Stress, een feitelijk Rapport

Transcriptie

1 Stress, een feitelijk Rapport Analyse van de behoeften Juli 2011 Concept Rapport This project has been funded with support from the European Commission. This publication [communication] reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein LLP PT-GRUNDTVIG-GMP i

2 STRESSLESS Partners: Sociedade Portuguesa de Inovação Sara Brenão URL: Health Education Milada Krejčí URL: University of Nottingham Stavroula Leka URL: University of Patras Konstantinos Poulas URL: Letlandn Adult Education Association Sarmite Pilate URL: Association Européenne des Enseignants Jean-Claude Gonon URL: MBO Raad Manfred Polzin URL: Vedoma Olga Pregl URL: ASSOCIATED PARTNER: European Trade Union Committee for Education Susan Flocken URL: ETUCE_en.html Haute École d'ingénierie et de Gestion du Canton de Vaud Ariane Dumont URL: Vind meer over het project bij: ii

3 Index 1. Samenvatting van de hoofdpunten STRESSLESS Project Methodiek Instrumenten Vragenlijst Interviewschema Procedure Deelnemers Belangrijke bevindingen: Vragenlijsten van leerkrachten Overzicht van de algemene behoeften Ervaring in de verschillende lenen Portugal Tsjechië... Erro! Marcador não definido Verenigd Koninkrijk Griekenland... Erro! Marcador não definido Letland België Nederland... Erro! Marcador não definido Slovenië Zwitserland... Erro! Marcador não definido.4 5. Belangrijke bevindingen: Interviews met schoolleiders Algemeen profiel van de behoeften... Erro! Marcador não definido Ervaring in de verschillende landen Portugal Tsjechië Verenigd Koninkrijk Griekenland... Erro! Marcador não definido Letland... Erro! Marcador não definido.3 iii

4 België Nederland... Erro! Marcador não definido Slovenië... Erro! Marcador não definido Zwitserland... Erro! Marcador não definido.9 6. Conclusies Referenties Bijlagen Vragenlijst Interviewschema iv

5 1. Samenvatting van de hoofdpunten 1. Samenvatting van de hoofdpunten 1

6 De volgende studie vormt een onderdeel van het project STRESSLESS Het verbeteren van de stressbestendigheid van leerkrachten. Het doel van STRESSLESS is om leerkrachten en onderwijs/opleidingsinstellingen een nuttig, praktisch en beproefd instrument (handboek) te geven voor het vergroten van hun stressbestendigheid en het versterken van hun vaardigheden om op een goede manier om te gaan met psychosociale risico s binnen de educatieve sector. Deze studie richt zich, als onderdeel van het project, op de behoeften van leerkrachten en onderwijs/opleidingsinstellingen en wil het profiel voor een succesvolle interventie vaststellen. De behoeftenanalyse bestond uit een overzicht (vragenlijst) en gestructureerde interviews ter bepaling van de eigenlijke behoeften van de doelgroep van het project. In totaal 660 leerkrachten hebben in de negen deelnemende lenen meegedaan aan het onderzoek. Daarbij hebben nog 50 schoolleiders van onderwijs/opleidingsinstellingen in diezelfde lenen deelgenomen aan diepte-interviews. Deze behoeftenanalyse is gebruikt in Portugal, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Griekenland, Letland, België, Nederland, Slovenië en Zwitserland. Indeling van het verslag Dit verslag heeft de volgende indeling: Hoofdstuk een is gewijd aan de presentatie van het project, hoofdstuk twee aan methodologische aspecten, in hoofdstuk drie staan gedetailleerde analyses van de resultaten van de vragenlijsten die door de leerkrachten zijn ingevuld, in hoofdstuk vier de gedetailleerde analyse van de resultaten van de interviews die zijn gehouden met de schoolleiders van onderwijs/opleidingsinstellingen, en in hoofdstuk vijf staan de conclusies van de behoeftenanalyse. Aannames Er moeten twee belangrijke vooronderstellingen worden toegelicht voordat verdere bevindingen worden gepresenteerd. Leerkrachten zijn, binnen de context van het STRESSLESS project, leerkrachten en opleiders die in het onderwijssysteem werkzaam zijn, waaronder ook beroepsopleidingen. In elk land zijn minimaal 40 leerkrachten bij het onderzoek betrokken en zijn 5 schoolleiders van onderwijs/opleidingsinstellingen geïnterviewd. 2

