Profielschets burgemeester Gulpen-Wittem Vastgesteld door de gemeenteraad op 29 september Inleiding

Transcriptie

1 Profielschets burgemeester Gulpen-Wittem Vastgesteld door de gemeenteraad op 29 september Inleiding Vanwege de benoeming van drs. A.R.B. van den Tillaar als burgemeester van Vlissingen, is de vacature van burgemeester van de gemeente Gulpen-Wittem ontstaan. Om te bepalen aan welke eisen de nieuwe burgemeester van de gemeente Gulpen-Wittem moet voldoen, is een profielschets opgesteld. Deze profielschets is de leidraad om te beoordelen over welke kwaliteiten een geschikte kandidaat dient te beschikken, de kandidaten op een eenduidige wijze met elkaar te kunnen vergelijken en uiteindelijk te komen tot benoeming van de nieuwe burgemeester. Bij de totstandkoming van de profielschets is gebruik gemaakt van de handreiking benoemingsproces burgemeesters. 2. Omgevingsprofiel De gemeente Gulpen-Wittem is het kloppend hart van het Heuvelland. Gulpen-Wittem is in 1999 ontstaan na een vrijwillige samenvoeging van de voormalige gemeenten Gulpen en Wittem. Gulpen-Wittem is een van de mooiste gemeenten in Zuid-Limburg, heeft ruim inwoners en kent tien grotere kernen: Epen, Eys, Gulpen, Mechelen, Nijswiller, Partij-Wittem, Reijmerstok, Slenaken, Wahlwiller en Wijlre. Daarnaast zijn er nog tal van mooie buurtschappen en gehuchten. De gemeente ligt in zuidelijk Zuid-Limburg. De provinciale weg N278, tussen Maastricht-Vaals, doorsnijdt de gemeente Gulpen-Wittem. In Gulpen ligt een interregionaal busstation met busverbindingen naar omliggende gemeenten onder andere Vaals en Valkenburg aan de Geul en de steden Maastricht, Heerlen en Aken. Toerisme en recreatie In alle kernen van Gulpen-Wittem proef je de bourgondische levensstijl. Gulpen-Wittem kent een gevarieerd aanbod voor toerist en recreant: er zijn honderden gastvrijheid verlenende bedrijven, van het meest luxueuze hotel en appartement tot het populaire kamperen bij de boer. Vooral in de kleinere kernen vindt men nog puur natuur. Per jaar worden ruim overnachtingen geregistreerd. Daarnaast zijn er ca betalende dagtoeristen (die bv kasteel Wijlre, het activiteitencentrum Rocca, de schaapskooi Eperheide of een museum bezoeken) en zijn er 1.8 miljoen niet betalende toeristen (bv fietsers of wandelaars). Toerisme en recreatie zijn daarmee naast de landbouw de belangrijkste economische pijlers van onze gemeente: 22 % van de werkgelegenheid is gerelateerd aan toerisme. Toerisme draagt daarmee enerzijds bij aan de leefbaarheid in de kernen, doordat winkeltjes in de kernen mede bestaansrecht aan de toerist ontlenen. Anderzijds staan de kernen en buitengebied onder druk door het toerisme waarbij dan gedacht kan worden aan het wegverkeer door bv. motoren en fietsers. De gemeente overlegt daarom nauw met ondernemers en organisatoren van evenementen om te komen tot een afgewogen en uitgebalanceerd medegebruik van wegen en voorzieningen en alles wat daarmee samenhangt. Landschap en Natuur Het prachtige landschap en de natuur zijn hét kapitaal van Gulpen-Wittem, gekoesterd en beheerd door de landbouwsector. Kernen als Mechelen, Epen en Slenaken zijn rijk aan 1

2 natuurschoon. Voor wandelaars en fietsers zijn deze kernen met hun flora, bossen, hellingen, holle wegen en uitgebreide wandel- en fietspadenstelsel een waar paradijs. Ons landschap is nationaal gehonoreerd met een 5 sterren-kwalificatie. Veel activiteiten richten zich direct of indirect op de zorg voor het in stand houden van dit kostbaar goed. Het is niet alleen de natuur maar ook ons bijzondere culturele erfgoed dat aan onze zorg is toevertrouwd. Dit staat centraal in ons beleid. Wij doen dit samen met onze burgers, ondernemers, maatschappelijke- en belangenverenigingen. In onze strategische visie kennen wij dan ook een dynamische erfgoedstrategie, die de