Binnenstadsmonitor Enschede Uitkomstenboek passanten en winkels

Transcriptie

1 Binnenstadsmonitor Enschede Uitkomstenboek passanten en winkels

2

3 Binnenstadsmonitor Enschede Uitkomstenboek passanten en winkels Kennispunt Twente J. Elhorst H. Seker 26 januari 2015

4 Colofon: Binnenstadsmonitor Enschede; Uitkomstenboek passanten en winkels Tekst: J. Elhorst, H. Seker Uitgave: Kennispunt Twente, 26 januari , Kennispunt Twente, Enschede. Auteursrechten voorbehouden. Overname van dit rapport (of gedeelten daarvan) is toegestaan, mits de bron wordt vermeld.

5 Samenvatting Om de ontwikkelingen in de binnenstad van Enschede goed te kunnen volgen wordt sinds 2002 jaarlijks een binnenstadsmonitor gepubliceerd. Het jaar 2014 kenmerkt zich door 2 grote veranderingen. Dit jaar is er overgegaan op het gebruik van de passantentellingen die Locatus jaarlijks in veel binnensteden van gemeenten uitvoert. Dit betekent, dat naast een verandering in datalevering en -verzameling, de onderlinge vergelijkbaarheid van cijfers met vorige binnenstadmonitoren lastig is. Wel maakt de gebruikmaking van cijfers van Locatus een vergelijking met andere binnenstedelijke centra mogelijk. Daar waar het verschil in data aan de orde is, worden alleen cijfers van nieuwe bronnen gebruikt. Kennispunt Twente verzorgt de rapportage over het aantal bezoekers in de binnenstad en over de winkelvoorziening. Bezoekers en druktebeelden, einde aan daling van het aantal bezoekers? Vanaf 2008 is er tot maart 2014 een daling in het aantal bezoekers van de binnenstad van Enschede. In september 2014 is er voor het eerst weer een toename in het aantal getelde bezoekers en is het aantal bezoekers weer gelijk aan het aantal bezoekers dat geteld is in De meeste bezoekers op zaterdag worden geteld rond uur. Het zwaartepunt van het aantal passanten ligt in het zuidoosten van de binnenstad. De minst drukke telpunten liggen in het westen van de binnenstad. Drukste telpunt op de hele zaterdag is de Kalanderstraat 27, met getelde passanten in maart en in september. Drukste tijdstip op de zaterdag is uur. Dan passeren op dit telpunt in maart personen en in september Van de tien drukste telpunten in september behoren er 8 tot de drukste telpunten in maart. De meeste bezoekers zijn er achtereenvolgens op zaterdag (marktdag en funshoppen), donderdag (koopavond) en dinsdag (markt). Op deze dagen is 58 procent van de bezoekers geteld, de overige 42 procent is geteld op de overblijvende vier dagen samen. Extra tellingen rond de komst van de Primark, na opening meer bezoekers geteld Uit de Binnenstadsmonitor 2013 bleek dat een Primark node werd gemist. Op 19 augustus 2014 is de Primark geopend. Rond deze opening zijn in de omgeving van de Primark extra tellingen op en rond het H.J. van Heekplein uitgevoerd. Op de zaterdag na de komst van de Primark zijn er aanzienlijk meer passanten geteld dan op de zaterdag voor de opening. Op zaterdag 23 augustus is er rond kwart over twee een enorme piek in het aantal passanten. Op 16 augustus was er juist meer spreiding over de dag. Het winkelaanbod stabiel, maar leegstand met 25 vestigingen toegenomen Belangrijkste verandering in het winkelaanbod in Enschede is de komst van de Primark en het vertrek van twee volumineuze winkels. Per saldo zijn er iets meer winkels geteld, maar is het winkel verkoop vloeroppervlak (WVO) afgenomen. Het H.J. van Heekplein heeft het meeste aantal m² WVO, gevolgd door Klanderij en De Heurne. Van alle vestigingen in Enschede staat 12,9 procent leeg. Dit is hoger dan het leegstandpercentage voor Nederland medio 2014 (7,3%). Er staan in vestigingen meer leeg dan in De meeste leegstand van het aantal winkels is er in 2014 in de Haverstraatpassage, Van Loenshof en De Heurne. Qua WVO is er de grootste leegstand in de Van Loenshof, Marktstraat 5

