Projectopdracht Fase 1 Invoering Vennootschapsbelasting voor overheidsondernemingen (Vpb)

Transcriptie

1 Projectopdracht Fase 1 Invoering Vennootschapsbelasting voor overheidsondernemingen (Vpb) Goedkeuring opdrachtgever Naam projectmanager: Naam opdrachtgever: Datum projectopdracht verzonden door projectmanager naar opdrachtgever: Arnold van Kraaij Frank Halsema September 2015 Definitieve versie 16 oktober

2 Inhoud 1 PROJECTDEFINITIE Aanleiding Doelstelling Scope/Afbakening Resultaten 4 2 PROJECTOMSCHRIJVING Complexiteit Prioriteit Afhankelijkheid 5 3 PROJECTORGANISATIE 6 4 AANPAK / WERKVORMEN EN PLANNING Fase I Inventarisatie Vpb-plicht Inleiding Resultaat Te ondernemen stappen en planning Fase 2: kunnen Fase 3: doen 12 5 FINANCIËN 13 6 COMMUNICATIE 14 7 RANDVOORWAARDEN & RISICO S 15 8 BIJLAGEN Opdracht Werkgroep Financiële administratie Opdracht Werkgroep Grondbeleid Verbonden Partijen Samenwerking Vennootschapsbelasting Lokale Overheden Opbouw van de handreikingen, uitgangspunt projectopdracht, schematisch weergegeven 25 2

3 1 PROJECTDEFINITIE 1.1 Aanleiding Met de invoering van de Vennootschapsbelastingplicht voor overheidsondernemingen (hierna: Vpb) vanaf 1 januari 2016 krijgen gemeenten, provincies en waterschappen te maken met het feit dat ze waarschijnlijk voor een deel van hun activiteiten onder de vennootschapsbelastingplicht 1 gaan vallen. Dat geldt ook voor een aantal van onze verbonden partijen. De invoering van de Vpb voor overheidsondernemingen kan voor de Gemeente Utrecht en onze verbonden partijen zelfs ingrijpende gevolgen hebben. Deze betreffen zowel de administratie, de automatisering als het financieel beleid en beheer. Ook zullen er afspraken met de Belastingdienst gemaakt moeten worden. 1.2 Doelstelling Om een goede invoering van de Vpb per 1 januari 2016 te realiseren moeten er de nodige voorbereidingen worden getroffen. Het beoordelen van de belastingplicht, het opstellen van een openingsbalans, het bepalen van de prijsstelling en de fiscale verlies- en winstrekening zijn ingewikkelde en nieuwe thema s, ook voor de gemeente Utrecht. Een goede implementatie is belangrijk en vraagt tijd. Daarom is in het Bestuurlijk Overleg Financiële Verhoudingen van 10 september 2014 tussen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Unie van Waterschappen (UvW) en het Ministerie van Financiën/de Belastingdienst een raamovereenkomst gesloten. Daarin is afgesproken om samen te gaan werken aan de voorbereidingen van de invoering van de vennootschapsbelastingplicht en het vervolg van het implementatietraject (hierna: het koepeloverleg ). Hiermee wordt beoogd om de administratieve lasten van de lokale overheden en de uitvoeringskosten van de Belastingdienst te beperken. Bij het opstellen van deze projectopdracht is gebruik gemaakt van de eerste handreiking die door het koepeloverleg is opgesteld. Door deze handreiking worden we ondersteund bij het plannen en uitvoeren van de werkzaamheden met betrekking tot de invoering van de Vpb voor overheidsondernemingen. De tweede handreiking verschijnt (waarschijnlijk) in september en gaat in op de 2 e fase( 4.2 kunnen ) 1.3 Scope/Afbakening Implementatie van de Vpb-plicht zodat: a) juist, volledig en tijdig aangifte kan worden gedaan (en ook voor het overige voldaan wordt aan de fiscale verplichtingen in relatie tot de introductie van de Vpb); b) de financiële effecten in beeld zijn; 1 Over de met de belastbare overheidsondernemingen behaalde fiscale winst moet vennootschapsbelasting worden betaald. Tot en met een fiscale winst van geldt een tarief van 20%, daar boven 25%. 2 De 2e handreiking is 16 oktober 2015 nog niet gereed 3

4 c) tijdig maatregelen kunnen worden getroffen in de structuur van de organisatie of in de samenwerking met andere organisaties ter beperking van de (financiële) gevolgen en risico s. Let op: Dit project zal niet verantwoordelijk zijn voor de aangifte Dat is de staande organisatie. Voor de aan de gemeente Utrecht verbonden partijen (zoals gemeenschappelijke regelingen, BV s, etc.) is het uitgangspunt dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen voorbereiding op de Vpb-plicht. Eventuele Vpb-plicht bij deze verbonden partijen kan financiële effecten hebben op de financiële huishouding van de verbonden partijen. Het is daarom van belang om onszelf ten minste te laten informeren over voortgang en inhoudelijke conclusies. In dit projectvoorstel wordt er vanuit gegaan dat de verbonden partijen zelf verantwoordelijk zijn voor de implementatie en de effecten van de Vpb binnen hun organisatie en exploitatie. 1.4 Resultaten Deze projectopdracht sluit (zo veel mogelijk) aan bij de fases die worden voorgesteld in de handreiking Samenwerking Vennootschapsbelasting Lokale Overheden (SVLO) zie bijlage 8.5 schematische weergave voor de opbouw van de handreiking. De resultaten voor fase I de inventarisatie fase, zullen zijn: a) De relevante onderdelen van onze organisatie zijn bewust van - en hebben kennis over de gevolgen van de Vpb; b) De activiteiten die een onderneming voor de Vpb vormen zijn geïnventariseerd en getoetst op de toepasbaarheid van de vrijstellingen. c) Er is in kaart gebracht of het - vanuit de realisatie van de strategische doelstellingen - verstandig is om bepaalde activiteiten op een andere wijze vorm te geven of organisatorische aanpassingen door te voeren; d) Er is helderheid over hoe de verbonden partijen, indien relevant, zich voorbereiden op de implementatie van de Vpb en de informatieverstrekking hierover aan de Gemeente Utrecht; 4