7 2. STRESSLESS Project 2. STRESSLESS Project 3

8 De verbetering van onderwijs en opleiding voor leerkrachten is een speerpunt in het programma Onderwijs en training 2010 van de Europese Commissie. Dit programma belicht het belang van het aantrekken en vasthouden van gekwalificeerde en gemotiveerde mensen voor een baan in het onderwijs. De kwaliteit van het geven van onderwijs en de opleiding van leerkrachten wordt gezien als een bepalende factor in het verhogen van het niveau van onderwijsprestaties en het halen van de doelen van Lissabon 1. Gezien de nieuwe eisen voor het geven van onderwijs en training, moesten er nieuwe oplossingen komen voor de toegenomen sociale druk op het onderwijssysteem in haar geheel en voor de toename in werkgerelateerde stress onder leerkrachten (beide met een negatieve invloed op het leerproces en de resultaten). Het European Agency for Safety en Health at Work vindt dat stress, als het op een na meest vermelde gezondheidsprobleem t.g.v. het werk, een belangrijk probleem is in de onderwijssector, wat vraagt om een veelzijdige ingreep waarin een geschikte risicoanalyse en een combinatie van maatregelen gericht op zowel het werk als de werknemer samenkomen; met gebruikmaking van de juiste externe expertise en het erbij betrekken van de werknemer en duurzame preventieve maatregelen. Men kan onmogelijk voorbijgaan aan de resultaten die in het European Observatory Report (2009) staan, waaruit blijkt dat meer dan 22% van de werknemers in de Europese Unie last heeft van stress en dat het aantal mensen dat lijdt onder stressgerelateerde omstandigheden waarschijnlijk alleen maar zal toenemen. Werkgerelateerde stress, die werknemers ervaren als ze niet aan de eisen van de werkomgeving kunnen voldoen of daar niet tegen opgewassen zijn, wordt geassocieerd met veelvoudige risicofactoren en leidt tot een reactie van stress die op het fysiologisch, psychologisch en gedragsmatige vlak tot uiting komt. Werkgerelateerde stress kan ook langdurige negatieve gevolgen hebben voor werknemers (gezondheidsproblemen zoals hart- en vaatziekten en spier- en gewrichtsklachten en mentale problemen) en voor instellingen (zoals meer verzuim en slechtere prestaties). Gezien de complexiteit van werkgerelateerde stress wil het STRESSLESS project het vergroten van het besten zijn tegen stress van leerkrachten, zich richten op het gebruik van een geïntegreerde aanpak, die leerkrachten laat zien hoe ze hun kennis en competenties kunnen vergroten, innovatieve antwoorden 1 Toen de staatshoofden elkaar in maart 2000 ontmoetten op de Top van Lissabon, hebben de leiders van de EU een nieuwe strategie uiteengezet op basis van consensus tussen de lidstaten, teneinde Europa dynamischer en meer prestatiegericht te maken. Dit initiatief werd bekend onder de naam Strategie van Lissabon en het zou een zeer breed scala aan beleidsvormen omvatten. Deze Strategie is in het voorjaar van 2005 opnieuw naar voren gebracht, na aanvankelijk bescheiden resultaten, en richtte zich nu meer op groei en banen. 4

9 geven voor oude en nieuwe problemen en een positief effect uitoefenen op de kwaliteit en doelmatigheid van onderwijs en opleiding, door stress op school aan te pakken en de gezondheid van leerkrachten te verbeteren (het vergroten van hun competenties om om te gaan met stress). Daarom ziet het STRESSLESS project, een tweejarig initiatief dat in november 2010 is gestart, de behoefte aan de ontwikkeling van efficiënte oplossingen voor werkgerelateerde stress, vooral op het gebied van onderwijs. In het streven naar het opstellen van een praktisch handboek waarmee leerkrachten en onderwijsinstellingen leren besten te zijn tegen stress als ze te maken krijgen met psychosociale risico s, heeft het project als doel gesteld om op drie belangrijke gebieden oplossingen te bieden: Het vergroten van het welzijn van individuen en instellingen; Het verminderen van stress bij werknemers en in organisaties; Het verbeteren van de kwaliteit in onderwijskundige scenario s. 5