6 en Haverstraatpassage. Het grootste deel (67%) van de leegstaande winkels staat korter dan een jaar leeg. Toename aantal fulltimers bij warenhuizen & supermarkten Het aantal personen dat werkt bij warenhuizen en supermarkten is toegenomen. Bij een vergelijking met 2009 is er één sector in de detailhandel die er positief uitspringt, de supermarkten (voedings- en genotmiddelen). Het lijkt er op dat de verruiming van de winkelopenstelling met een openstelling op zondag vanaf 2011, voor een toename van het aantal werkzame personen heeft gezorgd. Positie Enschede in vergelijking met Nederland, Almelo en Hengelo en andere gemeenten Van Nederland en de twee andere stedelijke gemeenten in Twente zijn weektelgegevens beschikbaar. Uit een vergelijking van deze cijfers blijkt dat de bezoekersaantallen voor Enschede zich iets negatiever ontwikkelen dan voor Nederland en andere grote hoofdwinkelgebieden en binnenstedelijke winkelgebieden in Twente. Zijn er in Enschede rond vier uur op zaterdag de meeste bezoekers, in Hengelo en Almelo ligt deze piek iets eerder. Het percentage vestigingen in de binnenstad dat leegstaat in Enschede (12,9%) ligt boven het landelijke cijfer van 7,3 procent. In vergelijking met de leegstand in de hoofdwinkelgebieden groot in Almelo (18,7%) en Hengelo (16,9%) doet Enschede het goed. In vergelijking met andere centra in Overijssel en enkele andere grote gemeenten in Nederland neemt Enschede een middenpositie in. 6

7 Inhoud Samenvatting Inleiding Bezoekers en druktebeelden Inleiding Omvang bezoek aan de totale binnenstad in 2014 op zaterdag Druktebeeld op zaterdag Ruimtelijke spreiding van het druktebeeld Primark: beperkte extra tellingen voor Primark op en rond het Van Heekplein Druktebeeld door de week, de reguliere telling binnenstad Winkelaanbod en leegstand Inleiding Winkelaanbod en leegstand Werkgelegenheidsfunctie binnenstad Enschede Vergelijking over de jaren met Nederland en Twente Inleiding Bezoekers Leegstand Bijlagen Bijlage 1. Verschil in telmethodiek passanten Bijlage 2. Kaart met scheiding tussen Centrum West en Centrum Oost Bijlage 3. Ranking telpunten Bijlage 4. Aantal passanten naar teltijd en telpunt op extra tellingen in verband met de komst van de Primark op de zaterdagen 16 en 23 augustus Bijlage 5: Druktebeelden Enschede Centrum 2011 en

8 8

9 1 Inleiding De Nederlandse economie heeft de laatste jaren een moeilijke tijd doorgemaakt. Het herstel is broos en staat steeds onder druk. De detailhandel heeft te maken met een grote druk op deze markt. In het eerste halfjaar van 2014 kwamen er lege winkels in Nederland bij en staat daardoor 7,3 procent van de winkelpanden in Nederland leeg. Eind 2013 was dat nog 6,9 procent. Om de ontwikkelingen in de detailhandel in het centrum goed te kunnen volgen laat de gemeente Enschede sinds 2002 jaarlijks een binnenstadsmonitor samenstellen. Dat is ook dit jaar weer het geval. Voor de nieuwste monitor zijn er twee grote veranderingen in gang gezet. De grootste verandering is de overgang op cijfers van Locatus. Locatus telt en registreert op een andere wijze dan tot nu toe Hiermee is de vergelijkbaarheid met andere centra in de regio en in het land mogelijk. Omdat Locatus anders telt en registreert is het lastig de cijfers met de historische gegevens te vergelijken. De rapportage wordt verzorgd door Kennispunt Twente, waar ook de bedrijvencartotheek naar is overgegaan. Leeswijzer Allereerst wordt in het volgende hoofdstuk ingegaan op het aantal bezoekers in de binnenstad. Tellingen hiervoor zijn door Locatus verricht. Er is in 2014 vier keer geteld. Op 22 maart en 27 september 2014 is er een reguliere telling op 48 telpunten geweest. Extra tellingen zijn er uitgevoerd voor en na de komst van de Primark, op 16 en 23 augustus. Dit hoofdstuk geeft inzicht in - druktebeelden op zaterdag en op alle dagen in de week - ruimtelijke spreiding van drukte In het hoofdstuk daarna komt het winkelaanbod in de Binnenstad van Enschede aan de orde. Het aantal winkels, leegstand en de werkgelegenheid in de detailhandel staan in dit hoofdstuk centraal. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 Enschede vergeleken qua aantal passanten en qua leegstand. In september 2014 zijn de cijfers van Locatus verkregen. Voor Locatus is de peildatum, tenzij anders is aangegeven, september Peildatum voor werkgelegenheid is april In de bijlagen is extra informatie opgenomen over verschil in telmethodiek en informatie over de telpunten opgenomen. 9

10 10

11 2 Bezoekers en druktebeelden 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden de resultaten gepresenteerd van de verschillende passantentellingen die in de afgelopen jaren in de Enschedese binnenstad zijn uitgevoerd door Locatus. Op verzoek heeft Locatus aanvullende historische gegevens aangeleverd. Reguliere tellingen op 22 maart 2014 en op 27 september 2014 in de gehele Binnenstad. Extra tellingen op en rond het H.J. van Heekplein op 16 en 23 augustus 2014 in verband met komst Primark op 19 augustus. 2.2 Omvang bezoek aan de totale binnenstad in 2014 op zaterdag Vanaf 2008 steeds minder passanten. Meer passanten in september 2014 dan in maart Tabel 2.1. Aantal passanten in 2014 in een hele telweek en op zaterdag. Weektotalen Zaterdag Maart September % stijging september tov maart 9% 9% Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, maart en september 2014, Locatus. We hebben van Locatus telgegevens gekregen over het aantal passanten op de zaterdagen in 2008, 2011, 2013 en Voor de tussenliggende jaren is een aanname gemaakt. Figuur 2.1. Aantal bezoekers (voor 2009, 2010 en 2012 is een schatting gemaakt op basis van de cijfers van de jaren ervoor en erna) , maart 2014, september Bron: Locatus, bewerking voor de tussenliggende jaren door Kennispunt Twente. 11

