Leerling eigenaar van leren met digitaal portfolio

Transcriptie

1 Voorstel activiteiten versnellingsvraag en advies Leerling eigenaar van leren met digitaal portfolio Inleiding Dit voorstel en advies is gericht aan de ondersteunende besturen van de Versnellingsvraag: Hoe kun je met een digitaal portfolio het leerproces en de ontwikkeling van de leerling volgen en de administratieve druk bij leerkrachten verlichten? Het is gedurende het proces voor de betrokken partijen niet geheel duidelijk geworden op wat voor manieren de Versnellingsvragen een ondersteuning kan zijn in de zoektocht naar een Leerling- volg- jezelf systeem en vanuit welke insteek de besturen gebruik kunnen maken van deze ondersteuning. Dit document is bedoeld om, gericht op deze versnellingsvraag, hier opheldering over te kunnen geven. Om een compleet beeld te schetsen zal in het eerste deel van dit document kort worden teruggeblikt naar tot hoever de Versnellingsvraag nu is ontwikkeld. Het tweede deel beschrijft het vertrekpunt waarop er ondersteuning vanuit de Versnellingsvragen kan worden aangeboden en in het derde deel zullen er een aantal activiteiten voorgesteld worden die passen bij dit vertrekpunt. Ontwikkeling van de Versnellingsvraag tot op heden De Versnellingsvraag heeft een aantal fases doorlopen. Er volgt een korte samenvatting per fase. Daarna wordt er uitgebreider ingegaan op waar de Versnellingsvraag nu staat, omdat dit als uitgangspunt wordt gebruikt voor nieuwe mogelijke ontwikkelingen. Het indienen van de vraag Stichting Signum en SKOFV hebben bij het Doorbraakproject Onderwijs & ICT respectievelijk de volgende Versnellingsvragen ingediend: Hoe kun je door invoering en gebruik van een e- portfolio als leerling- volg- jezelf- systeem de administratieve registratiedruk van leerkrachten verminderen, waardoor zij zich meer kunnen richten op het ondersteunen en volgen van de brede ontwikkeling en de leerprocessen van individuele leerlingen passend bij een eigentijds en vernieuwend onderwijsconcept. Hoe kunnen wij een gepersonaliseerd leerlingenportaal met digitaal portfolio ontsluiten binnen ons portaal in Office 365 waarin, leerkracht, intern begeleider, leerling en ouders optimaal kunnen samenwerken om zo aan te sluiten bij de onderwijsbehoeften van het kind?

2 Deze vragen zijn gebundeld en goedgekeurd onder de Versnellingsvraag zoals die tot op heden is geformuleerd. Vraagverheldering In deze fase hebben er 3 zogenoemde visualisatiesprints (toen nog businesssprints genoemd) plaatsgevonden. In deze sessies van een dagdeel zijn leerkrachten, schoolleiders en ICT- coördinatoren van vraag- ondersteunende schoolbesturen bijeengekomen om hun vraag helderder en concreter te maken. De sprints zijn begeleid door de procesbegeleiders vanuit Kennisnet (Erwin Bomas en Rick de Visser) en ondersteund door twee interactie ontwerpers (Thalia Verkade, Unitid en Eric van Rhijn, Kennisnet). Door middel van het creëren van een vision board, een product statement, scenario s en schetsen is er vormgegeven aan mogelijke oplossingen. Door deze oplossingen vervolgens weer terug te redeneren naar de vraag, is daarmee de vraag helderder en concreter geworden. Tevens is er een product statement geformuleerd: Voor de Lerende (en zijn/haar omgeving) (doelgroep) die inzicht wilt in zijn/haar ontwikkeling (behoefte) is... (productnaam) een leerling- volgjezelf - systeem (product categorie) dat een leerling richting geeft aan eigen ontwikkeling (belangrijkste eigenschap), en dat, anders dan systemen die alleen kwantitatieve data verwerken (concurrentie), de leerling zelf de regie over zijn/haar eigen leerproces geeft en ondersteunt (verschil). Tijdens dit proces zijn er ook een aantal sub- ontwerpvragen aan het licht gekomen, die meer actie vereisen om tot een duidelijkere vraag aan de markt te komen. Deze vragen zijn tevens als resultaat van deze fase opgeleverd. Het volledige verslag is via deze link 1 te vinden. Ook zijn er in deze fase meer schoolbesturen de vraag gaan ondersteunen. Xpect primair is toegetreden als ondersteunend bestuur en leerkrachten van 2 verschillende scholen hebben deelgenomen aan de visualisatiesprints. Twee leerkrachten en de schooldirecteur van basisschool de Verwondering van Conexus hebben deelgenomen. De Stichting OOG heeft de Versnellingsvraag ook ondersteund, maar er zijn vanuit dit bestuur geen personen aanwezig geweest bij de visualisatiesprints. Marktoriëntatie Tijdens de Onderwijsdagen in Rotterdam hebben er dialoogsessies plaatsgevonden, waaronder die van deze Versnellingsvraag. Ter voorbereiding hiervan zijn de resultaten van de visualisatiesprints doorgestuurd naar marktpartijen binnen het netwerk van de betrokken besturen en Kennisnet. In totaal hebben 5 marktpartijen aangegeven interesse te hebben om tijdens de dialoogsessies met de besturen in gesprek te gaan. Dit gesprek is bedoeld ter oriëntatie van de volgende fase in het proces, waarbij er wordt gekeken of en hoe marktpartijen al een rol kunnen spelen 1 _portfolio_leerling- volgjezelf- systeem.pdf