10 3. Methode 3. Methodiek 6

11 3.1. Instrumenten Om het beoogde doel te bereiken heft het consortium afspraken gemaakt over het gebruik van een methode waarin het verzamelen van kwantitatieve en kwalitatieve gegevens begrepen zijn. Daarom zijn twee instrumenten ontwikkeld voor het verzamelen van feedback door de betreffende belangengroepen: een vragenlijst voor leerkrachten (bijlage 1) en een interviewschema voor leiders van onderwijsinstellingen (bijlage 2) Vragenlijst De vragenlijst berustte op twee instrumenten: De korte versie van de Copenhagen Psychosocial Questionnaire (beknopt COPSOQ II), een instrument voor overzichten van de psychosociale werkomgeving, in 2007 ontwikkeld door het National Centre of Working Environment (NRCWE); en Utrecht Werkbevlogenheid Scale (UWES), een instrument ontwikkeld door Schaufeli & Bakker in Twee extra socio-demografische variabelen zijn opgenomen in de vragenlijst: het soort instelling en het aantal jaren dat men in het onderwijs werkzaam is. Beknopt COPSOQ II De beknopte COPSOQ II bevat 40 onderdelen die in 19 verschillende dimensies zijn opgenomen: kwantitatieve eisen, tempo, emotionele eisen, invloed op het werk, mogelijkheden voor verdere ontwikkeling, zin van het werk, toewijding aan de werkplek, voorspelbaarheid, beloning, duidelijkheid van iemands functie, kwaliteit van leiderschap, sociale ondersteuning door coördinatoren, voldoening in het werk, conflicten tussen werk en gezin, vertrouwen, rechtvaardigheid en respect, idee van eigen gezondheid, burn-out en stress. Het is een zelfevaluatie waarin, voor het merendeel van de dimensies, een Likert schaal van 8 niveaus wordt gebruikt. Uitzonderingen zijn: voldoening in het werk (3 niveaus), werk-gezin conflicten (6 niveaus) en idee van eigen gezondheid (4 niveaus). Zie Tabel 1. 7

12 Kwalitatieve eisen Tempo Emotionele eisen Invloed op het werk Tabel 1 Werkomgevingsfactoren opgenomen in het beknopte COPSOQ II Dimensie Onderdelen Index Mogelijkheden voor verdere ontwikkeling Zin van het werk Toewijding tot de werkplek Voorspelbaarheid Beloning Duidelijkheid van iemands functie Kwaliteit van leiderschap Sociale ondersteuning van coördinatoren Voldoening in het werk Conflict tussen werk en gezin Vertrouwen Rechtvaardigheid en respect Idee van eigen gezondheid Burn-out Raakt u achter met uw werk? Heeft u genoeg tijd om uw taken uit te voeren? Werkt u de hele dag in een hoog tempo? Is het nodig om in een hoog tempo te blijven werken? Komt u in uw werk in emotioneel verwarrende situatie? Moet u in uw werk rekening houden met persoonlijke problemen van anderen? Kunt u in grote mate invloed uitoefenen op uw werk? Kunt u invloed uitoefenen op de hoeveelheid werk die u wordt opgedragen? Moet u in uw werk initiatieven nemen? Heeft u de mogelijkheid om in uw werk nieuwe dingen te leren? Is uw werk betekenisvol? Heeft u het gevoel dat het werk dat u doet belangrijk is? Heeft u het gevoel dat uw werkplek erg belangrijk voor u is? Zou u een goede vriend aanraden te solliciteren bij uw werkplek? Wordt u op uw werkplek tijdig genoeg geïnformeerd betreffende bijv. belangrijke beslissingen, veranderingen,of plannen voor de toekomst? Krijgt u alle nodige informatie om uw werk goed te kunnen doen? Wordt uw werk door het management gezien en gewaardeerd? Wordt u eerlijk behandeld op uw werkplek? Heeft uw werk duidelijke doelen? Weet u precies wat er van u wordt verwacht? In welke mate geeft volgens u uw directe superieur hoge prioriteit aan voldoening in het werk? In welke mate vindt u dat uw directe superieur goed is in het plannen van het werk? Hoe vaak is uw directe superieur bereid te luisteren naar uw problemen op het werk? Hoe vaak krijgt u hulp en ondersteuning van uw directe superieur? Wat betreft uw werk in het algemeen. Hoe tevreden bent u met uw werk in het geheel, alles in beschouwing genomen? Heeft u het gevoel dat uw werk u zoveel energie kost dat dit een negatief effect heft op uw privéleven? Heeft u het gevoel dat uw werk u zoveel tijd kost dat dit een negatief effect heeft op uw privéleven? Vertrouwt het management erop dat de werknemers hun werk goed doen? Kunt u vertrouwen op de informatie die u van het management krijgt? Worden conflicten op een eerlijke manier opgelost? Wordt het werk eerlijk verdeeld? Zou u in het algemeen willen zeggen dat uw gezondheid: uitstekend, erg goed, Goed, redelijk, of slecht is? Hoe vaak heeft u zich uitgeput gevoeld? Hoe vaak was u emotioneel uitgeput? gemiddeld: 3.3 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.8. gemiddeld: 4.7 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.6. gemiddeld: 3.3 punten. (schaal van 0-8). SD: 2.1. gemiddeld: 4.1 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.8. gemiddeld: 5.2 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.5. gemiddeld: 6.0 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.3. gemiddeld: 4.8 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.8. gemiddeld: 4.6 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.7. gemiddeld 5.2 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.6. gemiddeld: 5.7 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.4. gemiddeld: 4.5 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.8. gemiddeld: 5.6 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.9. gemiddeld: 2.1 punten. (schaal van 0-3). SD: 0.6. gemiddeld: 2.1 punten. (schaal van 0-6). SD: 1.7. gemiddeld: 5.4 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.5. gemiddeld: 4.8 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.5. gemiddeld: 2.6 punten. (schaal van 0-4). SD: 0.8. gemiddeld: 2.5 punten. (schaal van 0-8