12 2.3 Druktebeeld op zaterdag Het druktebeeld over de dag volgt uit de feitelijk uitgevoerde tellingen. De trendlijn geeft aan op welke wijze het druktebeeld in de telpauze kan worden ingeschat. Op basis van deze gegevens wordt een raming gemaakt van de dagtotalen. De volgende figuren van Locatus laten de druktebeelden op de zaterdagen zien. Meeste bezoekers rond uur. Begin van de middag in september meer passanten geteld dan in maart Bezoekersbeelden in maart en september laten weinig verschil zien. Figuur 2.2. Druktepatroon op zaterdag 22 maart Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, maart 2014, Locatus. Figuur 2.3. Druktepatroon op zaterdag 27 september Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, september 2014, Locatus. 12

13 2.4 Ruimtelijke spreiding van het druktebeeld In bijlage 3 is een ranking van telpunten opgenomen van telpunt met het meeste naar het telpunt met het minste aantal passanten. Grootste toename telling september ten opzichte van maart op en rond het H.J. van Heekplein. Drukste telpunten in zowel maart als september 2014 zijn de Kalanderstraat 27 (Bart Smit) en H.J. van Heekplein 73 (New Yorker) met drukste tijdstip van kwart voor twee tot kwart over drie. Van de 10 drukste telpunten in september behoren er 8 ook tot de drukste in maart. Figuur 2.4. Tien drukste telpunten op zaterdag 22 maart. OostOostOostOostOostOostOostOostOostOost Kalanderstraat 27 HJ van Heekplein 73 Kalanderstraat 2 Klanderij 81 Klanderij 41 HJ van Heekplein 90 Klanderij 90 Klanderij 47 De Heurne 19 De Heurne Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, maart 2014, Locatus. Figuur 2.5. Tien drukste telpunten op zaterdag 27 september. Oost Oost West Oost Oost Oost Oost Oost Oost Oost Kalanderstraat 27 HJ van Heekplein 73 HJ van Heekplein 90 Klanderij 90 Klanderij 41 Kalanderstraat 2 De Heurne 4 HJ van Heekplein 98 Klanderij 81 HJ van Heekplein Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, september 2014, Locatus. 13

14 Zwaartepunt aantal passanten ligt in het zuidoosten van de binnenstad. Minst drukke telpunten liggen in het westen van de binnenstad. Telling 27 september ten opzichte van 22 maart 2014: Meer drukte van station naar H.J. van Heekplein. Bezoekers lopen verder naar het noorden. Dit is vooral op De Heurne goed te zien. Kaart 2.1. Druktebeeld op 22 maart Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, maart 2014, Locatus. 14

15 Kaart 2.2. Druktebeeld op zaterdag 27 september Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, september 2014, Locatus. 15

16 2.5 Primark: beperkte extra tellingen voor Primark op en rond het Van Heekplein Uit de Binnenstadsmonitor 2013 bleek dat een winkel als Primark node werd gemist in Enschede. Op 19 augustus 2014 heeft Primark in Enschede om uur de deuren geopend. Er zijn daarom twee extra tellingen geweest: op 16 en 23 augustus, vooral rond Van Heekplein, dus niet over de hele binnenstad, met 1 nieuw telpunt aan de Boulevard In augustus is het aanzienlijk drukker op en rond het Van Heekplein dan in maart. Op de zaterdag na de komst van de Primark veel meer passanten bij alle telpunten dan de zaterdag ervoor en in maart Voor de deur van de Primark lopen op de zaterdag na de opening veel meer mensen dan op de zaterdag ervoor. Ook de directe omgeving van de Primark, de noordzijde van het Van Heekplein, profiteert mee, want daar worden aanzienlijk meer passanten geteld. Aan de oostzijde van het Van Heekplein lopen ongeveer evenveel mensen als voorheen. Na de opening van de Primark lopen er meer mensen van de Zuidmolen naar het Van Heekplein dan voorheen. In de reguliere telling in september 2014 het hoogste bij Raadhuistraat, dit is hoger dan in alle tellingen in Tabel 2.2. Aantal getelde passanten in maart, augustus en september 2014, rond en om het Van Heekplein. Reguliere telling hele binnenstad Extra stelling ivm komst Primark op en rond het H.J. van Heekplein Reguliere telling hele binnenstad 22 maart augustus augustus september HJ van Heekplein HJ van Heekplein Raadhuisstraat HJ van Heekplein Boulevard HJ van Heekplein 49A Hofpassage Klanderij HJ van Heekplein Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, 2014, Locatus. De volgende kaart laat de resultaten van alle tellingen in 2014 op en rond het H.J. van Heekplein, in de omgeving van de Primark, nog eens duidelijk zien. 16