basis is voor de belangenafweging bij het maken van keuzes op dit gebied. Vanwege het belang van het landschap voor onze gemeente vervullen wij ook in de regio een grote rol. Concrete voorbeelden zijn onze participatie in het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL), de sanering en herinrichting van de Gulperberg en het in stand houden van landschapselementen en authentieke karakteristieke elementen. Voorzieningen Gulpen-Wittem heeft bijna alles in huis. De kern Gulpen heeft een regionale functie, een vitale middenstand en een hoog voorzieningenniveau. Op onderwijsgebied vervult Gulpen-Wittem bij het bijzonder speciaal onderwijs (Bernardusschool) en het voortgezet onderwijs een regionale functie. Er is een middelgrote regionale voorziening voor middelbaar onderwijs gevestigd, het Sophianum. Tot voor kort was deze gehuisvest op 2 locaties. Dit jaar is na een lange tijd van voorbereiden, gestart met een grote herhuisvestingsoperatie, de totstandkoming van een unilocatie in de kern Gulpen. Cultuur De gemeente kent een rijk verenigingsleven en biedt veel op cultureel gebied. Niet alleen de fanfares, harmonieën en zangkoren die op hoogstaand niveau musiceren zorgen daarvoor. Gulpen-Wittem heeft ook vele kunstenaars die hier werken en exposeren. Bovendien vinden er regelmatig culturele manifestaties, variërend van bier- of wijnfeest tot klassiek concert plaats. Traditionele culturele en religieuze evenementen als bronkprocessie en communiefeesten, carnaval en schuttersfeesten dragen eveneens bij aan het culturele karakter van Gulpen-Wittem. Sociaal beleid Met het beleidskader Samen Doen geven wij invulling aan ons sociaal beleid. De vraag naar zorg en ondersteuning van onze inwoners staat daarbij voorop. De aanpak wordt gekenmerkt door het samenwerken, niet alleen met instellingen, die de zorg vanuit hun professie verlenen maar ook de inwoner zelf. Het is ons streven om samen met de gemeenschap te kijken hoe zorg concreet vorm gegeven kan worden en onze inwoner, die op deze zorg aangewezen is, maatwerk geleverd kan krijgen zo lang als dat verantwoord en mogelijk is, dicht bij huis in zijn eigen woonomgeving. Overigens geldt dat principe niet alleen voor onze oude medeburgers maar voor iedereen die tijdelijk aangewezen is op hulp van derden. Zelfsturing Naast een veelheid aan buurtschappen bestaat onze gemeente uit een tiental authentieke karakteristieke dorpskernen. Krimp, vergrijzing en ontgroening is merkbaar en zichtbaar in onze kernen. De leefbaarheid in de kernen staat onder druk. Middels zelfsturing betrekken wij de inwoners van de kernen bij de voorbereiding, ontwikkeling en met name de uitvoering van ons beleid op alle terreinen, of dit nu gaat om ruimtelijke vraagstukken of om sociaal, toeristisch of recreatief beleid. De basisgedachte bij het project Samen Doen is zelfsturing door de inwoners in de afzonderlijke kernen. Deze zelfsturing wordt gefaciliteerd door de gemeente. Daarmee is de gemeente de weg ingeslagen naar een 2

3 terugtredende, faciliterende gemeente. Zelfsturing heeft gevolgen voor taken, rollen en verantwoordelijkheden. Deze onderwerpen staan momenteel in onze gemeente volop in de schijnwerpers. Samenwerking Naast de (wettelijk verplichte) samenwerkingsverbanden zoals de Veiligheidsregio, de GGD en de RUD, neemt Gulpen-Wittem deel aan een diversiteit aan intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. Een daarvan betreft het samenwerkingsinitiatief Maastricht- Heuvelland. Dit bevat diverse regionale overlegtafels op de gebieden Ruimte/Fysiek, Sociaal/Sociaal Domein, Economie en Nationaal Landschap. Vanuit de overlegtafels worden inhoudelijke samenwerkingsinitiatieven voorbereid, bewaakt en uitgevoerd. Per 1 januari 2016 is Gulpen-Wittem aangesloten bij de intergemeentelijke sociale dienst Maastricht-Heuvelland, een