nieuw Dé taal-leesmethode voor groep 3 Breng leren tot leven Vernieuwde didactiek op basis van wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen

Transcriptie

1 Breng leren tot leven nieuw Vernieuwde didactiek op basis van wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen Opbrengstgericht leren met aandacht voor individuele verschillen B Uitgeverij Zwijsen B.V. Antwoordnummer VB Tilburg Gezamenlijk leesplezier, op school én thuis Voor meer informatie: zwijsen.nl (013) Dé taal-leesmethode voor groep 3 Breng leren tot leven

2 Inhoud Wat is nieuw? Wat is nieuw? 2 Veilig leren lezen - betrouwbaar en succesvol 4 Opbouw en organisatie 6 Differentiatie 8 Didactiek 10 Leerlijnen 11 Van kern Start tot Afsluiting 12 Toetsing en evaluatie 26 Overzicht materialen 28 Aansluitende materialen 30 Pennenstreken in groep 3 32 Meer informatie 34 Vernieuwingen in didactiek Focus op kwalitatief sterke teken-klankkoppelingen - Telkens één nieuwe letter per structureerwoord - Verkennen en ordenen in letterfamilies - Oefenen in alle mogelijke lettercombinaties Woordstructuur leren ontdekken en gebruiken Focus op strategieën zoals zoemend lezen Duidelijke koppeling tussen lezen en spellen Nieuwe materialen Veilig & vlot maan én zon Veilig gespeld Werkboekje Start Letterbord en magnetische letterdoos Leerlingsoftware voor leesbevordering en woordenschat Leerlingsoftware voor school én thuis Opbouw en organisatie Kern Start kern 1 t/m 11 kern Afsluiting Leerkrachtassistent en Digiregie samen als hart van de methode Differentiatie Drie aanpakken: maan, ster en zon Uitdagende snuffelopdrachten op alle niveaus Geoptimaliseerde zonlijn Nauwe samenwerking tussen maan en zon 2

3 1. Vernieuwde didactiek op basis van wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen 2. Opbrengstgericht leren met aandacht voor individuele verschillen 3. Gezamenlijk leesplezier, op school én thuis. Het is de hoogste tijd om een eindje te gaan wandelen, vindt Gekkie de geit. Kom je, Kim? roept Sim. We moeten Gekkie uitlaten. Sim is er klaar voor, maar Kim heeft vandaag geen tijd. Ze kijkt om zich heen, zoekt in het zand, in het gras, in de wolken, op de wip. Te druk, zegt Kim. Ik heb vandaag een letter geleerd en die ga ik nu zoeken. Ja maar Kim, Gekkie dan, Gekkie moet..., Maar Kim luistert niet. Gelukt, opa! roept ze. Ik heb een gevonden. Een heel grote. Kim wijst naar de lantaarnpaal. De paal is het streepje en de lamp is puntje. Fantastisch!, zegt opa. 3

4 Veilig leren lezen betrouwbaar en succesvol Veilig leren lezen is al tientallen jaren de meest gebruikte én meest succesvolle taal-leesmethode in groep 3. Recente wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen hebben geleid tot een nieuwe versie. Daarmee geeft u de beste basis aan jonge lezers. Voor alle lezers Bij de start in groep 3 kennen veel kinderen al behoorlijk wat letters. Voor een groot deel is dat te danken aan de kleutergroepen waarin kinderen ruimschoots kennismaken met verhalen, woorden en letters. Het ene kind pikt die kennis sneller op dan het andere. Vandaar dat we in Veilig leren lezen veel aandacht besteden aan zowel risicolezers als vlotte lezers. Door een uitgekiende werkwijze en materiaalkeuze behouden alle leerlingen toch het gevoel samen één groep te vormen. Gestructureerde opbouw De vernieuwde didactiek in Veilig leren lezen kenmerkt zich onder andere door een gestructureerde opbouw van het letteraanbod. Daarbij gaat alle aandacht uit naar het systematisch verkennen van de eigenschappen van letters en klanken en het oefenen van nieuwe letters in woorden met zoveel mogelijk combinaties van bekende letters. Dat zorgt voor betere automatisering van de teken-klankkoppelingen. Dankzij de systematische opbouw komen leerlingen sneller tot het vlot lezen van woorden, zinnetjes en korte teksten. Bovendien bevordert de duidelijke koppeling met spelling het proces van aanvankelijk lezen. Naast technisch lezen en spellen schenkt Veilig leren lezen veel aandacht aan begrijpend lezen, mondelinge taal en woordenschat maar ook leesplezier en creatief schrijven. Op die manier leggen kinderen in groep 3 een stevig fundament voor hun taal-leesontwikkeling. Opbrengstgericht werken Met Veilig leren lezen kunt u volledig opbrengstgericht werken. Dat doet u door hoge doelen te stellen, gericht hieraan te werken en leerlingen systematisch te volgen in hun vorderingen. 4

