Executieve functies in vogelvlucht (met autisme als voorbeeld)
|
|
- Gerda de Ridder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Executieve functies in vogelvlucht (met autisme als voorbeeld) Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis
2 Boodschap 1. Bij mensen met verschillende diagnoses zien we meer EF problemen dan bij mensen zonder diagnose. 2. Niet iedereen binnen een diagnostische groep hoeft EF problemen te hebben. 3. Iets kan een EF probleem lijken, maar hoeft het niet te zijn. 4. EF problemen kunnen verminderen/veranderen. o Met de jaren & door behandeling.
3 Ik = Wij = d Arc
4 U? Wie is leerkracht/docent? Wie is psycholoog of pedagoog? Wie is medisch specialist? Wie is psychomotorisch therapeut? Wie is hier als geinteresseerde leek?
5 Opbouw Achtergrond o Autisme (ASS) o Kort definitie EF EF bij autisme o Ontwikkeling EF o Behandeling EF Boodschap
6 Achtergrond: Autisme Autisme, syndroom van Asperger & PDD- NOS heten nu allen autisme spectrum stoornis (=ASS) o Autisme = een andere manier van informatieverwerking. o Autisme = niet 1 verklaring voor alle symptomen. o Autisme = een levenslange, heterogene, neurobiologische ontwikkelingsstoornis.
7 Achtegrond: EF EF = Cognitieve controle/uitvoerende functies EF = Parapluterm EFs zijn vaardigheden die allen nodig zijn voor adequaat en doelgericht gedrag o tijdelijk onthouden van informatie tijdens het uitvoeren van een opdracht (werkgeheugen [WG]) o stoppen van gedrag (inhibitie) o plannen van gedrag, vooruitdenken (planning) o veranderen van gedrag (flexibiliteit)
8 Achtergrond: EF & autisme Idee = Zoals Mensen met autisme hebben een EF probleem (Damasio & Maurer, 1978; Hill, 2004; Russell, 1997; Russo et al., 2007) o Formeel en letterlijk taalgebruik o Problemen met het wisselen van aandacht o Het vaak nodig hebben van voorspelbaarheid /structuur o Minder rekening houden met sociale conventies
9 Achtergrond: EF & autisme Willcutt ea., (2008) WG Inhibitie Flexibiliteit Planning AUT-CON ADHD-CON Effect grootte: = Klein; = Middel; = Groot; = Zeer groot
10 Achtergrond: EF & autisme V: Hebben alle kinderen met autisme een EF probleem? NEE Methode: o Inhibitie taak & een WG taak o 77 kk met autisme, IQ>80, leeftijd 8-12 jaar Resultaten: o Groep kinderen heeft een EF probleem, maar o slechts 23 kk = dus +/- 30% hebben een EF probleem o kk met EF probleem: Meer gedragsstoornis symptomen (zie ook Hill & Bird, 2006; Pellicano, 2010; Towgood ea., 2009) De Vries & Geurts, 2014
11 Boodschap 1. Bij mensen met verschillende diagnoses zien we meer EF problemen dan bij mensen zonder diagnose. 2. Niet iedereen binnen een diagnostische groep hoeft EF problemen te hebben. 3. Iets kan een EF probleem lijken, maar hoeft het niet te zijn. 4. EF problemen kunnen verminderen/veranderen o Met de jaren & door behandeling.
12 Opbouw Achtergrond o Autisme (ASS) o Kort definitie EF EF bij autisme o Ontwikkeling EF o Behandeling EF Boodschap
13 EF bij autisme: Ontwikkeling Ontwikkeling EF Peuters School lft Adolescent Jong volw Late volw o 0 tot +/- 21: Toename in EF o > +/-30: Afname in EF o! = Tempo verschilt per EF domein o! = Verschillen in tempo tussen personen Ontwikkeling van EF bij autisme tot +/- 21? Ouder Leeftijd Age -> Leeftijd Age -> Leeftijd -> Age Controles Autisme
14 EF bij autisme: Ontwikkeling Ontwikkeling EF Autisme voorbeeld cross-sectioneel EF onderzoek N= t/m 8 9 t/m t/m14 15 t/m 18 Bergh vd, Scheeren, Begeer, Koot & Geurts, 2014
15 EF bij autisme: Ontwikkeling Ontwikkeling EF Autisme voorbeeld longitudinaal WG onderzoek N autisme = 34, N ADHD = 72, N Controles = 45 T1: leeftijd +/- 12 jaar; T2 leeftijd +/- 14 jaar Age Age ADHD AUT CON Andersen ea., 2014
16 EF bij autisme: Ontwikkeling! = er leiden meerdere wegen naar Rome Dus de dagelijkse EF problemen kunnen hetzelfde zijn, maar. 1) Het startpunt/oorzaak kan verschillen 2) De route kan verschillen 3) Hoe de route wordt afgelegd kan verschillen
17 Boodschap 1. Bij mensen met verschillende diagnoses zien we meer EF problemen dan bij mensen zonder diagnose. 2. Niet iedereen binnen een diagnostische groep hoeft EF problemen te hebben. 3. Iets kan een EF probleem lijken, maar hoeft het niet te zijn. 4. EF problemen kunnen verminderen/veranderen. o Met de jaren & door behandeling.
