Het uitgevoerde veldwerk bestaat uit twee delen: (1) tellen van bezoekers en (2) afnemen van enquêtes.

Transcriptie

1

2 2. UITVOERING Het uitgevoerde veldwerk bestaat uit twee delen: (1) tellen van bezoekers en (2) afnemen van enquêtes Tellingen van bezoekers Op zes locaties bij de zandmotor zijn bezoekers geteld doormiddel van passantentellingen. De locaties van de passagelijnen zijn weergegeven in tabel 2.1 en afbeelding 2.1. Dit zijn alle toegangsmogelijkheden tot het gebied. Tabel 2.1. Tellocaties van de zandmotor met bijzonderheden Nummer Locatie Bijzonderheden 1 Molenslag telling op het strand nabij Ter Heijde, direct ten noorden van de opgang 2 Schelppad 3 Watertoren - op deze locaties zijn ook passanten op het fietspad geteld - geen directe doorgang naar achterland 4 Strandslag 1 ook wel opgang Ockenburg genoemd 5 Strandslag 2 6 Strandslag 2a telling op het strand nabij Kijkduin, direct ten zuiden van de opgang Afbeelding 2.1. Tellocaties van de zandmotor 2 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

3 Bij het tellen van de recreanten is het van belang om ofwel aankomende, ofwel vertrekkende personen te tellen. Als namelijk beiden worden geteld, dan worden kort-bezoekende personen dubbel geteld, terwijl lang-bezoekenden slechts eenmaal worden geteld. Dit zorgt voor een vertekend beeld. Wij hebben daarom gekozen om alleen vertrekkende bezoekers te tellen. Bij het tellen is onderscheid gemaakt in ondernomen activiteiten. Dit maakt het eenvoudiger om te bepalen wat de ondernomen activiteiten zijn geweest. In het Meetplan Telling Recreatie, d.d. 30 maart 2015 (ref: GV1204-1/ruie/01) is het protocol in detail beschreven. De twee tellingen op het strand zijn aan de Zandmotor-kant van de opgang gedaan. Dat is bij Ter Heijde ten noorden van opgang Molenslag en bij Kijkduin ten zuiden van de strandslag 2a. Dit zo gekozen om onderscheid te maken tussen strandbezoekers die daadwerkelijk in het Zandmotor-gebied zijn geweest, en diegene die puur het strand bezoeken, zonder de zandmotor aan te doen. Ter illustratie: iemand die vanaf de zandvlakte over het strand vertrekt bij opgang Molenslag wordt wel geteld als Zandmotor-bezoeker. Iemand die vanaf het zuiden over het strand vertrekt over opgang Molenslag wordt niet geteld. We willen ook inzicht in het gebruik van het fietspad wat door het duingebied loopt. Daarom hebben we bij opgang Watertoren ook het aantal passanten geteld, opgedeeld in de twee richtingen. Dit was daar goed mogelijk, omdat de strandopgang erg rustig is. Deze opgang heeft namelijk geen directe verbinding met het achterland. De tellingen zijn uitgevoerd op zes verschillende dagen. Teldagen zijn telkens opgedeeld in drie tijdvakken van elk vier uur: 08:00-12:00; 12:00-16:00 en 16:00-20:00. Op elke locatie is een periode van 12 uur aaneengesloten geteld. De teldagen en bijzonderheden zijn genoemd in tabel 2.2 Tabel 2.2. Overzicht van teldagen en bijzonderheden teldag dag / datum bijzonderheden en weersomschrijving 1 woensdag, 27 mei 2015 Geen fietsers geteld. Droog. Vrij zonnig. Maximale temperatuur van ong. 17 graden. Windkracht 3 á 4, gemiddelde 3. 2 zaterdag, 27 juni 2015 Droog. Erg zonnig. Max temperatuur van ong. 20 graden. Windkracht 4 naar 2, gemiddeld 4. 3 donderdag, 9 juli 2015 Droog. Erg zonnig. Max temperatuur van ong. 18 graden. Windkracht 5 naar 3, gemiddeld 4. 4 zaterdag, 25 juli 2015 Lokaal hevige buien. Weinig zon. Max temperatuur van ong. 20 graden. Windkracht gemiddeld 8, soms 9, windstoten tot 110 km/u. Tellingen om 12u00 gestaakt op open locaties, om 14u00 volledig gestaakt. 5 woensdag, 19 augustus 2015 Droog en zonnig. Maximum temperatuur van ong. 23 graden. Windkracht 4. 6 zaterdag, 12 september 2015 Droog. Erg bewolkt, weinig zon. Maximum temperatuur van ong. 20 graden. Windkracht 4 á 5. De vierde teldag, zaterdag 25 juli, is vanwege de hevige wind gestaakt. Tellingen bij de opgangen Watertoren en Schelppad zijn toen om 12:00 uur gestaakt, omdat de wind te hevig was voor observaties. De tellingen op de vier andere locaties zijn doorgegaan omdat de veldwerkers beschutting konden zoeken in de strandpaviljoens. Om veiligheidsredenen sloten twee van de vier strandpaviljoens om 14:00 uur. Het team van veldwerkers heeft toen besloten ook de telling te staken. Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

4 2.2. Enquêtes afnemen In de periode van eind april tot en met medio oktober 2015 zijn op 23 verschillende dagen in totaal 1030 enquêtes afgenomen. In totaal zijn er 14 veldwerkers ingezet, die telkens twee-aan-twee op pad gingen. Voor twee veldwerkers hebben wij een trainingsmoment georganiseerd. Eén van deze veldwerkers heeft naast veel veldwerk ook de andere veldwerkers aangestuurd en gecoördineerd. De enquêtes zijn allemaal afgenomen op of nabij de Zandmotor. In het meetplan belevingsenquête, d.d. 9 april 2015 (ref: GV1204-1/ruie/02) zijn de enquêtevragen opgenomen. Afbeelding 2.2. Enquêteurs in actie op de Zandmotor De antwoorden van de vragen zijn in de enquête al zo veel mogelijk gecategoriseerd. De resultaten van de enquêtes zijn door de veldwerkers in excelsheets gezet. De excelsheets zijn steekproefsgewijs gecontroleerd met de papieren invulformulieren. 3. RESULTATEN VELDWERK De resultaten worden in dezelfde structuur gepresenteerd als het eerder uitgevoerde onderzoek in 2010: Huidig en toekomstig gebruik van het Zandmotorplangebied, een onderzoek van het Kenniscentrum Recreatie Tellingen van bezoekers In totaal zijn op de 6 teldagen bezoekers geteld. Hiervan zijn bezoekers bij de opgangen geteld en op het fietspad. Het aantal bezoekers per teldag wisselt sterk, zie afbeelding 3.1. Met name de vierde teldag (zaterdag, tijdens zomerstorm, zie tabel 2.2) is met 225 bezoekers op de halve dag een logische uitschieter naar beneden. 4 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