5 Veilig leren lezen biedt u de mogelijkheid om systematisch uw toetsgegevens te analyseren en die te gebruiken om elk kind optimale leerresultaten te laten behalen. Maximale ondersteuning De online programma s Leerkrachtassistent en Digiregie vormen het hart van de methode. Hiermee brengt u de kwaliteit van het aanvankelijk leesonderwijs naar een nog hoger niveau. U geeft effectieve instructie, interactieve lessen en een directe en doeltreffende terugkoppeling. Op basis van de toetsresultaten kunt u niet alleen de leesontwikkeling van uw leerlingen volgen, maar er ook daadwerkelijk op sturen. Beide programma s maken u het werken met Veilig leren lezen bijzonder eenvoudig. Ouderbetrokkenheid Met Veilig leren lezen kunt u ook ouders gemakkelijk betrekken bij het leerproces van hun kind. Dankzij een thuisversie van de leerlingsoftware kunnen uw leerlingen thuis werken met software die exact aansluit bij wat ze op school krijgen aangeboden. Ouders kunnen zelf de vorderingen volgen die hun kind maakt met de thuissoftware. Daarnaast biedt Digiregie de mogelijkheid om ouders te informeren over de vorderingen die hun kind maakt op school. Haalbaar leesonderwijs De doordachte opzet van de methode, met daarbij aandacht voor een goed klassenmanagement, biedt u de juiste ondersteuning om op maat leesonderwijs aan uw leerlingen te kunnen geven. Met Digiregie hebt u ook de mogelijkheid om binnen de grenzen van belangrijke toetsmomenten de jaarplanning flexibel aan te passen aan uw eigen situatie. 5

6 Opbouw en organisatie Veilig leren lezen begint met kern Start, daarna volgen kern 1 t/m 11 en u eindigt het schooljaar met kern Afsluiting. Het totale programma beslaat 34 schoolweken, exclusief kern Afsluiting. U hebt daarmee voldoende tijd om de methode volledig af te ronden, of uw schoolregio nu een kort of langer schooljaar kent. De Leerkrachtassistent en Digiregie vormen het hart van de methode en behoren dan ook tot het basispakket van de materialen. U kunt eenvoudig thuis uw lessen voorbereiden en dus veel tijd besparen, omdat alles online staat. Doordat Digiregie leerlingresultaten doorgeeft aan de Leerkrachtassistent, kunt u bovendien uw instructie op maat geven. Flexibele jaarplanning Kern Start twee weken Kern 1-6 per kern twee weken Kern 7-11 per kern drie weken Elke kern sluit af met twee facultatieve herhalingsen toetsdagen. U bepaalt zelf of u deze dagen nodig hebt of niet, afhankelijk van uw groep. U kunt de inhoud van de Leerkrachtassistent voor deze twee dagen zelf samenstellen, al naar gelang de behoefte van uw leerlingen. Leerkrachtassistent Met de Leerkrachtassistent geeft u op een aantrekkelijke manier les op het digitale schoolbord. Alle basismaterialen waarmee uw leerlingen werken, zijn in in dit online softwareprogramma opgenomen. De Leerkrachtassistent biedt in gestructureerde vorm overzicht en ondersteuning van uw leesonderwijs. Van het inzoomen op woorden van het ankerverhaal tot het maken van een woordweb en van een auditief dictee tot het flitsen van letters en woorden. Als een letter via de instructie met de Leerkrachtassistent aan bod geweest is, kunt u de letter vanuit de Leerkachtassistent meteen vrijgeven in de leerling-software. Leerlingen kunnen er dus direct mee oefenen. Kern Afsluiting flexibel programma De duur van deze kern is afhankelijk van de vakantiespreiding per schoolregio en van het aantal herhalings- en toetsdagen dat u hebt gebruikt gedurende het schooljaar. 6

7 Digiregie Opzet lessen Het online registratie- en planningsprogramma Digiregie helpt u bij het voorbereiden en monitoren van uw onderwijs en geeft op deze manier ondersteuning bij het opbrengstgericht werken. In Digiregie is de Toetssite Veilig leren lezen integraal opgenomen. Daarmee kunt u eenvoudig resultaten invoeren en analyseren. Bovendien krijgt u adviezen voor de leesontwikkeling, die u helpen uw leerlingen op maat te begeleiden. Op basis van de gegevens in Digiregie richt u uw onderwijs in.* Digiregie In de tijdsbesteding per dag volgen we het advies van de PO-Raad, zoals aangegeven in de kwaliteitskaart Tijd voor aanvankelijk lezen. Per week besteedt u 480 minuten aan Veilig leren lezen ofwel 95 minuten per dag. De hoeveelheid tijd die aan lezen wordt besteed is zeer bepalend voor de leeropbrengst. De tijd per dag is onderverdeeld in: basisles 50 minuten basiskwartier 15 minuten integratieles 30 minuten extra stertijd 15 minuten (facultatief) Leerkracht assistent Leerlingsoftware voor school en thuis De verschillende programma s werken optimaal samen. Zo geeft Digiregie de letterkennis van uw leerlingen door aan de Leerkrachtassistent waardoor u uw instructie op maat kunt maken. Ook is er vanuit Digiregie uitwisseling met de leerlingsoftware zodat uw leerlingen adaptieve oefeningen krijgen. Nog méér in Digiregie In Digiregie zijn bovendien de volledig digitale handleiding, op maat te maken jaarplanningen en actuele kopieerbladen opgenomen. Via Digiregie beheert u ook de leerlingsoftware en kunt u de oefenresultaten inzien. *Zie ook pagina 26 en 27. 7

