Ja, ik kan het! Maar is dat wel zo? Zelfbeeld en Toekomstbeeld van jongeren uit een krachtwijk

Transcriptie

1 Ja, ik kan het! Maar is dat wel zo? Zelfbeeld en Toekomstbeeld van jongeren uit een krachtwijk dr. Carina J. Wiekens Minor IJB, 19 april 2010

2 Adolescentie vs. Puberteit Het puberbrein Enkele consequenties PK: Leefwereld Jongeren jaar PAUZE Film + Opdracht: Puberbrein Talentontwikkeling /Talentcoaching

3 Puberteit & Adolescentie Puberteit: Seksespecifieke lichaamsveranderingen die plaats vinden vóór het 16e levensjaar (natuur) Adolescentie: Naast de lichamelijke overgang van kind naar volwassene, ook een cultureel bepaalde overgang naar de volwassenheid: uit huis, keuze voor een opleiding, eerste baan, etc. (cultuur)

4 Puberteit: Puberteit: Seksespecifieke lichaamsveranderingen die plaats vinden vóór het 16e levensjaar (natuur) Wat gebeurt er precies?

5 Puberteit: Puberteit: Seksespecifieke lichaamsveranderingen die plaats vinden vóór het 16e levensjaar (natuur) Hypothalamus Endocriene klieren GnRH ++ Hypofyse FSH & LH Eierstokken Oestrogeen Testis Androgenen

6 Puberteit: Puberteit: Seksespecifieke lichaamsveranderingen die plaats vinden vóór het 16e levensjaar (natuur) Consequenties? Primaire & Secundaire geslachtskenmerken Stemmingswisselingen Hersenontwikkeling (bv. ruimtelijk inzicht) Veranderingen lichaam => zelfbewustzijn

7 Maar er gebeurt nog meer in de hersenen

8 Werken de hersenen in de puberteit anders, of werken ze nog niet volledig?

9 Ontwikkeling van de Hersenen Tot 3 jr: Groei en bedrading (wiring) van het brein. Tijd van snelle intellectuele, emotionele en fysieke groei. 6 jaar: 95% van het brein is aanwezig Eind basisschoolleeftijd (10-12 jr): Tweede grote groeispurt van de hersenen Adolescentie (13-22 jr): Pruning (snoeien) en organiseren, vooral van de prefrontale cortex

10

11 Grijze massa: Cellichamen & dendrieten van de hersencellen Witte massa: Gemyelineerde (myeline) axonen; stof waardoor de communicatie tussen cellen sneller kan verlopen

12 Afname grijze massa in puberteit:

13 Tieners maken een onverwachte groeispurt van de prefrontale cortex door, vlak voordat de puberteit begint. Deze groeispurt wordt gevolgd door een periode van snoeien en herorganisatie van nieuwe connecties tussen hersencellen, een proces dat doorgaat in de adolescentie.

14 Phineas P. Gage 1848, New England 35jr., 1.65m, atletisch gebouwd Voorman, geeft leiding aan een groep arbeiders die rails moeten leggen voor een nieuwe spoorlijn Chefs: Meest efficiënte & capabele man op de loonlijst Op een warme namiddag staat Phineas Gage op het punt alles te verliezen

15 Phineas P. Gage Grond bestaat uit hard gesteente en rotsen Geen bochten om rotspartijen Opblazen: 1. Gat in de rots 2. Helft springstof 3. Slagpijp lont erin 4. Zand erover 5. Zand aandrukken met ijzeren staaf

16 Phineas P. Gage 16.30u Gage heeft 1 t/m 3 uitgevoerd Andere collega vraagt iets.. Knal is harder Rots is intact Fluitend geluid Staaf doorboort linker kaak dringt zich door schedelbasis schiet door de voorste hersenen Ruim 20m verder komt de 6kg 1m10, 30cm doorsnede staaf neer

17 Phineas P. Gage.. tegen de grond gesmakt, begrijpt niet wat er gebeurd is maar is bij bewustzijn Kon praten, zitten, lopen Overleeft infecties 3mnd later genezen