5 Afbeelding 3.1. Aantal bezoekers per teldag Locatie De meeste mensen die de Zandmotor bezoeken, komen bij Molenslag, Strandslag 1 of 2. De opgangen Schelppad en Watertoren worden beduidend minder gebruikt, zie afbeelding 3.2. Afbeelding 3.2. Totaal aantal getelde bezoekers per strandopgang/fietspad Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

6 Afbeelding 3.3. Verdeling van bezoektijdstippen Het tijdstip van bezoek is ongeveer 20 % van 08:00 tot 12:00, 35 % tussen 12:00 en 16:00 uur en 45 % na 16:00 tot 20:00 uur. Er is geen noemenswaardig verschil tussen de weekend- en de weekdag, zie afbeelding Ondernomen activiteiten Tijdens de teldagen zijn passanten gecategoriseerd. Er zijn 10 categorieën, het aantal bezoekers in elke categorie is weergegeven in afbeelding 3.4. Hierbij zijn de tellingen van het fietspad niet meegenomen. De categorie anders betreft in totaal 435 passanten. Dit waren onder andere deelnemers van een bootcamp, onderzoekers, deelnemers van een frisbeetournooi, een schoolklas, een eenwieler of een muzikant, etc. In afbeelding 3.5 is de verdeling weergegeven van ondernomen activiteiten naar strandopgang. Afbeelding 3.4. Activiteiten op basis van tellingen (exclusief fietspad-passanten) 6 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

7 Afbeelding 3.5. Verdeling van activiteiten naar strandopgang 3.2. Resultaten van enquêtes Bezoek duingebied Solleveld Van de geënquêteerden geeft 9 % aan het aangrenzende duingebied Solleveld te hebben bezocht. In afbeelding 3.6 is weergegeven hoe vaak deze 9 % het duingebied bezoekt. Ongeveer een derde bezoekt dit gebied meer dan 5 maal per jaar. 60 % van de ondervraagden geeft aan niet in Solleveld te komen; 31 % weet niet of het Solleveld bezoekt. Afbeelding 3.6. Aantal bezoeken per jaar aan Solleveld Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

8 Afbeelding 3.7. Verdeling bezoekers van Solleveld met en zonder jaarkaart Tweederde van de mensen die aangaven Solleveld te bezoeken hadden geen jaarkaart, zie afbeelding 3.7. De meeste mensen wandelen in Solleveld, een enkeling fietst daar of steekt door naar het strand. Afbeelding 3.8. Doorsteek vanuit duinopgang Watertoren naar Solleveld Tijdstip, tijdsduur en frequentie van bezoek Zandmotor De ondervraagden waren tijdens het afnemen van de enquête op de Zandmotor. Tijdens het afnemen hebben ze ook aangegeven op welke dagdelen en welke seizoenen ze de Zandmotor bezoeken. Dit is weergegeven in afbeelding 3.9 en afbeelding De opgegeven tijdsduur van het specifieke bezoek tijdens het afnemen van de enquête is weergegeven in afbeelding Meer dan driekwart bezoekt de Zandmotor meer dan 2 uur. 8 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

9 Het aantal keer per jaar dat de ondervraagden op de Zandmotor zeggen te komen is weergegeven in afbeelding Ongeveer de helft van de ondervraagden geeft aan meer dan 10 keer per jaar op de Zandmotor te komen. Afbeelding 3.9. Tijdstip van bezoek (dagdelen) Afbeelding Tijdstip van bezoek (seizoenen) Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

10 Afbeelding Tijdsduur van bezoek aan de Zandmotor Afbeelding Aantal bezoeken per jaar aan de Zandmotor Om een beeld te krijgen van zones waar mensen komen is de Zandmotor opgedeeld in 8 zones, zie afbeelding De bezoekers is gevraagd in welke zones ze regelmatig komen. De aantallen bezoekers die aangeven in een betreffende zone te komen is weergegeven in afbeelding De verdeling van Molenslag naar Kijkduin zien we terugkomen in de tellingen: De meeste passanten zijn geteld aan de noordzijde van de Zandmotor. De helft van de mensen geeft aan dat ze minstens op één van de opgespoten zones komt, dat zijn de zones 2, 4, 6 of Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

11 Afbeelding Zonering van de Zandmotor met aantallen bezoekers Afbeelding Percentage van bezoekers dat betreffende zone bezoekt Activiteit en bezoekmotief De geënquêteerde heeft aangeven welke activiteiten hij meestal onderneemt op de Zandmotor. Meerdere antwoorden waren mogelijk. De resultaten zijn weergegeven in afbeelding Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

12 Afbeelding Activiteiten die door geënquêteerde bezoekers ondernomen worden De bezoekers is tevens gevraagd naar hun bezoekmotief, waarbij gekozen mocht worden uit vijf opties: - gezelligheid, samen op stap zijn; - uitdaging, fysieke inspanning; - er even tussenuit zijn, batterij opladen; - uit interesse voor het gebied; - opgaan in de natuur, natuurbeleving. De verdeling is weergeven in afbeelding Afbeelding Bezoekmotief Groepsamenstelling en aanwezigheid van honden Bij het afnemen van de enquêtes is de groepsgrootte en aanwezigheid van honden genoteerd. Ongeveer tweederde van de mensen bezoekt de zandmotor alleen of met z n twee- 12 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

13 en, zie afbeelding De helft (50 %) van het aantal geënquêteerde (groepen) bezoekers had één of meerdere honden bij zich. Afbeelding Groepsgrootte Afbeelding Percentage hond-uitlaters ten opzichte van totaal aantal bezoekers Herkomst, vervoersmiddel Aan de hand van de postcode is bepaald waar de geïnterviewden vandaan kwamen, dit is gecategoriseerd in afbeelding Daarnaast geeft 77 % van de bezoekers aan direct vanuit hun woonplaats te komen (met als alternatief een vakantieverblijf). Tweederde van de ondervraagden komt per auto, ongeveer één derde te voet (20 %) of per fiets (10 %). Het aantal bezoekers die met openbaar vervoer zijn gekomen is te verwaarlozen (3 %). Dit is weergegeven in afbeelding Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

14 Afbeelding Herkomst van geïnterviewde bezoekers Afbeelding Vervoersmiddel naar het strand Bekendheid, waardering, attitude, associaties 79 % van de ondervraagden weet dat het gebied wat ze op dat moment bezoeken Zandmotor heet. Van deze 79 % kan ongeveer de helft (52 %) ongeveer correct uitleggen wat het doel van het project is. Door de enquêteur zijn verschillende aspecten van de Zandmotor genoemd. Dit waren: - een schoon strand; - goede leefomgeving voor dieren; - rust en ruimte; - aanwezigheid van regelgeving; - veiligheid op het strand; - veiligheid in het water; - gedrag van mederecreanten; - beschikbaarheid van voorzieningen; 14 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