8 Differentiatie Met Veilig leren lezen kunt u uiteraard inspelen op de niveauverschillen binnen uw groep. De methode werkt met twee leerlijnen (maanlijn en zonlijn) en drie aanpakken (maan, ster, zon). Tussen de leerlijnen is er altijd een nauwe verbinding in instructie en materialen. Zon Met leerlingen die al beschikken over een volledige letterkennis, kunt u een zongroep vormen. Aan het eind van kern Start bepaalt u door toetsing welke leerlingen de leerlijn zon gaan volgen. Naast volledige letterkennis vragen we van deze leerlingen ook een vlotte beheersing van de letters en het voldoende vlot kunnen lezen van klankzuivere woorden met een medeklinker-klinker-medeklinker structuur. Bovendien is het belangrijk dat zij zelfstandig kunnen werken. Leerlingen die de zonlijn volgen, werken veelal zelfstandig in leesboekjes en werkboekjes met leerstof op een hoger niveau. In de nieuwe versie van Veilig leren lezen krijgen deze leerlingen een eigen werkinstructie. Aan het eind van de les is er ook een duidelijke terugkoppeling naar het werk van deze leerlingen. Maan Leerlingen met een normale leesontwikkeling volgen de leerlijn maan. Ster Leerlingen met een moeizame leesontwikkeling volgen eveneens de maanlijn, maar krijgen extra aandacht in de vorm van preteaching, verlengde instructie en begeleide oefening. 8

9 geen kopieermateriaal Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg Op eigen niveau en toch samen! Samen lezen is belangrijk en werkt motiverend. In kern 1 t/m 6 zijn er samenleesteksten opgenomen in de leesboekjes met afwisselend een tekstgedeelte voor maan en voor zon. Daarnaast hebben de leesboekjes een relatie met wat de leerlingen in de maangroep leren. Als de maangroep in de instructieles de p van kip leert, leest de zongroep in het leesboekje zon en het werkboekje zon een verhaal of informatieve tekst óver kip. Aan het eind van de les kunnen leerlingen uit de zongroep vertellen wat ze hebben gelezen over dit onderwerp. Dit zorgt ervoor dat de zongroep betrokken blijft bij het onderwijs dat de overige leerlingen ontvangen, terwijl ze toch voldoende uitdaging krijgen in leermaterialen op hun eigen niveau.??? 1 p p p p 9

10 Didactiek Veilig leren lezen kenmerkt zich onder andere door een gestructureerde opbouw van het letteraanbod. Leerlingen leren nieuwe letters in een context van bekende letters, ze verkennen en ordenen de nieuwe letters en klanken en maken nieuwe woorden met bekende letters in zoveel mogelijk combinaties. Dat zorgt voor teken-klankkoppelingen. Dankzij de systematische opbouw komen ze sneller tot het vlot lezen van woorden, zinnetjes en korte teksten. Bovendien is de aanpak van lezen sterk gekoppeld aan spelling wat het proces van aanvankelijk lezen bevordert. Van één nieuwe letter naar nieuwe woorden Om correct en vlot te kunnen lezen, is een sterke verbinding tussen letters en klanken cruciaal. In Veilig leren lezen schenken we daarom bijzondere aandacht aan het systematisch inslijpen van teken-klankkoppelingen. De klank van het structureerwoord is hierbij het startpunt. Elk nieuw structureerwoord bevat slechts één nieuwe klank/letter. De rest van het woord bestaat uit klanken en letters die al bekend zijn bij de leerlingen. Door in de structureerwoorden een letter te vervangen of weg te laten, ontstaan weer nieuwe woorden. Door gebruik te maken van overeenkomsten en verschillen tussen woorden en geoefende lettercombinaties systematisch in nieuwe woorden te herhalen, krijgen uw leerlingen inzicht in de structuur van woorden. Dit inzicht kunnen ze toepassen bij het lezen en spellen van nieuwe woorden. Verkennen en ordenen Leerlingen verkennen de letters vanuit verschillende invalshoeken: luisteren, kijken, schrijven, voelen en ordenen. Op een actieve manier maken ze de koppeling tussen de kerneigenschappen van de klank en de letter. Ook bieden we leerlingen extra houvast door de letters te ordenen in vier letterfamilies. Dit maakt hen sneller bewust van de eigenschappen van letters en klanken en geeft hen inzicht in de woordstructuur. Tijdens het lezen en de spelling van woorden ervaren ze daar veel steun bij. Vervolgens lezen en spellen ze de letters in nieuwe woorden in zoveel mogelijk lettercombinaties en in zoveel mogelijk posities. Dit versterkt de teken-klankkoppelingen. start : ik - kim - sim kern 1: kip - aap - raak - rem - vis kern 2: maan - pet - meet - been - boot kern 3: doos - doek - zee - ijs - haar kern 4: wip - zon - zak - bus - jas kern 5: jeuk - ziek - lijm - hout - vuur kern 6: mug - saus - muis - duif - geit Focus op strategieën als zoemend lezen In de methode speelt het zoemend lezen een belangrijke rol als strategie. Door niet vast te houden aan het hakken en plakken zetten leerlingen sneller de stap naar het direct lezen van groepen letters. Zo kunnen ze een woord sneller in zijn geheel lezen in plaats van spellend. Het hakken blijft een belangrijke strategie, maar dan in de vorm van auditieve analyse voor het spellen. En dus niet voor het lezen. Het zoemend lezen houdt in dat een leerling tijdens het lezen van een woord de klanken van het woord aanhoudt én verbindt, bijvoorbeeld in vvvisss. Voor klanken die niet zijn aan te houden, zoals de p, leren kinderen hun mondstand klaar te zetten. 10