18 Opbouw Achtergrond o Autisme (ASS) o Kort definitie EF EF bij autisme o Ontwikkeling EF o Behandeling EF Boodschap
19 EF bij autisme: Behandeling Behandeling EF Verschillende type beïnvloedingsmethoden (Diamond ea., 2012; Diamond & Lee, 2011) o Strategie trainingen (van buitenaf) o Voorbeeld aantekeningen maken & planningstraining o Computertrainingen (van binnenuit) o Voorbeeld CogMed of BrainGame Brian o Trainingen die zich niet specifiek richten op EF o Voorbeeld sport, nieuwe dingen leren
20 EF bij autisme: Behandeling EF training in autisme: o Geen studies die zich richten op computer training. o EF gedragsinterventies zijn ook zeldzaam (Fisher & Happé, 2005; Kenworthy ea., 2013). Opvallend want we zien veel EF problemen bij kinderen en tieners met autisme! o Recente studie (de Vries & Geurts, 2015) o N AUT= 120 & N Controles = 76 o Lagere kwaliteit van leven in AUTgroep o & hoe meer AUT kenmerken en EF problemen hoe lager de kwaliteit van leven o Met name op school!
21 EF bij autisme: Behandeling V1: Kunnen we EF trainen in kinderen met autisme? o Het testen van Brain Game Brian (Prins ea., 2013) V2: Maakt het uit welke EF wordt getraind? Predictie RCT (de Vries ea, 2014): o Idee 1 = EF > non-ef o Idee 2 = WG = Flexibiliteit o Nederlands trial register: NL
22 EF bij autisme: Behandeling 117 kinderen met autisme (8-12 jaar, IQ>80, criteria ADI-R & SRS) o 26% drop outs = hoge uitval o 31 WG training o 27 Flexibiliteitstraining o 32 non-ef training (actieve controle) Pre interventie, post interventie & follow up 6 weken later Domein Verbetering Trainingseffect WG J L Flexibiliteit J L Inhibitie L L Dagelijks leven J L De Vries, Prins, Schmand & Geurts 2014
23 EF bij autisme: Behandeling V1: Kunnen we EF trainen in kinderen met autisme? o 25 sessies in 6 weken NEE V2: Maakt het uit welke EF wordt getraind? o Intentie tot behandelen: WG training groter effect op WG taken & ADHD symptomen Hoe zit het met de individuele verschillen? o Wie zijn de drop outs? o Hebben sommigen meer baat bij een specifieke training? o & kunnen we voorspellen wie dan? NEE NEE?
24 EF bij autisme: Behandeling Hoe zit het met het % responders pre-post? o EF (BRIEF) 12.4%, o Sociaal (VISK)14.6%, o ADHD (VvGK) 7.9%, o Kwaliteit van Leven (PedsQL) 28.1% Als we kijken wie echt verbetert dan is dat maar een klein % van de kinderen & het maakt niet uit welke training ze hebben gevolgd! De Vries, Prins, Schmand & Geurts, 2014
25 EF bij autisme: Behandeling Autisme Verschillende type beïnvloedingsmethoden EF (Diamond ea., 2012; Diamond & Lee, 2011) o Strategie training: JA? o Computer training: WG & CogFlex NEE? o maar... o Predictor studies nodig. o Informatief als onderzoekers meer rapporteren dan alleen of de groep vooruit gaat, want je wil weten WIE vooruit gaat & WIE niet.
26 Opbouw Achtergrond o Autisme (ASS) o Kort definitie EF EF bij autisme o Ontwikkeling EF o Behandeling EF Boodschap
27 Boodschap 1. Bij mensen met verschillende diagnoses zien we meer EF problemen dan bij mensen zonder diagnose. 2. Niet iedereen binnen een diagnostische groep hoeft EF problemen te hebben. 3. Iets kan een EF probleem lijken, maar hoeft het niet te zijn. 4. EF problemen kunnen verminderen/veranderen. o Met de jaren & door behandeling.
28 & denkt u EF is leuk maar Ik wil ook nog meer weten over autisme Dat kan maar niet vandaag!
29 Dank aan 11Congressen & aan & u bedankt voor uw aandacht!!! h.m.geurts@uva.nl 29
Meten & weten van executieve functies
Meten & weten van executieve functies Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Le Kannerhuis Bdschap 1. Executieve functies (EF) = een parapluterm 2. We hebben allemaal sms EF prblemen 3. EF prblemen
Nadere informatieo Met de jaren? o Door behandeling? Zoals
1-1-13 Boodschap EFs bij autisme: van jong tot oud Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis 1. We hebben allemaal soms EF problemen. EF problemen komen vaker voor & zijn ernstiger
Nadere informatieThe development of ToM and the ToM storybooks: Els Blijd-Hoogewys
The development of ToM and the ToM storybooks: Els Blijd-Hoogewys Een reactie door Hilde M. Geurts Lezing Begeer, Keysar et al., 2010: Advanced ToM 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Autisme (n=34) Controle
Nadere informatieInhoud. Programma. Eerdere studies. Eerdere studies. Intermezzo: Ontwikkeling. n7-4-2014. Welkom op de d Arc middag! Uitgangspunten.