15 De ondervraagde gaf telkens aan hoe belangrijk hij dit aspect vond, en wat het oordeel van hem was met betrekking tot de Zandmotor. Ook gaf hij een algemeen cijfer. Het belang van elk onderdeel is weergegeven in afbeelding In afbeelding 3.22 is het cijfer per onderdeel weergegeven. Afbeelding Belang van onderdeel voor bezoeker Afbeelding Beoordeling op verschillende onderdelen Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

16 Ergernissen De ondervraagde kon zijn ergernissen (maximaal drie) kenbaar maken als hij op één van de onderdelen een onvoldoende (<6) had gegeven. In de interviews zijn in totaal 345 ergernissen benoemd. Daarvan zijn er echter 107 zonder dat de bezoeker een onvoldoende had gegeven. Ook zijn een aantal ergernissen benoemd die niet direct bij het aspect van de Zandmotor hoorden, bijvoorbeeld een ergernis die betrekking zou moeten hebben op voorzieningen was dat mensen de duinen in gingen. De categorisering is daarom losgelaten, de ergernis spreekt vaak voor zich. In hoofdstuk 6 worden deze ergernissen beschreven. Associaties Tijdens de enquête is de bezoeker gevraagd om twee steekwoorden te noemen waarmee ze het gebied associëren. Deze woorden zijn enigszins gegroepeerd: woorden als kitesurfen, kitesurf, kitesurfers, kiters en kiten zijn samengevoegd tot kitesurfen. Al deze associaties zijn eveneens in een Word-Cloud gezet, zie afbeelding In totaal zijn 1813 associaties genoemd. Alleen de woorden die meer dan 3 keer zijn genoemd zijn weergegeven. Het woord rust is 227 keer genoemd, het woord ruimte 138 keer. 16 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

17 Afbeelding Associaties met de Zandmotor Toekomstvisie De laatste vraag van het interview was een kijkvraag: de ondervraagden werd foto s getoond van embryonale duinen (zie afbeelding 3.24). Daarna werd gevraagd of deze natuur aantrekkelijker was dan de huidige Zandmotor. Ook werd gevraagd of de ondervraagden het acceptabel vonden dat (delen van) de Zandmotor hiervoor zouden werd afgesloten. De reacties zijn in afbeelding 3.25 weergegeven. Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

18 Afbeelding Getoonde foto s bij enquête Afbeelding Reacties op foto van afbeelding Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

19 3.3. Samenvatting In deze paragraaf staan kort de belangrijkste waarnemingen van het veldwerk. Bezoekers Zandmotor - de meeste bezoekers van het gebied recreëren aan de randen van de Zandmotor, bij de drie strandslagen nabij Kijkduin, en bij Molenslag. De opgangen Schelppad en Watertoren hebben samen nog geen 10 % van het totaal aantal strandgangers; - de helft van de bezoekers (50 %) blijft op het doorgaande strand en komt niet op het opgespoten gedeelte; - de meeste bezoekers (77 %) komen vanuit de eigen woonplaats; - bijna de helft van de bezoekers (48 %) geeft aan meer dan 10 keer per jaar op de Zandmotor te komen; - 43 % van de ondervraagden komen uit de gemeenten Den Haag en Westland; 5% van het aantal ondervraagden is Duits; - Er tussen uit is het belangrijkste bezoekmotief (43 %). Gezelligheid (27 %) en fysieke uitdaging (15 %) zijn respectievelijk tweede en derde; - Wandelen (26 %), zwemmen/zonnen/luieren (25 %), hond-uitlaten (19%) en op het terras zitten (15 %) zijn de vier meest waargenomen activiteiten. Dit zijn ook de meest voorkomende activiteiten die door geënquêteerden zijn aangegeven. 5 % van de getelde passanten was een (golf-, wind-, kite-)surfer, 10 % van de ondervraagde bezoekers gaf aan regelmatig te surfen; - de meeste mensen komen met de auto naar de Zandmotor (67 %). Overigen komen te voet (20 %) of met de fiets (10 %). Het openbaar vervoer wordt niet veel gebruikt (3 %); Waardering Zandmotor - 79 % van de bezoekers weet dat het gebied dat ze bezoeken Zandmotor heet. 52 % van deze groep kan correct uitleggen wat het doel en de werking van dit project is; - het schone strand en de rust en ruimte zijn de twee aspecten die het hoogst worden gewaardeerd. Veiligheid van het water en regelgeving scoren het laagst. De waardering voor de Zandmotor in het algemeen wordt gewaardeerd met een 8; - schoon strand is het aspect dat het belangrijkst worden gevonden; - de twee meest genoemde ergernissen houden verband met hond en met poep ; - de twee meest genoemde associaties zijn met stip rust en ruimte, dit strookt met de grootste motiefgroep er tussenuit zijn ; Bezoekers Solleveld - 9 % van de ondervraagde bezoekers geeft aan dat hij Solleveld bezoekt. 60 % geeft aan Solleveld niet te bezoeken. 31 % weet niet of hij Solleveld heeft bezocht; - 34 % van de Solleveld-bezoekers heeft een jaarkaart. Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

20 4. TIJDSANALYSE In dit hoofdstuk wordt de tijdsanalyse beschreven. We kijken hier naar de ontwikkeling van recreatieparameters in de tijd. Dat doen we door de resultaten van het huidige onderzoek te vergelijken met de eerder uitgevoerde onderzoeken. De enquêtevragen zijn zodanig opgesteld dat de resultaten vergeleken kunnen worden. De resultaten uit 2010 komen van de rapportage van het onderzoek van Kenniscentrum Recreatie: Huidig en toekomstig gebruik van het Zandmotorplangebied, d.d. oktober Resultaten van het (afstudeer)onderzoek uit 2012 zijn beschreven in Recreantenonderzoek 2012, d.d. 4 maart Onderzoekskenmerken De drie onderzoeken zijn door verschillende partijen uitgevoerd. Dit zorgt voor verschillen in aanpak en methodiek. Per onderzoek zijn de volgende kenmerken genoemd: - onderzoek 2010: nulmeting: zandmotor nog niet aangelegd; aantal enquêtes: 598; aantal getelde bezoekers: ; uitgevoerd in augustus en september; onderverdeling in vier strandslagen; - onderzoek 2012: aantal enquêtes: 150; aantal getelde bezoekers: 609; uitgevoerd door één persoon; hoofdzakelijk uitgevoerd in september; 51 % van enquêtes vóór 12:00 uur, 49 % van enquêtes na 12:00 uur; - onderzoek 2015: aantal enquêtes: 1030; aantal getelde bezoekers: ; uitgevoerd in april tot en met oktober; 37 % van enquêtes vóór 12:00 uur, 63 % van enquêtes na 12:00 uur; tellocaties bij zes strandslagen; 4.2. Ontwikkeling in bezoeklocatie, -tijdstip en -frequentie In tabel 4.1 zijn de recreatieparameters met betrekking tot bezoeklocatie, bezoektijdstip en bezoekfrequentie uitgezet tegen de jaren 2010, 2012 en Tabel 4.1. Recreatieparameters met betrekking op locatie en tijdstip bezoeken parameter bezoeklocaties - Molenslag - Schelppad - Watertoren - Kijkduin / Strandslag 2a tijdstip, duur, frequentie: (afbeelding 4.1, afbeelding 4.2, afbeelding 4.3) - voor 12u00 - verblijfsduur >2 uur - 1 bezoek per jaar - >10 bezoeken per jaar 44% 10% 4% 42% 21% 57% 24% 37% % 13% 19% 1) 42% 9% 7% 42% 21% 77% 21% 48% 20 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

