We will never see a reduction in new infections and deaths without investing in the strategic capacity of the most directly affected: HIV-positive

Transcriptie

1 We will never see a reduction in new infections and deaths without investing in the strategic capacity of the most directly affected: HIV-positive women. Terry McGovern, Ford Foundation

2 Empowering women is critical to ending the AIDS epidemic Message from UNAIDS Executive Director Michel Sidibé on International Women s Day

3 Between 11 to 45% of adolescent girls report that their first sexual experience was forced. As result of their lower economic, socio-cultural status in many countries, women and girls are disadvantaged when it comes to negotiating safe sex, accessing HIV prevention information and services. Women living with HIV are more likely to experience violations of their sexual and reproductive rights for example forced sterilisations.

4 Hiv/aids bij vrouwen Avondcursus Hiv en aids, januari 2016 Dr. Ilse Kint, ITG

5 Inhoud 1. Hiv bij vrouwen: cijfers, aandachtspunten 2. Zwanger worden? 3. Verticale transmissie 4. Preventie van verticale transmissie 5. Aanpak Aids referentiecentrum Antwerpen (ITG, UZA, Stuivenberg, Middelheim)

6 Cijfers en aandachtspunten

7

8 Percentage of women with HIV varies by region and over time 70 % w o m e n Sub-Saharan Africa Caribbean Global Central and Eastern Europe South America and Central Asia Asia UNAIDS Report on the Global HIV epidemic Available at : Western and Central Europe and North America

9 Epidemiology of women with HIV in Europe in 2009 % of people with HIV aged 15 years who are women by country 31% 31% 2,500 26,000 18% 12,000 30% 8,200 32% 48,000 11% 1,600 25% 48,000 32,000 34% UNAIDS report. Available at:

10 België Incidentie hiv in België : in 2014: 1039 diagnoses (eindelijk een echte daling?) Proportie man/vrouw: 2, dus ong 33% is vrouw Einde jaren 80 : ong 25 % vrouwen 80 % vruchtbare leeftijd (15-45 jaar) Voornaamste bron hiv: heteroseksueel risico (>90%) Data: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, HIV/AIDS surveillanceprogramma, Brussel

11 Distribution of new HIV diagnoses, by gender, Belgium Number of new HIV diagnosis male female Year of HIV diagnosis Data: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, HIV/AIDS surveillanceprogramma, Brussel

12 Origine vrouwen met nieuwe hiv diagnose, België 2/3 Subsaharaans Afrika 10% Belg Data: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, HIV/AIDS surveillanceprogramma, Brussel

13 Aandachtspunten Vrouwen zijn kwetsbaar 1,2,3 Biologisch: groter mucosa oppervlak (vagina), direct contact van sperma met mucosa, meer hiv in sperma, dus meer kans op infectie bij seksueel contact Sociaal: minder controle over seksualiteit, financieel afhankelijk van man, meer slachtoffer van geweld, Zuid Afrika: 12% van de nieuwe HIV infecties te vermijden als er geen seksueel geweld zou zijn tov vrouwen (UNAIDS, 2012) 1.Pan American Health Organization. Gender and HIV. Available from: Accessed March Larkin J, et al. Medscape Womens Health 1996: 1(11):1. 3.WHO. Gender inequalities and HIV. Available from: Accessed March 2011.

14 Waarom testen vrouwen niet? Angst voor disclosure en stigma Praktische belemmeringen: Armoede afstand, toegang, verzekering Hulpverlener vraagt het niet: oudere vrouwen, geen zwangerschap Emotionele en psychologische factoren

15 Hiv en HAART bij vrouwen Hiv: geen verschil in progressie (in begin wel lagere VL en hogere CD4) HAART (highly active antiretroviral therapy): geen verschil in respons hogere medicatie concentraties slechtere tolerantie: meer nevenwerkingen

16 Gynaecologische problemen Meer infectie met Humaan Papiloma Virus (HPV) Meer hoog risico HPV Meer CIN (cervicale intraepitheliale neoplasie) bij hiv Hoger risico op ontwikkeling van baarmoederhalskanker Beschermend effect van HAART DUS: Regelmatig uitstrijkje te doen ( 1x/jaar) Jonge vrouwen vaccineren!