11 Leerlijnen In Veilig leren lezen zijn de leerlijnen voor schriftelijke en mondelinge taal stevig verankerd. Technisch lezen: er is al vanaf kern Start aandacht voor het lezen van nieuwe woorden. De leerlingen gaan ook al vanaf het begin zinnen lezen. Hierdoor ervaren ze dat ze echt aan het lezen zijn en het biedt hen veel mogelijkheden om de leesvaardigheid te automatiseren. Een belangrijke rol hierin speelt Veilig & vlot. In de leerlingsoftware technisch lezen oefenen de leerlingen zelf op de computer of tablet. Spelling: het aanleren van de spellingvaardigheid is sterk gekoppeld aan het aanleren van de leesvaardigheid. Spellen biedt immers een sterke ondersteuning voor het lezen. Tijdens het spellen, bij voorkeur gecombineerd met het schrijven, moeten leerlingen elke klank actief omzetten in een letter. Dat bevordert de kwaliteit van klank-teken- en tekenklankkoppelingen. De leerlijn spelling is voor de maan- en zonlijn gelijk. Het schrijven van de letters biedt namelijk een sterke basis voor het goed inslijpen van de juiste spelling en het toepassen van de spellingstrategieën. Dit leerproces is óók voor de betere of excellente lezers van belang. De spellinglijn biedt uiteraard voldoende uitdaging voor de betere spellers. Begrijpend lezen: in deze leerlijn wordt vooral gewerkt aan strategieën om leerlingen inzicht te geven in relaties tussen woorden en zinnen. In de werkboekjes leren ze op een gevarieerde wijze kennismaken met oefeningen op woord-, zinsen tekst-niveau. Het aanleren van verwijs- en signaalwoorden staat daarbij centraal, bijvoorbeeld maar, want, hij, zij, deze, die, dat, hierop. Zo stimuleren we het verbale begrip en reiken we leerlingen hulpmiddelen aan om relaties tussen zinnen binnen een tekst te begrijpen. Bij de teksten die de leerlingen lezen in de leesboekjes, werken we verder aan strategieën ter voorbereiding op het begrijpend lezen. We leggen daarbij het accent op verhaalstructuur en verhaalanalyse (wie-wat-waarom-vragen, maar ook probleem-hoe oplossen en hoofdfiguren-bijfiguren ) en op het gebruikmaken van voorkennis. Woordenschat: met Veilig leren lezen werkt u gericht aan het uitbreiden van de woordenschat van uw leerlingen. Dat doet u onder andere met de woorden uit de ankerverhalen die bij elke kern horen en met woorden die gerelateerd zijn aan het thema van de kern. Met de Leerkrachtassistent kunt u op het digibord telkens nieuwe woorden tonen en op diverse wijzen aan de orde stellen. Uw leerlingen oefenen ook zelf met de leerlingsoftware woordenschat. Spreken en luisteren: in de lessen met een toegepast karakter, de integratielessen, werkt u gericht aan doelen voor spreken en luisteren. Hierbij komen zowel gespreksvaardigheden, luistervaardigheden als vaardigheden voor vertellen en presenteren aan bod. Leesbevordering: naast bovenstaande leerlijnen schenkt Veilig leren lezen ook veel aandacht aan leesbeleving. Dit gebeurt met vragen die ingaan op de eigen ervaringen van kinderen met betrekking tot onderwerpen uit het ankerverhaal. In de leerlingsoftware leesbevordering beantwoorden de leerlingen met name dit soort vragen naar aanleiding van gelezen boeken. Met behulp van de Leerkrachtassistent kunt u de antwoorden klassikaal bespreken. 11

12 Van kern Start tot Afsluiting Ankers en thema s Elke kern begint met een ankerverhaal waarmee u het thema van de kern introduceert. Het voorlezen van de ankerverhalen draagt bij aan het uitbreiden van de woordenschat. De platen van de ankers zijn opgenomen in de Leerkrachtassistent. In kern Start maken de leerlingen kennis met een plein waarop zeven huizen staan. Ook dat van Kim en haar opa en hun geit Gekkie. Opa heeft een opvallende pet. Dat is zijn verzinsels-pet, waaruit hij de (anker)verhalen tovert die gaan over de mensen die aan het plein wonen. Tot en met kern 6 volgen de kinderen in de ankerverhalen de belevenissen op dit plein in de seizoenen zomer, herfst en winter. In kern 7-11 biedt u losstaande verhalen aan. De ankerverhalen hebben daar een relatie met het leesboekje maan en zon van de betreffende kern. In kern Afsluiting keren Kim en haar opa weer terug in het ankerverhaal. Kim en opa gaan op zoek naar verhalen. In deze kern kijkt u met de leerlingen terug op wat ze in het afgelopen schooljaar hebben geleerd. Verder biedt kern Afsluiting mogelijkheden om bepaalde zaken te herhalen. U stabiliseert de kennis die uw leerlingen de voorgaande kernen hebben opgedaan, zodat ze een goede basis hebben voor groep 4. Een heel belangrijk doel van deze kern is om uw leerlingen te stimuleren om óók in de zomervakantie te blijven lezen. Dit om het zogenoemde zomerverval te voorkomen. 12

