Visuele problematiek bij de ouder wordende cliënt In het bijzonder bij de dementerende cliënt

Transcriptie

1 Visuele problematiek bij de ouder wordende cliënt In het bijzonder bij de dementerende cliënt Greetje Koevoets, ambulant begeleidster

2 Gezellig? Dit is de titel van de presentatie pagina 2

3 Visuele beperkingen Veel voorkomend probleem bij Verstandelijk Gehandicapten Toenemend bij ouder worden Kunnen vaak zelf niet aangeven dat zij minder zien Hierdoor afwijkend gedrag Vaak toegeschreven aan de handicap of een gedragsstoornis Dit is de titel van de presentatie pagina 3

4 WHO-normen: iemand is slechtziend als: de visus (gezichtsscherpte) van het beste oog, ondanks optimale brilcorrectie, lager is dan 0.3 en/of het gezichtsveld kleiner is dan 30 niet slechtziend slechtziend functioneel blind blind Gezichtsscherpte > 0.3 < 0.3 en > 0.05 < 0.05 geen lichtperceptie Gezichtsveld >30 < 30 en > 10 < 10 afwezig Dit is de titel van de presentatie pagina 4

5 Gezichtsscherpte 1.0 Lage gezichtsscherpte Kokerzien Dit is de titel van de presentatie pagina 5

6 Visuele problemen bij ouderen Meest voorkomende aandoeningen van het oog: Macula degeneratie (slijtage gele vlek netvlies) Cataract (staar) Glaucoom (te hoge oogdruk) Diabetische retinopathie (netvliesproblemen t.g.v. DM) Cerebrale visuele stoornissen Dit is de titel van de presentatie pagina 6

7 Oogheelkundige aandoeningen bij VG Neurologisch: b.v. aantasting papil (oogzenuw) en/of netvlies Stofwisseling: b.v. netvliesdegeneratie, cataract Automutilatie Bij Downsyndroom: Strabismus (scheel zien) Cataract (staar) Keratoconus (vervorming hoornvlies) Dit is de titel van de presentatie pagina 7

8 Macula degeneratie Amslertest Dit is de titel van de presentatie pagina 8

9 Maculadegeneratie: 3% bij 70-74, 20% bij 80+ (USA, 2004) Dit is de titel van de presentatie pagina 9

10 Cataract Dit is de titel van de presentatie pagina 10

11 Strooilichtgevoeligheid bij cataract en keratoconus Dit is de titel van de presentatie pagina 11

12 Glaucoom Dit is de titel van de presentatie pagina 12

13 Cerebrale visuele stoornissen Aanlegstoornis van de hersenen Perinatale problematiek Niet aangeboren hersenaandoening: Cerebro Vasculair Accident Dementie Tumor Trauma Epilepsie Degeneratieve aandoeningen Medicatie / Vergiftiging Dit is de titel van de presentatie pagina 13

14 WAAR-route (dorsale route) overzicht selectie plaatsbepaling integratie motoriek bewegingen in de ruimte waar kijk je naar sturing van de oogbewegingen WAT-route (ventrale route) archivering vormherkenning gezichtsherkenning begrijpen van mimiek oriëntatie Dit is de titel van de presentatie pagina 14

15 Cerebrale waarnemingsstoornissen Stoornis in de herkenning van voorwerpen (objectagnosie) Stoornis in de herkenning van gezichten (prosopagnosie) Stoornis in het lezen (alexie) Stoornis in het waarnemen van meerdere informatie tegelijkertijd (simultaanagnosie) Stoornis in het waarnemen van kleuren (kleurenagnosie) Gezichtsvelduitval en/of neglect Dit is de titel van de presentatie pagina 15

16 Gevolgen van Alzheimer Dementie Stoornissen (in): Ruimtelijke cognitie: cliënt durft niet meer over te steken Dieptezien: cliënt durft niet de taxibus uit te stappen Bewegingszien: een bal vangen lukt niet meer Simultaanagnosie en crowding: het broodbeleg vinden op de drukgedekte tafel gaat niet Visuele vorm- en objectperceptie: de pictogrammen worden niet meer begrepen Kleurenzien: een blauwe afbeelding op een gele ondergrond wordt niet goed waargenomen Dit is de titel van de presentatie pagina 16

17 Gestoord Dieptezien Niet kunnen inschatten diepte/hoogte Kleurverschillen in vloer lijken diepte/hoogte Niet kunnen inschatten van gevaar Dit uit zich in moeilijkheden bij het lopen, fietsen en traplopen Dit is de titel van de presentatie pagina 17

18 Gestoord Bewegingszien Heel veel moeite om in te schatten hoe een bewegend voorwerp door de ruimte gaat Veel problemen bij het spontaan bewegen Dit is de titel van de presentatie pagina 18