lichte gemeenschappelijke regeling (centrumgemeenteconstructie). Onlangs hebben de colleges van de gemeenten Vaals, Gulpen-Wittem en Eijsden-Margraten de intentie uitgesproken om intensiever samen te werken. Met name op het gebied van bedrijfsvoering wordt bezien of efficiencyvoordelen en kwaliteitswaarborging door middel van samenwerking kunnen worden gegenereerd. Uitgangspunt blijft dat samenwerking meerwaarde moet opleveren voor onze inwoners. Zaken die maatwerk vereisen zullen zoveel als mogelijk op lokaal niveau blijven worden uitgevoerd. Ambtelijke organisatie en financiële positie Onze organisatie is ingericht volgens de principes van het directiemodel en kent naast een stafafdeling drie afdelingen, Beleid en Projecten, Publiekdiensten en Interne Dienstverlening. Er werken ongeveer 130 personeelsleden. In de loop van 2015 en 2016 hebben er veranderingen plaatsgevonden binnen het management van de organisatie en eind 2015 is een organisatie ontwikkeltraject gestart waarbij de huidige visie op de bedrijfsvoering en de doelstellingen van de organisatie opnieuw onder de loep worden genomen. De daarvan afgeleide aspecten als structuur, cultuur, systemen en instrumenten maken onderdeel uit van dit traject. Het ambitieniveau van de gemeente is hoog, de uitdagingen om ons te blijven onderscheiden zijn divers. Doel is dat de organisatie daarop is ingericht en toegerust. Ondanks dat er met name van rijkswege veel druk gelegd wordt op de financiële positie, kent Gulpen-Wittem een stevige financiële positie, een redelijke belastingdruk en voldoende weerstandsvermogen door het maken van keuzes en stellen van prioriteiten met inachtneming van ons voorzieningenniveau, de vele ambities en uitdagingen. De organisatie van de griffie De griffie ondersteunt en adviseert de gemeenteraad. De griffie bestaat uit de griffier (1 fte) en de griffiemedewerkster (0,83 fte). Meer informatie over de gemeente is te vinden op 3. De Raad Op dit moment heeft de gemeenteraad van Gulpen-Wittem 15 zetels en kent de volgende samenstelling: Fractie Franssen: 5 zetels CDA: 5 zetels GroenLinks: 3 zetels Balans: 2 zetels 4. Het college De fracties Franssen en CDA vormen de coalitie en zijn beide met een fulltime wethouder vertegenwoordigd in het college. 3

4 5. Taken en rollen burgemeester 5.1 Algemeen profiel Waar in de profielschets over hij gesproken wordt, kan uiteraard ook zij gelezen worden. De burgemeester heeft enerzijds een stevige persoonlijkheid, stelt zich onafhankelijk op en is de meest herkenbare bestuurder van de gemeente. Anderzijds is hij toegankelijk voor de bevolking, kan hij kan zich gemakkelijk in diverse soorten gezelschappen bewegen, is hij in staat snel te schakelen en schuwt een relativerende kwinkslag niet. Hij weet te enthousiasmeren, durft het voortouw te nemen en door te pakken. Hij neemt te allen tijde zijn verantwoordelijkheid en is uitstekend in staat is te communiceren, zowel naar de inwoners van Gulpen-Wittem als in de media. Hij is een actief en geïnspireerd ambassadeur van Gulpen-Wittem 5.2 Strategische visie De samenleving ontwikkelt zich en dat heeft invloed op de rol van de overheid. Het opstellen van nieuwe strategische visie op onze gezamenlijke toekomst is dan ook belangrijk. Onderdeel van deze nieuwe strategische visie zal een omgevingsvisie zijn, met oog voor de kernen, het buitengebied en de rol van de gemeente. De burgemeester stimuleert en begeleidt dit proces en is inspirator. 