3 in het verder oplossen van de versnellingsvraag. Het verslag van de dialoogsessies is via deze link 2 te vinden. Via de dialoogsessies is het helderder geworden welke partijen interesse hebben om de vraag van de scholen op te lossen. Tot op zekere hoogte is ook duidelijk geworden op wat voor manier deze partijen dit willen doen. Om dit concreter te krijgen hebben schoolbesturen individueel verdere oriënterende gesprekken gevoerd met verschillende partijen die aanwezig waren tijdens de dialoogsessies, maar ook met enkele die hier niet aan hebben deelgenomen. Wat er tijdens deze individuele gesprekken naar voren is gekomen, hebben de schoolbesturen op 10 december weer met elkaar besproken. Waar staat de Versnellingsvraag nu Gedurende de periode dat deze Versnellingsvraag actief is zijn er een aantal aspecten helder geworden en geconcretiseerd. Daarnaast zijn er ook een aantal 2 s vv10.pdf

4 onderliggende vragen die nog verder kunnen worden uitgewerkt. Deze onderliggende vragen gaan over het generieke idee van het leerling- volg- jezelf systeem dat door de betrokken besturen is gedefinieerd. Tevens is er vanuit de scholen en besturen zelf grote behoefte om tot het ontwikkelen van een product te komen. Het beantwoorden van de nog openstaande onderliggende vragen kan daarmee ook in samenhang gebeuren met het ontwikkelen van oplossingen. Voor de duidelijkheid zullen we eerst ingaan op welke inzichten er tot nu toe zijn opgedaan in het proces en welke inzichten nodig zijn om tot een beantwoording te komen van de Versnellingsvraag. Hier volgt een beknopte samenvatting van de visualisatiesprints. Inzicht in en ondersteuning van het persoonlijke leerproces van de leerling Dit thema vat in de kern wat wordt bedoeld met een leerling- volg- jezelf systeem. Er is behoefte om de stappen die een leerling in een leerproces zet op een logische, geordende en motiverende wijze te organiseren. De leerling heeft hierbij de regie en bepaalt welke stappen hij/zij zichtbaar maakt door middel van het uploaden van een foto of video en een beschrijving. In het voorbeeld (pagina 7 van resultaten visualisatiesprints) dat is ontwikkeld tijdens de vraagverheldering wordt dit proces omvat in bouwblokken. Deze uitwerking omvat een gedetailleerd ontwerp waarin duidelijk naar voren komt welke elementen van belang zijn om de mogelijkheid van inzicht en ondersteuning in het leerproces te kunnen bieden. Feedback geven Naast de behoefte inzicht te bieden in het leerproces en dit vast te laten leggen door een leerling, is er ook de behoefte om naar aanleiding hiervan feedback te geven. Deze feedback speelt een essentiële rol in de voortgang van het proces. Het is duidelijk dat het geven van feedback al mogelijk wordt wanneer de persoonlijk stappen in het leerproces van de leerling wordt vastgelegd. Het geven van digitale feedback dat kan worden gekoppeld aan een specifieke stap in het proces (Zie voorbeeld pagina 9) wordt gezien als goed hulpmiddel voor in elk geval de docent. Echter het geven van verbale feedback is in essentie al de toegevoegde waarde van zo n leerling- volg- jezelf systeem. Architectuur rondom de leerdoelen De leerdoelen bepalen in grote lijnen waar een leerling mee bezig gaat zijn. Daardoor is er de behoefte om de processen die een leerling laat zien in het instrument te koppelen aan een leerdoelenstructuur die logisch is ingericht en waar makkelijk in te navigeren is. Tevens is het voor zowel de leerkracht als de leerling van belang om binnen het overzicht van de leerdoelen te kunnen zien waar een leerling mee bezig is en met welke gradatie hij/zij de leerdoelen afrondt. Welke leerdoelen voorkomen in de structuur is per school (en vaak ook per leerling) specifiek, dus naast standaardisatie is een mate van aanpasbaarheid en vrijheid erg gewenst.