17 Gynaecologie: vervolg Meer vaginale infecties en soa Soa screening niet vergeten! Frekwentie afhankelijk van aantal partners Anticonceptie: Veel interacties tussen HAART en orale hormonale anticonceptiva Gebruik liever alternatieve methode (spiraal, implantaat, intravaginaal of patch) of bijkomende bescherming zoals condoom (bescherming tegen SOA!)

18 Ouder wordende vrouw Heeft ook nog seksueel contact. Mammografie: vanaf 50 jaar : geen aanwijzing voor hogere kans op borstkanker Menopauze: Vroege menopauze geassocieerd met lage T4 Behandeling met hormoon replacement therapie kan, weinig data over interacties of veiligheid bij hiv Denk aan osteoporosis en cardiovasculair risico!

19 Zwanger worden?

20 KINDERWENS Zwanger worden: Kan dat? Mag dat? Als je hiv positief bent Velen (1/3?) hebben kinderwens door stijgende levensverwachting (HAART) Ouders informeren: transmissiekans, zelf ziek zijn, reakties van de omgeving, wat als ons kind toch

21 Pre conceptie counseling! Voor alle seropositieve vrouwen (15-45 jaar) Reductie van ongeplande zwangerschappen Uitleg over verticale transmissie en de preventie ervan Op punt stellen van de zorg: effectieve HAART, vaccinaties, Partner betrekken: hiv status? Veilig vrijen? Psycho-sociale intake

22 En niet vergeten: de vrouw met hiv die het nog niet weet komt misschien bij jou langs Hiv test! Voor elke zwangere vrouw Bij Meer elke zwangerschap late diagnoses Herhalen bij niet zwangere indien hoog risico: Zelf vrouwen of partner afkomstig uit endemisch gebied Zelf of partner IVDU TEST! Zelf of partner prostitutie Cfr nationaal plan Meer testen is één van de vereisten om de incidentie van hiv naar beneden te krijgen! Public Health England: HIV report 2015:

23 Serodiscordante koppels Wat bij positieve vrouw en negatieve man? Artificiële zelfinseminatie thuis Of natuurlijke conceptie onder HAART Wat bij positieve man en negatieve vrouw? Natuurlijke conceptie onder HAART Medisch geassisteerde zwangerschap is mogelijk: spermawassing : het sperma hiv-vrij maken Dan intra-uteriene inseminatie of IVF, ICSI, (741 koppels, 70.3% zwanger, geen hiv transmissie: Savasi et al 2007) Beiden seropositief: risico op superinfectie met evt resistent virus afwegen

24 Natuurlijke conceptie een optie als positieve partner stabiel op HAART en monogaam Zie actie 9 van het nationaal plan

25 Verticale transmissie

26 Verticale transmissie van HIV Zonder enige interventie : hoge transmissie tot 32 % zonder borstvoeding tot 48 % bij borstvoeding!

27 1. In utero: 5-10% % Transplacentair 5-10% inslikken van vruchtwater % met hiv Zelden < 14 weken 1 ste trim 2 de trim 3 de trim Partus Borstvoeding 2. Juist voor en tijdens bevalling: 10-20% Geen borstvoeding Tijdens contracties: materno-fetale transmissie Tijdens de vaginale passage: contact met vaginale secreties, vruchtwater, Juist voor en tijdens materneel bevalling: bloed Hoge Transmissie: 32 % zonder borstvoeding, 48 % met borstvoeding In utero: 5-10 % Transplacentair inslikken van vruchtwater 3. Post partum transmissie : Borstvoeding: % met HIV Zelden < 14 weken % Tijdens contracties: materno-fetale Tijdens vaginale passage: contact met vaginale secreties, materneel bloed, Post partum: borstvoeding: %

28 Belangrijkste risicofactoren gelieerd aan MTCT Moeder: ZIEK Virale lading (copies/ml) Ziektestadium - immunologische toestand (CD4 telling, % CD4) Seroconversie tijdens zwangerschap! SAFE SEX!!!!

