Palliatie bij COPD de uitdaging KRIS MOOREN LONGARTS EN KADERARTS PALLIATIEVE ZORG I.O.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Palliatie bij COPD de uitdaging KRIS MOOREN LONGARTS EN KADERARTS PALLIATIEVE ZORG I.O."

Mathijs Sasbrink
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 1 Palliatie bij COPD de uitdaging KRIS MOOREN LONGARTS EN KADERARTS PALLIATIEVE ZORG I.O.

2 Het probleem van COPD insidious onset lack of clear beginning A story with no beginning A middle that is a way of life acceptance of COPD as a way of life chaos narratives 2 end of life wishes not discussed no transition point palliative care An unpredictable and unanticipated end Pinnock et al. BMJ 2012

life chaos narratives 2 end of life wishes not discussed no transition point

3 Ziektebeloop 3 Lorenz et al. J Palliat Med 2006

4 Sociaal isolement Meer ondersteuning nodig Gebrek aan informatie over diagnose, prognose, beloop angst om te stikken Gore et al. Thorax 2000

5 Gore et al. Thorax 2000

6 De drie uitdagingen 1. Advance Care Planning (ACP) 2. Medicatie ter bestrijding van dyspneu 3. Organisatie van zorg 6

7 Advance care planning Het maken van afspraken aangaande voorkeursgevoelige besluiten, die vaak ontstaan aan het eind van het leven. -Doelen van behandeling -Reanimatie, beademing -Palliatieve zorg -Surrogaat besluitvorming Patel et al. Respirology

8 8 Impact Advance care planning Advance care planning n=125 Elderly patients admitted to hospital N=309 Control n=154 6 months 29 died 27 died 6 months Detering et al. BMJ 2010

9 9 proportion of patients (%) Wensen bekend en gevolgd p< Advance care Control Detering et al. BMJ 2010

10 10 proportion of patients (%) Betrokken bij besluitvorming 80 p= Advance care Control Detering et al. BMJ 2010

11 11 Tevredenheid sterfbed proportion of patients (%) p= Advance care Control Family very satisfied Detering et al. BMJ 2010

12 12 Angst en depressie bij naasten HADS-score (points) 10 * 8 Advance care planning Control * *p< HADS-A HADS-D Detering et al. BMJ 2010

13 ACP Is vrijwillig! Is een doorlopend proces In situatie met zo min mogelijk stressoren Geen afvink-lijstje 13

14 Verwachting patienten t.a.v. overleving van reanimatie in het ziekenhuis 14 Nava et al. Int J COPD 2008

15 15 Statusonderzoek VS 94-05: gevallen COPD: 14% overleeft reanimatie tot ontslag uit het ziekenhuis Ontslag naar huis en geen heropname half jaar daarna: 7,2% zonder onderliggende chronische aandoening en maximaal 2% met chronische aandoening

het ziekenhuis Ontslag naar huis en geen heropname half jaar

16 Barrières - artsen 16 64% Er is te weinig tijd om alles te bespreken 23% Ik ben bang dat ik hoop wegneem 21% De patient is er niet klaar voor om dit gesprek aan te gaan Knauft et al. Chest 2005

17 Mijlpalen 17 Nieuwe of andere behandeling Geen behandelopties meer Start zuurstoftherapie Ziekenhuisopnames Reinke et al. J Palliat Med 2008

18 Magic Questions Dignity question Waar hoopt u op? Waar bent u bang voor? Als u denkt aan uw laatste longaanval 18

19 Uitdaging # 2: Medicatie ter bestrijding van dyspneu 19

20 20

21 21

22 Episodes of breathlessness % of episodes seconds 1-5 min 6-10 min min min n=129 (COPD, lung cancer, CHF, MND) hours Weingärtner et al. J Palliat Med 2013

23 Benzodiazepines kunnen worden voorgeschreven in de gedachte dat angst en spanning van invloed zijn op dyspneu en dat door vermindering daarvan de intensiteit van de dyspneu kan afnemen. - oxazepam 3 dd 5-10 mg p.o. - lorazepam 3 dd 0,5-2 mg p.o. of sublinguaal - midazolam mg/24 uur s.c./i.v. (levensverwachting< 1week) 23

24 Cochrane: Benzodiazepines for the relief of breathlessness in advanced malignant and non malignant diseases 24 * # Simon et al. Cochrane 2010

25 Morfine is het meest effectieve middel bij de medicamenteuze behandeling van dyspnoe -Start bij opioi dnai eve patie nten met slow release morfine 2dd 10 mg p.o. met zo nodig 5 mg immediate release morfine als rescue medicatie Hoog bij onvoldoende effect de dosering op in stappen van 25-50%. Geef 1/6 van de dagdosering als rescue medicatie Indien patie nt al morfine gebruikt in verband met pijn: hoog de dosis met 25-50% op 25

26 26 n=83 Mean 75 years 54% COPD n=202 screened n=31 n=15 N n=52 Currow et al. J Pain Symptom Manage 2011

27 27 VAS score (mm) % withdrew because of sideeffects 40 16% withdrew because of other reasons 20 63% improvement 10% Mean dose 16.5mg 0 Baseline End phase 2 33% benefit at 3 months n=83 Currow et al. J Pain Symptom Manage 2011

28 Barrières onder longartsen Patient staat er afwijzend tegenover Angst voor bijwerkingen Angst voor ademdepressie Onduidelijk welke patiënten reageren Onvoldoende expertise om opioïden voor te schrijven Janssen et al. Chron Respir Dis May;12(2):

29 29 Palliative pharmacological measures e.g. morphine dose titration + anxiolytics Non-pharmacological measures: PLB, relaxation, fan, paced activities Optimize bronchodilators Exercise training Oxygen according COPD guidelines 3 2 Dyspnea Ladder 1 Rocker et al. Thorax 2009

30 Uitdaging #3: organisatie van zorg Stap 1: Identificatie van patiënten Stap 2: Opzetten van multidisciplinair team Stap 3: Maken van zorgpad Stap 4: Evaluatie van zorg 30

31 Identificatie van patiënten 31

32 32

33 Samenvattend PZ bij COPD vereist kennis van de longarts en inzet van een multidisciplinair team Dyspneu is complex neem de tijd om uit te vragen Dyspneuladder: patiënten met MRC score 4-5 moet trial morfine worden aangeboden Streef naar zorgpad palliatieve COPD-patiënt 33

Vergelijkbare documenten

Advanced care planning en palliatieve zorg bij COPD. Petra Wielders en Willemien Thijs

Advanced care planning en palliatieve zorg bij COPD Petra Wielders en Willemien Thijs Disclosure belangen sprekers Petra Wielders en Willemien Thijs GEEN Introductie Bespreken de volgende onderwerpen met