- - - Group CON SLI ASD Group CON ADHD ASD - - - Group CON SLI ASD Group CON ADHD ASD n7-- Programma Welkom op de d Arc middag! : Overzicht onderzoek (Hilde Geurts) : Kinderen (Marieke de Vries) : Tieners
Nadere informatieIntermezzo: Wat is oud? Waarom? Waarom? Wie ziet zichzelf als jong? Wie als iemand van middelbare leeftijd? Wie als oud?
Wat weten we uit onderzoek over ouder worden & autisme? Hilde M. Geurts @dutcharc 1 Conclusies 1. eren minder psychische problemen. 2. Weinig aanwijzingen voor versnelde cognitieve achteruitgang, toch
Nadere informatieNeurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme?
Neurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme? Mirjam Kouijzer, MSc Radboud Universiteit Nijmegen Het programma Controversiële behandelingen Wat is biofeedback? Mijn onderzoek naar de effecten
Nadere informatieDe wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk. Maaltijdsalade. Disclosure belangen. Hilde M.
De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk Hilde M. Geurts @dutcharc 1 Disclosure belangen Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieHilde Geurts, Wendy Peerlings, Reinout Wiers, Mariët van der Molen Saskia van der Oord en Walter Ma hys
Slim maar... KINDEREN EN ADOLESCENTEN MET ZWAKKE EXECUTIEVE FUNCTIES CONGRES 16 JUNI 2015 ANTROPIA DRIEBERGEN Hilde Geurts, Wendy Peerlings, Reinout Wiers, Mariët van der Molen Saskia van der Oord en Walter
Nadere informatieDe effectiviteit van Braingame Brian: samenvatting van het evaluatie-onderzoek 2012 2015
De effectiviteit van Braingame Brian: samenvatting van het evaluatie-onderzoek 2012 2015 1. Inleiding BB is een gecomputeriseerde cognitieve training voor kinderen met zelfregulatieproblemen (bv. kinderen
Nadere informatieAutisme in de levensloop. Conclusies. Overzicht. Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis
in de levensloop Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis Conclusies 1. Het is! om in verschillende levensfases diagnostisch onderzoek te herhalen.. Het is! om comorbiditeit goed in
Nadere informatie18-4-2013. Werkgeheugen en executieve functies. Opzet presentatie. 1. Executieve functies. 1. Executieve functies. 1. Werkgeheugen. 1.
Opzet presentatie Werkgeheugen en executieve functies Wat moeten we ermee in de klinische praktijk? 1. Werkgeheugen en executieve functies werkgeheugen en executieve functies 12 april 2013 Brigitte Vugs
Nadere informatieWelkom bij het mini-symposium: veroudering & autisme
--1 Welkom bij het mini-symposium: veroudering & autisme 1 Veroudering & autisme: Waarom? Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis Wie? 3 1 --1 Waarom? Autisme wordt gezien als een
Nadere informatieHet maakbare brein? Inhoud. Sociale competentie. Waarom van belang?
Inhoud Het maakbare brein? Selfmanagementtraining bij adolescenten met een zwakke sociale competentie Gieke Buur GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch neuropsycholoog GGzE-Universiteit Leiden Wat is
Nadere informatieDia 1. Dia 2. Dia 3. Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen. Executieve functies en autisme (Hill, 2004)
Dia 1 Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen Een reactie van Bibi Huskens Dia 2 Executieve functies en autisme (Hill, 2004) Problemen in: Planning Inhibitie Schakelvaardigheid
Nadere informatiePlannen en organiseren bij adolescenten met ADHD. Prof.dr. Saskia van der Oord klinische psychologie
Plannen en organiseren bij adolescenten met ADHD Prof.dr. Saskia van der Oord klinische psychologie Inhoud v Theoretische verklaringen ADHD v Plannen en organiseren bij ADHD v In het dagelijkse leven?
Nadere informatieBehandeling van Executieve Functies bij kinderen met TOS Bevindingen en implicaties van een pilot-studie
Behandeling van Executieve Functies bij kinderen met TOS Bevindingen en implicaties van een pilot-studie Pleun Huijbregts 13 november 2014 Opzet presentatie 1. Executieve functies (EF) 2. EF en TOS 3.
Nadere informatieGeluks factoren bij autisme
Geluks factoren bij autisme Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis Conclusies 1. De kwaliteit van leven (KvL) is bij mensen met autisme gedurende de levensloop relatief laag. 2.
Nadere informatied Arc nieuwsbrief Universiteit van Amsterdam Algemeen bericht In dit nummer: Beste lezer, Voor u ligt de vierde d Arc nieuwsbrief.
