Hulp aan risicolezers kern start

Transcriptie

1 Hulp aan risicolezers kern start Het nieuwe schooljaar is begonnen. De kinderen zijn met de vorige leerkracht doorgesproken en potentiële risicolezers zijn in het vizier. Al jaren is bekend dat directe actie bij deze doelgroep het effectiefst is. Een aantal weken afwachten hoe de ontwikkeling bij risicolezers verloopt, is funest. Nieuwe letters worden in rap tempo aangeboden, de kinderen gaan met de Ingrid van Loosbroek Ed Koekebacker nieuwe letters woorden lezen en maken Probeer dat, zonder uitbreiding van de effectieve leertijd, als risicolezer maar eens bij te houden als het automatiseren niet vanzelf gaat. Het is dus belangrijk om direct vanaf kern start de aanpak voor risicolezers te intensiveren om het hiaat zo klein mogelijk te houden en de kans op succes het grootst te maken. Maar hoe pakt u dat aan? En waar legt u de accenten? Doelen kern start Kern start is een feestelijke openingskern. Toch is het op lees- en spellinggebied al hard werken in deze kern: u moet de letterkennis van alle kinderen in kaart brengen, potentiële kinderen van de zon-aanpak toetsen en, niet op de laatste plaats, u maakt een start met het lees- en spellingproces. De doelen technisch lezen en spellen van kern start zijn: Beheersing van de letters i-k-m-s: vlot en correct benoemen Woorden lezen met bovengenoemde letters Woorden maken van bovengenoemde letters (spelling) Om deze doelen te bereiken, richt de intensivering van de aanpak van risicolezers zich op deze basis. Daarnaast is het behouden of vergroten van leesplezier een belangrijk doel. Intensivering van de aanpak In de handleiding is extra ster-tijd lezen of spelling beschreven. Dit kunt u beschouwen als bronnenboek. Als leerkracht maakt u zelf inhoudelijke keuzes op grond van wat de lezers in uw groep laten zien. Hieronder volgen per doel alle activiteiten die u in kern start kunt inzetten. Zorg voor een prettige, positieve oefensfeer waarin kinderen veel succes ervaringen kunnen opdoen. Geef hen complimenten, zodat ze het lezen als iets positiefs ervaren. 1 Beheersing van de letters i-k-m-s Goed geautomatiseerde letterkennis is van essentieel belang. Het is een voorwaarde om te kunnen lezen en spellen. Kinderen die het lastig vinden om een letter te onthouden, zijn gebaat bij het herhaald alzijdig aanbieden van de letter en de klank: Articulatie voelen: wat voel je als je de klank zegt? Luisteren: hoor je de klank in het woord? En waar? Kijken: wat is de vorm van de letter? Ordenen: bij welke letterfamilie hoort de letter? Dit zijn ankers om de klank-tekenkoppeling en tekenklankkoppeling stevig op te slaan. Kinderen met een moeizame automatisering hebben vervolgens zeer veel dagelijkse herhaling nodig voor dat de letter daadwerkelijk geautomatiseerd is. Letterfilmpjes herhaald bekijken In de letterfilmpjes van de Leerkrachtassistent komen alle facetten van de letter aan bod. Het herhaald laten kijken naar het letterfilmpje is daarom zeker aan te bevelen. In de Leerkrachtassistent staan de filmpjes op de tweede dag van de nieuwe letter als opfrissing van wat de kinderen op de dag ervoor hebben geleerd (filmpje i: dag 2, filmpje k: dag 4, filmpje m: dag 7, filmpje s: dag 9). Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 1 van 6