17 Kaart 2.3. Aantal passanten op telpunten rond het Van Heekplein, 22 maart (blauwe staaf), 16 augustus (rode staaf), 23 augustus (groene staaf) en 27 september (paarse staaf) Bron: Winkelpassantentellingen Enschede Centrum, maart, augustus en september 2014, Locatus. Druktebeelden zaterdagen 16 en 23 augustus Het druktebeeld over de dag volgt uit de feitelijk uitgevoerde tellingen. De trendlijn geeft aan op welke wijze het druktebeeld in de telpauze kan worden ingeschat. Drukste tijd tussen uur; met op 23 augustus een enorme piek rond uur. Op zaterdag 16 augustus is er sprake van meer spreiding over de dag dan op zaterdag 23 augustus. Op 23 augustus ligt de nadruk meer op de namiddag. 17

18 Figuur 2.6 Druktepatroon op zaterdag 16 augustus Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, augustus 2014, Locatus. Figuur 2.7 Druktepatroon op 23 augustus Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, augustus 2014, Locatus. 2.6 Druktebeeld door de week, de reguliere telling binnenstad Het druktebeeld, waarmee passantentellingen zijn doorberekend naar dag- en weektotalen, is mede afgeleid van grote aantallen transactiecijfers in de detailhandel. Meeste passanten op: o 1. Zaterdag: markt en funshoppen (25%) o 2. Donderdag: koopavond (18%) en: o 3. Dinsdag: markt (15%) Overige 42 procent op andere vier dagen samen. 18

19 Figuur 2.8. Aantal en aandeel binnenstadsbezoekers, verdeeld over de dagen. 26 maart april maart september % 20% 40% 60% 80% 100% maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, maart en september 2014, Locatus. (rond H.J. van Heekplein) De telpunten met de bezoekersaantallen voor alle dagen in de week zijn, met hun ligging in de binnenstad in Oost of West, in een volgorde gezet van meeste naar minste aantallen bezoekers. De 48 telpunten zijn onderverdeeld in 4 kwarten van ieder 12 telpunten. Voor de data zie bijlage 3. Meeste bezoekers in het oostelijk deel van de binnenstad (H.J. van Heekplein, Klanderij en Kalanderstraat). Van de 12 telpunten met de meeste bezoekers bijna alle in Binnenstad-Oost. 19

20 20

21 3 Winkelaanbod en leegstand 3.1 Inleiding Tot en met 2013 is de bedrijvencartotheek (VRbeheer) de bron voor gegevens. Voor werkgelegenheid blijft dit zo. Vanaf 2014 wordt voor het aantal winkels, het winkel verkoop vloeroppervlak (WVO) en leegstand gebruik gemaakt van gegevens van Locatus. Dit levert verschillen in de cijfers op. Vanaf volgend jaar, het tweede jaar met Locatuscijfers, is het mogelijk een verschil in cijfers te duiden. De laatste jaren verschijnen er steeds publicaties die erop wijzen dat het winkelaanbod daalt en ook in de toekomst nog verder zal dalen. Locatus: Winkelaanbod in Nederland daalt. 7,3% van de winkelpanden leeg (augustus 2014) tegen 6,9% in eind Winkelaanbod en leegstand Winkelaanbod stabiliseert zich maar leegstand iets toegenomen. Belangrijke verandering in winkelaanbod: Primark komt en 2 grote winkels verdwenen. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van het aantal winkels. Door de andere indeling van winkels in de verschillende bestanden wordt links de indeling van VRbeheer gegeven en rechts in grijs de indeling van Locatus. Een deel van de verschillen wordt veroorzaakt door een andere opvatting over toedeling naar branche. Tabel 3.1. Winkelaanbod binnenstad Enschede naar branche, 2009 t/m Indeling VRbeheer Indeling Locatus Voedings- en genotmiddelen Levensmiddelen Kleding en modeaccessoires Kleding & Mode Schoeisel, lederwaren en reisartikelen Drogisterij-, parfumerie- en medische artikelen Woninginrichting; meubelen, vloerbedekking Wit-, bruingoed, elektrische artikelen en verlichting Schoenen & Lederwaren Persoonlijke verzorging Wonen Bruin-/Witgoed Huishoudelijke en luxe artikelen Huishoudelijke- & Luxe artikelen Bloemen, planten, dieren, Plant & Dier tuinbenodigdheden Boeken, tijdschriften en kantoorbenodigdheden Media Sport, kamperen en speelgoed Sport & Spel Warenhuizen Warenhuis Fotografische en optische artikelen, uurwerken en juweliers Juwelier & Optiek Tweedehands goederen Overige detailhandel Detailhandel overig 4 Hobby TOTAAL Bron: VRbeheer I&O Research en Locatus,