13 Stress Hoe vaak was u geïrriteerd? Hoe vaak was u gestrest? 8). SD: 1.6. gemiddeld: 2.3 punten. (schaal van 0-8). SD: 1.5. De beknopte vragenlijst bevat ook vragen over ongewenste intimiteiten, dreiging met geweld, fysiek geweld, en pesten. UBES De UBES bevat 17 onderdelen, opgenomen in 3 dimensies: kracht, toewijding en absorptie. In hun geheel geven deze onderdelen een dimensie van globale werkbevlogenheid weer. Dit is ook een schaal voor zelfevaluatie die gebruik maakt van een schaal van Likert met 6 niveaus. Zie Tabel 2. Tabel 2 Werkomgevingsfactoren opgenomen in de beknopte COPSOQ II Dimensie Kracht Toewijding Absorptie Onderdelen Kracht wordt gemeten aan de hen van de volgende zes punten die verwijzen naar hoge niveaus van energie en veerkracht, de bereidheid inspanningen te leveren, niet gauw vermoeid raken, en doorzettingsvermogen bij moeilijke situaties: Op mijn werk barst ik van de energie Op mijn werk voel ik me sterk en krachtig Als ik s morgens opsta, heb ik zin om naar mijn werk te gaan Ik kan lange tijd achtereen werken Op mijn werk kan ik mentaal veel hebben Op mijn werk zet ik altijd door, zelfs als dingen niet zo goed gaan Degenen die hoog scoren bij kracht hebben meestal veel energie, ijver en uithoudingsvermogen als ze aan het werk zijn, terwijl degenen die laag scoren bij kracht minder energie, ijver en uithoudingsvermogen hebben wat hun werk betreft. Toewijding wordt gemeten aan de hen van vijf punten die verwijzen naar het ontlenen van een gevoel van betekenisvol werk doen, van enthousiasme en trots zijn op zijn werk, en daarbij een gevoel van inspiratie en uitdaging hebben: Ik vind het werk dat ik doe betekenisvol en doelmatig Ik ben enthousiast over mijn werk Mijn baan inspireert me Ik ben trots op het werk dat ik doe Voor mij is mijn baan uitdagend Degenen die hoog scoren op toewijding vinden zich sterk in hun werk terug, omdat ze dit ervaren als betekenisvol, inspirerend, en uitdagend. Daarbij zijn ze vaak enthousiast over en trots op hun werk. Degenen die laag scoren vinden zich niet terug in hun werk, omdat ze dit niet ervaren als betekenisvol, inspirerend of uitdagend; bovendien zijn ze noch enthousiast over noch trots op hun werk. Absorptie wordt gemeten aan de hen van zes punten die verwijzen naar volkomen en vol plezier opgaan in zijn werk en het moeilijk vinden zich daarvan los te maken, zodat de tijd snel voorbij gaat en men al het andere om zich heen vergeet: De tijd vliegt als ik aan het werk ben Als ik aan het werk ben vergeet ik al het andere om me heen Ik voel me gelukkig als ik intensief aan het werk ben Ik ga helemaal op in mijn werk Ik laat me meeslepen als ik aan het werk ben Index (schaal van 0-6) gemiddeld: 4.2 punten. SD: 1.1. gemiddeld: 4.3 punten. SD: 1.4. gemiddeld: 3.8 punten. SD:

14 Het is moeilijk om me van mijn werk los te maken* Degenen die hoog scoren op absorptie hebben het gevoel dat ze zich meestal met plezier storten op hun werk, dat ze helemaal in hun werk opgaan en vinden het moeilijk zich daarvan los te maken omdat ze zich erdoor mee laten slepen. Daardoor vergeten ze alles om zich heen en lijkt te tijd om te vliegen. Degenen die laag scoren op absorptie voelen zich niet geheel in beslag genomen door hun werk of gaan er niet helemaal in op, zij vinden het niet moeilijk zich ervan los te maken en ook vergeten zij alles om zich heen niet, ook niet de tijd.. Werkbevlogenheid (Kracht + Toewijding + Absorptie )/ 3 Gemiddeld: 4.1 punten. SD: Interview Schema Het consortium heeft ook een interviewschema opgesteld voor het houden van diepte-interviews met geselecteerde belangengroepen in de educatieve sector. Het schema bevat vragen om duidelijk te krijgen in welke mate werkgerelateerde stress door schoolleiders wordt ervaren in verschillende situaties in het onderwijs, wat de belangrijkste oorzaken daarvan zijn en wat de gevolgen zijn van stress, bestaande praktijkvoorbeelden, beleid of maatregels om de hoeveelheid stress te verminderen, en de bestaande financiële middelen bestemd voor maatregelen voor het voorkomen of verminderen van werkgerelateerde stress Procedure Nadat er gezamenlijke afspraken waren gemaakt over de instrumenten die gebruikt zouden worden voor de evaluatie van de behoeften, heeft het consortium de Engelse versie van de vragenlijst vertaald in de verschillende talen (Tsjechisch, Nederlands, Frans, Grieks, Lets, Portugees en Sloveens). Dezelfde procedure is herhaald bij het interviewschema. Het merendeel van de partners heeft de nationale versie van de vragenlijst online gezet om het verzamelen van de gegevens te vergemakkelijken en heeft de betrokkenen aangemoedigd het formulier in te vullen middels een uitnodiging per . Voor de interviews zijn in elk land relevante belangengroepen geselecteerd en er zijn verscheidene contacten gelegd om zo afspraken te maken of telefonische interviews te houden met leiders van onderwijsinstellingen. De interviews zijn opgenomen en vervolgens opgetekend en in het Engels vertaald. Voor beide methodes zijn vragenlijsten en interviewschema s ontwikkeld voor het verzamelen van de gegevens en de analyse, wat het vergelijken daarvan in en tussen de lenen vergemakkelijkte. De software Statistical Package for the Social Sciences (SPSS, versie 17) is gebruikt om de gegevens van de vragenlijst te analyseren en voor de interviews hebben de partners gebruik gemaakt van een inhoudsanalyse. 10

15 De SPSS analyse omvatte: Beschrijvende Statistieken (het aantal gevallen, de hoeveelheid respons, gemiddelde en standaard afwijkingen): de resultaten gaven de basis voor het vergelijken van het gemiddelde, verkregen bij elke vraag in dit onderzoek, met het gemiddelde verkregen in het oorspronkelijke onderzoek zoals gepubliceerd in het NRCWE (2007) en door Schaufeli & Bakker (2003). Voor de vergelijkende analyse zijn verschillen van 10 punten boven of onder de oorspronkelijke onderzoeksresultaten vastgesteld en als relevant gezien. In het geval van de UBES, is alleen de globale indicator (werkbevlogenheid) meegenomen, omdat die de resultaten weergaf van kracht, toewijding en absorptie; Pearson Correlaties (statistische relaties waaronder afhankelijkheid): voor de variabelen die als relevant warden beschouwd op grond van de beschrijvende statistieken, werd dit gezien als het profiel van de belangrijkste relaties tussen de geselecteerde variabelen en de andere dimensies die in de vragenlijst voorkwamen; Regressielijnen (schatting van de conditionele verwachting van een afhankelijke variabele, gezien de onafhankelijke variabelen): er zijn verscheidene modellen van regressie opgesteld, gesteund door de verschillende variabelen die tijdens de correlatie-analyse zijn vastgesteld. De statistische procedure droeg bij aan het begrip van de onafhankelijke variabelen die gerelateerd waren aan de afhankelijke variabele, en aan het onderzoeken van de vorm van deze onderlinge relaties. Tijdens de inhoudsanalyse van de interviews hebben de partners de 19 dimensies van de beknopte COPSOQ II gebruikt om de overlappingen en de verschillen te begrijpen tussen de visies van de betrokkenen (leerkrachten en leiders van onderwijsinstellingen) Deelnemers De behoeftenanalyse betrof in totaal 710 betrokkenen, 660 leerkrachten die de vragenlijst hebben ingevuld en 50 leiders van onderwijsinstellingen die deel hebben genomen aan de interviews. Zie Tabel 3. Tabel 3 Voorbeeld van de verdeling Land Aantal vragenlijsten Aantal interviews 11