13 De thema s Start Jij en ik kern 1 Beestenboel kern 2 Dag en nacht kern 3 Hoe voel jij je? kern 4 Waar woon jij? kern 5 Mag dat wel? kern 6 Verhalen in je buik kern 7 Spannend! kern 8 Wat kan jij? kern 9 Hoe kan dat? kern 10 Kijk eens om je heen kern 11 Wat bewaar jij? Afsluiting Een wereld vol boeken 13

14 Werkboekje Start In kern Start werken alle leerlingen in hetzelfde werkboekje. Hierin wordt nog geen onderscheid gemaakt tussen de maanlijn en zonlijn. Het werkboekje is bedoeld om de leerlingen kennis te laten maken met de werkwijze en materialen van Veilig leren lezen. Ze maken oefeningen op hun eigen niveau, maar er is ook ruimte voor differentiatie. Bovendien bieden de opdrachten in het werkboekje mogelijkheden om de verschillen tussen leerlingen te observeren. Aan het eind van kern Start wordt aan de hand van toetsing bepaald welke leerlingen geschikt zijn voor het volgen van de zonlijn. 14

15 Veilig & vlot Veilig & vlot behoort tot het belangrijkste basismateriaal van de leerlingen. Er is telkens één Veilig & vlotboekje per kern en er is zowel een maan- als een zonversie. Aan elke aangeleerde letter worden in Veilig & vlot in totaal zes pagina s besteed. inslijpen nieuwe letter. automatiseringspagina (lezen op tempo), woordrijtjes van woorden met letters die al bekend zijn en enkele zinnen. herhaalpagina, woordrijtjes en tekst waarin woorden voorkomen met letters die de leerlingen al kennen, inclusief de nieuwe letter. automatiserings-transferpagina, deze pagina is bedoeld om te zien of kinderen ook nieuwe woorden met bekende woorddelen op tempo kunnen lezen. Op deze pagina staan woordrijtjes en tekst, waarin (nieuwe) woorden voorkomen die zijn samengesteld uit eerder geoefende woorddelen. extra herhaalpagina, tekst met woorden met bekende letters, inclusief de nieuwe letter. snuffelpagina, woordrijtjes en zinnen die uitdaging bieden met datgene wat geleerd is, onder andere het lezen van clusterwoorden of een tekst met clusterwoorden. 15

16 Leesboekjes In kern 1 t/m 6 lezen alle leerlingen in een leesboekje. In dit leesboekje staan samenleespagina s met onderaan een picto maan én zon. De zwarte tekst wordt gelezen door leerlingen die de maanaanpak volgen, de blauwe tekst door leerlingen die de zonlijn volgen. Er zijn ook zelfleespagina s voor leerlingen in de maangroep. Het gaat in de leesboekjes vooral om leesplezier. Daarom ligt het leestechnisch niveau van de teksten 1 kern lager, zodat alle kinderen de teksten zonder problemen kunnen lezen. De leerlingen in de zongroep hebben daarnaast nog een eigen leesboekje. In elk leesboekje van kern start t/m kern 6 is ook een pagina Boekenpraat opgenomen. Naar aanleiding hiervan praten de leerlingen met elkaar over boeken. 16

17 In kern 7 t/m 11 hebben de leerlingen die de maanlijn volgen een eigen leesboekje maan en de zongroep heeft een eigen leesboekje zon. De inhoud van beide leesboekjes sluit aan op het ankerverhaal. Dit maakt het voor alle leerlingen interessant om in de gezamenlijke afronding van de les te vertellen over wat ze gelezen hebben in hun eigen boekje. Voor kern Afsluiting is er een leesboekje toneelllezen voor maan en zon. 17

18 Werkboekjes Vanaf kern 1 zijn er aparte werkboekjes maan en zon. De werkboekjes bevatten opdrachten voor technisch lezen, begrijpend lezen en spelling. Op elke eerste pagina van het werkboekje maan staat het letterblad. Hierop zien de leerlingen welke letters al zijn aangeboden, welke letters ze in de betreffende kern leren en welke letters ze in de volgende kernen zullen leren. Op de laatste pagina van het werkboekje kern 1-6 staat een leuk letterversje. 18

19 vll_vg_k9.indd :35:56 18 ij oe z j o ij oo b e aa g s w p o oo veilig gespeld 3 veilig gespeld 9 veilig gespeld 11 ij oe oo e oo e z h h k uu t k uu t oe d ij d r oe d r oe h h h h z d n j ij n j ij oe z b m b m d p p ij d ij aa o i aa o i z h z w z w Veilig gespeld Ook Veilig gespeld behoort tot het basismateriaal van uw leerlingen. Hiermee oefenen ze het spellen van woorden en zinnen. Bij elke kern hoort een Veilig gespeld boekje waar uw leerlingen in tweetallen of individueel mee werken. Het boekje is bestemd voor zowel maan als zon omdat het spellen een sterke basis biedt voor het lezen. Daarnaast maakt Veilig gespeld de koppeling met het schrijven mogelijk. Bovendien wordt er ingezet op het leren van spellingstrategieën. Dit leerproces is óók voor de betere of excellente lezers van belang. Veilig gespeld biedt voldoende uitdaging voor de betere spellers dankzij de snuffelpagina s met moeilijkere woordtypen. Kas speelt op de blokfluit. Jans doet vers hooi in het hok. De munt moet in de kar. De bosbes groeit aan een struik. Tom zaagt een stuk van de plank. Wat hoor ik in de gang? 17 19