5 2 PROJECTOMSCHRIJVING Invoering van de Vennootschapsbelasting (Vpb), Versie 1, fase I Om, projectmatig, de nieuwe fiscale regelgeving te implementeren, is gekozen voor een fasegewijze opbouw van de projectopdracht. Deze fasegewijze opbouw maakt het mogelijk om het opstellen van de projectopdracht in de tijd te spreiden. Hierdoor kan zoveel als mogelijk steeds aangehaakt worden op de meest recente landelijke ontwikkelingen en de producten die worden ontwikkeld in het kader van de eerder genoemde raamovereenkomst. In de eerste versie van deze projectopdracht wordt met name invulling gegeven aan het onderdeel willen uit de handreiking van de SVLO. Meer informatie over de SVLO in bijlage Complexiteit De invoering van de Vpb is een zeer complex project vanwege de vele onduidelijkheden die er nog steeds zijn over de uitleg van de wet. Vpb is voor de meeste organisatie onderdelen en hun medewerkers nieuw. 2.2 Prioriteit De wet is aangenomen en de belastingplicht gaat in per 1 januari Hiermee heeft het project een hoge prioriteit. 2.3 Afhankelijkheid Commissie BBV De commissie BBV (Besluit, begroting en verantwoording) heeft een aantal voorstellen uitgewerkt over de afbakening, definiëring en verslaggevingsregels bij grondexploitaties. De wijzigingen leiden tot meer transparantie, eenduidigheid en een vermindering van de administratieve lasten. Dit kan, effect hebben op de implementatie van de Vpb, o.a. voor het grondebedrijf. Binnen Concern financiën worden de ontwikkelingen gevolgd en de betrokken afdelingen alsmede de projectorganisatie geïnformeerd. 5

6 3 PROJECTORGANISATIE Wethouder Fin. Opdrachtgever Frank Halsema Projectgroep (Projectmanager) Werkgroep Werkgroep Werkgroep grondbeleid Werkgroep Werkgroep inventarisatie & analyse financiële adm. Nog nader in te vullen Nog nader in te vullen Figuur 1 projectorganisatie Politiek verantwoordelijk is Wethouder Kreijkamp, in zijn stafoverleg wordt de voortgang van het project gerapporteerd en hierin worden eventuele dilemma s besproken. Frank Halsema (CM F&C) zal als opdrachtgever wethouder Kreijkamp informeren, zo nodig ondersteund door de projectmanager. Opdrachtgever Frank Halsema De opdrachtgever is er verantwoordelijk voor dat de projectopdracht in lijn ligt met de strategische (fiscale) doelstelling van de organisatie en dat het mandaat van de projectgroep daarbij aansluit. Hij heeft tot taak de plannen en inzet van middelen te faciliteren en goed te keuren. Mogelijke afwijkingen van plannen en inzet van middelen zullen direct worden gemeld en zullen door hem moeten worden geautoriseerd. Hij informeert en legt eventuele dillema s voor aan de directie bedrijfsvoering en de directieraad. Projectmanager (Arnold van Kraaij ) Projectmanager is verantwoordelijk voor het dagelijks management van het project en is eerst verantwoordelijke voor het bereiken van de projectdoelen (resultaten). 6

7 De Projectgroep zal bestaan uit: Arnold van Kraaij, projectmanager Cees de Vries, concern fiscalist F&C Marijn Wolswinkel, financieel adviseur F&C Richard Sessink, trekker werkgroep grondbeleid Dick Melman, trekker werkgroep fin. adm. Gerrie Abel, Business Controller VTH Regina Winkelhuijzen, Ass. Business Controller SW Marijn van Est, communicatie adviseur F&C N.t.b., projectondersteuning De relevante organisatieonderdelen dienen goed aangehaakt te zijn op het project. Hiertoe zal in de communicatie speciale aandacht worden geschonken aan het betrekken van relevante IRM s en Business Controllers. Dit wordt verder uitgewerkt in hoofdstuk 6 Per significante (deel)activiteiten wordt een werkgroep gevormd waarbij een trekker wordt benoemd die tevens lid is van de projectgroep. Dit kan gedurende de looptijd van het project een structureel karakter hebben maar ook tijdelijk van aard zijn. De projectgroep komt bijeen in een samenstelling en periodiciteit, die, afhankelijk van de inhoud van de agenda en actualiteit, nodig is. Werkgroep 1e inventarisatie en analyse. 3 Arnold van Kraaij (trekker) Cees de Vries Marijn Wolswinkel De opdracht van deze werkgroep is beschreven in paragraaf 4.1 Fase I Inventarisatie Vpbplicht. Werkgroep Financiële administratie. Dick Melman, Vakspecialist financiële administratie, Margot Holten, Concernadministrateur Ruud Pannekoek, Vakspecialist financiële administratie Judith van Schaik, Vakspecialist financiële administratie, Medewerkers van de meest betrokken organisatieonderdelen, in ieder geval StadsWerken, UVO, REO/POS/B19 (Grondexploitaties), VTH De aanpak en activiteiten van de werkgroep Financiële administratie is opgenomen in bijlage 8.1. Werkgroep Grondbeleid. Richard Sessink, BC Bureau NegenTien, trekker werkgroep Gemmy Lanting, assistant BC REO Nynke van der Werff, BC POS Äge van Beest, Hoofd Grondzaken REO. 3 Voor resultaten enz. zie fase 1 hoofdstuk 4.1 7