22 Winkel verkoop vloeroppervlak (WVO) blijft dalen, vooral het laatste jaar door afname warenhuizen. Hier is de grootste afname. WVO wonen meer toegenomen dan afname bruin-/witgoed. Een deel van het verschil mogelijk veroorzaakt door een andere definitie en dus andere toerekening van vestigingen. Tabel 3.2. Winkel verkoop vloeroppervlak naar branche Indeling VR-beheer Indeling Locatus Voedings- en genotmiddelen Levensmiddelen Kleding en modeaccessoires Kleding & Mode Schoeisel, lederwaren en reisartikelen Schoenen & Lederwaren Drogisterij-, parfumerie- en medische artikelen Persoonlijke verzorging Woninginrichting; meubelen, wonen vloerbedekking Wit-, bruingoed, elektrische Bruin-/Witgoed artikelen en verlichting Huishoudelijke en luxe artikelen Huishoudelijke- & Luxe artikelen Bloemen, planten, dieren, Plant & Dier tuinbenodigdheden Boeken, tijdschriften en Media kantoorbenodigdheden Sport, kamperen en speelgoed Sport & Spel Warenhuizen Warenhuis Fotografische en optische Juwelier & Optiek artikelen, uurwerken en juweliers Tweedehands goederen Overige detailhandel Detailhandel 140 overig Antiek & Kunst Bron: VRbeheer I&O Research en Locatus, Auto & Fiets Hobby Winkelaanbod per straat Een vergelijking van het aantal winkels per straat tussen VRbeheer en Locatus roept door een andere methodiek in telmethodiek meer vragen op dan dat het een antwoord geeft. Daarom alleen het winkelaanbod per straat voor

23 H.J. van Heekplein heeft meeste WVO m², gevolgd door Klanderij en De Heurne. Tabel 3.3. Winkelaanbod Enschedese binnenstad per winkelstraat (2014). Vestigingen WVO m² De Heurne De Klomp H.J. van Heekplein Haverstraatpassage Hofpassage Hofstraat 1 20 Kalanderstraat Klanderij Korte Haaksbergerstraat Korte Hengelosestraat Langestraat Marktstraat Noorderhagen Oldenzaalsestraat Oude Markt Pijpenstraat Raadhuisstraat Stadsgravenstraat Van Loenshof Walstraat Zuiderhagen Totaal Bron: Locatus Leegstand Locatus registreert de totale leegstand van panden. Het gaat om winkels, horeca en overige samen. Voordeel hiervan is dat overal in Nederland op dezelfde manier wordt geregistreerd en met meerdere gemeenten / gebieden kan worden vergeleken. Het beeld van te veel leegstand in het kernwinkelgebied is nadelig voor het aantrekken van bezoekers. Leegstand in Enschede hoger dan in Nederland. Tabel 3.4. Percentage leegstand Nederland en Enschede. Leegstandpercentage % Nederland: begin ,9 Medio ,3 % Enschede (eind 2014) 12,9 Bron: Nederland : Locatus, website. Enschede: Locatus telinformatie met leegstandsgegevens en Passantenrapport Enschede NJ14 voor het totaal aantal winkels en m² WVO. 23

24 Er zijn 3 soorten leegstand te onderscheiden, de - korte leegstand, staat minder dan een jaar leeg, dit is de aanvangs- / frictieleegstand - leegstand 1 t/m 3 jaar (langdurige leegstand) - leegstand langer dan 3 jaar (structurele leegstand) Toename leegstand, van 58 leegstaande vestigingen in 2013 naar 83 in Grootste deel zowel van winkels als van m² WVO betreft aanvangsleegstand. Figuur 3.1. Leegstandsduur vestigingen en m² wvo, 2014, in percentage van totale leegstand m² wvo winkels % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Bron: Locatus, Aanvang / frictie Langdurig Structureel Leegstand toegenomen met 25 vestigingen en m²wvo. Meeste leegstand qua vestigingen in Haverstraatpassage, van Loenshof, en De Heurne. Meeste leegstand qua WVO in Van Loenshof, Marktstraat en Haverstraatpassage. Grootste toename leegstand in het aantal vestigingen in de Haverstraatpassage en De Heurne. Tabel 3.5. Leegstand Enschedese binnenstad per winkelstraat medio Bron: Locatus, Aantal vestigingen m² wvo De Heurne H.J. van Heekplein Haverstraatpassage Hofpassage Klanderij Korte Haaksbergerstraat Korte Hengelosestraat Langestraat Marktstraat Noorderhagen Oude Markt Pijpenstraat Stadsgravenstraat Van Lochemstraat Van Loenshof Walstraat Zuiderhagen Totaal Bron: Locatus, Noot: Bijenkorf/Primark niet als leegstand opgenomen maar als verbouwing. 24

25 Afname leegstand m² WVO compenseert toename niet. Afname leegstand in m² WVO grootst op H.J. van Heekplein en in Noorderhagen. Grootste toename leegstand in m² WVO De Heurne en Haverstraatpassage. Figuur 3.2. Afname leegstand in m² WVO per straat H.J. van Heekplein Noorderhagen Klanderij Langestraat Pijpenstraat Korte Haaksbergerstraat Zuiderhagen Van Lochemstraat Hofpassage Stadsgravenstraat -15 Korte Hengelosestraat Oude Markt Walstraat Van Loenshof Marktstraat Haverstraatpassage De Heurne Totaal Bron: Locatus, 2014, bewerking Kennispunt Twente 25