5 Randvoorwaarden De bovenstaande thema s gaan in op de inhoud van het onderwerp van de Versnellingsvraag. Tevens zijn er een aantal randvoorwaarden die voor de betrokken besturen van toepassing zijn. Behapbaar voor de leerkracht - Het moet voor de leerkracht relatief tijd opleveren en behapbaar blijven. Bijvoorbeeld ook met betrekking tot notificaties voor het geven van feedback op werk dat via het instrument door leerlingen wordt aangeleverd. Standaarden - Het instrument moet gegevens kunnen communiceren/uitwisselen met andere bestaande en toekomstige systemen, zoals LVS en LAS. o Vanuit Kennisnet, de Keten programmalijn en SLO worden hier afspraken over gemaakt, onderzoek in gedaan en experimenten mee uitgevoerd. Versnellingsvragen zoals deze worden meegenomen in dit programma om rekening te houden met de vraag (inhoudelijk) en de mogelijkheid om experimenten mee uit te voeren. Office De digitale omgeving is bij veel besturen al Office 365, dus hierop moet het kunnen aansluiten. In bredere zin komt het er dus op neer dat het instrument moet kunnen integreren in bestaande digitale omgevingen zoals Office 365. Standaard leerdoelen kunnen inladen. o Deze wens is ook bij andere Versnellingsvragen aanwezig. Daarom is er vanuit SLO extra ruimte gemaakt om de Versnellingsvragen te ondersteunen met deze wens. En de standaard randvoorwaarden en eisen voor educatieve applicaties: privacy, op elk device toegankelijk, Single Sign- On, dataportabiliteit, beheer en support, beveiliging, etc. Kennisnet kan hierover adviseren. Openstaande vragen en verdieping in het onderwerp De bovengenoemde thema s komen terug in de schetsen die zijn gemaakt tijdens de visualisatie sprints. Na de evaluatie van de schetsen met de betrokken scholen zijn er ook een aantal vragen opgesteld waar meer verdieping nodig is om deze te kunnen beantwoorden. Dit zijn de volgende vragen: Hoe kan een leerling betekenisvol van een portfolio gebruikmaken, welke elementen zijn voor het perspectief van een leerling relevant en welke in volgorde zijn deze elementen gewenst? Tijdens de visualisatiesprints zijn er geen leerlingen betrokken bij de totstandkoming van het schetsontwerp. Aangezien de vraag zich richt op een instrument voor leerlingen is het goed om ook leerlingen te betrekken in een verdiepende vraagverheldering. Deze sessies kunnen dan worden ingericht om te ontdekken of er verschillen zijn tussen de elementen die geschetst zijn door de leerkrachten(ict- coördinatoren en schoolleiders) en de elementen die voor leerlingen logisch en betekenisvol zijn. Hoe vindt het werken met een leerling- volg- jezelf systeem plaats