8 Het eindresultaat van fase 1, zijnde volledig afgerond dossier, wordt naar verwachting 1 november 2015 opgeleverd. Eventueel noodzakelijke bestuurlijke besluitvorming wordt uiterlijk 15 oktober aan de opdrachtgever voorgelegd. De beschrijving van de aanpak, activiteiten en (deel)resultaten van de werkgroep Grondbeleid is opgenomen in bijlage 8.2. Werkgroep inrichten organisatie, aangifte proces en rapportagelijnen. Betreft fase 2 kunnen, later in te stellen. De projectmanager doet hiertoe voorstellen aan de opdrachtgever. Werkgroep openingsbalans en waarderingen Betreft fase 2 kunnen, later in te stellen. De projectmanager doet hiertoe voorstellen aan de opdrachtgever Verbonden partijen De aanpak i.v.m. de te behalen resultaat: Er is helderheid over hoe de verbonden partijen, indien relevant, zich voorbereiden op de implementatie van de Vpb en de informatieverstrekking hierover aan de Gemeente Utrecht, zijn opgenomen in bijlage 8.3 8

9 4 AANPAK / WERKVORMEN EN PLANNING 4.1 Fase I Inventarisatie Vpb-plicht Inleiding De Vpb-plicht is aan de orde voor: Directe overheidsondernemingen (waaronder ondernemingen van gemeenschappelijke regelingen) - voor zover met de uitoefening van activiteiten een onderneming wordt gedreven (net zoals voor verenigingen en stichtingen geldt); - een onderneming is een duurzame organisatie van arbeid en kapitaal waarmee wordt deelgenomen aan het economisch verkeer met het oogmerk om winst te behalen. Deze winst moet ook redelijkerwijs te verwachten zijn; - wanneer in concurrentie wordt getreden met private aanbieders is ook sprake van een onderneming. Of er dan feitelijk sprake is van belastingplicht hangt af van of er sprake kan zijn van een bescheiden bestaan. Indirecte overheidsondernemingen - NV s, BV s, coöperaties en verenigingen op coöperatieve grondslag zijn integraal belastingplichtig; - Verenigingen en stichtingen zijn belastingplichtig voor zover deze een onderneming drijven. De volgende objectieve vrijstellingen kunnen gelden 5 : 1. Vrijstelling interne activiteiten: Indien een organisatieonderdeel uitsluitend voor de eigen organisatie werkzaamheden verricht is er geen sprake van een onderneming. Er wordt niet deelgenomen aan het economisch verkeer. Verricht dit organisatiedeel ook diensten aan derden dan zou zonder maatregelen voor het geheel een belastingplicht ontstaan. Door het introduceren van een vrijstelling voor interne activiteiten wordt deze volledige belastingplicht voorkomen. 2. Vrijstelling quasi-inbesteding: Hiervan is sprake als bijvoorbeeld een N.V. - waarvan alle aandelen toebehoren aan de gemeente prestaties verrichten voor deze gemeente. Bijvoorbeeld: de gemeente Utrecht heeft alle ICT-activiteiten ondergebracht in een NV, waarvan zij alle aandelen bezit en deze NV verricht uitsluitend activiteiten voor de gemeente Utrecht. De activiteiten van deze NV vallen onder de quasiinbestedingsvrijstelling. 3. Vrijstelling uitoefening overheidstaken of publiekrechtelijke bevoegdheden: Er is geen definitie opgenomen van het begrip overheidstaak, het betreft een open norm waar in de praktijk invulling aan zal worden gegeven. Wanneer een taak bij (grond)wet is opgelegd of er voor de toepassing van de Wet op de omzetbelasting 1968 wordt gehandeld "als overheid" is hieraan voldaan. Daarnaast geldt voor toepassing van de 4 deze fase betreft werkzaamheden van de werkgroep 1 e inventarisatie & analyse 9

10 vrijstelling als voorwaarde dat met de uitoefening van de overheidstaak niet in concurrentie wordt getreden met private ondernemingen. 4. Vrijstelling samenwerkingsverbanden: Ook hiervoor geldt een vrijstelling mits het samenwerkingsverband reële betekenis heeft. De deelnemers dienen actief te participeren en naar rato van hun participatie bij te dragen in de kosten. Niet alle bestaande samenwerkingsverbanden zullen aan dit vereiste voldoen, zodat kritische toetsing van de huidige regelingen raadzaam is. Voor zover sprake is van een samenwerkingsverband voor onder 1, 2 en3 vermelde activiteiten geldt een vrijstelling tenzij in concurrentie wordt getreden Resultaat Doel van de inventarisatie is om een volledig en juist beeld te hebben van: de activiteiten van zowel de directe- als de indirecte overheidsondernemingen waarvoor Vpb-plicht aan de orde is; het deel van de bovenstaande activiteiten waarvoor een vrijstelling geldt; een inschatting van de bijbehorende Vpb-druk van de activiteiten Te ondernemen stappen en planning Gestart november afronding oktober In de periode november 2014 tot en met februari 2015 zijn de Business Controllers in hoofdlijnen geïnformeerd. - In maart is de Inventarisatie economische activiteiten in verband met de invoering van de VPB voor overheidsondernemingen opgestart (beoogde einddatum eind maart 2015) 1 e reminder , aanleveren 24 april 2015, 2 e reminder (VTH, UVO, M&M, MO en IB) - Voor de grondexploitaties is in eerste instantie een afzonderlijke route gevolgd. Vanwege de grote onduidelijkheid had een inventarisatie nog geen zin. - Juli 2015, 3 partijen gevraagd ondersteuning te bieden in het inventarisatie en analyse proces zodat er na het zomerreces een helder uitgangspunt is voor het verdere traject. Maar ook om aan te tonen richting de Belastingdienst dat er een gedegen proces heeft plaatsgevonden juli is PwC gekozen om dit te gaan uitvoeren. Start 24 juli afronding oktober Verzorgen van een inventarisatie van de activiteiten van de gemeente Utrecht die per 1 januari 2016 onder de Wet modernisering Vpb-plicht overheidsondernemingen mogelijk leiden tot heffing van vennootschapsbelasting 2. De resultaten van dit onderzoek worden vastgelegd in een Excel document, het zogenoemde Vpb-inventarisatiedocument. - Dit document geeft een compleet overzicht van alle activiteiten van de gemeente, deelt deze toe aan zogenoemde clusters en vormt een weergave van de Vpbplichtige (clusters van) activiteiten en een grove inschatting van het daaraan verbonden Vpb-risico, uitgedrukt in een geschat te betalen bedrag aan vennootschapsbelasting, 5 er wordt pas aan een vrijstelling toegekomen nadat is vastgesteld dat met een bepaalde activiteit vanuit fiscale optiek een onderneming wordt gedreven. 10