5.3 Taken Naast de wettelijke taken beheert de burgemeester een aantal portefeuilles. De portefeuilleverdeling is te raadplegen op de website Tevens draagt de burgemeester zorg voor de naleving van de integriteitscode van bestuur en organisatie. Als voorzitter van raad en college neemt de burgemeester het voortouw als het gaat om kwesties rondom eventuele belangenverstrengelingen en integriteit. Gebaseerd op de portefeuilleverdeling en vanuit het oogpunt dat de burgemeester integraliteit van beleid bevordert, wordt geen specialist maar een generalist gezocht. Van hem wordt - in de gevallen waarin dat nodig is - doortastend optreden verwacht. Hij vult die rol initiatiefrijk in vanuit een professionele en gezaghebbende positie. 5.4 Rollen De burgemeester als voorzitter van de raad Als voorzitter van de raad is de burgemeester een kundig technisch voorzitter. Onafhankelijk, boven de partijen staand, leidt hij de vergadering in goede banen. Hij zorgt voor een transparant en bondig besluitvormingsproces dat voor ieder begrijpelijk is. Daarbij voelt hij de sfeer van de vergadering aan en draagt er door zijn optreden aan bij dat er in een goede sfeer, met respect voor elkaar, wordt gedebatteerd. Hij doorziet snel waar mogelijke misverstanden ontstaan en weet een adequate bijdrage te leveren aan de oplossing. Hij doet dit met rust, wijsheid, relativering en humor. Ook in de informele contacten met de raad bouwt hij een goede verstandhouding met de raadsleden op. De raad wil in de toekomst zijn positie krachtig blijven invullen. Daarvoor is het nodig goed aan te sluiten op ontwikkelingen zoals het veranderende samenspel tussen overheid en samenleving. Van de burgemeester wordt verwacht de raad hierin te ondersteunen en samen met de actoren griffie, college en ambtelijke organisatie, ieder vanuit hun eigen rol en verantwoordelijkheid, de kaderstellende en controlerende taak te optimaliseren. Verder heeft de burgemeester een zorgplicht voor de kwaliteit van de besluitvorming in de raad. Van de burgemeester wordt verwacht dat hij er op toeziet dat informatie tijdig en inzichtelijk bij de gemeenteraad terechtkomt, zodat de raad in staat gesteld wordt op een effectieve manier invulling te geven aan zijn taak. 4

5 De burgemeester als voorzitter van het college De burgemeester is een belangrijke schakel tussen gemeenteraad en college. Als voorzitter van het college staat de burgemeester voor goed functionerend collegiaal bestuur. Hij observeert scherp, toont daadkracht als de situatie daarom vraagt, maar doet dit vanuit een verbindende stijl en houdt een goede werksfeer in het oog. Hij bewaakt zowel de lange termijndoelen, als de integraliteit en kwaliteit van de besluitvorming. Hij toetst daarbij aan geformuleerde kaderstellende beleidsuitgangspunten zoals vastgelegd in door de raad genomen besluiten. Spanningsvelden Binnen de spanningsvelden van de politieke, bestuurlijke en ambtelijke organisatie wordt van de burgemeester verwacht dat hij het vermogen heeft om deze het hoofd te bieden en daarbij de juiste beslissingen te nemen op het juiste moment. In dit soort situaties dient de burgemeester te signaleren, boven de partijen te staan en een verbindende factor te zijn. In situaties die daarom vragen dient hij tijdig verantwoordelijkheden over te dragen en te zorgen voor transparantie en openheid. Waar dit organisatorisch nodig is, wordt van de burgemeester verwacht dat hij contacten met personen benut en intensiveert en (bestuurlijk) verantwoordelijken binnen de gemeente inschakelt. Hierbij heeft hij oog en oor voor de belangen en posities van betrokkenen, (potentiële) belangentegenstellingen en mogelijk wringende verhoudingen. De burgemeester gaat daar op een doortastende doch prudente wijze mee om en weet te schakelen tussen formele en informele beïnvloedingsstrategieën. De burgemeester als vertegenwoordiger binnen en buiten de gemeente Voor de burger is de burgemeester de ambassadeur van het gemeentebestuur. Hij is iemand die midden in de samenleving staat, feeling heeft met en benaderbaar is voor de burger. Hij is iemand waarin de inwoners zich kunnen herkennen en is betrokken bij het verenigingsleven en maatschappelijk