21 1) voor vergelijking met 2010 zijn de alleen de vier strandslagen Molenslag, Schelppad, Watertoren en Strandslag 2a meegenomen. Strandslag 1 en 2 zijn weggelaten. Afbeelding 4.1. Tijdstip van bezoek op basis van enquête Afbeelding 4.2. Ontwikkeling van verblijfsduur Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

22 Afbeelding 4.3. Ontwikkeling van bezoekfrequentie Opvallend is de toename van bezoekers in de avond, zowel op week- als op weekend dagen. Het percentage stijgt van 31 % in 2010 naar 46 % in Het onderzoek van 2012 heeft in beide gevallen een veel lager percentage. Vermoedelijk is dit percentage vertekend door het verschil in tijdstip van enquêteren. We zien een toename in verblijfsduur. In 2010 bleef minder dan 60 % van de bezoekers langer dan 2 uur, terwijl dit in 2015 meer dan 75 % is. We zien een toename van de bezoekfrequentie, zeker bij vergelijking van de meting uit 2015 met de nulmeting uit De toename van de verblijfsduur en de bezoekfrequentie is een indicatie van een positieve waardering van de zandmotor van bestaande bezoekers Kenmerken van de bezoekgroepen In tabel 4.2 zijn de recreatieparameters met betrekking tot kenmerken van de bezoekgroep uitgezet tegen de jaren 2010, 2012 en Tabel 4.2. Recreatieparameters met betrekking op kenmerken bezoekers parameter groepsgrootte - alleen of twee 27+44% 28+57% 23+46% vergezeld met hond 10% 32% 50% motief (afbeelding 4.4): -gezelligheid -fysieke uitdaging -er tussenuit zijn -interesse voor gebied -natuurbeleving aangegeven activiteiten (afbeelding 4.5): 50% 17% 21% 4% 7% 23% 29% 40% 7% 2% 27% 15% 43% 5% 10% 22 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

23 parameter wandelen - hond uitlaten - fietsen/mountainbiken - zwemmen/zonnen/luieren (golf-, kite-, wind-) surfen - varen - hardlopen; - naak recreëren; - vliegeren; - op terras zitten; 56% 17% 4% 68% 2% 0% 6% 5% 4% 22% 53% 30% 1% 56% 1 24% 1 0% 1% 7% 6% 0% 3 64% 50% 7% 27% 10% 0% 4% 1% 2% 36% 1) In dit onderzoek waren deze drie activiteiten losgekoppeld, een respondent kon dus meerdere activiteiten invullen 2) In dit onderzoek zijn terrasbezoekers niet meegenomen Afbeelding 4.4. Ontwikkeling van bezoekmotief Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

24 Afbeelding 4.5. Ontwikkeling van ondernomen activiteiten De groepsgrootte is in de 3 onderzoeken vergelijkbaar. We zien een groei in de bezoekersaantallen met motief er tussen uit zijn. Het motief gezelligheid is afgenomen, maar was in 2015 wel meer dan in In 2012 zijn overigens geen horeca-bezoekers geënquêteerd, terwijl dat een bezoekgroep kan zijn met gezelligheid als motief. Er is een opvallende toename van mensen die aangeven de hond uit te laten: van 17 % in 2010 naar 30 % in 2012, naar 50 % in Deze cijfers komen terug in het aantal geënquêteerden die daadwerkelijk een of meerdere honden bij zich hadden (10 % -> 32 % -> 50 %). De tellingen van 2010 en 2015 laten een lager percentage zien dan de enquêteresultaten: Op basis van de tellingen heeft in 2010 zo n 10% een hond bij zich. In 2015 heeft ongeveer 20 % een hond bij zich, zie afbeelding Het aantal hond-uitlaters bij Watertoren is in beide jaren lager dan gemiddeld. Het verschil in resultaten tussen enquêtes en tellingen is vermoedelijk te verklaren doordat hond-uitlaters een kleinere groepsgrootte hebben. Bij de tellingen is per hoofd geteld, de enquêtes zijn per bezoekgroep uitgevoerd. Het aantal badgasten (zwemmen/zonnen/luieren) lijkt in 2015 sterk afgenomen. Als, voor een preciezere vergelijking, wordt gekeken naar enquêtes die afgenomen zijn in augustus of september 2015, dan zien we dat 39 % van de bezoekers zwemt, zont of luiert. Voor een deel wordt dit dus veroorzaakt door het tijdstip van enquêteren, maar het percentage badgasten is nog steeds lager dan de percentages in 2010 (68 %) en 2012 (56 %). Het lijkt erop dat de daling ook in 2012 is ingezet. Vanwege het feit dat een respondent zowel zwemmen als zonnen als luieren kon invullen is dit percentage (56 %) vanwege dubbelingen een overschatting. Het aantal golf-, kite- of windsurfers is ten opzichte van 2010 gestegen (van 2 % naar 9 %). In 2012 konden respondenten deze sporten los van elkaar invullen, waardoor vanwege dubbelingen een overschatting is gemaakt (24 %). 24 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

25 4.4. Ontwikkeling van herkomst en vervoermiddel van bezoekers In tabel 4.3 zijn de recreatieparameters weergegeven met betrekking tot herkomst en vervoermiddel van de bezoekers. Tabel 4.3. Recreatieparameters met betrekking op herkomst en vervoer parameter vanuit woonplaats 67% - 77% herkomst -Den Haag/Westland -overig Zuid-Holland -overig Nederland -Duitsland vervoermiddel: - auto - fiets - te voet - OV We zien een toename van bezoekers die vanuit de eigen woonplaats zijn gekomen. Dit geldt ook als we alleen kijken naar de enquêtes van augustus en september Er zijn in 2015 minder Duitsers geënquêteerd. Opvallend is de toename van de auto als vervoermiddel. Dit stijgt van 31 % in 2010 naar 67 % in Dit geldt ook als we alleen kijken naar de enquêtes van augustus en september Ontwikkeling van waardering In afbeelding 4.6 is de waardering van de bezoekers over de jaren weergegeven. De cijfers van het onderzoek van 2012 zijn genomen op basis van de waardering van de verschillende aspecten van de Zandmotor (schoon strand, rust en ruimte, voorzieningen, etc). We zien dat de waardering vrijwel gelijk gebleven is. 45% 16% 18% 19% 31% 33% 33% Afbeelding 4.6. Waardering in cijfers van bezoekers per jaar 1% % 28% 19% 6% 67% 10% 20% 3% Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