26 Leegstand gespreid over de stad. Kaart 3.1. Leegstand winkels Enschede, medio Bron: Locatus 2014; productie kaart Gemeente Enschede

27 3.3 Werkgelegenheidsfunctie binnenstad Enschede Aantal banen in Enschedese binnenstad wederom lager dan in voorgaande jaren. Aantal vestigingen lijkt zich te stabiliseren. Tabel 3.6. Ontwikkeling aantal vestigingen en werkzame personen, KWA Enschede absolute ontwikkeling relatieve ontwikkeling in % Jaar vestigingen werkzame personen vestigingen werkzame personen ,5 1, ,6 3, ,7-1, ,2-10, ,7-1, ,5-1,2 Bron: VRBeheer, I&O Research / Kennispunt Twente, 2014 Voortgaande daling van het aantal arbeidsplaatsen in de Enschedese binnenstad. Toename aantal arbeidsplaatsen in sector overig. Grootste afname in aantal arbeidsplaatsen in cultuur, sport en recreatie en in detailhandel. Tabel 3.7. Aantal en aandeel arbeidsplaatsen per sector, KWA Enschede Aantal Percentage Sector detailhandel horeca openbaar bestuur cultuur, sport en recreatie overige zakelijke onderwijs overig totaal Bron: VRBeheer, I&O Research / Kennispunt Twente, 2014 Werkgelegenheid in de detailhandel neemt af. Oorzaak is de afname van het aantal parttimers; het aantal fulltimers is in 2013 voor het eerst sinds 2012 iets toegenomen. In de jaren ervoor nam het aantal steeds iets af. 27

28 Figuur 3.3. Aantal werkzame personen in detailhandel, , Enschedese binnenstad fulltime parttime Bron: VRbeheer I&O Research & Kennispunt Twente, Stijging werkgelegenheid bij supermarkten en warenhuizen. Mogelijk verband met de verruiming van de winkelopenstelling van supermarkten. Immers vanaf 2011 mogen alle supermarkten op zondag open. Tabel 3.8. Werkgelegenheid in winkels KWA Enschede, Voedings- en genotmiddelen Kleding en modeaccessoires Stoffen, handwerken, huishoudlinnen Schoeisel, lederwaren en reisartikelen Drogisterij-, parfumerie- en medische artikelen Woninginrichting; meubelen, vloerbedekking Wit-, bruingoed, elektrische artikelen en verlichting Huishoudelijke en luxe artikelen Bloemen, planten, dieren, tuinbenodigdheden Boeken, tijdschriften en kantoorbenodigdheden Sport, kamperen en speelgoed Warenhuizen Fotografische en optische artikelen, uurwerken en juweliers Tweedehands goederen Overige detailhandel Bron: VRbeheer I&O Research & Kennispunt Twente,

29 De volgende figuur laat de relatieve groei of afname in het totaal aantal werkzame personen, het aantal full- en parttimers per sector zien van 2013 ten opzichte van Grootste groei bij de sector voedings- en genotmiddelen. Bescheiden groei bij winkels met fotografische en optische artikelen, uurwerken en juweliers. Aantal fulltimers nam iets toe en aantal parttimers daalde iets. Het gaat echter om kleine aantallen. Figuur 3.4. Percentage groei / afname van het totaal aantal werkzame personen, het aantal full- en parttimers per sector Voedings- en genotmiddelen Fotografische en optische artikelen, uurwerken en juweliers Warenhuizen Wit-, bruingoed, electrische artikelen en verlichting TOTAAL Schoeisel, lederwaren en reisartikelen Kleding en mode-accessoires Drogisterij-, parfumerie- en medische artikelen Sport, kamperen en speelgoed Huishoudelijke en luxe artikelen Boeken, tijdschriften en kantoorbenodigdheden Overige detailhandel Bron: VRbeheer I&O Research & Kennispunt Twente, index totaal index fulltime index parttime 29

30 Horeca Aantal vestigingen horeca stabiel. Opvallende toename aantal arbeidsplaatsen bij restaurants. Tabel 3.9. Aantal vestigingen en arbeidsplaatsen in de horeca, 2011, 2012 en Vestigingen Arbeidsplaatsen hotel-restaurants restaurants cafetaria's e.d ijssalons eventcatering cafés Bron: VRbeheer I&O Research & Kennispunt Twente,