middenveld. Daarnaast is hij een bruggenbouwer, een verbinder, iemand die boven de partijen/groepen staat. In goede en slechte tijden is de burgemeester het boegbeeld van de gemeente. Hij communiceert sterk, ook in crisissituaties. Spreken in het openbaar gaat hem goed af. Daarnaast is de burgemeester netwerker en belangenbehartiger. Hij neemt zelf initiatief en draagt bij aan een goede doorontwikkeling van de regionale samenwerking. Hij houdt daarbij de visie en het beleid van Gulpen-Wittem in het oog. Hij vertegenwoordigt de gemeente op een adequate wijze in een aantal regionale samenwerkingsverbanden en besturen. In de samenwerkingsverbanden Heuvelland en Zuid-Limburg alsmede bij de provincie en den Haag is hij een warm pleitbezorger van en onderhandelaar voor Gulpen-Wittemse belangen op het gebied van toerisme, economie, landschap, natuur en leefbaarheid. Hij weet daarmee deze belangen in een bredere en toekomstgerichte context te plaatsen en plaveit de weg naar het uiteindelijk gewenste resultaat voor Gulpen-Wittem. 6. Competenties Aan de hand van het omgevingsprofiel en de taken en rollen van de burgemeester is een competentieprofiel van de te benoemen burgemeester opgesteld. Dit profiel bestaat uit drie delen: basiscondities, bestuursstijlen en bestuursvaardigheden. 6.1 Basiscondities Voor het vervullen van het burgemeestersambt worden de volgende vijf basiscondities als vanzelfsprekend beschouwd. Identificatie De burgemeester neemt in iedere situatie die zich voordoet een passende positie in en 5

6 identificeert zich met de mensen met wie hij op dat moment van doen heeft. Bij een incident dat inwoners van de gemeente aangrijpt, legt hij voldoende empathie aan de dag. Bindend vermogen De burgemeester is het verbindende element tussen mensen en belangen en kan als dat nodig is bijdragen aan het tot stand komen van een gemeenschappelijke visie. Hij is een bruggenbouwer en goed in staat samenwerkingsverbanden te smeden en te onderhouden. Integriteit De burgemeester geeft het goede voorbeeld, handelt transparant, eenduidig, volgens algemeen aanvaarde normen en waarden, draagt deze uit en spreekt anderen erop aan. Onafhankelijkheid De burgemeester staat boven de partijen en heeft zoveel gezag dat anderen hem deze positie ook toekennen. Stressbestendigheid De burgemeester onderneemt acties en treedt op in situaties die daarom vragen. In crisissituaties straalt de burgemeester rust en vertrouwen uit. 7. Verwachtingen ten aanzien van de bestuursstijl De burgemeester als procesregisseur Van de nieuwe burgemeester van Gulpen-Wittem wordt bovenal verwacht dat hij, vanuit de rol van coördinator, de verantwoordelijkheid pakt voor de inrichting van bestuurlijke processen. Met het oog op zijn actieve bijdrage hierin zorgt hij ook voor een gedegen (interne) voorbereiding. Hij neemt de regie, zorgt voor planning en structuur en ziet erop toe dat iedereen zich houdt aan de regels van het spel en gemaakte afspraken. Hij heeft daarbij scherp oog voor een duidelijke verantwoordelijkheidsverdeling. De burgemeester is daarmee een efficiënte en effectieve procesregisseur. Het is belangrijk dat dit regisseurschap gepaard gaat met kennis van zaken en een grote mate van openheid en transparantie. Hij laat zich leiden door de inhoud van zaken en raakt niet verstrikt in allerlei procedures. De burgemeester als aanjager Tegelijkertijd spreekt ook de stijl van aanjager de raad aan. Deze stijl kan als secundair worden aangemerkt. De raad verwacht dat de nieuwe burgemeester ook een persoon is, die als een soort van kartrekker de gemeente stuurt op een aanpak die recht doet aan de veranderende verhoudingen en ontwikkelingen. Daarbij moet gedacht worden aan mogelijke veranderingen en ontwikkelingen binnen de gemeentelijke organisatie, tussen Gulpen-Wittem en naburige gemeenten