2 U kunt deze letterfilmpjes ook al op dag 1 aan risicolezers laten zien. Dit kan op twee manieren: Als preteaching voordat de nieuwe letter wordt aangeleerd, zodat deze kinderen meer bagage hebben tijdens de eerste instructie in de klas. Na de leesles, aan het einde van de ochtend of middag. u een pauze binnen het woord hoort en het kind zegt het woord hierna niet ononderbroken, vraagt u het kind om dit wel te doen. Voor meer informatie: zie het filmpje Zoemend lezen ( en het artikel Zoemend lezen (Digiregie/artikelen). Letterkaartjes via voor-koor-zelf U biedt de letterkaartjes aan via voor-koor-zelf op de volgende manier: Voor Laat de letter zien en zeg welke letter het is. Koor Leg de aangeboden letters naast elkaar op tafel. De letters worden samen rustig verklankt. Zelf Hier gaat het om passieve en actieve letterkennis. - Passieve letterkennis: Leg de aangeboden letters in een nieuwe volgorde naast elkaar. Het kind wijst de letter aan die het hoort. - Actieve letterkennis: Hussel de letters door elkaar en flits ze. Leg de vlot en goed verklankte letters op een groen vel papier en de overige letters op een wit vel papier. Pak deze laatste letters nogmaals aan via voor-koor-zelf. Leesstroken Op Digiregie/lesgeven/extra materiaal zijn per kern, ook voor kern start, leesstroken opgenomen. Het zijn woorden die bestaan uit de letters van kern start in een groot lettertype. Met een transparante leesschuif, geknipt uit een licht gekleurd plastic mapje, ondersteunt de leerkracht het zoemend lezen. Letterordening Het ene kind noemt een letter van het klassikale letterbord en een ander kind pakt de bewuste letter van het bord. Doe dit tot het letterbord leeg is en maak een stapeltje van de letters. Flits een letter. Het kind dat aan de beurt is, benoemt de letter en zet hem terug op de goede plek op het letterbord. Als u merkt dat een bepaalde letter niet geautomatiseerd is bij een kind, laat u deze letter in dezelfde oefensessie regelmatig terugkomen. Geef complimenten. Leerkrachtassistent: module Letterkennis Een andere manier om letters te herhalen is het herhaald aanbieden van de modules in de Leer kracht assistent. Vanaf dag 7 in kern start is de module Letterkennis opgenomen. Laat de letters die naast elkaar staan, verklanken. Wijzig de volgorde van de letters door een klik op de dobbelsteen. Sleep tot slot alle letters naar de goede familie. 2 Woorden lezen met geleerde letters Met de letters gaan kinderen woorden lezen. De leeshandeling is niet eenvoudig voor risicolezers. Vanaf de start worden kinderen op het spoor van zoemend lezen gezet via voor-koor-zelf. Er is geen reden tot ongerustheid als een kind de zoemende voorbeeldstrategie niet direct zelfstandig overneemt en nog (deels) spellend leest. Als Still uit filmpje Zoemend lezen (leesstrook kern 4) Start met woorden die uit twee letters bestaan. Als het lukt om deze woorden te zoemen, komen de woorden van drie letters aan bod. Misschien lukt het sommige kinderen al om een woord direct te ver klanken? Zoemend lezen is een middel om te komen tot vlot lezen, het is geen doel op zich. Voor meer informatie: zie het filmpje Zoemend lezen en het artikel Extra ster-tijd: een intensieve aanpak maakt het verschil (Digiregie/Artikelen). Werkboekje Start De pagina s 23 en 24 van Werkboekje Start (dag 8) zijn de belangrijke leespagina s in kern start. Oefen en herhaal deze pagina s veelvuldig met risicolezers. Een goed begin is het halve werk! 3 Woorden maken met geleerde letters Kinderen leren woorden maken met de nieuw ge leerde letters. De steunkaart Stappenplan spelling (Digiregie/ Lesgeven/Extra materiaal) is een handig stappenplan waardoor kinderen een goede spellingstrategie aan leren. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 2 van 6