18 Gevolgen? Fysiek gezond Horen, zien, voelen, intact 1 oog blind Spraak- en taalbeheersing intact De balans tussen zijn intellectuele vermogens en dierlijke neigingen is verstoord Rusteloos & onbeleefd Maakte plannen, maar kon zich er niet aan houden Gedreven door emoties => ontslagen en kon geen nieuwe baan vasthouden, - familierelaties

19 Puberteit: Vooral de prefrontale cortex is nog niet volledig ontwikkeld Executive Function - plannen & bedenken van strategieën - aandacht - werkgeheugen -en

20

21 The Amygdala Totdat de frontale kwabben volledig ontwikkeld zijn, wordt het gedrag vaak aangestuurd door de amygdala een soort emotiecentrum. Heftige emoties krijgen sneller vrij spel Capaciteit om je uit gespannen situaties te manoeuvreren is beperkt

22

23

24

25 Bij het interpreteren van emoties, vertrouwen pubers (links) meer op de amygdala, terwijl volwassenen (rechts) meer op de frontale cortex vertrouwen.

26

27 Enkele consequenties: - Gemoedstoestand van anderen wordt verkeerd geïnterpreteerd - Emoties krijgen sneller de overhand - Vooruit denken en plannen is moeilijk

29 Krachtwijk in Groningen: Indische Buurt & De Hoogte

30 Krachtwijk in Groningen: - Werkloosheid is hoog - Schuldhulpverlening betrokken bij ca. 13% van de gezinnen - Ca. ½ deel van de gezinnen bestaat uit 1-ouder gezinnen - Schooluitval is hoog - Gevoel van onveiligheid (o.a. door drugsoverlast en jongeren) -Etc.

31 Pedagogische Kracht in de Wijk: Vergroten van de kansen van kinderen en jongeren Maak gebruik van de bestaande infrastructuur

32 Pedagogische Kracht in de Wijk Vensterschool Koorenspoor OBS Karrepad CBS de Kleine Wereld Peuterspeelzaal Robbedoes Peuterspeelzaal Puk & Co Peuterspeelzaal Lutje Potje SKSG met: NSO Merdeka Kinderdagverblijf Bruintje Beer Kinderdagverblijf Klavertje 3 Kinderdagverblijf Jettepet Centrum voor Jeugd en Gezin De Bibliotheek De MJD De GGD De Muziekschool Het Noorderpoort College Gemeente Groningen Buurtcentra Het Floreshuis en De Borg Speeltuinverenigingen DIB en De Hoogte Thuiszorg Groningen Vrouwencentrum Jasmijn Het Pand BBV de Hoogte St. Stiel

33 Pedagogische Kracht in de Wijk September 2008: Interprofessioneel Samenwerken Werkgroep Visie September 2009: VVE Ouderbetrokkenheid Leefwereld Jongeren: jaar Binnen- en buitenschools leren

34 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Uit gesprekken met professionals: Op de basisschool gaat het nog relatief goed. We houden ze binnenboord, maar we weten dat sommigen het op het voortgezet onderwijs alsnog niet redden. Gegevens Gemeente (Bureau Onderzoek): - Spijbelen - Weinig schoolplezier - Schooluitval - Overlast van jongeren

35 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Wat is er precies aan de hand? (fase 1) Wat kunnen we eraan doen? (fase 2)

36 Leefwereld 10 tot 14 jarigen Werkgroep: Beleidsmedewerker de MJD (Mw. M. Dekker, trekker) Jongerenwerker (Mw. A. Warris) Wijkverpleegkundige (Mw. W. Heuvelman) Onderzoeker Lectoraat Stagiaire Toegepaste Psychologie (Mw. D. Petri) Afstudeerders PA & SPH (Mw. N. Augustijn, mw. I. Kamps) PA (Mw. L. de Jonge) Studenten Minor Integraal Jeugdbeleid

37 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Overgang PO-VO is een kwetsbare overgang Puberteit, de jongere verandert in lichamelijk, cognitief en sociaal opzicht => Maar wat maakt het voor deze jongeren nu anders?