26 4.6. Ontwikkeling bezoekers Solleveld In tabel 4.4 zijn de recreatieparameters met betrekking tot het duingebied Solleveld gepresenteerd. Tabel 4.4. Recreatieparameters met betrekking op Solleveld parameter % bezoekers 15% - 9% bezoek per jaar bezoek per jaar - 6 of meer bezoek per jaar 50% 34% 16% - 41% bezit jaarkaart 41% - 34% We zien dat het aantal bezoekers van Solleveld percentueel is afgenomen, maar dat de bezoekers die Solleveld bezoeken wel per jaar vaker in Solleveld te vinden zijn. Omdat het onderzoek niet in Solleveld heeft plaatsgevonden kunnen we aannemen dat een aselecte steekproef is genomen. Daarom kunnen we het gemiddeld aantal bezoeken per jaar berekenen. We zien een toename van 3,82 keer in 2010 naar 4,97 keer in Als we dit combineren met het percentage mensen dat Solleveld überhaupt bezoekt, dan zien wij een lichte afname in het aantal bezoeken. Het percentage bezoekers met een jaarkaart is gedaald Samenvatting De belangrijkste bevindingen van de tijdsanalyse zijn: - bezoekmotief is verschoven van gezelligheid naar er tussenuit zijn. - aantal honden is sterk toegenomen ten opzichte van de eerdere onderzoeken; - aantal badgasten is gedaald; - aantal kitesurfers is ten opzichte van 2010 gestegen; - aantal bezoekers dat met de auto naar de Zandmotor komt is sterk toegenomen; 24% 35% 26 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

27 5. GEBIEDENVERGELIJKING In dit hoofdstuk zijn de kenmerken van recreanten vergeleken met deze van andere gebieden Methode Tijdens het afnemen van de enquête is een kaart getoond met daarop veertien karakterbeschrijvende steekwoorden. De respondent moest daarvan twee woorden kiezen die het meest op hem van toepassing waren. SmartAgent heeft een analyse uitgevoerd, waarbij naast deze twee steekwoorden ook het opleidingsniveau, de leeftijd, de groepsgrootte en postcode is gebruikt voor het bepalen van de leefstijl van de respondent. Dit resulteert in een opdeling van 7 kleuren, die ook gebruikt is in de Leefstijlatlas dagrecreatie provincie Zuid-Holland. Dit zijn: - creatief en inspirerend rood; - uitbundig geel; - gezellig lime; - rustig groen; - ingetogen aqua; - stijlvol en luxe blauw; - ondernemend paars. In bijlage I staat een omschrijving van deze verschillende leefstijlen en de karakteristieke vormen van dagrecreatie bij deze leefstijlen. Resultaten van andere gebieden/gemeenten zijn uit de leefstijlatlas overgenomen Resultaat Van de 1030 geënquêteerden waren 995 resultaten geschikt voor een leefstijlprofiel. De verdeling is weergegeven in tabel 5.1. In afbeelding 5.1 zijn meerdere gebieden bij elkaar gezet en vergeleken. afbeelding 5.2 toont een vergelijking van leefstijlen van de Zandmotorbezoekers ten opzichte van leefstijlen van de inwoners van diverse Zuid-Hollandse kustgemeenten. Tabel 5.1. Percentages van leefstijlen van Zandmotor-bezoekers leefstijl / kleur percentage reatief en inspirerend rood 6 % uitbundig geel 21 % gezellig lime 20 % rustig groen 16 % ingetogen aqua 17 % stijlvol en luxe blauw 11 % ondernemend paars 11 % Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

28 Afbeelding 5.1. Verdeling leefstijlen vergeleken met omliggende gebieden Afbeelding 5.2. Verdeling leefstijlen vergeleken met inwoners van kustgemeenten We zien dat de Zandmotor meer recreanten heeft met de Uitbundig Geel leefstijl dan je zou verwachten als gevolg van de karakteristieken van de inwoners van de gemeenten Den Haag en Westland. Van alle overige leefstijlen zitten de percentages van de Zandmotor tussen de percentages van Den Haag en Westland. Vergeleken met leefstijlen van inwoners van andere kustgemeenten in Zuid-Holland, zien we dat de recreanten op de Zandmotor een zeer gemiddelde leefstijl hebben. Van deze 6 gebieden lijkt de Zandmotor het meest op het gemiddelde van Nederland. Cijfers van de gemeenten zijn op basis van de leefstijlen van mensen die woonachtig zijn in de betreffende gemeenten, en niet van de mensen die recreëren in deze gemeenten. De verdeling van de herkomst van de bezoekers is bekend (zie afbeelding 3.19). De verdeling van leefstijlen van de betreffende gemeenten is eveneens bekend. Hiermee kunnen we de gemiddelde verwachte leefstijl vergelijken met werkelijke leefstijl van de bezoekers. Dit is weergegeven in afbeelding 5.3. We zien dat de Zandmotor meer recreanten heeft met de Uitbundig Geel -leefstijl, en minder met de Creatief en inspirerend Rood -leefstijl dan je zou verwachten als gevolg van de karakteristieken van de inwoners van de gemeenten Den Haag en Westland. 28 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

29 Afbeelding 5.3. Verdeling leefstijlen vergeleken met het gemiddelde 6. FRICTIES EN MAATREGELEN In dit hoofdstuk worden de fricties tussen diverse recreantgroepen besproken Algemeen In de enquêtes is gevraagd naar ergernissen van de geënquêteerde. Er werd naar ergernissen gevraagd als er een onvoldoende was gegeven op één van de aspecten van de Zandmotor (schoon strand, leefomgeving voor dieren, rust en ruimte, regelgeving, veiligheid op het strand, veiligheid in het water, beschikbaarheid van voorzieningen. Ergernissen konden ook spontaan worden benoemd. Van deze ergernissen is een Word-cloud gemaakt, zie afbeelding 6.1. Afbeelding 6.1. Genoemde ergernissen hadden betrekking op de volgende zaken Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