3 Als een kind moeite heeft om een woord in afzonderlijke klanken te hakken (auditieve analyse), gebruikt u de tussenstap zoemend zeggen. Wijs ondertussen van links naar rechts over de hakstrook (Digiregie/Lesgeven/ Extra materiaal). Hoort het kind nu de afzonderlijke klanken? Laat, na het zoemend zeggen, altijd het woord in afzonderlijke klanken hakken. TIP Sluit de flitsoefening met letterkaartjes af met een spellingoefening. Vraag het kind bepaalde woorden te leggen met de letters die op de tafel liggen. Zorg voor een extra letter s en k, zodat ook woorden gemaakt kunnen worden als sis en kik. 4 Leesplezier Positieve ervaringen opdoen met verschillende soorten leesboeken is belangrijk voor het leesplezier. De aanvullende leesserie bij Veilig leren lezen heeft boeken voor kern start. Stimuleer risicolezers om zelf een boek te lezen. Samenlezen met een klasgenoot werkt zeker ook leesbevorderend. Op school en thuis dagelijks voorlezen zorgt er niet alleen voor dat de woordenschat groeit, maar het maakt ook dat het kind plezier beleeft aan boeken. Deze basis is, naast leestechnisch vaardig zijn, nodig om straks met plezier zelf te kunnen lezen. Voorleesboek kern start Organisatie Hoe zorgt u voor de nodige begeleiding van de risicolezers in uw groep? Een goed klassenmanagement en een duidelijke planning (wie, wat, waar, wanneer) zijn twee belangrijke voorwaarden. Vanaf kern 1 is verlengde instructie ingepland en werkt u dagelijks intensief met de risicolezers. Tijdens kern start gebruikt u de fase zelfstandig werken op de eerste plaats om routines rondom het zelfstandig werken, individueel en in tweetallen, goed neer te zetten zodat u in kern 1 ongestoord verlengde instructie kunt bieden. Extra ster-tijd Het is van belang dat risicolezers een uitbreiding krijgen van de leestijd buiten de reguliere leeslessen. Het Protocol leesproblemen en dyslexie beveelt drie keer 20 minuten per week aan. (In kern start is vanaf de vierde dag extra ster-tijd lezen of spelling opgenomen.) In de handleiding van Veilig leren lezen be schrijven we vanaf kern 1 dagelijks een kwartier in de extra ster-tijd rondom technisch lezen of spelling. Kijk op schoolniveau, met de directie en de intern begeleider, wat haalbaar is. Zorg er samen in ieder geval voor dat risicolezers een uur per week, verdeeld over minimaal drie momenten, uitbreiding van de leestijd krijgen onder professionele begeleiding. Ouderbetrokkenheid Een goede afstemming en samenwerking met de ouders is, in het bijzonder voor risicolezers, vanaf de start zeer waardevol. Naast het dagelijkse voorlezen kan spelenderwijs thuis aan een optimale letterkennis gewerkt worden door het spelen van letter memory (zie kopieerblad 1 en 2). Kopieer de bladen op stevig papier, gebruik voor ieder blad een andere kleur. Knippen en spelen maar! Draai van iedere kleur een kaartje om, benoem de letter en het woord. Is het een setje? Bij ieder omgedraaid kaartje wordt de letter of het woord benoemd. Een andere manier om de letters thuis te herhalen, is met de letterboom die iedere kern verder groeit. Op dag 1 gaat de eerste plaat van de letterboom mee naar huis en op dag 10 volgt de tweede plaat. Het is stimulerend als de letterboom ook in de klas een plekje krijgt, zodat kinderen en ouders enthousiast gemaakt worden om thuis met de platen eenzelfde letterboom te maken! Als de kinderen het werkboekje mee naar huis mogen nemen, kunt u de ouders wijzen op de pagina s 23 en 24. Het is zinvol om deze pagina s herhaald te lezen met het kind. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 3 van 6

4 Observatie risicolezers eind kern start Het is goed om exact in beeld te hebben wat de risicolezers wel en niet kunnen aan het eind van kern start. Daarom is in Digiregie/evaluatie/toetsmateriaal een observatie eind kern start opgenomen. Zo kunt u in kern 1 doelgericht de begeleiding voortzetten. Digiregie/Naslag Artikel Zoemend lezen, geschreven door Ingrid van Loosbroek Artikel Extra ster-tijd: een intensieve aanpak maakt het verschil, geschreven door Ingrid van Loosbroek Instructievideo Zoemend lezen Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 4 van 6

5 kopieerblad 1 i k m ik mis kim s ik mik sis Illustraties: Anjo Mutsaers Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 5 van 6

6 kopieerblad 2 i k m s Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 6 van 6