en in de relatie van de gemeente met de samenleving (c.q. tot het gestalte geven aan zelfsturing). De burgemeester brengt in die hoedanigheid ideeën en ontwikkelingen van buiten naar binnen en stuurt vanuit het gewenste doel op de bijbehorende visie en richting voor de organisatie en het bestuur. Hij spreekt in het traject zo nodig mensen erop aan dat afspraken worden nagekomen. De burgemeester weet de ambities van de gemeente op een effectieve en daadkrachtige manier te vertalen niet alleen richting de eigen organisatie, maar ook in de verschillende samenwerkingsverbanden waarvan onze gemeente deel uit maakt. Schakelen tussen stijlen Het is voor de burgemeester een uitdaging om de juiste balans te vinden tussen vernieuwing en de noodzakelijke basis van (proces)continuïteit. Hij kiest daarbij voor het gedrag dat past bij de situatie. 6

7 8. Bestuursvaardigheden De bestuursvaardigheden die passen bij de burgemeester van Gulpen-Wittem zijn: Sociabiliteit in combinatie met communicatie: Daadkracht in combinatie met besluitvaardigheid: Vlot en effectief leggen en onderhouden van contacten met anderen; zich gemakkelijk in verschillende soorten gezelschappen begeven. Hieraan is inherent dat de burgemeester zijn communicatie aanpast aan de situatie en het gezelschap waarin hij zich bevindt. Kansen signaleren en ernaar handelen. Liever uit zichzelf beginnen dan passief afwachten. Hierbij wordt verwacht dat de burgemeester tijdig de nodige beslissingen neemt en acties onderneemt Vernieuwingskracht: In staat om vernieuwingen die noodzakelijk zijn te signaleren, te stimuleren en er draagvlak voor te krijgen Voortgangsbewaking: Bewaken van de voortgang van processen of activiteiten, alsook de voortgang van de eigen functieactiviteiten en verantwoordelijkheden Organisatiegevoeligheid: Onderkennen van invloed en gevolgen van (eigen) beslissingen of activiteiten op onderdelen van de bestuurlijke en ambtelijke organisatie 9. Aanvullende kennis en ervaring Naast hetgeen hiervoor al genoemd is gaat de voorkeur van de gemeenteraad uit naar iemand die complexe vraagstukken doorziet en deze kan plaatsen in de politieke en bestuurlijke context van de lokale overheid. De burgemeester is een actief, kundig en slagvaardig voorzitter van zowel de gemeenteraad als het college. Hij doet dit op basis van relevante leidinggevende en bestuurlijke ervaring. Verder is van belang dat de burgemeester kennis en gevoel heeft voor personele en organisatorische verhoudingen alsmede dat hij zicht heeft op de kenmerken van de ambtelijke organisatie en de verantwoordelijkheden van de directie en het management. Daarbij hoort dat hij weet hoe hij een goede werkrelatie met griffier en gemeentesecretaris/algemeen directeur moet onderhouden. 10. Overige aandachtspunten Tenslotte zijn de hieronder genoemde aandachtspunten relevant bij het profiel van de burgemeester van Gulpen-Wittem: de burgemeester moet affiniteit hebben met een landelijke gemeente zoals Gulpen-Wittem en met de Limburgse/bevolkingscultuur van de burgemeester wordt verwacht dat hij binnen de termijn van 1 jaar woonachtig is in de gemeente Gulpen-Wittem. De gemeente beschikt niet over een ambtswoning. gelet op het tijdsbeslag, inherent aan de functie in deze gemeente, dient het vervullen van nevenfuncties die niet rechtstreeks voortvloeien uit het burgemeesterschap en noch direct en indirect van belang voor de gemeente zijn, achterwege te blijven. In voorkomende gevallen dient met de raad te worden overlegd. tot slot van de selectieprocedure is het mogelijk dat een assessment wordt verricht. De gebruikelijke (privacy)regels worden daarbij in acht genomen functioneringsgesprekken/klankbordgesprekken met de burgemeester zullen jaarlijks gaan plaatsvinden conform de nog vast te stellen regeling functioneringsgesprekken burgemeester 7