Universiteit van Amsterdam Jaargang 1, Uitgave 2 December 2013 Algemeen bericht Beste lezer, Voor u ligt de vierde. U krijgt deze nieuwsbrief omdat u in het verleden heeft deelgenomen of meegeholpen aan
Nadere informatieChange Your Mindset! Petra Helmond & Fenneke Verberg Research & Development, Pluryn
Change Your Mindset! Petra Helmond & Fenneke Verberg Research & Development, Pluryn Doel Change Your Mindset! Korte online interventie om jongeren te leren dat ze de potentie hebben om te veranderen! Theoretische
Nadere informatieBeter bij de Les. Marthe van der Donk, Ariane Tjeenk-Kalff, Anne-Claire Hiemstra-Beernink
Beter bij de Les Marthe van der Donk, Ariane Tjeenk-Kalff, Anne-Claire Hiemstra-Beernink Drie onderwerpen die aan bod komen 1. Wat zijn executieve functies? 2. Wat is een cognitieve training en wanneer
Nadere informatie5/19/2019. Draagt Montessorionderwijs bij aan executieve functies? Draagt Montessorionderwijs bij aan executieve functies? Hoe zit dat dan? JA!
Draagt Montessorionderwijs bij aan executieve functies? Patrick Sins en Jaap de Brouwer Lectoraat Vernieuwingsonderwijs Draagt Montessorionderwijs bij aan executieve functies? JA! Hoe zit dat dan? Ja,
Nadere informatieDiagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG
Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG 1 Autisme spectrum stoornissen Waarom dit onderwerp? Diagnostiek
Nadere informatiekun je ze trainen? Executieve Functies: ARTIKELEN
Executieve Functies: kun je ze trainen? Brigitte Vugs, Pleun Huijbregts en Juliane Cuperus Steeds vaker blijkt dat kinderen met een taalontwikkelingsstoornis problemen hebben op het gebied van executieve
Nadere informatied Arc nieuwsbrief Enkelen van u zijn bij de d Arc dag geweest in april 2014 en ondanks dat we niet met velen waren, vonden wij het zeer geslaagd.
Universiteit van Amsterdam Jaargang 1, Uitgave 2 December 2013 Algemeen bericht Beste lezer, Voor u ligt de derde. U krijgt deze nieuwsbrief omdat u in het verleden heeft deelgenomen of meegeholpen aan
Nadere informatieADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG
ADHD en ASS Bij normaal begaafde volwassen Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieVandaag. Achtergrond NAH - oorzaken. Cognitive revalidatie Definitie. Achtergrond NAH - gevolgen
Disclosure belangen sprekers C5 Train je brein met strategietraining voor kinderen en jongeren met NAH Christine Resch onderzoeker/neuropsycholoog, Maastricht University Roeli Wierenga GZ-psycholoog/neuropsycholoog
Nadere informatieExecutive functioning bij kinderen met een ontwikkelings- of gedragsstoornis
Executive functioning bij kinderen met een ontwikkelings- of gedragsstoornis Sylvie Verté INLEIDING Reeds geruime tijd worden pogingen ondernomen om te bepalen welke aspecten van diverse ontwikkelings-
Nadere informatieEXECUTIEVE FUNCTIES. bij kinderen en adolescenten. Jaarbeurs Utrecht. De stand van zaken. Donderdag 27 juni 2013
EXECUTIEVE FUNCTIES bij kinderen en adolescenten Congres De stand van zaken Donderdag 27 juni 2013 Jaarbeurs Utrecht EXECUTIEVE FUNCTIES De stand van zaken 2013 Executieve functies zijn de afgelopen jaren
Nadere informatieWorkshop Patijnenburg. BuitenGewoon begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking
Workshop Patijnenburg BuitenGewoon begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking Patijnenburg is onderdeel van Werkplein Westland is de paraplu waaronder alle extern gerichte activiteiten van Werkplein
Nadere informatieWie ben ik? Onderzoek ouderen. Vandaag: De ouder wordende cliënt met autisme. Aantal publicaties
Wie ben ik? De ouder wordende cliënt met autisme Barbara van Heijst, 24 september 16 b.vanheijst@leokannerhuis.nl 2 3 4 Vandaag: onderzoek d Arc & anderen Belang voor workhome bewoners: resultaat niet
Nadere informatieTim Peetoom, klinisch psycholoog
Tim Peetoom, klinisch psycholoog 1 e staps interventie: Psycho-educatiecursus voor patiënten en naastbetrokkenen 2e staps interventies: CGT, IPSRT, FFT 2e staps interventie: Verslaving, Traumabehandeling,
Nadere informatieExecutieve functies. Problemen met executieve functies 11/01/17
11/01/17 GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: DE ROL VAN DE EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ HET SUCCES IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS Executieve functies DR. MARIETTE HUIZINGA is een paraplubegrip voor verschillende denkprocessen
Nadere informatieHAALBAARHEID EN EFFECTIVITEIT VAN ZELFREGULATIE TRAINING. Sandra Verbeken & Caroline Braet - Zeepreventorium - Ronde Tafel 2017
HAALBAARHEID EN EFFECTIVITEIT VAN ZELFREGULATIE TRAINING Sandra Verbeken & Caroline Braet - Zeepreventorium - Ronde Tafel 2017 WAAROM? 3 DE VOEDSELOMGEVING VAN ONZE KINDEREN: OBESOGENE OMGEVING https://vimeo.com/44669019
Nadere informatieAutisme begeleiding of aansturing? Workshop Platformdag gehandicapten 9 april 2015 Chul Joo Ro