30 De categorieën zijn vrij algemeen gehouden. Bij het woord hond hoort bijvoorbeeld dat mensen zich ergeren aan die dieren, maar ook de ergernis aan de hondeneigenaren. Daarnaast ergeren mensen zich aan anderen die commentaar leveren op honden of op hondeigenaren. Overigens zijn ergernissen niet beoordeeld. Ergernissen kunnen dus terecht of onterecht zijn; het enige dat is meegenomen is dat deze ergernissen genoemd zijn door de bezoekers. Sommige ergernissen zijn op voorhand onverenigbaar. Een voorbeeld hiervan is: te weinig horeca en te veel horeca. Om een preciezer beeld te krijgen van ergernissen van recreanten, wordt specifiek gekeken naar de ergernissen van een recreantengroep. Net als het eerdere onderzoek van 2012, worden de recreanten opgedeeld in vier groepen: - wandelaars; - (golf-, wind-, kite)surfers; - hond-uitlaters; - badgasten; Op deze manier kunnen de ergernissen, en indirect ook de wensen per recreantgroep worden gespecificeerd Wandelaars De bezoekers die hebben aangegeven te wandelen op de zandmotor worden gerekend tot de recreantgroep wandelaars. De bezoekers die daarnaast ook aangaven de hond uit te laten, zijn echter niet meegenomen in deze groep. Er zijn 97 ergernissen genoemd. De ergernissen die het hoogst scoren zijn: - honden (14); - afval (9); - poep (6) Golf-, wind- en kitesurfers Dichtbij strandslag 2 heeft de vereniging Sailcenter 107 een eigen watersport-clubhuis. Daarbij zijn een aantal stellingen en containers voor de opslag van persoonlijke watersportbenodigdheden. Iets ten noorden van het clubhuis is een kitesurf-school. Alle bezoekers die hebben aangegeven te surfen zijn in deze recreantgroep ingedeeld. Er zijn 44 ergernissen genoemd: - regels onduidelijk (9); - parkeren (7); - kitesurfer (5) / geen kitesurfplek (3) Hond-uitlaters De drie strandslagen 1, 2 en 2a zijn door de Gemeente Den Haag als hondenstrand aangewezen. Bezoekers die hebben aangegeven de hond uit te laten op de zandmotor zijn gerekend tot de categorie hond-uitlaters. Deze bezoekers ondernemen ook vaak andere activiteiten, maar omdat ze een hond uitlaten zijn ze in ieder geval hondenbezitters. Er zijn 123 ergernissen genoemd. De meest genoemde zijn: - poep (20); - stroming (9) / onveilig water (8); - regels onduidelijk (7) / veel regels (5) / regels voor hond (3); 30 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

31 - afval (12); - commentaar op hond (4) Badgasten Badgasten worden aangetrokken door strandslagen en horeca-voorzieningen. In afbeelding 6.2 zien we aan de zuidkant veel stipjes, dit zijn badgasten. Aan de noordkant zijn beduidend minder badgasten. De strandslagen Schelppad en Watertoren zijn de enige strandslagen zonder strandtent in de directe omgeving. Afbeelding 6.2. Aantrekkingskracht van strandslagen en strandtenten De ergernissen van badgasten zijn opgesomd. Een persoon die aangaf te zonnen/zwemmen of luieren, al dan niet naakt, is gerekend als badgast, ook als deze naast zwemmen/zonnen of luieren aangaf ook andere activiteiten te ondernemen. Er zijn door deze bezoekers 91 ergernissen genoemd. De meest genoemde zijn: - onveilig water (6) / stroming (5) / reddingsbrigade (3); - honden (11); - afval (10); - veel regels (5) / regels onduidelijk (5); - poep (8); Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

32 6.6. Conclusies en aanbevolen maatregelen In deze paragraaf staan kort de belangrijkste bevindingen met betrekking tot de fricties. Op basis daarvan beschrijven we eventuele maatregelen. - wandelaars ergeren zich het meest aan honden, afval en poep; - kitesurfers benoemen onduidelijkheid van regels, parkeren en het ontbreken van een eigen kite-plek of mede-kitesurfers als probleem; - hond-uitlaters ergeren zich het meest aan (honden)poep. Daarnaast wordt stroming en onveilig water veel genoemd, en ergernissen met betrekking tot regelgeving en afval. Tot slot is er een aantal mensen dat zich ergert aan commentaar van anderen op de hond; - badgasten storen zich primair aan onveilig water, sterke stroming en het ontbreken van de reddingsbrigade. Daarnaast ergeren ze zich aan honden, afval, regelgeving en poep. Maatregelen In de lijst van ergernissen staan veel eenvoudige ergernissen. Denk aan het ontbreken van toiletten. Een oplossing is dan al gauw: plaatsen van toiletten. Deze oplossingen zorgen dan snel voor een uitgebreide wensenlijst. Onze insteek is om de meervoudige problemen aan te pakken door onder andere zonering. In het recreatieonderzoek van 2012 zijn de zones van verblijf van de recreantgroepen getekend. We zien daar dat (beginnende) kitesurfers surfen in de buurt van de binnenmeertjes. Er mag op dit gebied officieel niet gesurft worden, zie afbeelding 6.3. Kitesurfers noemen echter het feit dat ze geen eigen stek hebben. Er is wel een clubhuis dat alleen in het hoogseizoen geopend is. Dit clubhuis staat in de buurt van strandslag 2a. We bevelen aan nader te onderzoeken of dit clubhuis voldoet aan de wensen van de recreantgroep. Wellicht zijn deze ergernissen genoemd omdat er te weinig stallingsmogelijkheid is, of te weinig ruimte om de sport te beoefenen. Als meer kite-locatie nodig is, dan stellen we voor om kitesurfers te stimuleren de Zandmotor te bezoeken via de strandslag Schelppad. In dat geval moet er wel voldoende parkeergelegenheid bij deze strandslag zijn, dit is immers ook een van de zaken die als ergernis werd benoemd. 32 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

33 Afbeelding 6.3. Informatiebord bij Slag Schelppad Het is opmerkelijk dat de groep honden-uitlaters zich meer dan andere groepen ergert aan poep. Dit duidt op het feit dat er binnen deze recreantengroep veel mensen zijn die zich wel degelijk bewust zijn van de uitwerpselen van hun hond. Op ieder strand geldt een opruimplicht. Er kunnen (meer) hondenpoep-opruimzakjes verstrekt worden. Met name badgasten en wandelaars ergeren zich aan de aanwezigheid van honden. Één van de drie hondenstranden kan worden afgesloten. Bij Strandslag 2a komen van deze drie slagen de minste honden-uitlaters, terwijl daar vrij veel badgasten en wandelaars komen. Het aspect onduidelijke regelgeving, maar ook teveel regels komt bij veel recreantgroepen terug. Uit de enquêtes konden we niet halen wat nu precies onduidelijk is. Sommige bezoekers noemen wel het probleem dat de grens van het hondenstrand onduidelijk is. Daarnaast werden ook de aanlijnregels in het hoogseizoen benoemd. Wellicht wordt onduidelijkheid veroorzaakt vanwege andere aanduidingen en regelgevingen door de gemeentegrens die tussen Strandslag 1 en Watertoren ligt. Onveilig water en stroming komt vooral terug bij badgasten en honden-uitlaters. Een ergernis van een bezoeker was dat zijn hond bijna verdronken was door de stroming. Badgasten noemen als ergernis dat het geen familiestrand is. Bezoekers noemen dat de sterke stroming niet wordt aangegeven. Een slecht zichtbare reddingsbrigade versterkt het onveilige gevoel. Kitesurfers, die bij uitvoering van hun sport continu aan deze stroming onderhevig zijn, noemen de stroming overigens niet. Waarschijnlijk zijn zij zich meer van deze stroming bewust. De stroming wordt op de borden bij de strandslagen benoemd. We beve- Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor

34 len aan om deze stroming duidelijk(er) kenbaar te maken aan zowel badgasten als hondenuitlaters. 34 Witteveen+Bos, GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016, Rapportage recreatiemonitor Zandmotor 2015

35 BIJLAGE I OMSCHRIJVING VAN LEEFSTIJLEN EN KARAKTERISTIEKEN VAN DAGRECREATIE Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij notitie GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016

36 Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij notitie GV1204-1/ definitief d.d. 10 februari 2016

37 Gastvrijheid in Nederland Doelgroepen en persona s Een beschrijving op basis van het doelgroepen onderzoek gastvrijheidseconomie (dag- & verblijf).

38 Voor de doelgroep segmentatie wordt gebruik gemaakt van een model met zeven doelgroepen in de vier belevingswerelden Vitaliteit Creatief & inspirerend Rood 6,1% Lekker iets gaan doen, actief zijn, inspanning. Uitbundig Geel 18,2% Harmonie Gezellig Lime 24,2% Het gezelschap, de mensen centraal Activiteiten centraal Ondernemend paars 9,4% Stijlvol & Luxe Blauw 9,0% Controle Ingetogen Aqua 16,7% Rustig Groen 16,4% Ontspannen en tot rust komen Zekerheid

39 Korte beschrijving van de persona s Jeroen en Sasha Ondernemend Paars Cultuur, historie, verrassing en inspiratie Jeroen en Sasha hebben een ruim appartement aan de Prins Hendrik kade in Amsterdam. Jeroen heeft zijn eigen web design bureau, Sasha is freelance fotograaf. Beiden zijn midden dertig. De afgelopen jaren zijn zij volop bezig geweest met hun werk, nu denken ze toch ook serieus na over kinderen. In hun vrije tijd laten ze zich graag verrassen en inspireren, met name door cultuur. Nieuwe dingen zien, ontdekken en beleven. Het gewone is vaak niet goed genoeg voor Jeroen en Sacha. Zij zijn op zoek naar een bijzondere ervaring. Centraal staat cultuur, daarnaast sportiviteit en activiteiten met vrienden zoals een weekendje mountainbiken in Limburg. Jeroen en Sasha hebben begrip voor het feit dat de overheid kritisch kijkt naar de sponsoring van kunst en cultuur. Uiteindelijk moet het natuurlijk wel rendabel zijn, en voldoende mensen aanspreken. Zij vinden dat vooral nieuwe ontwikkelingen en stromingen de eerste jaren subsidie moeten kunnen krijgen. De overheid moet vooral kijken hoe een goede opstart mogelijk wordt. Sophie Creatief en Inspirerend Rood Creatieve, uitdagende en inspirerende ervaringen Sophie is eind twintig en vrijgezel. Ze woont in Tilburg, waar ze de studie docent muziek aan het conservatorium heeft gevolgd. Op dit moment geeft ze twee dagen per week les op een middelbare school, daar kan ze net van rondkomen. Daarnaast is ze bezig met het opstarten van een jazz band. Dat is echt haar ding, het levert wat extra inkomen, maar te weinig om full time mee bezig te gaan. In haar vrije tijd volgt ze een schildercursus, en gaat ze graag een weekend weg om aan een schilder clinic mee te doen. Ze is creatief en op zoek naar uitdagingen en inspirerende ervaringen. Ze gaan graag buiten de gebaande paden. Karakterkenmerken als onafhankelijk, intelligent, zelfbewust, artistiek en ruimdenkend passen goed bij Sophie. Het onbekende is juist spannend en prikkelend. Recreatie betekent, naast sport en ontspanning, ook het zoeken naar vernieuwende stromingen, moderne kunst en andere culturen. Dat zou de overheid veel meer moeten stimuleren 3

40 Korte beschrijving van de persona s Pieter en Linda Uitbundig Geel Samen actief bezig zijn, uitgaan en genieten Pieter en Linda zijn zeven jaar geleden getrouwd, en hebben twee kinderen. Rick van 6 en Eveline van 4, een koningskoppeltje, zoals ze zelf zeggen. Ze wonen in Almere, waar Linda part time les geeft als lerares Engels. Dat is goed te combineren met de schooltijden van de kinderen, en in de schoolvakanties ben je ook vrij. Pieter is marketing manager bij een cosmetica bedrijf. Een drukke baan, waarbij hij ook regelmatig in het buitenland zit. Gelukkig wonen zijn ouders ook in Almere, die helpen Linda regelmatig als Pieter een paar dagen weg is. En dat vinden ze prachtig, met de kleinkinderen. In de meivakantie gaan ze meestal met de hele familie naar een bungalow park, Daar is voor iedereen wat te doen. Sporten, genieten van de natuur, gezellig een terrasje pikken en lekker eten. Een middagje winkelen behoort zeker ook tot de favoriete bezigheden. Natuurlijk met een cappuccino erbij want plezierig leven is net zo belangrijk als een goede baan. Vooral Pieter vindt dat de overheid meer voor gezinnen met kinderen zou mogen doen. Sporten en pianoles vindt hij erg belangrijk voor hun. De kids doen dit wel, maar dat doet een forse aanslag op het gezinsbudget. Met één inkomen zou dat niet te betalen zijn. En als hij ziet wat Linda verdient als lerares, dan vind hij dat echt te weinig voor zo n verantwoordelijke baan. De kinderen zijn toch de toekomst voor onze maatschappij. Frans en Mariska Gezellig Lime Even lekker weg met elkaar Frans en Mariska kennen elkaar al vanaf de middelbare school. 20 jaar geleden sloeg de vonk over tijdens het carnaval in Bergen op Zoom, waar ze allebei vandaan komen. En daar gaan ze zeker ook niet weg. De hele familie en al hun vrienden wonen er. Ze hebben drie kinderen, een labrador een lapjeskat en drie konijnen. Frans is vrachtwagen chauffeur en Mariska zit al jaren in de thuiszorg. Dankbaar werk, maar belachelijk wat je daarvoor betaald krijgt. Gelukkig kan Frans regelmatig wat extra werken, dan kan je tenminste nog wat leuke dingen doen. In het voorjaar hebben ze een vaste staplaats op de camping in Renesse, en in de zomer gaan ze lekker twee weken naar de camping in Frankrijk, met Nederlandse eigenaren, dat is wel zo makkelijk. In het weekend gaan ze regelmatig een stukje wandelen of fietsen, een braderie of rommelmarkt bezoeken vinden ze ook heel gezellig, je komt er altijd wel iemand tegen! Lekker vrij zijn, rust en doen waar je op dat moment zin in hebt, dat telt voor Frans en Mariska. Ze zouden het best leuk vinden om vaker uit te gaan, of naar zo n show in het circustheater, daar zien ze regelmatig wat van in SBS6 shownieuws. Maar ja, je moet ook wel een beetje op de kosten letten, je kunt tenslotte je geld maar één keer uitgeven. 4