16 Portugal 76 6 Tsjechië 41 6 Verenigd Koninkrijk 40 5 Griekenland 45 4 Letland 40 6 België Nederland Slovenië Zwitserland 44 4 Totaal Het voorbeeld van 660 leerkrachten die de vragenlijsten hebben ingevuld omvatte voor 38% leerkrachten die meer dan 20 jaar werkzaam zijn in het onderwijs, 18% die meer dan 5 maar minder dan 10 jaar in het onderwijs werkzaam zijn, 16% meer dan 10 maar minder dan 15 jaar, en 13% meer dan 15 maar minder dan 20 jaar. Bijna de helft (48%) werkt in een school voor voortgezet onderwijs en 22% in het basisonderwijs. Grafiek 1 Deelnemers: Soort instelling Grafiek 2 Deelnemers: aantal jaren werkzaam in het onderwijs 12

17 Soort Basis Voortgezet Hoger 4. Belangrijke bevindingen: Vragenlijsten van leerkrachten 4. Belangrijke bevindingen: vragenlijsten van leerkrachten 13

18 4.1. Overzicht van algemene behoeften De analyse op grond van de SPSS zorgde voor een beter begrip van de gegevens verkregen met behulp van de vragenlijst. Er is een algemeen profiel opgesteld betreffende de resultaten die in alle negen lenen zijn verkregen voor de belangrijkste variabelen van het onderzoek: Werkbevlogenheid (uit de UBES), Conflict tussen werk en gezin, Burn-out en Stress (Beknopt COPSOQ II). Deze centrale variabelen zijn vastgesteld met in acht name van de verschillen tussen de oorspronkelijke onderzoeken (NRCWE, 2007 en Schaufeli & Bakker, 2003) en de globale resultaten van de behoeftenanalyse ontwikkeld in het STRESSLESS project. Zoals in het onderdeel over de procedure is uitgelegd, zijn verschillen van 10 punten (naar boven of naar beneden) als relevant aangemerkt. Uitkomsten m.b.t. Werkbevlogenheid (gemiddeld) leverden scores op die onder de scores lagen die men in het oorspronkelijke onderzoek van de UBES zag, terwijl Conflict tussen werk en gezin, Burn-out en Stress scores gaven boven die van het oorspronkelijke onderzoek van het beknopte COPSOQ II (Tabel 4). Tabel 4 Relevante algemene verschillen in vergelijking tot de uitkomsten van de oorspronkelijke onderzoeken Dimensies Werkbetrokkenheid Kwantitatieve eisen Originee l Globaal PT CZ UK GR LV BE NL SI CH M 2 SD 3 M SD M SD M SD M SD M SD M SD M SD M SD M SD M SD 4,1 1,1 3,0 1,7 4,3 0,9 4,5 0,6 4,5 0,6 4,2 0,9 4 1,1 1,1 0,7 1,1 0,6 4,4 0,7 2,2 1,8 3,3 1,8 3,8 1,5 3,7 1,1 2,2 1,4 2,5 1,4 4,1 1 3,4 1,3 3,9 1,5 4,3 1,5 4,2 1,1 4 2 Tempo 4,7 1,6 5,4 1,7 5,7 1,6 5,3 1,5 5,2 1,5 5,3 1,3 4,7 2,1 5,4 1,6 5,8 1,3 5,3 2 5,8 1,6 Emotionele eisen 3,3 2,1 4,2 1,6 5,2 1,3 4,6 1,4 4,7 1,3 3,1 1,6 4,1 1,4 4 1,5 3,8 1,2 4,8 1,4 3,3 2,1 Invloed op het werk Mogelijkheden voor ontwikkeling 4,1 1,8 4,2 1,6 4,6 1,5 4,4 1,6 4,4 1,5 4,5 1,6 3,5 1,5 4,3 1,3 4,2 1,3 3,6 1,6 5,3 1,9 5,2 1,5 5,7 1,4 5,8 1,2 5,2 1,2 5,1 1,2 5,4 1,6 5,4 2,1 5,7 1,4 5,8 1,1 5,7 1,5 6,3 1,1 Zin van het werk 6 1,3 6,5 1,4 6,7 1,3 7,2 0,8 6,9 1 6,4 1,3 5,3 2,1 6 1,5 6, ,2 6,7 1,5 Toewijding tot de Werkplek 4,8 1,8 5,4 1,5 5,6 1,6 5,1 1,3 5,1 1,3 5,8 1,4 4,5 1,9 5,4 1,6 5,4 1,2 5,8 1,5 5,6 2 Voorspelbaarheid 4,6 1,7 4,8 1,8 4,3 1,6 5,3 1,7 5,3 1,8 4,3 2,1 4,8 2,1 4,5 1,7 4,6 1,6 5,4 1,9 5 1,6 Betrokkenheid 5,2 1,6 5,2 1,7 4,7 1,6 5,3 1,4 5,3 1,4 4,8 1,8 5,1 2 5,1 1,6 5,2 1,3 5, ,8 Duidelijkheid van de functie Kwaliteit van leiderschap Sociale ondersteuning Bevrediging in het werk 5,7 1,4 6 1,5 6 1,6 6,5 1,3 6,5 1,3 5,8 1,8 5,5 2,1 5,6 1,5 5,8 1,2 6,4 1,4 5,9 1,7 4,5 1,8 4,6 1,9 4,5 1,9 5,2 1,6 5,3 1,6 4,2 1,8 4,9 2,2 4,2 1,9 4,2 1,7 5 2,1 5 2,2 5,6 1,9 5,2 2 5,1 1,9 5,7 1,7 5,8 1,8 4,9 2,1 5 2,2 4,7 1,9 5,1 1,7 5,8 2,1 5,1 2,1 2,1 0,6 2,1 0,6 2 0,8 2,2 0,4 2,3 0,5 2,2 0,5 1,6 0,9 2,1 0,5 2,2 0,5 2,1 0,6 2 0,8 2 gemiddeld. 3 Stenaardafwijking. 14