Autisme begeleiding of aansturing? Workshop Platformdag gehandicapten 9 april 2015 Chul Joo Ro Voorzet Voorzet is gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met autisme sinds 1994. Actief in Noord en
Nadere informatieAutisme (ASS) begeleiding of aansturing? Platformdag Passend Onderwijs 3 december 2015 Chul Joo Ro
Autisme (ASS) begeleiding of aansturing? Platformdag Passend Onderwijs 3 december 2015 Chul Joo Ro Voorzet Voorzet is gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met autisme sinds 1994. Is actief in Noord
Nadere informatieOndersteuningaanbod voor peuters met problemen in de ontwikkeling. Lex Wijnroks (UU) 22 juni 2015
Ondersteuningaanbod voor peuters met problemen in de ontwikkeling Lex Wijnroks (UU) 22 juni 2015 1 Individuele ondersteuning voor peuters en hun pedagogisch medewerkers op peutercentra en speelleergroepen
Nadere informatieASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk
ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk Dr. P. Remijnse, psychiater UWV Breda, 4-7-2017 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieExecutieve functies binnen de vroegbehandeling. Evelien Dirks NSDSK
Executieve functies binnen de vroegbehandeling Evelien Dirks NSDSK Van der Lem symposium september 2015 De6initie Executieve functies = parapluterm Executieve functies: Vaardigheden die nodig zijn om een
Nadere informatieExperts in diagnostiek
Experts in diagnostiek Het beste in een kind naar boven halen Elk kind heeft zijn eigen talenten. Dit betekent niet dat alle kinderen even goed mee kunnen komen op school. Sommige kinderen hebben onvoldoende
Nadere informatieIntakevragenlijst ouders Datum van invullen Ingevuld door
Intakevragenlijst ouders Datum van invullen Ingevuld door Uw kind komt in aanmerking voor onderzoek naar lees- en spellingsproblemen. Wij willen u vragen om ten behoeve van dit onderzoek onderstaande vragenlijst
Nadere informatieBio (EEG) feedback. Reflecties vanuit de klinische praktijk. Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven
Bio (EEG) feedback Reflecties vanuit de klinische praktijk Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven Neurofeedback -Een vraag uit de spreekkamer- Minimaal 1500 Literatuur 2008 literatuur search
Nadere informatieWERKGEHEUGEN. Cogmed Braingame Brian Jungle Memory. Trainingsprogramma s en interventies voor kinderen met werkgeheugenproblemen.
WERKGEHEUGEN Cogmed Braingame Brian Jungle Memory Trainingsprogramma s en interventies voor kinderen met werkgeheugenproblemen Congres Dinsdag 1 april 2014 Jaarbeurs Utrecht WERKGEHEUGEN Training en ondersteuning
Nadere informatieWe hopen. ouders. bedankt. nogmaals. Allen. hartelijk. drs. Anke. Scheeren. Autism. Research. Amsterdam. aan dit onderzoek.
Vervolgonderzoek Wij zijn erg benieuwd hoe de leerlingen zich verder zullen ontwikkelen op school en op sociaal gebied. We hopen daarom in de toekomst een vervolgonderzoek te doen. Wij hopen van harte
Nadere informatieTOEVOEGEN VAN EEN COGNITIEVE BIAS MODIFICATIE TRAINING AAN EEN RESIDENTIEEL BEHANDELPROGRAMMA VOOR OBESITAS BIJ KINDEREN PILOT STUDIES.
TOEVOEGEN VAN EEN COGNITIEVE BIAS MODIFICATIE TRAINING AAN EEN RESIDENTIEEL BEHANDELPROGRAMMA VOOR OBESITAS BIJ KINDEREN PILOT STUDIES. Sandra Verbeken 1, Caroline Braet 1, Lien Goossens 1, Katrijn Houben
Nadere informatieProblemen met executieve functies bij kinderen met DCD: een literatuuroverzicht
1 Problemen met executieve functies bij kinderen met DCD: een literatuuroverzicht Marina Schoemaker, Merel Timmer, Marleen van der Wees, Heleen Reinders Messelink, Chiel Volman, Jolien van den Houten Wat
Nadere informatiehet neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP
het neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP 15-03-2013 Inhoud Het neuropsychologisch denkkader De schoolsetting Ter ondersteuning bij het kind met
Nadere informatieOnderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS
Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS Iris Duinmeijer Senior onderzoeker Koninklijke Auris Groep Presentatie Congres Jeugd in Onderzoek, 24 mei 2018 Onderwijs aan leerlingen met een TOS Instellingen
Nadere informatietraining van basis naar brug
training van basis naar brug een extra steuntje in de rug voor kinderen met autisme bij de overstap van de basisschool naar de brugklas een aanbod van de Polikliniek in Doorwerth informatie voor cliënten,
Nadere informatieEen nieuwe interventie voor het stimuleren van zelfcontrolevaardigheden bij obese kinderen: executieve functietraining met spelelementen
Een nieuwe interventie voor het stimuleren van zelfcontrolevaardigheden bij obese kinderen: executieve functietraining met spelelementen Sandra Verbeken, Caroline Braet en Saskia van der Oord (2013) Executive
Nadere informatieZELFREGULATIE. Werkboek
ZELFREGULATIE Werkboek Esther ten Brink psychotherapeut/cognitief gedragstherapeut Albert Ponsioen GZ-psycholoog/klinisch neuropsycholoog D/2014/45/104 978 94 014 1665 8 NUR 848 Vormgeving omslag: Nanja
Nadere informatieDe Groeifabriek. Denken met een groeimindset!
