welkom bij de Oolgaardtlezingen

Transcriptie

1 welkom bij de Oolgaardtlezingen seizoen 2009

2 Oolgaardtlezingen seizoen Lezing van vandaag: Seeing Emotion Dr. Petra Vlamings opponent: drs. Cisca Aerts

3 Ik zie, ik zie.. wat.. jij niet ziet ( Seeing Emotion Petra Vlamings) Cisca Aerts Oolgaardtlezing / Kannercyclus 22 september 2009 verder met autisme

4 Overzicht Seeing emotion Seeing: Waarnemen Emotion: Contact Behandeling Discussie

5 Seeing emotion Normale ontwikkeling 3-4 jaar sociaal globaal 5-8 jaar sociaal details Volwassen sociaal globaal Autisme 3-4 jr (10 jaar en volwassenen) non-sociaal en sociaal details => Visuele brein (amygdala) Visueel systeem (retina) Ervaring met gezichten => waarnemen => gezichtsherkenning (emotie) => contact

6 Visuele perceptie (Goldstone 1998, Kleppe 2003) 1. Systematische exploratie van het beeld* 2. Visuele routines richten aandacht op relevante aspecten * 3. Relevante aspecten worden versterkt in geheugen 4. Parallelle herkenning van prototypes: generalisatie

7 Zintuiglijk Waarnemen (Olga Bogdashina) You are so beautifull (You Tube ) Zien - Horen Tasten - Ruiken - Proeven Propriocepsis Evenwicht houden Infantile autism: a day of therapy (You Tube)

8 Sensory Profile Checklist Revised (Olga Bogdashina) (Verpoorten, Verstegen, Hagen) Kijkgedrag visuele prikkels A Opzoeken van specifieke visuele prikkels A1. Opvallende intensieve aandacht voor specifieke visuele prikkels wanneer deze zich voordoen of worden aangeboden? Neen ja - onbekend? Bij Ja: specifieke lichtsensaties kleursensaties - spiegelingen draaiende voorwerpen A2. Opvallende voorkeur voor visuele prikkels door ze zelf op te zoeken of er steeds voor te kiezen? A3. Sterke fascinatie voor visuele prikkels doordat ze alle áandacht opeisen wanneer ze aanwezig zijn, en / of doordat het verwijderen of beletten tot grote weerstand leidt?

9 Sensory Profile Checklist Revised (Olga Bogdashina) (Verpoorten, Verstegen, Hagen) Kijkgedrag visuele prikkels B Hinder door specifieke visuele prikkels B1. Is er indruk van pijnsensatie bij bepaalde visuele prikkels? neen- ja- onbekend Ja: licht kleur - spiegeling andere B2 Opvallende vermijding van bepaalde visuele prikkels? Consistent- wisselend B3 Spontaan dempen / filteren van visuele prikkels? B4 Overstemmen van visuele prikkels? B5 Blokkeren van visuele prikkels?

10 Voorbeeld van een ingevuld zintuiglijk profiel Z = Zien; H = Horen; T = Tastzin; R = Reuk; S = Smaak; P = Proprioceptief zintuig; V = Vestibulair zintuig

11

12 Waarnemen You Tube : in my mind by Alex Ben-Sasson A, (2009) A meta-analysis of sensory modulation symptoms in individuals with autism spectrum disorders. 14 studies: Bij ASS hyper- en hypo sensitiviteit voor verschillende modaliteiten met defensief, prikkelzoekend en compenserend gedrag => Klinische ervaringen met weinig wetenschappelijk onderzoek

13 Kijkgedrag => Contact? Ami Klin You Tube : ami klin Animaties met figuren in lichtpunten 2 jr kind ASS: mond > ogen: Jones, Klin, Blik-oriëntatie kijkgedrag op mond, lichaam en objecten, niet op ogen: => synchronisatie tussen lipbewegingen en taalklanken en niet op sociaal-affectieve context van het kijken van anderen => fragmentarisch en weinig sociaal context gerelateerd waarnemen => Ontwikkeling van een andere sociale cognitie en sociale competentie

14 Samenvatting Kijkgedrag => waarnemen => herkenning => contact Seeing emotion Visueel brein (amygdala) Abnormale Amygdala en correlatie met joint attention bij ASS 2 en 4 jaar (Mosconi ea 2009) Amygdala en vrees (Gamer, 2009) Seeing emotion (Vlamings 2009) Visueel systeem Ervaring met gezichten Ami Klin, Goldstone, Bogdashina, mensen met ASS

15 Blind Doof Behandeling => tast => braille => gehoor, beweging blinden stok, blinden geleide hond, sensors => beweging, visus => gebarentaal Doofblind => tast, propriocepsis => Autisme: meerdere zintuigen in wisselende hypo- / hypersensitiviteit =>??

16 Behandeling bekend Neutrale gezichtsuitdrukkingen Zintuiglijke Ondersteuning: Pictogrammen Oogcontact vragen / herstellen /forceren Pivotal Respons Training / TEACCH ABA / Lovaas / Discrete Trial Teaching Picture Exchange Communication System (PECS) (Bondy, Frost 1994) Sensorische integratietraining Dolfijn training/ paardentherapie

17 Behandeling modern Vertragen gezichtsuitdrukkingen (Tardif ea 2006) Begeleidingshond bij ASS Bewegen, ZRH, vrije tijd, TSCV, sociaal contact Computer programma s Video therapie (TSCV), The Transporters You Tube Virtual Reality Training (Herrera, 2008) E-coaching You Tube door mensen met ASS Media technieken DUNOV ; digitale coach, zelfmanagement Rephrase (ICT), NICI (UMCN), Pontem (R&D org.), LKH

18 Behandeling toekomst Sociale intelligente robots: mens-robot interactie 10 mnd oude baby verwacht communicatie van een interactieve humanoide robot (Arita e.a. 2005) Wat moet een S.I.R. kunnen? 1.Differentiatie tussen zichzelf en externe wereld: koppeling van perceptie en beweging 2. Onderscheiden van perceptie en actie; planning 3. De intentionele acties en interacties verbeteren door sociale en samenwerkingsactiviteiten (Riva ea 2008)

19 Behandeling toekomst Imitatiegedrag bij ASS wordt wel bevorderd door een robot en minder door een mens (Pierno 2008) Kind met ASS- (Keepon) robot interactie => diadische en triadische interacties (Kozima 2007) Dr. Leo Kannerhuis met TU Eindhoven: Barakova ; Sociaal gedrag via beweging en interactie van simpele geometrische figuren(heider Simmel taak, Klin ) Platform van interactieve blokken/ robots doel: interactie tussen de kinderen met ASS onderling bevorderen met robot als een medium (meer / minder licht, kleurverschil) betekenisvol gedrag herkennen en uitvoeren => associatief spel en samenspel : ik zie, ik zie.. Wat.. Jij niet ziet

20 Conclusie Autisme: Anders zintuiglijk waarnemen vanaf zeer vroege jeugd In kaart brengen van sensorisch profiel Aandacht voor andere zintuiglijke taal en contact van mensen met ASS Seeing emotion -Hearing emotion -Feeling emotion -Moving emotion -Smelling emotion Andere leermethodieken via andere media dan de mens: sociaal intelligente robots

21 Discussie Mogen we van kinderen/mensen met autisme vragen om ons aan te kijken in een contact? Welke vaardigheden moet de hulpverlening ontwikkelen om aan te sluiten bij de andere waarneming van mensen met ASS?

22 Seeing emotion Hartelijk dank voor uw aandacht!