6 in de leeractiviteiten die een leerling uitvoert. Is in de perceptie van de leerling de leeractiviteit het beginpunt bij het gebruik van dit systeem of is dat het leerdoel? Wat is een betekenisvolle, werkbare en bewerkbare structuur voor leerdoelen waarbinnen een leerkracht/leerling kan in/uitzoomen? Rondom deze vraag zijn al een aantal randvoorwaarden vastgesteld tijdens de vraagverhelderingsfase. Bijvoorbeeld dat de standaard kerndoelen van SLO kunnen worden ingeladen en dat er wel aanpasbaarheid nodig is voor elke school (of zelfs voor elke leerling) om zelf doelen aan te passen, uit te zetten en toe te voegen. Waar nog wel verdieping te halen valt is bij het ontdekken wat voor structuur van leerdoelen betekenisvol en werkbaar zal zijn voor zowel de leerkracht als de leerling. Aangezien hier op dit moment al op elke school zelf naar een oplossing wordt gezocht is het nuttig om de ervaringen omtrent dit onderwerp te delen en samen met experts van SLO een manier te vinden die ook echt technisch en organisatorisch haalbaar is. Een portfolio maakt feedback geven mogelijk. In welke vorm moet het geven van feedback via dit digitale kanaal plaatsvinden en hoe verhoudt zich dit met geven van verbale feedback van de leerkracht naar de leerling? En daarbij, wat is het verschil in geven van feedback tussen scholen? Feedback geven op het leerproces van de leerling is bij de betrokken scholen vaak ook een van de grootste toegevoegde waardes van hun onderwijsvorm. Daarom is dit onderwerp interessant om verder in te verdiepen, de verschillen tussen scholen te ontdekken en daarmee de generieke waardes van het geven van feedback in het onderwijs te kunnen uitdragen. Tevens wordt hierdoor het gebruik en de behoefte naar een instrument die dit ondersteunt krachtiger beargumenteerd. Een portfolio maakt het technisch mogelijk voor ouders om niet alleen het resultaat, maar ook het leerproces van hun kind(eren) in te zien en om hier op te reageren. Wanneer, voor wie en op welk niveau is dit gewenst? Hoe verschillen scholen hierin? De mogelijkheid voor ouders om mee te kijken naar de activiteiten van hun kind via het digitale instrument is iets wat in de basis alle betrokken scholen aanspreekt. Er is echter nog veel discussie over waar ouders allemaal toegang tot kunnen krijgen en op mogen reageren. De betrokkenheid van ouders zorgt ook voor een bepaalde invloed in het leerproces en de relatie tussen leerling en leerkracht. Het is erg waardevol om meer inzicht in te krijgen in wat die invloeden zijn en hoe dit wel of niet aansluit bij de verschillende scholen. Juist ook de verschillen tussen scholen met betrekking tot dit onderwerp is goed om te kunnen communiceren naar ontwikkelaars van dit instrument. Welke gegevens wil een leerkracht in een dashboard oplossing mbt het portfolio inzien? In de vraagverhelderingssessies is er veel nadruk gelegd op de interface voor leerlingen waarbij zij bewijsstukken kunnen aanleveren over hun ontwikkelingen binnen de leerdoelen. Er is ook benoemd dat de leerkracht graag een overzicht wilt hebben in waar een leerling zit in zijn ontwikkeling en wanneer een leerling feedback