11 - De stappen die daarbij worden doorlopen (wordt deelgenomen aan het economisch verkeer, is sprake van een onderneming, enz.) worden in het inventarisatiedocument verwerkt. - Dit document vormt daarmee het grondslagendocument waaruit de beoordeling van de al dan niet Vpb-plichtige activiteiten blijkt, - Het Vpb inventarisatiedocument wordt opgesteld op basis van de complete financiële administratie van de gemeente, over een periode van in principe 2 jaar (2013 en 2014). 3. Op basis van het Vpb- inventarisatiedocument wordt een rapport opgesteld waarin voor elk van de onderscheiden clusters van activiteiten gemotiveerd wordt aangegeven of er al dan niet sprake is van Vpb-plicht. - Voor de clusters waarvan blijkt dat Vpb-plicht niet aan de orde is, wordt een toelichting opgenomen waaruit blijkt waarom geen sprake van Vpb-plicht is en welke mogelijke maatregelen kunnen worden genomen om dit zo te houden. - Voor mogelijke Vpb-belaste activiteiten wordt beknopt ingegaan op de mogelijkheden om de omvang van de te betalen vennootschapsbelasting te beperken. Op basis van de totale inventarisatie en het rapport kunnen we ons gaan richten op de activiteiten die naar verwachting daadwerkelijk zullen leiden tot Vpb-heffing en gericht daarop de vervolgfase inzetten. Te denken valt aan het maken van bepaalde (bestuurlijke) keuzes, maar ook het scholen van medewerkers die daadwerkelijk met Vpb-heffing in aanraking kunnen c.q. zullen komen. In het kader van het Convenant Horizontaal Toezicht zullen de uitkomsten van de inventarisatie moeten worden gedeeld met de Belastingdienst. In de rapportage zullen ook aanwijzingen worden opgenomen om de belastingdruk te beperken. In het overleg met de Belastingdienst zullen de gevolgen van de over te nemen adviezen ook moeten worden meegenomen. Te overwegen is dan ook het rapport aan te passen met inbegrip van de opgevolgde adviezen. Het rapport sluit dan ook beter aan met de in te richten fiscale administratie. Na afronding van de inventarisatie en het rapport moeten wij instaat zijn zelf de controle over de Vpb-positie te hebben en houden. De Vpb-impact van wijzigingen in - feiten en omstandigheden - door medewerkers in de organisatie zelf kunnen worden beoordeeld. 4.2 Fase 2: kunnen Inrichten organisatie, rapportagelijnen en inrichten aangifteproces. Inrichten administratie en proces van aangifte Vpb - per ondernemingsactiviteit (begin)balans en V&W-rekening opstellen; - vastleggen procesgang aangifte Vpb en aangeven welke functionaris(sen) per ondernemingsactiviteit verantwoordelijk zijn voor de aangifte. Als deadline voor de openingsbalans (balansen) is gesteld, de sluiting van het boekjaar 2015, met als motivatie dat mutaties die wenselijk zijn voor de verantwoording 2015 worden doorgevoerd. Wordt verder uitgewerkt in de 2 e (en 3 e ) versie van het projectplan. 11

12 4.3 Fase 3: doen Wordt verder uitgewerkt in de 2 e en/of 3 e versie van het projectplan. Aangifte 2016 in het voorjaar van 2017 is geen onderdeel van de projectopdracht maar moet worden opgepakt door de staande organisatie. 12

13 5 FINANCIËN Begroot bedrag De begroting voor uitbesteed werk is De begroting voor overige kosten is Totale begroting Nog uit te werken, mede op basis van informatie uit de diverse werkgroepen - Opleidingen (te financieren uit de beschikbare opleidingsbudgetten van betrokken organisatieonderdelen) - Communicatie - Projectondersteuning: (september 2015 t/m?, 4 uur per week, 56 p/u) - Externe expertise / second opinion bij beleidsvraagstukken - Expertise voor inrichting administratie - Structurele kosten i.v.m. doen van aangiften. - Kosten van waarderingen t.b.v. openingsbalans. - Werkgroep Financiële administratie Pas na de inventarisatie door PWC zal duidelijker zijn wat de omvang van de werkzaamheden zal zijn. Wellicht zal- mede door de lopende reorganisatie van SW en UVO- extra menskracht ingehuurd moeten worden. Voor de methodiek van (extracomptabele) kostentoerekening aan de Vpb plichtige activiteiten zal mogelijk een Vpb fiscalist ingezet moeten worden. Werkgroep Grondbeleid: De ureninzet fase 1 wordt gefinancierd vanuit de lopende begroting van de deelnemers, separaat budget is niet noodzakelijk. Indien fase 2 opgestart moet worden zal het hiervoor benodigde budget onderdeel uitmaken van het plan van aanpak. 13