41 Korte beschrijving van de persona s Toos en Henk Rustig Groen Even rust nemen in eigen omgeving Henk is conciërge op een middelbare school, en Toos is naaister. Dat doet ze vanuit huis voor een paar modezaken in de buurt. Een mooi bijbaantje, en je kan je tijd gemakkelijk zelf indelen. Daarnaast helpt ze mee met koffieschenken in het verzorgingshuis. Dankbaar werk en je hoort mooie verhalen van vroeger. Henk is rustig, nuchter en ook erg handig, dat heeft hij ook wel nodig als conciërge. In zijn vrije tijd knutselt hij vaak in de garage aan zijn brommers, dat heeft hij nog van vroeger. Een originele Puch met vleugelkoplamp! Twee keer per jaar gaat hij speciaal naar verzamelaarsbeurzen, om te kijken of daar nog goeie onderdelen te koop zijn. Recreëren is voor hen niets anders dan lekker rustig thuis zijn, wat TV kijken en ontspannen en tijd hebben voor je hobby s. In de zomer gaan ze naar Luxemburg of het Sauerland op vakantie. Daar is genoeg moois te zien en te ontdekken, en je hoeft er niet ver voor te reizen. Sinds de kinderen het huis uit zijn gaan ze ook wel eens een lang weekend weg. In Drenthe hebben ze een vast adresje, en als ze even bellen, kunnen ze er zo heen! Uit eten, naar de bioscoop of een theater doen ze nauwelijks. Liever gaan ze een stukje fietsen of op zaterdag naar de markt. Daar komen ze ook regelmatig weer kennissen van vroeger tegen. 5

42 Korte beschrijving van de persona s Alexander en Sylvia Ingetogen Aqua Brede interesse, ruimdenkend en engagement Alexander heeft rechten gestudeerd en werkt al jaren als officier van Justitie bij de rechtbank in Utrecht. Sylvia heeft ook in Leiden gestudeerd, en werkt als beleidsambtenaar bij het ministerie van Economische Zaken. Ze hebben twee studerende kinderen. De oudste heeft weg en waterbouw gestudeerd en werkt nu aan een irrigatie project in Ghana. Hun jongste dochter is net afgestudeerd, en maakt een rondreis door midden en zuid Amerika. Daar gaan zij over enkele maanden ook heen, Ze hebben afgesproken in Guatemala, waar ze de Maya tempels willen bezoeken. Daarna komen ze samen terug. In Nederland vinden zij het ook heerlijk om een museum of concert te bezoeken, of een avondje te bridgen met goede vrienden. Ze beschrijven zichzelf als ruimdenkend, rustig, geïnteresseerd in anderen en serieus. Zo is Alexander actief als bestuurder van de stichting kleinnood, een gratis adviesorgaan voor het MKB bedrijf. In hun schaarse vrije tijd doen Alexander en Sylvia graag ook sportieve activiteiten. Wandelen, fietsen, nordic walking: dat houdt je fit! Marc en Annemarie Stijlvol en Luxe Blauw Luxe, stijlvol ontspannen, sport en social network Marc is 34, Annemarie 28. Twee jaar geleden hebben ze een jaren 30 huis gekocht in het oude centrum van Breukelen. Daar zijn ze eigenlijk een beetje blijven hangen nadat Marc klaar was met zijn studie op Nyenrode. Marc werkt bij Heineken, waar hij na zijn studie als management trainee is gestart. Carrière maken vind hij belangrijk. Ook Annemarie haar carriere loopt lekker. Zij werkt als fiscaal jurist bij een van de vier grote accountantsbureaus in Nederland. In hun vrije tijd maken ze regelmatig een stedentripje, of een golfweekend met vrienden. Lekker hotelletje, eten en uitgaan. De dames een beauty arrangementje. Lekker luxe. Dat mag ook wel, daar werken zij immers hard genoeg voor, en: geld moet rollen! Recreëren betekent voor hen zich even ontspannen en afstand nemen van de dynamiek van alledag. Dit doen zij door actief te sporten maar ook door aandacht te besteden aan het social network. In hun vrije tijd zoeken zij graag ons soort mensen. Met cultuur hebben ze niet al teveel op. Je moet er wel over mee kunnen praten, maar dat betekent nog niet dat je ook elk weekend in een museum of concertzaal hoeft rond te hangen. Wel the place to be in de gaten houden natuurlijk. 6

43 Sophie Creatief en inspirerend rood: 6,1% Recreanten uit de rode belevingswereld zijn in het algemeen creatief, avontuurlijk, op zoek naar uitdagingen en bijzondere ervaringen. Karakter en waarden % in Doelgroep Demografisch profiel 42% is tussen 18 en 34 jaar (index 157) 34% heeft een hogere opleiding (index 141) inkomen beneden modaal (29%; index 125) of juist meer dan 2 x modaal (24%; index 141) Een beetje ongeduldig Eigenwijs Intelligent Avontuurlijk Eigenlijk wat brutaal Hartstochtelijk Zelfontplooiing, groeien Uitdaging, prikkeling Expressie, uniek zijn Heldendom, glorie 52% 51% 30% 36% 18% 10% 46% 44% 40% 2% Index t.o.v. gemiddelde

44 Creatief en inspirerend rood: 6,1% Dagrecreatie is: Genieten van cultuur en historie Mij laten verrassen en inspireren Nieuwe dingen zien en meemaken Tijd kunnen besteden aan je eigen hobbys en interesses, Op zoek gaan naar avontuur interessante plaatsen bezoeken Vrijheid Actief bezig kunnen zijn Mag niet saai / burgerlijk zijn Cultuur Entertainment Leerzaam 33% 32% 50% % 28% 40% 41% 33% 27% 18% 14% 13% Favoriete activiteiten: Uitgaan (café en restaurant bezoek, terras, discotheek, dance- party, casino of bowling) Bezoek aan een evenement (festival, muziekevenement en dergelijke) Bezoek aan musea, galerieën, bezienswaardigheden of monumenten Watersport en recreatie (zwemmen, varen, vissen) Cursussen en hobby's (muziek, tekenen, schilderen, fotografie, dans of toneel) 63% 52% 50% 48% 36%