7 wil. Om hier echt een concrete uitvraag voor te kunnen formuleren vereist dit onderwerp meer verdieping. Naast meer inzicht door bijvoorbeeld ontwerpsessies is het goed om te inventariseren of er andere producten of projecten zijn waar dit soort vraagstukken worden behandeld. Zo is er bijvoorbeeld de Versnellingsvraag over het overkoepelend dashboard waarbij dit vraagstuk het uitgangspunt is. Ook moet er worden gekeken naar hoe er gegevens kunnen worden verzameld vanuit en door andere instrumenten, leermiddelen, LVSen en LASen. Hoe kan het voor de leerkracht behapbaar blijven wanneer elk kind 1 of meer bewijsstukken aanlevert per doel waar hij/zij mee aan het werk is, met het idee dat de leerkracht ook deze bewijsstukken moet gaan bekijken? Dit vraagstuk kan pas echt beantwoord worden wanneer leerkrachten de kans krijgen om een geïmplementeerde versie van de oplossing uit te testen op school. Echter het blijft wel een belangrijk vraagstuk om in acht te houden voor partijen die dit instrument aan het ontwikkelen zijn. Hoe verder? De situatie bij deze Versnellingsvraag is dat er aan de vraagkant nog voldoende onderwerpen zijn die verdieping nodig hebben om een heldere vraag aan de markt te schetsen. Aan de aanbodzijde zien we dat er nog zeer weinig is ontwikkeld, laat staan iets dat goed aansluit bij de behoeftes van deze scholen. Wel zijn er een vijftal organisaties die hebben aangegeven met de scholen te willen samenwerken om tot een oplossing te komen. Er is bij deze marktpartijen dus nog weinig bekend over wat een portfolio instrument kan zijn en hoe dit een betekenisvol product kan zijn voor scholen. Deze situatie leent zich er daarom voor om de openstaande vraagstukken waar mogelijk in samenwerking met de markt op te pakken. Het is dan ook sterk aan te raden om het ontwikkel traject precompetitief, transparant en publiek te laten verlopen, zodat het voor marktpartijen makkelijker wordt om te gaan voorzien in de behoefte van scholen. Vanuit het programma van de Versnellingsvragen willen we dan ook ten alle tijden de deuren op houden voor alle marktpartijen om deel te nemen in de ontwikkelingen. Dit gaat eerste instantie in tegen de plannen van sommige betrokken besturen die nu een gezamenlijk inkoop en ontwikkeling traject willen opzetten samen met Mevolution. Hoe dit inkoop/ontwikkel traject er precies uit komt te zien is nog onduidelijk en daarom is het goed om een aantal zaken in overweging te nemen. Deze overweging gaat niet alleen over het ontwikkelen van een instrument, maar ook over welke situatie en positie de besturen voor zichzelf creëren voor de komende jaren.

8 Marktwerking Door middel van het concreter maken van de vraag van scholen, het verminderen van belemmeringen in de ontwikkeling van oplossingen en het uitwisselen van kennis in de sector voorziet de Versnellingsvragen de gehele onderwijssector. Er wordt een situatie gecreëerd waardoor marktpartijen makkelijker kunnen aansluiten bij de vraag van scholen en scholen/besturen een ruimer aanbod krijgen dat beter aansluit bij hun behoeftes. Wanneer er meer marktpartijen een specifieke vraag willen voorzien met hun producten, dan zorgt dit vaak tevens voor scherpere prijzen en misschien nog wel belangrijker: het continue verbeteren van de producten. Voor besturen is marktwerking dus een belangrijk mechanisme voor kwaliteitswaarborging en het verlagen van onnodig hoge kosten. Om marktwerking voor elkaar te krijgen in deze niche is het vooral van belang dat het voor meerdere marktpartijen interessant genoeg moet zijn om hierin te gaan investeren. Deze interesse zal worden vergroot met een duidelijke generieke vraag en groter wordende groep van potentiële afnemers van het product. Hier kunnen de besturen (met ondersteuning vanuit de Versnellingsvragen) zelf voor zorgen. Snelheid en duurzaamheid (korte termijn en lange termijn) Bij de betrokken scholen is de behoefte erg groot om ook snel tot concrete werkende resultaten te komen die kunnen worden ingezet op hun school. In de praktijk zal dit neerkomen bij een basisoplossing (een minimale vorm van wat er wordt gevraagd) en daarbij een roadmap in hoe de basisversie zich verder gaat ontwikkelen. Het is daarom voor de scholen van belang om een goede indicatie te hebben van de ontwikkelruimte die de betrokken organisaties willen gaan inzetten bij het oplossen van de vraag, zowel op korte termijn als op lange termijn. Deze ontwikkelruimte is afhankelijk van de technische kennis en de financiële middelen dit de organisatie bezit en bereid is in te zetten. Tevens moet de organisatie onderwijsinhoudelijk genoeg op de hoogte zijn om aansluiting te vinden bij het onderwijs van de betrokken scholen, echter kunnen de scholen hier grotendeels ook zelf voor zorgen (met extra ondersteuning vanuit de Versnellingsvragen). De indicatie van de ontwikkelruimte van betrokken organisaties is vooralsnog niet helder en hier zou op korte termijn meer helderheid in verschaft kunnen worden door het organiseren van een bijeenkomst gericht op dit onderwerp. Een reële indicatie van de ontwikkelruimte kan echter alleen tot stand komen wanneer de vraag van de scholen concreter is gemaakt. Wanneer de ontwikkelruimte van marktpartijen eenmaal helder is kan er een goede inschatting worden gedaan naar de snelheid waarop men met werkbare resultaten kan komen en of deze resultaten doorontwikkeld kunnen blijven worden tot een stabiele service. Zelf ontwikkelen Er is sprake bij sommige scholen en besturen om zelf een instrument te gaan ontwikkelen dat perfect aansluit op de vraag, weliswaar onder begeleiding. Alhoewel het hierdoor mogelijk lijkt om volledig op maat van de scholen te gaan ontwikkelen, brengt het vanuit de technische hoek een tal van uitdagingen met zich mee. Allereerst zijn scholen en besturen geen expert in techniek, naast het al dan niet kennis hebben van ICT toepassingen op scholen. Er komt een stuk meer bij kijken wanneer er echt een systeem ontwikkeld moet gaan worden. De skills en