14 6 COMMUNICATIE Nodig voor de boodschap: (opstellen na uitkomst onderzoek PWC) - Wat is het? - Wat verandert er? - Voor wie? - Hebben we een concreet voorbeeld? Communicatie in fases: 1. Aankondiging dat het komt 2. Hoe werkt het? Voor wie? 3. Heb je vragen? Intern: Betrokkenen: afdeling CF, IB Fin. IRM-ers, Business controllers, Werkgroepen (aan te vullen nadat duidelijker is wat de impact is) Middel: bedrijfsvoeringnieuwsbrief en de werkgroepen Wie moeten het nog meer weten intern? (informatie op intranet) NB Hangt het samen met andere projecten? Extern: Betrokkenen: nog niet in beeld (PWC) Middel: internet en persoonlijk contact Opzet plan als er meer bekend is: a. Inleiding, wat is het en wanneer krijg je er mee te maken? b. Ambitie communicatie, wat willen we bereiken? c. Doelgroepen, voor wie? d. Kernboodschap (makkelijker kunnen we het niet maken;) e. Strategie (uitrol en mijlpalen) f. Middelen: nieuwsbrief, , internet, intranet g. Resultaten (waar staan we aan het eind van dit project? wie neemt het over?) Marijn van Est, communicatieadviseur van o.a. de afdeling. CF. 14

15 7 RANDVOORWAARDEN & RISICO S Randvoorwaarden Randvoorwaarden om het project te kunnen uitvoeren zijn: Voldoende tijd van medewerkers van de gemeente Utrecht bij uit te voeren activiteiten en te bereiken resultaten. Risico's Niet behalen resultaat voor gestelde deadline. Indien dit probleem zich dreigt voor te doen zal dit zo snel mogelijk aan de opdrachtgever worden gerapporteerd. Haalbaarheid van de resultaten c.q. uit te voeren activiteiten. Het kan voorkomen dat de resultaten niet kunnen worden behaald omdat er te weinig middelen zijn om deze binnen de geplande tijd te kunnen realiseren. Men kan bijvoorbeeld denken aan niet tijdig leveren van de benodigde (financiële) informatie. Tevens kan een te drukke agenda van betrokkenen een belemmering vormen voor de haalbaarheid van het project. Het uitvoeren van de dagelijkse activiteiten neemt vaak veel tijd in beslag. Dit kan als gevolg hebben dat er te weinig tijd beschikbaar is om de projecttaken uit te voeren zodat deze tijdig wordt afgerond. De financiële impact van de Vpb op de organisatie en de Vpb - druk is ingeschat op structureel m.i.v. 2016, of dit voldoende is nog onduidelijk. SVLO (zie ook bijlage 8.4) De oplevering van de verschillende ondersteunende producten van de SVLO loopt vertraging op in verband met de vele onduidelijkheden die er nog zijn omtrent de uitleg van de wet. Dit is een onzekerheid voor de vervolgplanning en uitvoering. 15

16 8 BIJLAGEN 8.1 Opdracht Werkgroep Financiële administratie Stand van zaken (augustus 2015) Er is nog veel onduidelijk, zowel in de uitleg van de Vpb wetgeving als het aantal ondernemingen binnen de gemeente die onder de Vpb-plicht zullen vallen. De inventarisatie en het rapport van PWC zal hierover meer duidelijkheid geven. Wel weten we dat de gemeente Vpb-plichtige ondernemingen heeft en dat er een administratie ingericht moet worden die geschikt is om (zie de scope van dit project): juist, volledig en tijdig aangifte te doen. Informatiebijeenkomsten over de Vpb en informatie van andere gemeenten geven aan dat de meest praktische insteek is om de huidige financiële administratie (hierna SAP-administratie) zo min mogelijk aan te passen maar de gegevens die voor de Vpb aangifte van SAP naar Excel (of Access) te downloaden en daar te bewerken. Deze bewerkte gegevens vormen dan de basis voor de VPB aangifte. Te behalen resultaten Inventarisatie van de aandachtspunten die in de 2e fase met name door de werkgroep openingsbalans en waarderingen meegenomen moeten worden om een administratie te realiseren die geschikt is om een juiste, volledig en tijdig aangifte te doen. Het lijkt daarom praktisch om een lid van de werkgroep financiële administratie in deze werkgroep op te nemen. Werkgroep openingsbalans en waarderingen zal nauw samenwerken met de werkgroep financiële administratie omdat de uitkomsten uit de eerstgenoemde werkgroep binnen de financiële administratie praktisch uitgewerkt moeten worden. Uitgangspunten en aanpak (op hoofdlijnen) De werkgroep legt hierover voorstellen voor aan het projectteam waarna deze kunnen wordne vastgesteld door de opdrachtgever. Uitgangspunten: Tenzij de besluitvorming naar aanleiding van het rapport van PWC daar aanleiding voor geeft gaan we uit van een extracomptabele opstelling van de fiscale balans en de V & W-rekening per onderneming. Voor grondexploitaties is het verstandig na te gaan of het softwarepakket waarin de resultaten van de grondexploitaties worden vastgelegd ook voor de Vpb in te richten is c.q. te gebruiken is. Per onderneming wordt een aangifte opgesteld. We gaan na hoe we belangrijkste onderdelen uit de Vpb aangifte (de balans, de resultaatberekening en de vermogensvergelijking) kunnen afleiden vanuit de SAPadministratie. Deze administratie is immers de basis voor de verantwoording van de gemeente. Daarbij zal onderzocht worden welke hulpmiddelen nodig zijn om deze afleiding te kunnen doen. Zoals hierboven al aangegeven is zal het accent komen te liggen op de bewerking van de SAP gegevens in Excel of Access. We gaan daarbij na of aanpassingen 16