29 Obstetrische factoren wijze van bevallen INVASIEF tijdstip van breken van de vliezen invasieve (be)handelingen: episio, VWpunctie, chorio-amnionitis Kind: KLEIN Prematuriteit, laag geboortegewicht Borstvoeding : Tepel aandoeningen - mastitis - borstabces

30 Preventie van verticale transmissie Zie Actie 35 Nationaal Plan

31 Evolutie van verticale transmissie Zeer lage transmissie sinds 2011: <1/1000 bij VL<50 cop/ml

32 3 PIJLERS: 1. Medicatie: HAART: highly active antiretroviral therapy 2. Beslissing van de wijze van bevalling volgens VL 3. Geen borstvoeding

33 Pijler 1: antiretrovirale therapie Steeds balans tussen noden van moeder en kind, tussen (hypothetische) risico s en bewezen voordeel van ARV Complexe beslissingen (resistentie, co-infekties, tolerantie), én tijdsdruk Therapietrouw! AIDS REFERENTIE CENTRUM: multidisciplinair team!

34 MOGELIJKE SCENARIO S

35 1. Zwanger, nog nooit behandeld, en heeft ook ALTIJD nu geen HAART nodig NODIG voor eigen! gezondheid Vb vrouw met 620 CD4 cellen, VL 2.000, goede gezondheid, diagnose nav zwangerschap HAART zo snel mogelijk opstarten, ook tijdens 1 e trimester, liefst ten laatste start op 13 à14 w (cave vroeggeboorte) Behandeling mag gestopt na de bevalling? NEEN

36 2. Zwanger, nog nooit behandeld, maar nu HAART nodig voor eigen gezondheid Vb vrouw met 251 CD4 cellen, zona in het verleden Idem vorige casus HAART zo snel mogelijk starten HAART voortnemen na de zwangerschap

37 3. Zwanger geworden onder HAART Vb vrouw onder Viramune en Truvada, CD4 cellen 435 en VL < 20 copies/ml Switch van componenten nodig? Zelden, enkel bij nieuwe ARV balans maken HAART voortnemen na de zwangerschap

38 4. Zwangeren bij wie de follow-up zeer laattijdig in de zwangerschap start (> 32/40w) Vb vrouw doorverwezen door gynaecoloog, 37 weken zwanger start HAART direct (= die dag) urgentie! Met toevoeging van Isentress (raltegravir) geplande keizersnede sterk aanbevolen

39 5. Zwangeren, reeds in arbeid Start IV Retrovir zo vlug mogelijk, geef 3TC (Epivir) en RAL (Isentress) of NVP (Viramune) per os; overleg met pediater voor profylaxis van het kind; HAART verderzetten bij moeder tot evaluatie mogelijk (resistentie vermijden) Geen gebroken vliezen en voortschrijdende arbeid: vaginale bevalling Bij gebroken vliezen : keizersnede? (risico op transmissie verhoogt na 4h) HAART verder geven na bevalling

40 Meest gebruikte combinaties Norvir (1/dag), Reyataz (1/dag) en Combivir (2x1/dag) of Truvada 1/dag Kaletra (2x2/dag) en Combivir (2x1/dag) Hiv medicatie

41 En ook Orale medikatie liefst zolang mogelijk doorgeven tijdens bevalling (hetzij sectio, hetzij vaginaal)! Infuus met AZT (Retrovir) starten: 2 mg/kg in één uur, gevolgd door 1 mg/kg/uur gedurende de arbeid tot het einde van de bevalling Enkel als de VL >50 kopies/ml is

42 De pasgeborene Flesvoeding Retrovir siroop gedurende 6 weken Maar: Als moeder niet onder therapie stond Slechte therapietrouw had Dan is combinatie therapie (HAART) nodig voor de baby Is AZT siroop ook nog zinvol i.g.v. zeer lage (<1000 copies/ml) of ondetecteerbare virale lading bij de mama??? Follow up door ervaren kinderarts