9 vaardigheden om te ontwikkelen kunnen in huis worden genomen, maar dit brengt hoge kosten met zich mee. Een technische klus uitbesteden kan ook, maar het niveau dat nodig is om iets van kwaliteit op te leveren komt uiteindelijk ook neer op het inhuren van een marktpartij. Ook moeten besturen en scholen zelf goed op de hoogte blijven van alle technische ontwikkelingen en standaarden om aansluiting en uitwisseling van data van en naar andere systemen te waarborgen. Ook al hoef je niet te betalen voor de service die je zelf hebt ontwikkeld, er komen altijd onderhoudskosten kijken bij een digitaal systeem. Daarnaast moet het systeem in ontwikkeling blijven om aan te sluiten bij de ontwikkelingen op school en voorop te blijven bij de ontwikkelingen in de markt. Vooral dit laatste is waarom op lange termijn het bijna niet is vol te houden om als scholen en besturen zelf een systeem te ontwikkelen. Vanuit de Versnellingsvragen wordt dan ook geadviseerd om de oplossingen op de vraag in de markt te zoeken en mee te helpen met de ontwikkeling daarvan. Inkoop Voordat er goede inhoudelijke afspraken gemaakt worden met een marktpartij moet er een heldere vraag liggen. Zoals eerder al is genoemd zijn de wensen en behoeften van scholen met betrekking tot een leerling- volg- jezelf systeem grotendeels verhelderd, maar nog te open om echt een concreet te zijn over wat voor product er uit gaat komen. Deze wensen en behoeften zullen ook overeen moeten komen met de financiële investering waartoe het bestuur bereidt is op korte en lange termijn. Er zijn een aantal belangrijke vragen die een schoolbestuur zichzelf kan stellen om er voor te zorgen dat de samenwerking die een bestuur aangaat met een marktpartij ook zal leiden tot een gewenst resultaat. (Hierbij kunnen de Versnellingsvragen ook ondersteuning in bieden.) Een goed standpunt om aan te houden is dat een schoolbestuur er voor zorgt dat zij altijd voor aanbieder kunnen veranderen, mocht de situatie zo voorkomen dat zij niet meer met hun huidige aanbieder verder kunnen/willen. Wanneer het aankomt op een financiële investering vanuit het bestuur, dan moeten ook de financiële ruimte en de wensen en randvoorwaarden die het bestuur aan het ontwikkeltraject stelt met elkaar overeenkomen. Daarnaast zal een bestuur ook rekening moeten houden met aanbestedingsregels van publieke middelen. Samenvattend is het dus belangrijk dat de ondersteuning vanuit de Versnellingsvragen gericht is aan meerdere besturen die open staan voor samenwerking, ontwikkeling en het experimenteren met meerdere marktpartijen. Het proces is precompetitief en ziet af het exclusief ondersteunen van enkele partijen. Daarmee hoeven de ontwikkelingen onderling nog niet op elkaar te wachten, want de overkoepelende samenwerking tussen de verschillende partijen richt zich alleen op de onderwerpen waar alle partijen baat bij hebben en waarin ze elkaar kunnen versterken.