De Groeifabriek Denken met een groeimindset! Dr. Petra Helmond & Fenneke Verberg, MSc: Pluryn Research & Development & Universiteit van Amsterdam Prof. Dr. Geertjan Overbeek: Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieSeksualiteit en ASS. Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014. presentatie symposium pleegzorg
Seksualiteit en ASS Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014 programma Opfrissen van informatie over ASS (heel kort het spectrum toelichten). ASS en seksualiteit belichten. Seksuele en relationele
Nadere informatieHet creëren van een gemeenschappelijke visie m.b.t. executieve functies voor het jonge kind; handvatten voor morgen!
Opbouw workshop Korte geschiedenis Wat zijn executieve functies? Waarom zijn ze belangrijk? Hoe is het gesteld met mijn EF s? Vertalen naar de praktijk Rol van de IB-er (EF en stoornissen) Doel Hoe het
Nadere informatieWerkgeheugen en TOS. Brigitte Vugs. Klinisch Neuropsycholoog Koninklijke Kentalis
Werkgeheugen en TOS Brigitte Vugs Klinisch Neuropsycholoog Koninklijke Kentalis Inhoud presentatie 1. Taalontwikkelingsstoornis 2. Werkgeheugen 3. Werkgeheugen & TOS 4. Behandeling 1. Taalontwikkelingsstoornis
Nadere informatieSociale angst. Faalangst. Project Pasta. Sociale Angst & Faalangst bij Adolescenten. Risicofactoren. Interventies. Sociale Angst bij Jongeren
Sociale Angst & Faalangst bij Adolescenten Sociale angst Risicofactoren Interventies Angst voor het oordeel van anderen Voor gek staan Uitgelachen te worden In verlegenheid gebracht te worden In de belangstelling
Nadere informatieKajak Congres Psychiatrie en LVB
WERKEN AAN SAMENSPEL Kajak Congres Psychiatrie en LVB Sammy Roording, Klinisch neuropsycholoog Karakter, Zorglijn LVB Ede/Apeldoorn s.roording@karakter.com Muntgebouw Utrecht, 17 mei 2018 pagina 1 INVENTARISATIE
Nadere informatieDeel VI Verstandelijke beperking en autisme
Deel VI Inleiding Wat zijn de mogelijkheden van EMDR voor cliënten met een verstandelijke beperking en voor cliënten met een autismespectrumstoornis (ASS)? De combinatie van deze twee in een en hetzelfde
Nadere informatieDe plaats van neuropsychologisch onderzoek binnen het diagnostisch proces
De plaats van neuropsychologisch onderzoek binnen het diagnostisch proces Werkgroep: Audrey Mol, Ilse Noens, Annelies Spek, Cathelijne Tesink, Jan-Pieter Teunisse Inhoud NPO en differentiaal diagnostiek
Nadere informatieo Beschrijving van 11 kinderen (Kanner, 1943). o Beschrijving 200 jongens (Asperger, 1944). Nu:
30-1-017 op latere leeftijd: Symptomatologie, cognitie & meer Hilde M. Geurts @dutcharc Wie?: Disclosure belangen Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieProgramma. 1. ADHD bij adolescenten 2. Motiverende gespreksvoering 3. Werken met Zelf Plannen
Programma 1. ADHD bij adolescenten 2. Motiverende gespreksvoering 3. Werken met Zelf Plannen ADHD BIJ ADOLESCENTEN problemen EF/motivatie ADHD gedrag Adolescentie: Middelbare school Minder oudercontrole
Nadere informatieZorgpad Autisme Spectrum Stoornissen
Zorgpad Autisme Spectrum Stoornissen Wanneer u autisme heeft, ondervindt u problemen in het contact met anderen. Het kan zijn dat u geen contact maakt of juist veel aandacht vraagt. U kunt zich moeilijk
Nadere informatieLeerlingen met ASS op school Het lijkt hier wel een jungle! Ellen Loykens Molendrift
Leerlingen met ASS op school Het lijkt hier wel een jungle! Ellen Loykens Molendrift 05-11-2011 Wat is autisme spectrum stoornis? autisme gemiddeld sociaal hoogbegaafd PDD-NOS Informatieverwerkingsstoornis
Nadere informatieCogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI. Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut.
Cogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut. Introductie en inhoud Onderliggende research Voorwaarden
Nadere informatieoudertraining contact & communicatie
oudertraining contact & communicatie gebaseerd op de Pivotal Respons Treatment (PRT) methode een aanbod van de Polikliniek in Doorwerth en de Polikliniek in Amsterdam februari 2013 centrum voor autisme
Nadere informatieDe do s en don ts bij implementatie van nieuw testonderzoek Jeroen Kleijweg
De do s en don ts bij implementatie van nieuw testonderzoek Jeroen Kleijweg Wetenschappelijk Bureau HSK VGCt Najaarscongres 2011 18 november 2011 Overzicht presentatie 1. Aanleiding om instrument te ontwikkelen
Nadere informatieEXECUTIEVE FUNCTIES. Congres DONDERDAG 5 JUNI 2014 JAARBEURS UTRECHT
EXECUTIEVE FUNCTIES Kinderen en adolescenten met problemen met inhibitie, cognitieve controle, emotieregulatie, werkgeheugen, motivatie en zelfregulatie thuis en op school Congres DONDERDAG 5 JUNI 2014
Nadere informatieVroege Signalen en Herkenning van Autisme Spectrum Stoornissen
Vroege Signalen en Herkenning van Autisme Spectrum Stoornissen Rutger Jan van der Gaag & Iris Oosterling, gz-psycholoog 2006 Karakter pagina 1 Inhoud Autisme Vroege herkenning van autisme DIANE-project,
Nadere informatieBen Zijl. Praktijk voor psychosociale en seksuologische hulpverlening
Ben Zijl Praktijk voor psychosociale en seksuologische hulpverlening opvoedingsondersteuning adhd - autisme - preoccupaties - parafilieën Noordeinde 16 2742AG Waddinxveen/Veenendaal Tel. 0182-612655 www.praktijkbenzijl.nl
Nadere informatieExecutieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven
Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding
Nadere informatieGEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: OVER DE ROL VAN EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ KINDEREN EN PUBERS DR. MARIETTE HUIZINGA
GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: OVER DE ROL VAN EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ KINDEREN EN PUBERS DR. MARIETTE HUIZINGA SUCCES OP SCHOOL In goede banen leiden: Aandacht Gedrag Emoties Goed kunnen opletten, plannen,
Nadere informatieDevelopmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts
Developmental Coordination Disorder Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts 11-06-2015 Inhoud Developmental Coordination Disorder Criteria Kenmerken Comorbiditeiten Pathofysiologie Behandeling Prognose
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieNaar herziening van het dyslexie typerende profiel. Peter F. de Jong Universiteit van Amsterdam
Naar herziening van het dyslexie typerende profiel Peter F. de Jong Universiteit van Amsterdam Het huidige dyslexie typerende profiel (DTP) Argumenten voor het gebruik van het DTP Wisseling van perspectief
Nadere informatieKinderfysiotherapie in het St. Anna ziekenhuis
Kinderfysiotherapie in het St. Anna ziekenhuis Kinderfysiotherapie Binnen de afdeling fysiotherapie van het St. Anna Ziekenhuis bestaat ook de afdeling kinderfysiotherapie. De kinderfysiotherapeuten die
Nadere informatieLate fouten in het taalbegrip van kinderen
1 Late fouten in het taalbegrip van kinderen Petra Hendriks Hoogleraar Semantiek en Cognitie Center for Language and Cognition Groningen Rijksuniversiteit Groningen 2 De misvatting Actief versus passief
Nadere informatieExecutieve functies, wat zijn dat:
Executieve functies, wat zijn dat: Sinds het breinonderzoek een grote vlucht heeft genomen, hebben wetenschappers ontdekt dat leerlingen met bepaalde stoornissen, problemen hebben in dezelfde hersengebieden
Nadere informatieWat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr Ellen Gerrits, logopedist Congres TaalStaal 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep
Wat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr, logopedist Congres 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep Over welke kinderen praten we vandaag? Engels: Specific Language Impairment: Is SLI wel zo
Nadere informatieAanmeldingsformulier Ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie
Aanmeldingsformulier Ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers Datum invullen Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam Voorletters Telefoonnummer E-mailadres
Nadere informatie23 oktober 2013 1. Wat betekent autisme voor jou? Waaraan denk je spontaan? Vroeger hoorde je daar toch niet zoveel over?
Vroeger hoorde je daar toch niet zoveel over? Tegenwoordig heeft iedereen wel een etiketje! Hebben we dat niet allemaal een beetje? Als je niks hebt, is het precies al abnormaal! Mijn kind heeft (net)
Nadere informatieBEHANDELING VAN ADHD: MEDICATIE OF NIET-MEDICAMENTEUS?
BEHANDELING VAN ADHD: MEDICATIE OF NIET-MEDICAMENTEUS? Drs. Carlijn Bergwerff & dr. Marleen Bink nr. Het begint met een idee DEEL 1: WETENSCHAPPELIJKE INZICHTEN Voorstellen ADHD Medicatie Alternatieven
Nadere informatieExecutieve Functies en Werkgeheugen. Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog
Executieve Functies en Werkgeheugen Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog U krijgt antwoord op: 1. Wat is het werkgeheugen? 2. Hoe belangrijk is het werkgeheugen? 3. En wat als het werkgeheugen faalt?