38 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Hypothesen: Van huis uit minder stimulans (school) Ambitieniveau van de kinderen is laag (school) (Aanzet tot) risicogedrag al aanwezig

39 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Onderzoek: 11 & 12-jarigen KW (N=12), elders in Gn (N=29 & N=15) Zelfbeeld, school, toekomstbeeld & risicogedrag Interviews, (korte) vragenlijsten & taken

40 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Resultaten KW: 12 respondenten: 9 meisjes, 3 jongens 5 kinderen Nederlandse ouders, 6 niet, 1 gemengd 6 kinderen uit gebroken gezinnen 4 vmbo, 4 speciaal onderwijs, 4 havo

41 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Resultaten KW: Risicogedrag: Roken, drinken, op straat hangen, pesten, stelen, spijbelen, etc. Interview, foto s, situatieschetsen Alle jongeren beoordelen dit gedrag als negatief Geven aan het zelf niet te willen doen Beoordelen anderen die dit doen (zeer) negatief Komen zelf wel eens te laat op school en geven aan een grote mond te hebben

42 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Resultaten KW: Zelfbeeld: Onverdeeld positief, zowel in KW (N=12) als nabijgelegen buurt (N=15) Zelf: uiterlijk; Ander: karakter Gerelateerd aan recentelijk plaatsgevonden gebeurtenissen

43 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Resultaten KW: School: KW: Allemaal goed op school VO verwachting: 6 kinderen geven aan het verschil tussen de niveaus (vmbo, havo, vwo) niet te kennen Havo vaakst genoemd 2 kinderen geven aan naar het hoger onderwijs te willen

44 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Resultaten KW: Beroep: KW: 1x dokter, 1x manager, 3x modeontwerper, 2x kapper, 1x profvoetballer, 1x dierenarts 1x weet niet 1x weet niet, maar wil wel naar de universiteit AW (N=15): 2x juf, 1x dolfijnentrainster, 1x dierenarts, 1x journalist, 1x kok, 1x automonteur, 1x kapitein, 3x sporter, 2x acteur/presentator, 2x weet niet

45 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Resultaten KW: Beroep: Wat moet je ervoor doen? - 1x naar een speciale school voor managers - Goed je best doen op school ( Ik ben niet goed in breuken en topografie, dus ik weet niet of ik modeontwerper kan worden ) AW: (Nog) geen data Literatuur: Gevoel voor niveau van beroepen is aanwezig (cf., Hartung et al., 2005)

46 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Resultaten KW: Toekomstbeeld: Onverdeeld positief, zowel in KW (N=12) als nabijgelegen buurt (N=15) Allemaal succesvol in de toekomst ( sociaal & baan)

47 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Conclusies: Risicogedrag wordt afgewezen School en leraren worden positief beoordeeld Geen goed beeld van wat ze te wachten staat Overschatting van eigen kunnen (havo) Slecht beeld van het VO (Aanzet tot) risicogedrag niet aantoonbaar Ambitie aanwezig, maar niet realistisch? Geen beeld van beroepen en wat ervoor nodig is => Wat zijn de gevolgen hiervan?

48 PAUZE

50 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Conclusies: Risicogedrag wordt afgewezen School en leraren worden positief beoordeeld Geen goed beeld van wat ze te wachten staat Overschatting van eigen kunnen (havo) Slecht beeld van het VO (Aanzet tot) risicogedrag niet aantoonbaar Ambitie aanwezig, maar niet realistisch? Geen beeld van beroepen en wat ervoor nodig is => Wat zijn de gevolgen hiervan?

51 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Discussie: Overschatting leidt tot teleurstelling? Meer voorlichting op PO voor deze jongeren? Goede rolmodellen op VO voor jongeren. Vervolgonderzoek: => Wat gebeurt er op het VO? (Cross-sectioneel) => Vergelijkingsgroepen (data net binnen)

52 Leefwereld 10 tot 14 jarigen: Discussie: Implicaties van deze resultaten? Wat kun je er aan doen?

54

55 Implicaties Video

56 Krachtwijk: Talentontwikkeling

57 Verder lezen: Dr. C. J. Wiekens Beïnvloeden & Veranderen van Gedrag (januari 2011) ISBN-13:

58 Ja, ik kan het! dr. Carina J. Wiekens Minor IJB, 19 april 2010