17 in SAP (technische of inhoudelijke inrichting) nodig zijn om deze extracomptabele verwerking te vereenvoudigen. Hieronder wordt op 3 onderdelen verder ingezoomd. a) Balans We onderzoeken hoe de SAP balans gesplitst kan worden naar een balansdeel met de niet- Vpb vermogensbestanddelen en één met de Vpb-vermogensbestanddelen (de fiscale balans). We gaan het splitsingsmodel uitwerken aan de hand van de eindbalans Daarbij wordt onderzocht of deze splitsing al in SAP gemaakt kan worden. Hierbij moeten we rekening houden met de regels met betrekking tot de zogenaamde vermogensetikettering. Zodra duidelijk is wat de Vpb-plichtige activiteiten zijn zal met (assistent) Business controllers van de relevante organisatieonderdelen het splitsingsmodel uitgewerkt worden. Dit model zal vervolgens ook gebruikt worden voor de overige activiteiten. b) Resultaatberekening De resultaten van de ondernemingsactiviteiten worden afgeleid van de SAP-administratie. Om tot een fiscaal resultaat te komen moeten daarop nog een aantal correcties worden toegepast waaronder: De overheadkosten moeten worden toegerekend (in de gemeentelijke administratie gebeurt dit niet). Rente en afschrijving van vaste activa worden aangepast aan de fiscale regels Eventuele overige fiscale correctieposten ( mutaties op reserves en voorzieningen, investeringsaftrek en gemengde kosten) moeten worden toegepast. Zodra duidelijk is wat de Vpb ondernemingen zijn zal dit met (assistent) business controllers van de betrokken organisatieonderdelen uitgewerkt worden. Hierboven was al aangegeven dat het voor de grondexploitaties goed is om na te gaan of de fiscale grondslagen in de huidige ( Grex10 )administratie opgenomen kunnen worden. Dit model zal ook gebruikt worden voor de overige activiteiten. c) Vermogensvergelijking In de Vpb aangifte wordt een vermogensvergelijking gemaakt tussen de balansen aan het begin en het einde van het belastingjaar. Dit om vast te stellen dat er het totaal van de resultaten overeenkomt met de vermogenstoename op de fiscale balans. Dit onderdeel is een vrij technisch stuk dat in fase 2 van het project verder uitgewerkt kan worden. De modellen onder a. en b. zullen in fase 2 worden uitgewerkt met financiële medewerkers van de organisatieonderdelen die met de Vpb te maken krijgen. Vooral voor de resultaatberekening is het van belang met name de toerekening van overheadkosten aan de ondernemingsactiviteiten zo juist mogelijk gebeurt en goed onderbouwd wordt. Mogelijk kan aangesloten worden op de huidige methodiek voor extracomptabele kostprijsberekening voor de kostendekkende heffingen (w.o. Rioolheffing en Afvalstoffenheffing). In het project moeten we ook rekening houden met de aanpassing van de BBV voorschriften waar in de brochure Hoofdlijnen vernieuwing Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) onder meer is opgenomen: 17

18 Ook voor de berekening van BTW en integrale Vennootschapsbelasting is een integrale kostprijsbenadering noodzakelijk. Dit dient extracomptabel te geschieden; de kostprijs wordt gebaseerd op de aan het betreffende taakveld toegerekende lasten met een door de raad vastgesteld opslagpercentage voor de overhead Overige aandachtspunten De aangifte dient uiterlijk 1 juni van het volgende jaar ingediend te worden bij de belastingdienst. Gezien de verwachte complexiteit verdiend het aanbeveling standaard uitstel aan te vragen. Voor de Vpb geldt een bewaarplicht, in de verdere uitwerking moet daar rekening mee gehouden worden. Planning Nog in te vullen i.o.m. leden van de werkgroep. 18

19 8.2 Opdracht Werkgroep Grondbeleid Aanleiding Met de invoering van de Vennootschapsbelastingplicht voor overheidsondernemingen (hierna: Vpb) vanaf 1 januari 2016 krijgen gemeentelijke grondbedrijven te maken met het feit dat ze mogelijk voor een deel van hun activiteiten onder de vennootschapsbelastingplicht gaan vallen. Inzet van de gemeente Utrecht is om de Vpb-druk, ook op grondbeleid, en de administratieve lasten maximaal te beperken. Scope/Afbakening De opdracht voor de Werkgroep Grondbeleid kent 2 fasen: Fase 1: Verkenning effect invoering Vpb op grondbedrijf Leveren van een actieve bijdrage aan VNG werkgroep Grondbedrijf; Verkennen van mogelijke consequenties van invoering Vpb bij Grondzaken (REO), grondexploitatie Stationsgebied en Leidsche Rijn. Deelnemen aan projectgroep Vpb Gemeente Utrecht. Beschrijven en rapporteren van de uitkomsten verkenning Vpb Grondbedrijf. Op basis van de uitkomsten van de verkenning Vpb wordt op voorstel van de projectgroep door de opdrachtgever besloten of fase 2 opgestart moet worden. Fase 2: Implementatie van de Vpb-plicht zodat: juist, volledig en tijdig aangifte kan worden gedaan (en ook voor het overige voldaan wordt aan de fiscale verplichtingen in relatie tot de introductie van de Vpb); de financiële effecten in beeld zijn; tijdig maatregelen kunnen worden getroffen in de structuur van de organisatie of in de samenwerking met andere organisaties ter beperking van de (financiële) gevolgen en risico s. Nb. De volgende Verbonden partijen worden meegenomen in de werkzaamheden van de werkgroep Grondbeleid: - Grond Exploitatie Maatschappij Kanaleneiland CV (GEM Kanaleneiland CV), Utrecht - Grond Exploitatie Maatschappij Beheer BV Kanaleneiland (GEM Beheer BV Kanaleneiland) - Grond Exploitatie Maatschappij Vleuterweide Beheer BV (GEM Vleuterweide Beheer BV) - Grond Exploitatie Maatschappij Vleuterweide CV (GEM Vleuterweide CV) Resultaten De resultaten voor fase I de inventarisatie fase, zullen zijn: Actieve bijdrage geleverd aan SVLO sub-werkgroep Grondbedrijf. De relevante onderdelen binnen grondbedrijf zijn bewust van - en hebben kennis over de mogelijke gevolgen van de Vpb. De activiteiten die een onderneming Grondbedrijf voor de Vpb vormen zijn geïnventariseerd en getoetst op de toepasbaarheid van de vrijstellingen. Eindrapportage, via de projectgroep Vpb aan de opdrachtgever Vpb, standpunt gemeente Utrecht inzake relatie Vpb Grondbedrijf. Indien fase 2 implementatie noodzakelijk is bevat de eindrapportage een voorstel hiervoor. 19