Nadere informatieMRI. fmrt. HELP mijn kind heeft huiswerk! 30-11-2015. Frontaal kwab. In het lichaam kijken zonder het te hoeven openen. Hersenen
HELP mijn kind heeft huiswerk! MRI In het lichaam kijken zonder het te hoeven openen. Hersenen fmrt Frontaal kwab Groei rond het 12e jaar Hersenen bereiden zich voor op snelle groei in puberteit. Use it
Nadere informatieBETER BIJ DE LES INFORMATIE
BETER BIJ DE LES INFORMATIE Training in executieve functies BROCHURE Beter bij de les is bedoeld voor kinderen op de basisschool vanaf 8 jaar en bestaat uit een Werkboek, een Handleiding en Trainingsmateriaal
Nadere informatiePsychiatrie & Psychologie bij 22q11DS
Studiedag Stichting 22Q11 19 november 2017 A.M. Fiksinski a.m.fiksinski@umcutrecht.nl Psycholoog & onderzoeker (PhD kandidaat) Department of Psychiatry, Rudolf Magnus Institute of Neuroscience, University
Nadere informatiePreventie van Verslaving
Preventie van Verslaving Hoe een serious game het trainen van executieve functies bij adolescenten kan ondersteunen Drs. Wouter Boendermaker Universiteit van Amsterdam VGCt Najaarscongres 14-11-2013 Verslaving
Nadere informatieMindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis. Gezonde coping. Mindfulness 14/11/2012. Lijdensdruk. Verschillende meditatietechnieken
Mindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Lijdensdruk Angst en depressie Meer bij volwassenen Dwangmatig denken /
Nadere informatieCognitief functioneren en de bipolaire stoornis
Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis Dr. Nienke Jabben Amsterdam 5 november 2011 Academische werkplaats Bipolaire Stoornissen GGZ ingeest n.jabben@ggzingeest.nl Overzicht Wat is cognitief functioneren?
Nadere informatieAandacht.. graag! Elly Kok Marianne van Etten Expertiseteam Fritz Redlschool/UMCU
Aandacht.. graag! Elly Kok Marianne van Etten Expertiseteam Fritz Redlschool/UMCU VOORSTELLEN DOELEN IN DEZE KORTE TIJD Meer kennis over mogelijke achtergronden en oorzaken van niettaakgericht gedrag
Nadere informatieAanmeldingsformulier ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers
Aanmeldingsformulier ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers NB: Graag digitaal invullen of met BLOKLETTERS NB: vergeet kopie ID-bewijs van kind niet! Datum
Nadere informatieDr. Leo Kannerhuis Brabant
Dr. Leo Kannerhuis Brabant Expertisecentrum voor autisme Informatie voor huisartsen, medisch specialisten, zorgpartners en wijkteams Ieder kind met autisme is anders. Daarom besteden we bij de behandeling
Nadere informatieAdvertentiedag What About Brian
Advertentiedag What About Brian Herken je de verschillende onderdelen van de advertentie? De kopregel staat in de advertentie helemaal boven aan. De slagzin is nergens te herkennen wel is er onderaan een
Nadere informatieBespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland
Bespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland Martje van der Wal m.h.l.van.der.wal@umcg.nl Achtergrond Behandeling van (systolisch) hartfalen verbeterd Medicatie
Nadere informatieOuderen met autisme. 27-09-2012. Autisme: Veroudering:
Ouderen met autisme. Autisme: Andere manier van verwerken van informatie. Levenslange, heterogene, neurobiologische ontwikkelingsstoornis. Autisme verandert gedurende de levensloop. Veroudering ander effect
Nadere informatieTherapeutische waarde van specifieke persoonlijke herinneringen. Prof. dr. Filip Raes KU Leuven
Therapeutische waarde van specifieke persoonlijke herinneringen Prof. dr. Filip Raes KU Leuven Antwerpen Het verhaal, met en zonder woorden 17.03.2017 waarover zal ik het hebben? belang van specifieke
Nadere informatieWillem Bossers - Kennis in Beweging. Bewegen. door het leven heen. Door: Dr. Willem Bossers. @willembossers
20 30 Willem Bossers - Kennis in Beweging 15 40 10 60 5 80 0 100 Bewegen door het leven heen Door: Dr. Willem Bossers @willembossers Bewegen Norm Gezond Bewegen: gericht op het onderhouden van gezondheid
Nadere informatieHersenstichting Nederland. Autismespectrumstoornissen
Hersenstichting Nederland Autismespectrumstoornissen 1 Autismespectrumstoornissen Een autismespectrumstoornis (ASS) is een ontwikkelingsstoornis waarbij de informatieverwerking in de hersenen verstoord
Nadere informatieAanmeldingsformulier ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers
Aanmeldingsformulier ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers Datum invullen Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam Voorletters Telefoonnummer E-mailadres
Nadere informatieAchtergrondinformatie. Hoe is het beloop van vermoeidheid na kanker? Internationale literatuur Prevalentie: uitgezet tegen tijd sinds behandeling
Achtergrondinformatie Ongeveer 99% van alle patiënten ervaart tijdens de behandeling van Drie maanden na de behandeling van heeft 2-4% van de ziektevrije patiënten last van ernstige Hoe is het beloop van
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Dutch summary)
Nederlandse samenvatting (Dutch summary) Educatieve computer spellen (edutainment spellen) zijn veelbelovende methoden om kinderen spelenderwijs specifieke vaardigheden aan te leren. Echter, niet alleen
Nadere informatieGedrag in goede banen leiden: over de rol van executieve functies bij kinderen en pubers
Gedrag in goede banen leiden: over de rol van executieve functies bij kinderen en pubers Samenvatting presentatie Expertisebijeenkomst Executieve Functies Koers-VO; Capelle a/d IJssel; 3 december 2012
Nadere informatie