31 4 Vergelijking over de jaren met Nederland en Twente 4.1 Inleiding Van enkele gegevens is informatie beschikbaar van gemeenten in Twente en van Nederland. Het gaat dan om bezoekersaantallen (Locatus) en om data over leegstand. 4.2 Bezoekers Enschede scoort onder gemiddelde van Nederland. In Enschede nemen aantallen bezoekers sneller af dan in Nederland als geheel. Van de gemeenten Almelo, Enschede en Hengelo zijn vergelijkbare bezoekersgegevens van Locatus beschikbaar. In 2014 zijn er in de gehele binnenstad van Enschede twee tellingen. De eerste telling, in maart, staat vermeld onder 2014 en de tweede, van september, onder najaar Om een vergelijking te kunnen maken zijn de bezoekersaantallen van 2008 op 100 gesteld. Alle volgende jaren zijn tegen deze cijfers afgezet. Hengelo kent in Twente de meest grillige ontwikkeling van het aantal bezoekers; Almelo stabiliseert. Ontwikkeling aantal bezoekers in Enschede meest negatief van de 3 stedelijke gemeenten in Twente. Figuur 4.1. Gemeenten vergeleken, ontwikkeling weektotalen centra Almelo, Hengelo en Enschede en hoofdwinkelgebieden groot in Nederland en Nederland; 2008 = ,0 120,0 110,0 100,0 90,0 80,0 70,0 60, najaar 2014 Centrum Almelo Centrum Enschede Centrum Hengelo OV Hoofdwinkelgebied groot NL Bron: Locatus 2014, correctie Hengelo door Kennispunt Twente. Van Almelo is er geen recente passantentelling beschikbaar, van Hengelo wel. Van Almelo is het rapport van 2012 beschikbaar; het geeft echter wel een globaal beeld van verhoudingen van de binnensteden in Twente ten opzichte van elkaar. 31

32 Aantal weekbezoekers: Hengelo (2014) en Almelo (2012); Enschede (najaar 2014). Overeenkomsten in druktebeeld op de zaterdag in de binnensteden van Enschede, Almelo en Hengelo. Meeste drukte in de middag, alleen in Hengelo iets eerder dan in Enschede. In Almelo (2012) meeste drukte rond uur. Figuur 4.2. Druktebeeld Hengelo in het voorjaar 2014, op zaterdag. Bron: Winkelpassantentellingen Hengelo Ov, Centrum 2014, Locatus. 4.3 Leegstand In Twentse binnensteden leegstand in Enschede het laagst. Tabel 4.1. Aantal vestigingen dat leeg en niet leeg staat. niet leeg leeg totaal leegstandspercentage Almelo ,7 Enschede ,9 Hengelo ,9 gemiddeld Twente ,7 Bron: Locatus, oktober In Rijssen-Holten en Enschede relatief minste aantal vestigingen in de binnenstad leeg. In Hellendoorn en Almelo in 2014 relatief meeste vestigingen in de binnenstad leeg. Relatieve leegstand groter in perifere gebieden dan in stedelijke omgevingen. Voor steden met veel cultuurhistorie als Groningen, Middelburg en Maastricht geldt dit niet. In Gelderse en Overijsselse gemeenten is de leegstand lager dan in Twentse gemeenten. 32

33 Figuur 4.3. Leegstand vestigingen in hoofdwinkelgebieden (groot en klein ) vergeleken ,9 19,5 18,7 17,8 16,9 16,2 15, ,8 13,8 12,9 12,9 12, ,6 11, ,3 9,6 9,4 8,1 7,5 7,5 5 0 Bron: Locatus, okober

34 34

35 Bijlagen 35

36 Bijlage 1. Verschil in telmethodiek passanten I&O Research gebruikte voor het berekenen van het aantal passanten twee telmethodes, een cordontelling en een passantentelling in de stad. Met de cordontellingen (18 telpunten) is jarenlang het aantal uitgaande binnenstadsbezoekers geteld en daarmee is ook bekend via welke routes de binnenstad verlaten wordt. Voor het druktebeeld van passanten wordt er geteld op 26 plaatsen in de binnenstad. Locatus telt uitsluitend met telpunten in de binnenstad en telt op 24 plaatsen in Centrum Oost en 24 plaatsen in Centrum West. In totaal heeft Locatus 48 telpunten. Tot en met 2013 is er geteld door I&O Research en vanaf 2014 worden de tellingen van Locatus gebruikt. Er zijn zowel verschillen in telmomenten als in -methodiek. De tellingen van I&O Research vonden meestal in mei en september plaats. Er is gekozen voor tellingen op zaterdagen die niet gevolgd worden door een koopzondag waardoor er nauwelijks tot geen invloed te verwachten is van de activiteiten op de koopzondag in de stad. In 2013 is er geteld op de zaterdagen 25 mei en op 7 september. Locatus telt in maart en september. 36