20 Letterbord Bij het aanbieden van een nieuwe letter maakt u gebruik van het klassikale Letterbord. Op dit bord worden 34 magnetische letterkaartjes geplaatst: één nieuwe letter per structureerwoord. Deze letters zijn ingedeeld in vier letterfamilies: korte klinkers, lange klinkers, tweetekenklinkers en medeklinkers. Eenzelfde indeling vinden de leerlingen terug op het letterblad in de werkboekjes van kern Start t/m kern 6 en in de magnetische letterdoos. Het letterbord gebruikt u vooral in kern Start t/m kern 6. Maar ook in kern 7 en 8 kunt u het letterbord inzetten bij het aanleren van de sch, ng, nk, en ch. 20

21 Magnetische letterdoos De letterdoos ondersteunt het ordenen in de letterfamilies om het inzicht in de eigenschappen van letters en klanken te versterken en teken-klankkoppelingen beter in te slijpen. De magnetische letterdoos bevat alle letters die in de methode worden aangeboden. De leerlingen kunnen in alle kernen met de letterdoos werken. Allereerst voor het maken van letter-, woord- en zinsdictees. Ze gebruiken de doos ook in combinatie met Veilig gespeld dat ontwikkeld is voor het spellen van woorden en zinnen. Tenslotte maken de kinderen er hun creatieve schrijfopdrachten mee. De letters zijn aan beide zijden magnetisch. Hierdoor blijven alle letters keurig op hun plaats, óók als de doos wordt omgekeerd. 21

22 Wandplaten Bij de nieuwe Veilig leren lezen horen uiteraard ook 34 nieuwe wandplaten. Welke structureerwoorden biedt u aan? kern ik - kim - sim kern kip - aap - raak - rem - vis kern maan - pet - meet - been - boot kern doos - doek - zee - ijs - haar kern wip - zon - zak - bus - jas kern jeuk - ziek - lijm - hout - vuur kern mug - saus - muis - duif - geit 22

23 Leerlingsoftware Bij Veilig leren lezen hoort uiteraard rijke, gevarieerde educatieve leerlingsoftware. Deze software is te gebruiken op de computers op school, maar ook thuis en op een tablet. Het gaat om één programma waarin drie leerlijnen worden geoefend: technisch lezen en spellen, begrijpend lezen woordenschat leesbevordering. Als leerkracht bepaalt u zelf welke leerling u met welk onderdeel laat oefenen. Moet een leerling bijvoorbeeld werken aan lezen en spellen? Dan zet u dat onderdeel van het programma open. Een unieke, adaptieve toepassing zorgt ervoor dat de programma s de leesontwikkeling van de leerlingen precies bijhouden. De adaptiviteit zit in het aanbieden van woorden met vooral letters die leerlingen nog niet goed kennen. Alle leerlingen oefenen standaard met de letters die zijn aangeboden in de methode. Als die verplichte basisoefeningen zijn afgerond, kunnen ze keuze-oefeningen maken. Daarin krijgen de leerlingen ook letters aangeboden die ze zelf nog extra kennen en oefeningen met uitdagendere woordtypen, zoals woorden met medeklinkerclusters. Beloning Een beloningssysteem stimuleert de leerlingen om bepaalde oefeningen eerst te maken. Met deze oefeningen kunnen ze punten winnen en dat verleidt hen om die eerst af te werken. Zoem de bij begeleidt de leerlingen in het programma en beloont hen met grappige animaties. 23

24 Handleiding Basisles Goed taal- en leesonderwijs in groep 3 vergt een tijdsbesteding van 95 minuten per dag. Dat is het advies van de PO-Raad. Veilig leren lezen verdeelt de geadviseerde onderwijstijd in drie onderdelen: basisles, basiskwartier, integratieles. Kenmerkend voor de basisles en het basiskwartier is dat de inhoud zich richt op het verwerven van een goede, technische lees- en spellingvaardigheid. De basisles bestaat uit vier lesfasen: introductie, instructie, verlengde instructie en zelfstandig werken, afronding. Differentiatie vindt plaats in de vorm van drie verschillende aanpakken: maan-aanpak voor methodevolgers, ster-aanpak voor risicolezers, zon-aanpak voor excellente lezers. In de handleiding vindt u een overzichtelijke beschrijving van elk lesonderdeel. Welke letter leren we vandaag? U ziet ook de bijbehorende wandplaat die u in de klas ophangt. De lesdoelen voor zowel ster, maan als zon staan duidelijk omschreven. U hebt een handig overzicht van de materialen waarmee u en uw leerlingen tijdens deze les werken. Er staan ook suggesties in die u kunt gebruiken tijdens de les. Na de aparte werkinstructie zon laat u uw zongroep zelfstandig aan de slag gaan. 24

25 Handleiding Integratieles Integratielessen hebben een heel ander karakter dan basislessen. Integratielessen zijn niet gericht op technische vaardigheden, zoals technisch lezen en spelling. De inhoud van integratielessen is gericht op: ontwikkelen van plezier in lezen, interactief voorlezen, ontwikkelen van verhaalbegrip, mondelinge taal en uitbreiding van de woordenschat. De integratieles kent de volgende opbouw: introductie, leskern, afronding. Alle leerlingen van de drie verschillende aanpakken zijn bij deze lessen betrokken. Zo krijgen de leerlingen gelegenheid om van elkaar te leren. De lesdoelen voor zowel ster, maan als zon staan duidelijk omschreven. U hebt een handig overzicht van de materialen waarmee u en uw leerlingen tijdens deze les werken. 25