19 Dimensies Conflict tussen werk en gezin Originee l Globaal PT CZ UK GR LV BE NL SI CH M 2 SD 3 M SD M SD M SD M SD M SD M SD M SD M SD M SD M SD 2,1 1,7 3,1 1,7 4,3 1,5 2,6 1,4 2,6 1,5 2,6 1,6 3, ,6 2,9 1,5 3,3 1,6 2,9 1,9 Vertrouwen 5,4 1,5 5,6 1,6 5,8 1,5 5,8 1,3 5,8 1,3 5,1 1,7 5,1 2 5,5 1,5 5,3 1,3 5,9 1,8 6,3 1,6 Rechtvaardigheid en respect Idee van eigen gezondheid 4,8 1,5 4,6 1,7 4,6 1,7 4,8 1,4 4,9 1,2 3,9 1,8 4,7 2,4 4,5 1,8 4,4 1,4 4,7 1,9 5,2 1,5 2,6 0,8 2,4 1 2, ,8 2,8 0,8 2,7 0,8 1,5 0,7 2,4 0,8 2,6 1 2, ,2 Burn-out 2,5 1,6 3,5 1,8 5 1,6 3,5 1,3 3,5 1,3 3,3 1,6 4,4 1,8 3 1,6 2,7 1,6 3,7 1,9 3,4 2 Stress 2,3 1,5 3,5 1,6 4,6 1,4 3,4 1,2 3,4 1,3 3,5 1,2 3,5 1,9 3,5 1,5 3 1,5 3,6 1,7 3,7 1,7 NOTE: Blauwe Cellen worden gebruikt om een relevante lagere score aan te geven in de behoeftenanalyse, vergeleken met het oorspronkelijke onderzoek. Groene Cellen worden gebruikt om een relevante hogere score aan te geven in de behoeftenanalyse, vergeleken met het oorspronkelijke onderzoek. De uitkomsten die men in de verschillende landen zag zijn met elkaar vergeleken en er zijn boxplots 4 ontworpen voor deze doeleinden. De belangrijkste bevindingen betreffende het algemene profiel worden hier samengevat: Werkbevlogenheid: Tsjechië en het Verenigd Koninkrijk hebben op deze variabele hoger gescoord. Aan de andere kant hebben België en Nederland de laagste scores gehaald binnen het consortium. De verschillen tussen deze twee groepen resultaten waren aanzienlijk, aangezien de mediaan van de eerste groep bijna 4,5 was(op een schaal van 0 to 6, waarin 0 overeenkomt met nooit en 6 met elke dag/altijd ) en de mediaan van de tweede groep lag rond de 1. Conflict tussen werk en gezin: Portugal was het land met hogere niveaus (75% van de antwoorden lagen tussen de 4 en 6 punten, op een schaal van 0 to 6, waarin 0 overeenkomt met nee, helemaal niet en 6 met ja, zeker ). Tegelijkertijd hebben Griekenland, Tsjechië en het Verenigd Koninkrijk lagere scores gehaald (de mediaan uitkomsten variëren van 2 tot 3). Burn-out: Opnieuw was Portugal het land met de hoogste niveaus, terwijl Griekenland, België en Nederland een lagere score hadden bij deze variabele. Op een schaal van 0 to 8 (waarin 0 4 De boxplot grafiek verdeelt de resultaten in vier delen, geeft een mediaan en geeft ontbrekende of extreme resultaten aan (met punten en sterretjes). Om deze grafiek te begrijpen moet men beginnen bij de mediaan (die de resultaten in twee groepen van 50% verdeelt) en dan naar de boxes of vier delen kijken. Het gedeelte boven de mediaan vertegenwoordigt 25% van de gevallen boven de mediaan (tussen 50% en 75%) en het deel eronder vertegenwoordigt 25% van de gevallen onder de mediaan (tussen 25% en 50%). De lijnen geven de andere resultaten weer, wat betekent de 25% van de gevallen die hoger zijn (boven) en 25% van de gevallen die lager zijn (eronder. Het boxplot geeft ook een mogelijk beeld van de spreiding van de resultaten. Als de box/het deel en de lijnen dicht bij elkaar liggen is de verspreiding minder groot. 15