20 Organisatie Opdrachtgever voor de opdracht van de werkgroep grondbeleid is projectmanager Vpb Arnold van Kraaij. Hoofd Grondzaken Age van Beest is inhoudelijk verantwoordelijke manager. Afstemming van werkzaamheden en richting wordt afgestemd door trekker van de werkgroep, Richard Sessink, met beiden. De werkgroep bestaat veder uit Gemmy Lanting (REO) en Nynke van der Werff (POS). Uitvoering Bijdrage SVLO-subwerkgroep Grondbedrijf (landelijk) Deelnemen aan overleggen werkgroep en verzorgen van input. Leveren van bijdrage aan opstellen van Handreiking Grondbedrijf; Deelnemen aan overleg met Belastingdienst. Verzorgen van input en afstemming met belanghebbenden Gemeente Utrecht. Kennisopbouw Gemeente Utrecht Verzorgen van voortgangsrapportage aan belanghebbenden. Actief betrekken medewerkers Grondzaken en vertegenwoordiger(s) REO, POS en BNT bij inhoudelijke afwegingen en vraagstukken. Verzorgen van presentatie(s) aan werkoverleggen (Planeconomie) en 6BCO (6- BusinessControlllersOverleg). Vastleggen standpunt Gemeente Utrecht met inhoudelijke onderbouwing uitgangspunten. Opstellen scenario Vpb voor Peilstok BNT, POS en REO. Inventarisatie ondernemersactiviteiten Op basis van voortgang standpuntbepaling Belastingdienst actief onderhouden van overzicht van mogelijke ondernemersactiviteiten Grondbedrijf. Periodiek afstemmen ontwikkelingen overleg Belastingdienst met Hoofd Grondzaken. Eindrapportage Vpb Grondbedrijf (via de projectgroep Vpb aan de opdrachtgever Vpb) Opstellen van eindrapportage met daarin: o Beschrijving standpunt Gemeente Utrecht inzake de mate van ondernemersactiviteiten binnen het Grondbedrijf. o Onderbouwing van de standpunten. o Beschrijven van effect van standpunt, zowel financieel als organisatorisch. o Indien noodzakelijk plan van aanpak fase 2: implementatie Vpb-aangifte Grondbedrijf. o Indien noodzakelijk voorstel voor bestuurlijk gewenste besluitvorming voor moment van inwerkingtreding wetgeving Vpb. Indien nodig c.q. wenselijk zal de werkgroep tussentijds rapporteren en voorstellen doen die via de projectmanager worden aangeboden aan de opdrachtgever. 20

21 Planning De planning is afhankelijk van de voortgang van de voortgang van de SVLO, met name het overleg met de Belastingdienst. Huidige planning met de belastingdienst is standpuntbepaling medio september Vanuit die deadline is de planning voor de resultaten van de werkgroep grondbeleid als volgt: Bijdrage SVLO sub-werkgroep Kennisopbouw Gemeente Utrecht Kennisopbouw Bijdrage Peilstok Inventarisatie ondernemersactiviteiten Eindrapportage Vpb maart oktober april september augustus maart september oktober Fase 2 Implementatie september december Financiën De ureninzet fase 1 wordt gefinancierd vanuit de lopende begroting van de deelnemers, separaat budget is niet noodzakelijk. Indien fase 2 opgestart moet worden zal het hiervoor benodigde budget onderdeel uitmaken van het plan van aanpak. 21