26 Toetsing en evaluatie Veilig leren lezen heeft een digitaal leerlingvolgsysteem dat u ondersteunt bij het opbrengstgericht werken. Na elke kern kunt u eenvoudig een plan maken voor de volgende kern, rekening houdend met de verschillende instructiebehoeften van uw leerlingen. Bovendien krijgt u informatie voor de halfjaarlijkse groepsplannen. 26

27 Aan de hand van toetsen krijgt u zicht op de instructiebehoeften van uw leerlingen. Hierop kunt u inspelen met behulp van de verschillende aanpakken die zijn uitgewerkt in Veilig leren lezen. In het onderdeel Evaluatie van Digiregie legt u de toetsscores vast, waarna u de leerlingen indeelt in drie aanpakken. Aanpak Leerlingen met een gemiddelde instructiebehoefte volgen de maanaanpak, leerlingen die u intensiever wilt begeleiden volgen de steraanpak en leerlingen die behoefte hebben aan verdieping van de stof en meer uitdaging aankunnen, volgen de zonaanpak. In de lesbeschrijvingen vindt u deze indeling ook terug. Kernplan Om tot een indeling in aanpakken te komen krijgt u voor de verschillende leerlijnen een overzicht van de toetsscores van uw groep, waarna u aan de hand van de adviezen en uw eigen doelen een indeling in aanpakken maakt. Vervolgens ziet u in een oogopslag aan welke doelen u met welke leerlingen in de volgende kern gaat werken en op welke manier u die doelen kunt bereiken. Aan dit kernplan kunt u eigen aandachtspunten en organisatorische informatie toevoegen. Methodegebonden toetsen Veilig leren lezen biedt methodegebonden toetsen en/of observaties voor de leerlijnen technisch lezen, spelling, begrijpend lezen, woordenschat en mondelinge communicatie. U voert de toetsresultaten of uw observaties in Digiregie in, waarna deze overzichtelijk in beeld worden gebracht. De woordenschattoets is een volledig digitale toets, die uw leerlingen zelfstandig op een tablet of pc maken. De resultaten op deze toets worden automatisch in Digiregie getoond. Citotoetsen Digiregie biedt ook de mogelijkheid om de resultaten op de Citotoetsen voor technisch lezen, spelling, begrijpend lezen en woordenschat in te voeren of, nog eenvoudiger, te importeren uit het digitale leerlingvolgsysteem van Cito. Groepsplannen Gebruikt u een schoolbreed systeem voor het maken van groepsplannen? Dan kunt u na afname van de Citotoetsen vanuit Digiregie de inhoud voor uw groepsplannen kopiëren in het systeem dat op uw school wordt gebruikt. 27

28 Overzicht materialen Leerkracht digitaal Digiregie (o.a. Toetssite, kernplannen, digitale lesbeschrijvingen, jaarplanningen en extra lesmateriaal) Leerkrachtassistent 1 Ankerboek per kern (kern Start t/m Afsluiting) 1 Letterbord Doosje met 2 sets letterkaartjes (verlengde instructie) Doos met wandplaten 1 Handleiding per kern (folio en digitaal) 1 Gebruikswijzer (folio en digitaal) 28

29 Leerling werkboekje Start Veilig & vlot kern 1-11 Veilig & vlot kern 1-11 Veilig gespeld kern 1-11 werkboekjes kern 1-11 werkboekjes kern 1-11 leesboekjes kern 1-6 leesboekjes kern 1-11 leesboekjes kern 7-11 samenleesboekje Afsluiting magnetische letterdoos klikklakboekje digitaal Leerlingsoftware school en/of thuis (totaalpakket): technisch lezen en spelling woordenschat leesbevordering 29

30 30 Aansluitende materialen

31 Speelleesset Leesseries Met de Speelleesset van Veilig leren lezen werken uw leerlingen op speelse wijze aan hun leesvaardigheid. Ze kunnen kiezen uit het Zoemspel, Spaarspel, Bijenkorfspel of Letters rollen. De Speelleesset sluit naadloos aan bij de opbouw en de leesdidactiek van Veilig leren lezen. De leerlingen passen de nieuw geleerde letters direct toe in de spellen. De Speelleesset kunt u inzetten in kern 2 t/m 6. Elke kern bevat spellen op maan- én zonniveau. Zelf een boek lezen, dat is wat kinderen willen in groep 3. Naast de leesboekjes die bij de kernen horen, zijn er leesseries ontwikkeld bij Veilig leren lezen om kinderen veel te kunnen laten lezen op hun eigen niveau. Bij iedere kern zijn extra leesboeken beschikbaar op maan-, zon- en sterniveau. Breed aanbod Variatie is het sleutelwoord bij het boekenaanbod bij Veilig leren lezen: versjes, verhalen, informatieve boeken, kijkboeken, samenleesboeken en strips. De boeken zijn gemaakt door heel veel verschillende bekende Nederlandse en Vlaamse kinderboekenschrijvers en illustratoren. Ook is er bij iedere kern een voorleesboek voor de leerkracht, dat op een speelse manier verwijst naar een van de leesboeken voor de kinderen. Op die manier geniet u met elkaar van mooie boeken en werkt u op een leuke manier aan leesbevordering. Leesvoorkeur Als beginnende lezer moeten kinderen van alle soorten boeken en schrijfstijlen kunnen proeven. Alleen op die manier ontwikkelen ze hun leesvoorkeur optimaal. En als ze eenmaal de smaak te pakken hebben, zijn beginnende lezers niet meer te stoppen. Met het grote aanbod leesboeken van Veilig leren lezen is de leeshonger van iedere lezer te stillen. De beste stimulans om te lezen, is plezier in lezen! 31