20 staat voor helemaal niet en 8 met de hele tijd ) had deze dimensie een mediaan van bijna 5 voor Portugal en rond de 3 voor de andere genoemde lenen. Stress: Nogmaals was Portugal het land met een hogere score bij deze variabele met een schaal van 0 to 8 (waarin 0 staat voor helemaal niet en 8 met de hele tijd ), met een mediaan van bijna 4,5. Daarentegen waren het Verenigd Koninkrijk, Tsjechië en Nederland de landen met de laagste resultaten van de groep, met een score van bijna 3. Grafiek 3 Algemeen profiel: Werkbevlogenheid Grafiek 4 Algemeen profiel:conflict werk-gezin Grafiek 5 Algemeen profiel: Burn-out Grafiek 6 Algemeen Profiel: Stress 16

21 Werk Betrokkenhei Kwantitateiv d e Eisen Tempo Emotionel eeisen Invlode Werk Ontwikkeling Zinvanhet Werk Toewijding Voorspebaar heid Beloning DuidelijkehF unctie Leiderschap Social eondersteun ing werkbevredi ging Werk Gezin Conflict Vertrouwen rechtvaardig heid Idée eigen gezondheid Burn-out Stress Stress Standing Report Er zijn belangrijke statistische correlaties gevonden tussen deze 4 dimensies en de andere bestudeerde variabelen: Negatieve correlaties (in blauw) geven een relatie weer waarin de toename van de dimensie die wordt geanalyseerd gepaard gaat met de afname van de variabele die ermee wordt vergeleken. Positieve correlaties (in groen) geven een relatie weer waarin de toename van de dimensie die wordt geanalyseerd gepaard gaat met de toename van de variabele die ermee wordt vergeleken. De statistische procedure die is gebruikt (Pearson s correlatie) zorgde ervoor dat opvallende negatieve correlaties gesignaleerd werden tussen Werkbevlogenheid en Kwantitatieve eisen en Tempo, wat betekent dat er een omgekeerd evenredige relatie bestond. Ook werden er opvallende positieve correlaties waargenomen tussen Werkbevlogenheid en andere variabele zoals Emotionele belasting, Zin van het Werk, Voorspelbaarheid, Duidelijkheid van de functie, Leiderschap, Sociale ondersteuning, Vertrouwen, Rechtvaardigheid, Burn-out en Stress, wat betekent dat er een rechtevenredige relatie bestond. In deze laatste gevallen kan men bijvoorbeeld zeggen dat wanneer de Werkbevlogenheid hogere scores heft, Burn-out en Stress ook hoger scoren. In Tabel 5 staan de correlaties die voor de 4 meest relevante variabele gevonden zijn, wat betreft de globale uitkomsten. Tabel 5 Relevante algemene correlaties tussen dimensies Dimensies Werkbevlogenheid Werk-gezin Conflict Burn-out Stress Op grond van de resultaten van de correlaties, zijn verschillende voorspellende modellen opgesteld met gebruik van een lineaire regressie statistiek. Voor deze modellen werd elk van de 4 dimensies beschouwd al een afhankelijke variabele en alle variabelen met een opvallende correlatie werden gezien 17