10 Ondersteuning vanuit de Versnellingsvragen Vanuit een aantal thema s die specifiek van toepassing zijn op deze Versnellingsvraag zullen er een aantal voorstellen gepresenteerd worden die georganiseerd kunnen worden in het kader van de Versnellingsvragen. Het is aan de stuurgroep van de Versnellingsvraag om te overleggen welke activiteiten relevant zijn om uit te voeren, welke activiteiten aangescherpt moeten worden of welke activiteiten nog niet worden genoemd en wel nuttig kunnen zijn. Experimenten en proeftuinen Het koppelen van leerdoelen aan de processen die door een leerling worden vastgelegd en het ontwerpen van structuur van leerdoelen op fijnmazig niveau is een belangrijk onderwerp in deze Versnellingsvraag. Tevens heeft dit onderwerp veel raakvlakken bij andere Versnellingsvragen. Daarnaast is er de wens dat een leerling per leerdoel kan zien welke hulpmiddelen (of termen) een kind kan gebruiken om zijn/haar doel te bereiken. Dit vergt een intelligentie van het systeem en een koppeling van leermaterialen aan leerdoelen. Komend half jaar zullen er daarom sessies worden ingepland waar scholen vanuit verschillende Versnellingsvragen worden uitgenodigd om mee te denken en mee te helpen aan de ontwikkeling van een leerdoelen structuur in samenwerking met SLO. Tevens biedt dit een kans voor ontwikkelaars van leermiddelen waarmee de betrokken scholen (samen)werken om te experimenteren in de proeftuinen die zijn opgezet door Kennisnet en SLO. Tevens kan er een Versnellingsvraag- overstijgende hackathon georganiseerd worden waarbij nieuwe mogelijkheden gezocht worden met betrekking tot onderwerpen: - uitwisseling van data van leermiddelen - overzicht van resultaten/voortgang leerling in dashboard voor leerkracht - koppelen van SLO doelen aan voortgang leerling Overzicht: Activiteit Omschrijving Bedoeld voor Termijn Brainstorm leerdoelen structuur Leerkrachten worden uitgenodigd om samen met SLO na te denken over een leerdoelenstructuur en daaromheen hangende wensen en eisen om voortgang van leerling overzichtelijker en bruikbaar te maken voor toepassingen vanuit leermiddelen Leerkrachten Binnen 3 maanden en wellicht terugkomende sessie Proeftuinen Experimenten uitvoeren met use- cases uit Versnellingsvraag Ontwikkelaars en scholen Gedurende eerste helft

11 op het gebied van het koppelen van leermiddelen aan leerdoelen van SLO waarmee use- case uitgevoerd kan worden Hackathon Vanuit technisch perspectief nieuwe mogelijkheden ontdekken binnen de onderwerpen: - uitwisseling van data van leermiddelen - overzicht van resultaten/voortgang leerling in dashboard voor leerkracht - koppelen van SLO doelen aan voortgang leerling Marktpartijen, ontwikkelaars, studenten, besturen, scholen,... Tweede kwartaal van 2016 Bij de bovenstaande activiteiten zal worden gezocht naar antwoorden op de volgende openstaande (sub)vragen van de Versnellingsvraag: Wat is een betekenisvolle, werkbare en bewerkbare structuur voor leerdoelen waarbinnen een leerkracht/leerling kan in/uitzoomen? Welke gegevens wil een leerkracht in een dashboard oplossing mbt het portfolio inzien? Verdieping door ontwerpsessies en prototypen Op een aantal onderwerpen kan er verdiepende vraagverheldering plaatsvinden die gelijk toegepast kan worden in ontwikkelingen van marktpartijen en waar in verdere vraagverheldering weer op doorgebouwd kan worden. Zo ontstaat er een uitwisseling van kennis en ontwikkeling die continu elkaar voeden van nieuwe input. Door middel van observaties op scholen, gesprekken met leerlingen en prototypen kunnen we meer inzicht krijgen in het perspectief van de leerling en het geven van