19 Crowding en simultaanagnosie Afzonderlijk aangeboden prikkels worden beter waargenomen dan gezamelijk aangeboden prikkels Dit is de titel van de presentatie pagina 19

20 Anderen vormen van dementie/nah Dementie bij subcorticale aandoeningen Met name gevolgen voor de visueel-ruimtelijke perceptie Lewy-Body Dementie Gevolgen voor visueel-ruimtelijke perceptie en visuele hallucinaties Vasculaire Dementie Gevolgen zeer divers Fronto-temporale dementie Bijzonder kijkgedrag, bijvoorbeeld niet kunnen richten van de blik CVA Gevolgen zeer divers o.a. hemianopsie kwadrantanopsie -neglect Dit is de titel van de presentatie pagina 20

21 Hemianopsie (halfzijdige gezichtsvelduitval) versus neglect (aandachtstoornis) hemianopsie neglect Dit is de titel van de presentatie pagina 21

22 Moeilijke diagnostiek Cliënt is moeilijk te testen Differentiaal diagnostiek, bijvoorbeeld: o Gehoor o ADHD o Sensorische integratie problematiek o Dementie o Depressie o Autisme o Algemene achteruitgang lichamelijk functioneren o Compensatiemogelijkheden nemen af Dit is de titel van de presentatie pagina 22

23 Diagnostiek Visueel Functie Onderzoek Visus - Gezichtsveld - Oogheelkundig Observatie - Vragenlijst Visueel Perceptie Onderzoek Screeningstest: Cortical Vision Screening Test (CORVIST) Dit is de titel van de presentatie pagina 23

24 Gedragskenmerken die kunnen wijzen op Cerebrale Visuele Stoornissen Angstig zijn bij het voortbewegen / botsen / struikelen Schrikreacties Voorwerpen van tafel stoten Geen belangstelling voor de omgeving Passiviteit: bijv. niet meer lezen / handwerken / puzzelen / tv kijken Geen oogcontact bijzonder kijkgedrag Sterk wisselende visuele prestaties Dit is de titel van de presentatie pagina 24

25 Ervaringen gedrag Cliënt heeft vaak een vaag bewustzijn van falen; bij te hoge eisen: Angst Onrust Frustratie Agressie Afhaken Passiviteit Dit is de titel van de presentatie pagina 25

26 Algemene omgangsadviezen Recht van voren benaderen en verbaal contact maken; contact tenslotte expliciet afsluiten Plaats voorwerpen binnen gezichtsveld Maak gebruik van compensatiemogelijkheden: gehoor, tast, geur, smaak en geheugen Pas het tempo aan Houd een vaste dagstructuur en vaste handelingen aan Houd rekening met de behoefte aan herkenbaarheid en voorspelbaarheid Correct brilgebruik: denk ook aan de leesbril Neem (visuele) pauzes! Dit is de titel van de presentatie pagina 26

27 Kennismaken, benaderen Bewust zijn via welk zintuigkanaal Oogcontact? Auditief; praten, zingen? Aanraken? Dit is de titel van de presentatie pagina 27

28 Tips voor de fysiotherapeut Wees bewust via welk zintuigkanaal je een opdracht aanbiedt: Visueel voordoen: geen reactie Auditief aangeven: geen reactie Visueel en auditief tegelijk: geen reactie Samen doen: geleid actief: opdracht lukt Dit is de titel van de presentatie pagina 28

29 Algemene omgevingsadviezen Veel, niet hinderlijk licht Kleurcontrasten Visueel rustige en overzichtelijke omgeving Materiaalkeuze 3D versus 2D: pictogrammen? Vaste plek voor materiaal Bewust zijn van achtergrondgeluiden Geen obstakels in de loopruimtes Dit is de titel van de presentatie pagina 29

30 Loopruimtes Bewust zijn van kleurverschil in de vloerbedekking Bewust zijn van de hoeveelheid licht per ruimte: zeker bij overgangen, drempels en trappen Trappen: Eerste en laatste trede markeren Geen grote open ruimtes oversteken Dit is de titel van de presentatie pagina 30

31 Gezellig? Dit is de titel van de presentatie pagina 31

32 Dit is de titel van de presentatie pagina 32

33 Dit is de titel van de presentatie pagina 33

34 Contrast 2 Dit is de titel van de presentatie pagina 34

35 Contrast Contrast 1 Dit is de titel van de presentatie pagina 35

36 Contrast 3 Dit is de titel van de presentatie pagina 36

37 Vragen? Contactpersoon: Greetje Koevoets Bedankt en tot ziens! Dit is de titel van de presentatie pagina 37