuele voorzieningen. Niettemin neemt het aantal 85 plussers flink toe binnen deze voorzieningen. Het aantal mensen tot 85 jaar dat hiervoor een indicatie ontvangt neemt af. Deze mensen zijn vaker aangewezen op de collectieve voorzieningen.

6 6 3. Individuele voorzieningen Individuele voorzieningen zijn er voor mensen met een indicatie waarbij professionele begeleiding noodzakelijk is. De individuele dagvoorzieningen zijn gericht op een zinvolle invulling van de dag als dat de collectieve voorzieningen geen uitkomst hiervoor meer bieden. 3.1 Individuele voorziening met een beschikking van de gemeente Wat is beoogd: Inwoners kunnen voortaan ook terecht in algemene voorzieningen met professionele ondersteuning. Zie 5.2. Hierdoor zal er ruimte binnen de individuele voorzieningen kunnen ontstaan. Verschillende dagopvang organisaties binnen onze gemeente dragen zorg voor tijdelijk verblijf. Hiervoor is rekening gehouden binnen de Inkoop. Evaluatie: Het aantal mensen dat een indicatie heeft voor een dagvoorziening is min of meer gelijk gebleven ten opzichte van voorgaande jaren. Zie onderstaand overzicht. Als peildatum is 1 februari genomen. In 2015 ging de nieuwe Wmo wet in. Mensen met een CIZ indicatie ontvingen dat jaar (nog) een WMO indicatie kon worden gezien als een overgangsjaar In de leeftijdscategorie tot 85 jaar zijn er vanaf 2016 minder indicaties afgegeven. Dit op basis van de criteria van de nieuwe Wmo wet. Het aantal 85+ (begeleiding individueel en/of begeleiding in een groep) is ten opzichte van 2015 verdubbeld. Waren dat er op 1 februari 2015 nog 20 mensen in 2018 zijn dat er 40. Een logisch gevolg van het feit dat mensen ouder worden en steeds langer thuis (kunnen) blijven wonen. En een Wlz indicatie voor het verzorgingshuis minder snel wordt afgegeven. Jaarlijks neemt het aantal inwoners van 85 of ouder verder toe. Zie onderstaand overzicht: Jaar Inwonersaantal 85+ Gemeente Nederweert Verhoudingsgewijs zijn er ten opzichte van 2015 meer mensen van 85 en ouder die gebruik maken van een individuele voorziening (begeleiding individueel en/of begeleiding in een groep). Was dat in ,5 % in 2018 is dat 10,5 % (4 % meer). Ondanks dat is het aantal mensen dat gebruik maakt van een individuele dagvoorziening in totaliteit gelijk gebleven. Het merendeel van de inwoners dat gebruik maakt van een individuele dagvoorziening gaat naar Zorgboerderij Bossershof. Een kwart van de mensen gaat naar een andere zorgboerderij en dan blijft er nog een klein deel over dat kiest voor een andere vorm van dagvoorziening. Inwoners hebben de keuze, er zijn zover bekend geen wachtlijsten. Verder biedt PSW vanaf 1 oktober 2018 in Nederweert dagbesteding aan senioren met een lichte of matige verstandelijke beperking, in hun hiervoor nieuw opgerichte activiteitencentrum. In Weert e.o. zijn echter geen tot weinig mogelijkheden voor tijdelijk verblijf. Alleen crisisopvang wordt geboden. Opvang dat preventief kan worden ingezet om de belastbaarheid van de mantelzorger te verlagen is er niet en/of nauwelijks. Het zorgkantoor is daarom met aanbieders in onderhandeling om meer van dit soort tijdelijk verblijf voorzieningen te realiseren. Buiten de regio Weert e.o. zijn al wel mogelijkheden zoals bijv. het zorghotel in Roermond en de herbergier in Leudal.

7 7 4. Conclusie en aandachtspunten Het aantal mensen dat gebruik maakt van een collectieve en/of individuele voorziening neemt over het algemeen gezien niet of beperkt toe. Uitgaande van de initiatieven die er (al langere tijd) zijn. Er zijn over het algemeen geen wachtlijsten. Nieuwe initiatieven moeten veel moeite doen om vrijwilligers te werven en deelnemers te bereiken. We kunnen uit deze tussenevaluatie opmaken dat er in Nederweert al veel te doen is en in de afgelopen periode is gerealiseerd voor de doelgroepen zoals genoemd in deze notitie. Daarnaast zien we dat veel van deze initiatieven draaien op een beperkte groep aan vrijwilligers. Vaak veelal vrijwilligers die al veel doen voor hun kern, waardoor de druk op deze vrijwilligers toeneemt. Hierover bereiken ons vanuit verschillende hoeken signalen. Uit onderzoek van het PBL (planbureau voor de Leefomgeving) en het SCP (Sociaal Cultureel Planbureau) blijkt daarnaast dat de behoefte aan mantelzorg de komende jaren fors toeneemt maar de bereidheid hiertoe niet mee groeit. Landelijk komen er steeds minder mantelzorgers. Uit de cijfers is op te maken dat momenteel in Nederweert zo n zestien mantelzorgers zich bekommeren over één hoogbejaarde, in 2040 zijn dat er nog zes. Het is om die redenen alleen al belangrijk dat mensen van dagbestedingsinitiatieven gebruik kunnen maken. Ook kan hiermee eenzaamheid en overbelasting van mantelzorgers worden tegengegaan. Mensen worden ouder en blijven langer thuis wonen. Het kan niet anders dan dat er dus een groot potentieel thuis zit en dat die groep alleen maar groter wordt. Inwoners die graag voor een ander wat willen betekenen en/of ergens aan zouden willen deelnemen, maar hiervoor mogelijk eerst een duwtje in de rug nodig hebben. Onze ambitie en doel behoud en bevordering van de eigen kracht en zelfredzaamheid is zo goed als mogelijk behaald als we ook deze mensen goed weten te bereiken en te activeren. In plaats van het realiseren van nieuwe initiatieven ligt de komende tijd de uitdaging vooral bij: het intensiveren en uitbreiden van bestaande initiatieven, het vinden, binden en boeien van vrijwilligers en het bereiken ofwel activeren van de doelgroep..