37 Bijlage 2. Kaart met scheiding tussen Centrum West en Centrum Oost. 37

38 Bijlage 3. Ranking telpunten Tabel 1: 22 Maart 2014, gesorteerd op zaterdag Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag Oost 40 Kalanderstraat Oost 44 HJ van Heekplein Oost 38 Kalanderstraat Oost 47 Klanderij Oost 45 Klanderij Oost 42 HJ van Heekplein Oost 48 Klanderij Oost 46 Klanderij Oost 35 De Heurne Oost 36 De Heurne West 23 HJ van Heekplein Oost 43 HJ van Heekplein Oost 25 Langestraat West 24 Raadhuisstraat 11A Oost 41 HJ van Heekplein West 15 Langestraat 19A West 22 HJ van Heekplein Oost 26 Haverstraat Passage Oost 34 Noorderhagen Oost 30 Noorderhagen West 3 Marktstraat 10B West 14 Langestraat West 2 Oude Markt West 11 Haverstraat Passage West 1 Oude Markt West 5 K Hengelosestraat Oost 33 De Heurne Oost 27 Haverstraat Passage West 12 Oude Markt West 16 Van Loenshof 2A Oost 28 Haverstraat Passage Oost 31 De Heurne 43C West 18 Van Loenshof 34A Oost 32 De Heurne Oost 39 Hofpassage West 19 Zuiderhagen West 20 Van Loenshof Oost 29 Noorderhagen West 4 K Haaksbergerstraat Oost 37 De Klomp 18A West 8 Oude Markt 9A West 10 Stadsgravenstraat West 21 Van Loenshof West 6 Noorderhagen 1A West 9 Stadsgravenstraat West 13 Oude Markt West 7 Stadsgravenstraat West 17 Walstraat TOTAAL

39 Tabel 2: 27 September 2014, gesorteerd op zaterdag Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag Oost 40 Kalanderstraat Oost 44 HJ van Heekplein Oost 42 HJ van Heekplein Oost 48 Klanderij Oost 38 Kalanderstraat Oost 45 Klanderij West 23 HJ van Heekplein Oost 36 De Heurne Oost 47 Klanderij Oost 43 HJ van Heekplein West 24 Raadhuisstraat 11A Oost 35 De Heurne Oost 46 Klanderij Oost 41 HJ van Heekplein Oost 25 Langestraat West 22 HJ van Heekplein West 14 Langestraat West 1 Oude Markt West 15 Langestraat 19A Oost 33 De Heurne West 3 Marktstraat 10B Oost 26 Haverstraat Passage West 2 Oude Markt West 12 Oude Markt Oost 34 Noorderhagen West 19 Zuiderhagen West 11 Haverstraat Passage Oost 27 Haverstraat Passage West 5 K Hengelosestraat West 16 Van Loenshof 2A Oost 30 Noorderhagen Oost 28 Haverstraat Passage Oost 32 De Heurne West 18 Van Loenshof 34A West 20 Van Loenshof Oost 31 De Heurne 43C Oost 39 Hofpassage Oost 29 Noorderhagen Oost 37 De Klomp 18A West 8 Oude Markt 9A West 21 Van Loenshof West 4 K Haaksbergerstraat West 10 Stadsgravenstraat West 6 Noorderhagen 1A West 7 Stadsgravenstraat West 13 Oude Markt West 9 Stadsgravenstraat West 17 Walstraat TOTAAL

40 Figuur 1: Verschil maart 2014-september 2014 per telpunt T HJ van Heekplein 90 Raadhuisstraat 11A HJ van Heekplein 73 Oude Markt 3 Langestraat 54 Klanderij 90 HJ van Heekplein 98 TOTAAL HJ van Heekplein 86 HJ van Heekplein 52 Kalanderstraat 27 Zuiderhagen De Heurne 4 HJ van Heekplein 132 De Heurne 20 Oude Markt 17 Marktstraat 10B Van Loenshof 2A Oude Markt 8 Klanderij 41 Langestraat 19A Stadsgravenstraat 9 Walstraat 9 Oude Markt 28 Haverstraat Passage 41 Haverstraat Passage 22 Van Loenshof 166 De Klomp 18A De Heurne 40 Van Loenshof 56 Oude Markt 9A Langestraat 5 Haverstraat Passage 60 Klanderij 81 K Hengelosestraat 8 Van Loenshof 34A Noorderhagen 1A Noorderhagen 70 Haverstraat Passage 3 De Heurne 19 Stadsgravenstraat 38 Stadsgravenstraat 51 Hofpassage 6 De Heurne 43C Noorderhagen 86 K Haaksbergerstraat 15 Kalanderstraat 2 Noorderhagen 75 Klanderij

41 Bijlage 4. Aantal passanten naar teltijd en telpunt op extra tellingen in verband met de komst van de Primark op de zaterdagen 16 en 23 augustus Tussen haakjes het telpuntnummer in stadsbrede telling HJ van Heekplein 1 (22) 16 augustus augustus HJ van Heekplein 100 (23) 16 augustus augustus Raadhuisstraat 21 (24) 16 augustus augustus HJ van Heekplein 90 (42) 16 augustus augustus Boulevard augustus augustus HJ van Heekplein 49A (41) 16 augustus augustus Hofpassage 19 (40) 16 augustus augustus Klanderij 90 (48) 16 augustus augustus HJ van Heekplein 77 (44) 16 augustus augustus Bron: Winkelpassantentelling Enschede Centrum, augustus 2014, Locatus. 41

42 Bijlage 5: Druktebeelden Enschede Centrum 2011 en 2013 Voorjaar

43 Voorjaar