12 feedback door docenten met betrekking tot de wensen voor het volg- jezelf instrument. Dit kan worden uitgevoerd met experts van Kennisnet en externe experts. Belangrijk is het uitvoeren hiervan op meerdere scholen, zodat ook de verschillen en overeenkomsten tussen scholen duidelijk in beeld kan worden gebracht. Wanneer dit is afgerond kan er op een zelfde manier inzicht worden verkregen in de gewenste betrokkenheid van ouders via het instrument. Activiteit Omschrijving Bedoeld voor Termijn Ontwerpsessies op school Met verschillende ontwerpmethodieken (observaties, gesprekken, schetsen en prototypen) inzicht verkrijgen in onderwerpen waar meer diepgang in gewenst is. (Uitgangspunt is altijd op meerdere scholen dit uit te voeren.) Leerlingen, leerkrachten en op termijn ouders 2 of 3 sessies per school per onderwerp Bespreking van resultaten Met alle betrokken scholen de resultaten doornemen en dit verwerken tot een generiek pakket van wensen dat publiek gedeeld kan worden. Stuurgroep Na een afgesproken aantal sessies Bij de bovenstaande activiteiten zal worden gezocht naar antwoorden op de volgende openstaande (sub)vragen van de Versnellingsvraag: Hoe kan een leerling betekenisvol van een portfolio gebruikmaken, welke elementen zijn voor het perspectief van een leerling relevant en welke in volgorde zijn deze elementen gewenst? Een portfolio maakt feedback geven mogelijk. In welke vorm moet het geven van feedback via dit digitale kanaal plaatsvinden en hoe verhoudt zich dit met geven van verbale feedback van de leerkracht naar de leerling? En daarbij, wat is het verschil in geven van feedback tussen scholen?

13 Een portfolio maakt het technisch mogelijk voor ouders om niet alleen het resultaat, maar ook het leerproces van hun kind(eren) in te zien en om hier op te reageren. Wanneer, voor wie en op welk niveau is dit gewenst? Hoe verschillen scholen hierin? Hoe kan het voor de leerkracht behapbaar blijven wanneer elk kind 1 of meer bewijsstukken aanlevert per doel waar hij/zij mee aan het werk is, met het idee dat de leerkracht ook deze bewijsstukken moet gaan bekijken? Kennis delen en advies Om de ontwikkelingen en ervaringen van de besturen, de scholen, de markt en het Doorbraakproject met elkaar te delen is het voorstel om met regelmaat met de stuurgroep bij elkaar te komen. Dit voorstel is al geopperd tijdens de bijeenkomst van 10 december Hier kunnen dan ook andere experts, bijvoorbeeld iemand vanuit SLO, bij aansluiten wanneer dit relevant is voor de voortgang van het proces. Om deze manier blijft het proces transparant voor alle betrokken partijen en vindt het tevens de aansluiting op andere ontwikkelingen in het veld. Daarnaast kunnen tijdens deze bijeenkomsten verwante zaken zoals inkoop, standaarden ten aanzien van dataportabiliteit en privacy worden besproken met een expert. In de eerste volgende bijeenkomst, bij voorkeur te plannen op korte termijn, kan er worden ingegaan op alle activiteiten die in dit document worden voorgesteld. Mobilisatie van besturen en het vergroten van de vraag Een digitaal portfolio instrument is een nieuwe markt in het onderwijs. Juist hierom is het goed om de bekendheid van het probleem te vergroten, zodat ook andere besturen zich kunnen aansluiten bij deze vraag. Aan de aanbodzijde kan er ook meer publiciteit komen voor organisaties die ontwikkelen en scholen hierin tegemoet komen. We willen een actiever communicatiebeleid gaan uitvoeren. Dit houdt in dat er vaker updates worden verspreid van nieuwsberichten, resultaten en andere relevante vormen van publiciteit die telkens de vraag vanuit scholen weer zichtbaar maakt. De publiciteit zou zich moeten richten op het verkrijgen van meer ondersteunende bestuurders, waardoor er een grotere urgentie komt te liggen voor marktpartijen om deze vraag op te lossen.

14 Als vorm wordt er bijvoorbeeld gedacht aan blogs en video s van de activiteiten die zullen gaan plaatsvinden, zodat deze ook in het eigen netwerk van scholen en besturen verspreid kunnen worden. In de communicatie zouden de betrokken besturen zelf dus ook een actieve rol moeten gaan spelen. Tot slot Bovenstaande activiteiten zijn relevant in het verder verhelderen van de vraag van scholen en uiteindelijk beantwoorden van de vraag dat past binnen het programma van de Versnellingsvragen. Het is uiteraard aan de scholen om aan te geven welke activiteiten kunnen worden uitgevoerd.