22 8.3 Verbonden Partijen Inleiding zaken De gemeente Utrecht neemt deel aan een groot aantal samenwerkingsverbanden. Die samenwerkingsverbanden kennen een eigen verantwoordelijkheid om te voldoen aan de wet. Een verbonden partij is een zelfstandige entiteit, waarin de gemeente een bestuurlijk en financieel belang heeft. De gemeente heeft zeggenschap in een verbonden partij, hoewel dit uiteraard afhankelijk is van de stemverhoudingen, hoe groot het aandeel is etc. De gemeente wil als deelnemer graag weten hoe het samenwerkingsverband indien relevant Invoering van de Vpb invult en wat eventuele (financiële) risico s en effecten zijn. Toekomstige maatregelen Bij het aangaan van een verbinding heeft de gemeente de mogelijkheid om via de gemeenschappelijke regeling of in statuten diverse onderwerpen te beleggen. Dit zijn bijvoorbeeld de wijze van informatievoorziening (financieel, risico s etc.) en het toezicht (middels een toezichtarrangement). Nadat de verbinding tot stand is gekomen, functioneert de verbonden partij zoals gezegd zelfstandig en kunnen wij geen zaken opleggen of verplichten te doen (omdat daarmee afgeweken wordt van de eerder gemaakte afspraken en daarvoor is dan weer een wijziging van statuten of regeling nodig die langs alle deelnemers moet ). Hoe zij vorm geeft aan de implementatie van de Vpb is dan ook aan de verbonden partij zelf, we kunnen de partijen er alleen op wijze dat deze wetgeving binnenkort op hen afkomt en dat zij daar dan op voorbereid moeten zijn (voor zover van toepassing). Voor nieuwe verbonden partijen is het afwegingskader om te komen tot een verbonden partij aangevuld met een kopje vennootschapsbelasting omdat dit mogelijk van invloed kan zijn op de keuze van de soort verbonden partij. Te behalen resultaten (uit projectplan) Er is helderheid over hoe de verbonden partijen, indien relevant, zich voorbereiden op de implementatie van de Vpb en de informatieverstrekking hierover aan de Gemeente Utrecht; Nb. De volgende Verbonden partijen worden meegenomen in de werkzaamheden van de werkgroep Grondbeleid: - Grond Exploitatie Maatschappij Kanaleneiland CV (GEM Kanaleneiland CV), Utrecht - Grond Exploitatie Maatschappij Beheer BV Kanaleneiland (GEM Beheer BV Kanaleneiland) - Grond Exploitatie Maatschappij Vleuterweide Beheer BV (GEM Vleuterweide Beheer BV) - Grond Exploitatie Maatschappij Vleuterweide CV (GEM Vleuterweide CV) Procesaanpak: 1. De Business Controllers en contactpersonen Verbonden partijen uit het verantwoordelijk Organisatieonderdeel (OO) bevragen naar acties genomen door Verbonden partij i.v.m. invoering Vpb. (actie: Projectmanager. i.o.m. fiscaal adviseurs en Coördinator CF Verbonden partijen, week 43) 2. Indien er geen beeld is bij het betreffende OO of het beeld er is dat de Verbonden partij nog geen actie heeft ondernomen, krijgt het OO de opdracht hier helderheid over te verschaffen. (actie: betreffende OO, week 44-45) 22

23 Helderheid verschaffen. wordt ondersteund door het projectteam d.m.v. het beschikbaar stellen van een (aan de Verbonden partij te verzenden) voorbeeld mail. (actie: fiscaal adviseurs CF, week 43 ) 3. Beoordelen of het beeld, onder 2 verkregen, voldoende is (actie: fiscaal adviseurs CF, week 46) 4. Ingewonnen informatie wordt in een rapportage voorgelegd aan de opdrachtgever. (actie: Projectmanager i.o.m. fiscaal adviseurs CF, week 47-48) 5. Op basis van uitkomsten v.d. bespreking v.d. rapportage worden eventuele vervolgstappen gedefinieerd. (actie: Projectmanager Opdrachtgever, week 48) Benodigde middelen en planning. Zie stappen 1 t/m 5 voor planning. Einddatum, indien er geen vervolgstappen nodig zijn, is 1 december Er zijn vooralsnog geen extra middelen nodig. 23

24 8.4 Samenwerking Vennootschapsbelasting Lokale Overheden De uitwerking van de Vpb is in grote mate afhankelijk van landelijke ontwikkelingen. Om de administratieve last te beperken is de SVLO opgericht. SVLO is een samenwerking tussen Belastingdienst/Ministerie van Financiën, VNG, IPO en de UvW die als doel heeft de nieuwe fiscale verplichtingen in kaart te brengen en overheden te ondersteunen met praktische hulpmiddelen. Vanuit de gemeente Utrecht neemt Marijn Wolswinkel deel aan de klankbordgroep Vpb die door de VNG is ingesteld. Richard Sessink (BC Bureau NegenTien) neemt deel aan de subwerkgroep Grondbedrijf. Stuurgroep Vpb BD/MinFin. IPO VNG UvW Werkgroep marketing Werkgroep implementatie Werkgroep Toezicht Werkgroep fiscaliteit en rechtszekerheid Sub-werkgroep Grondbedrijven Sub-werkgroep GGD-en, enz. Figuur 2 organisatie SVLO De werkgroep marketing richt zich op het bevorderen van het gebruik van de producten die de samenwerking oplevert én op het monitoren van het (verwacht) gebruik van de producten. De werkgroep implementatie biedt handvatten voor de borging van de compliance in de organisatie. De werkgroep bepaalt samen met de werkgroep marketing wat de beste methode is om de standpunten te communiceren. De werkgroep toezicht beschrijft hoe de producten van de samenwerking zullen worden gewogen in het toezicht door de Belastingdienst. Dit leidt tot zogenoemde toezichtarrangementen, waarin staat beschreven hoe het toezicht van de Belastingdienst er in concrete gevallen uit zal zien. De werkgroep fiscaliteit en rechtszekerheid zorgt voor heldere en werkbare standpunten over interpretatie van wetgeving. De werkgroep behandelt vraagstukken zoveel als mogelijk geclusterd. Hierbij kan gedacht worden aan een indeling gebaseerd op de volgende uitgangspunten: 24

25 - fiscale leerstukken: belastingplicht (w.o. ondernemen/beleggen), vrijstellingen, totaalwinst/jaarwinst, openingsbalans; - thematische vraagstukken; bijvoorbeeld: vastgoedexploitatie (grondbedrijf), openbaar vervoer en infrastructuur, parkeerbeheer, afval, sociale werkvoorziening en omgevingsdiensten. De werkgroep bepaalt zelf de onderlinge werkverdeling en kan daarbij subgroepen maken en deskundigen van buiten de werkgroep raadplegen of aan laten sluiten. 8.5 Opbouw van de handreikingen, uitgangspunt projectopdracht, schematisch weergegeven 25