43 Pijler 2: Wijze van bevalling Geplande keizersnede op 38 à 39 weken is aanbevolen, indien: geen gegevens over CD4/VL (hiv test laattijdig in zwangerschap): Doe sneltest bij zwangeren die niet gekend zijn! geen antiretrovirale therapie tijdens de zwangerschap vb weigering, geen opvolging suboptimale suppressie van VL door HAART op 36 weken vb door slechte therapietrouw

44 Sectio geeft geen extra voordeel in vermindering transmissie i.g.v. ondetecteerbare virale lading: Dus bij VL<50 copies/ml op 36 weken is de aanbeveling een vaginale bevalling

45

46 Pijler 3: Borstvoeding Verticale transmissie in 100 HIV+ moeders Early Antenatal (<36 wks): 5 Delivery: 8 Postpartum: 16 Pregnancy Labor and Delivery Breastfeeding Late Antenatal (36 wks to labor): 12 TOTAAL GEINFECTEERD: 41 KINDEREN Adapted from Kourtis, CDC

47 Verticale transmissie in 100 HIV+ moeders Early Antenatal (<36 wks): 5 Delivery: 8 Pregnancy Labor and Delivery No Breastfeeding Late Antenatal (36 wks to labor): 12 TOTAAL GEINFECTEERD: 25 KINDEREN Adapted from Kourtis, CDC

48 Borstvoeding = Dilemma in de low income countries

49 Risico s bij geen borstvoeding Statistieken tonen aan dat baby s in arme gemeenschappen zonder borstvoeding meer kans hebben om te sterven aan diarree en vier keer meer door longontsteking in vergelijking met baby s gevoed door exclusieve borstvoeding.

50 Evolutie in onderzoek Verticale transmissie in 100 HIV+ moeders Early Antenatal (<36 wks): 5 Delivery: 8 Postpartum: 6 Pregnancy Labor and Delivery Exclusive Breastfeeding during 6 months Late Antenatal (36 wks to labor): 12 TOTAAL GEINFECTEERD: 31 KINDEREN Adapted from Kourtis, CDC

51 HAART en borstvoeding Mma Bana studie, 2009 In Botswana HAART werd doorgegeven tot geplande stop borstvoeding op 6 maanden Mtct slechts 1 %! Laagste percentage ooit in borstvoedende populatie WHO Recommendation: ART should be initiated in all pregnant and breastfeeding women living with HIV regardless of WHO clinical stage and at any CD4 cell count and continued lifelong (strong recommendation, moderate-quality evidence).

52 Waarom worden er nog kinderen geinfecteerd? Geen of late prenatale opvolging en HIV testing: in laattijdige aanmeldingen > 24 weken, waarvan 2 op 39 weken Weigering om behandeling te nemen (or noncompliance) Obstetrische complicaties 1% of minder is niet nul!

53

54 Aanpak Aids Referentie centrum Antwerpen

55 Aids referentie centrum Antwerpen ITG: Instituut voor Tropische Geneeskunde: polikliniek voor de langdurige opvolging van volwassenen met hiv en voor de behandeling van andere soa; hospitalisatie in UZA Stuivenberg, AZ Middelheim: opvolging volwassenen UZA pediatrie: opvolging kinderen met hiv

56 Omkadering zwangeren MULTIDISCIPLINAIR = PRIORITEIT! Sociaal verpleegkundige is onontbeerlijk Samenwerken met therapiecounsellor voor therapietrouw Externe partners

57 Sociaal verpleegkundige Pre-en postnatale begeleiding van positieve vrouwen Psychosociale aspecten: Gevoelens herkennen en erkennen Ondersteuning bij besluitvorming (oa abortus of niet?) Respect voor beslissing Administratieve ondersteuning Zorgnetwerk: contact met Myriam Willems, sociaal vpk pediatrie UZA

58 Externe partners Gynaecologen Kind en Gezin De kraamvogel: kraamverzorging Vroedvrouwen OCMW Vluchtelingenorganisaties

59 BESLUIT Hiv is een realiteit in België, ook bij vrouwen Counseling en testen van vrouwen, zeker zwangeren! Door gestegen levensverwachting kiezen meer hivpositieve vrouwen voor een kind Met goede multidisciplinaire opvang is MTCT minimaal!(<1%)

60 Dank voor uw aandacht! VRAGEN?