32 Pennenstreken in groep 3 Lezen en schrijven versterken elkaar, vandaar dat Pennenstreken in groep 3 is gekoppeld aan Veilig leren lezen. De letters die uw leerlingen leren lezen, gaan ze ook meteen schrijven. De Leerkrachtassistent Pennenstreken ondersteunt u optimaal bij het lesgeven. Drie schrijfboeken In groep 3 werken de leerlingen in drie schrijfboeken. Deze volgen de opbouw van de kernen van Veilig leren lezen. Er is gezorgd voor veel herkenning voor de leerlingen. Zo staan in de schrijfboeken ook de wandplaten afgebeeld die in de kernen aan bod komen. De eerste twee schrijfboeken zijn gericht op het leren schrijven van de aangeboden leesletters. Vanaf het derde schrijfboek is Pennenstreken ook gekoppeld aan Veilig gespeld. 32

33 Vertrouwd Gebaseerd op jarenlange praktijkervaring op meer dan de helft van alle Nederlandse basisscholen. Uitgangspunt blijft: leren schrijven versterkt het leren lezen. Doelgericht toewerken naar een leesbaar en vlot handschrift. Vertrouwde materialen: schrijfboeken, extra oefenboeken, letterposter. Met ICT, zoals Leerkrachtassistent voor digibord. Aandacht voor schrijfproces en schrijfmotoriek. Volop herkenning: wandplaten en structureerwoorden Veilig leren lezen. Doorgaande leerlijn schrijven Vernieuwd De nieuwste schrijfdidactische inzichten en naadloze aansluiting bij de nieuwe Veilig leren lezen. Aansluiting bij Veilig leren lezen óók na kern 6: schrijven bij spellingoefeningen uit Veilig gespeld. Extra aandacht voor stapsgewijs aanleren nieuwe letters en nieuwe verbindingen. Vereenvoudigd en gemoderniseerd letterfont. Nieuwe oefenvormen, zoals schrijven in open vlak. Nieuwe materialen, zoals uitlegkaarten op tafel. 33

34 Meer informatie Ter inzagepakket Nieuwsgierig geworden? Vraag dan gratis en vrijblijvend een ter inzagepakket van Veilig leren lezen aan. Het pakket bestaat uit een representatief deel van de leerkracht- en leerlingmaterialen. U kunt het pakket drie maanden bestuderen en daarna weer gratis laten ophalen. Website Op veiliglerenlezen.nl vindt u snel actuele en inhoudelijke informatie over de methode en de materialen. U leest er ook meningen en ervaringen van andere leerkrachten en antwoorden op veel gestelde vragen. Starttraining Snel en goed aan de slag met uw nieuwe methode? Volg dan een praktijkgerichte starttraining van Zwijsen Plus. De trainingen worden verzorgd door experts van Zwijsen. U krijgt inzicht in de visie en de leerlijnen van de methode. Daarnaast is er veel aandacht voor de lespraktijk door in te gaan op lesvoorbereidingen, toetsen en het gebruik van software. Prijslijst Prijsinformatie over alle materialen van Veilig leren lezen vindt u in de prijslijst op veiliglerenlezen.nl. Persoonlijke voorlichting Onze accountmanagers informeren u op deskundige wijze over al onze uitgaven. Zo kunt u een ter inzagepakket bespreken, maar ook samen een begroting opstellen precies afgestemd op de situatie van uw school. Wilt u een presentatie bij u op school over Veilig leren lezen? Maak dan een afspraak voor een persoonlijk gesprek. Dat kan op zwijsen.nl of met de antwoordkaart in deze brochure. Uitgeverij Zwijsen Postbus AV Tilburg Zwijsen klantenservice T klantenservice@zwijsen.nl zwijsen.nl 34

35 Colofon ontwerp en opmaak: ik-ook.nl illustraties: Mariëlla van de Beek, Ann De Bode, Ann De Bode (logo Pennenstreken), Camila Fialkowski, Saskia Halfmouw, Alice Hoogstad, Nicolle van den Hurk, Mark Janssen, Gertie Jaquet, Jan Jutte, Nancy Kers, Jan van Lierde, Hugo van Look, Anjo Mutsaars, Milja Praagman, Daniëlle Schothorst, Leo Timmers, Jeska Verstegen, Sylvia Weve beeld: Oscar Casander (Vormgeving en animaties), Muller Design Delft (3-D), Renate Reitler Fotografie, August Swietkowiak Fotografie tekst en eindredactie: Marc Heezen 35

36 Breng leren tot leven nieuw Vernieuwde didactiek op basis van wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen Opbrengstgericht leren met aandacht voor individuele verschillen B Uitgeverij Zwijsen B.V. Antwoordnummer VB Tilburg Gezamenlijk leesplezier, op school én thuis Voor meer informatie: zwijsen.nl (013) Dé taal-leesmethode voor groep 3 Breng leren tot leven