Levensfase jaar, groep 7-8

Transcriptie

1 Levensfase jaar, groep 7-8 Levensfase jaar, groep 7-8 Ook in de laatste fase van het primair onderwijs, groep 7 en 8, wordt een kind schoolkind genoemd. Doordat de puberteit in deze periode begint zijn er grote ontwikkelingsverschillen waar te nemen tussen jongens en meisjes. Deze periode wordt ook wel prepuberteit genoemd. In het algemeen neemt de behoefte aan zelfstandigheid, privacy, een eigen mening en eigen verantwoordelijkheid sterk toe. De toegenomen zelfstandigheid uit zich vaak in een kritische houding tegenover voorschriften en gedragingen van opvoeders en andere volwassenen. Daarnaast is er een toenemende behoefte aan conformering aan leeftijdgenoten. Normen en gewoonten van de leeftijdsgroep worden hierdoor belangrijker mede door verleidingen via media (Bron et al., 2006). Langzamerhand dienen zich de eerste puberteitservaringen aan, bij meisjes gemiddeld op 10 jarige leeftijd. Het eerste teken van beginnende puberteit bij meisjes is de borstgroei. Daarna volgt groei van schaamhaar en het doormaken van een groeispurt. Bij jongens begint de puberteit meestal wat later, rond de 12 jaar, met de groei van de penis. Daarna volgt het schaamhaar, de groeispurt en stemverandering (Levensfase, 2014). De groeispurt, het vele zitten in dezelfde houding en de grotere instabiliteit tijdens de puberteit kan de ontwikkeling van de rugspieren en de lichaamshouding nadelig beïnvloeden. De lichamelijke veranderingen die pubers bij zichzelf en bij leeftijdsgenoten ontdekken, worden met gemengde gevoelens bekeken. De vanzelfsprekendheid verdwijnt en er ontstaat onzekerheid. Hierdoor gaan ze zichzelf vergelijken met leeftijdsgenoten, maar ook met ideaalbeelden uit de media. Doordat de sociale invloeden in deze periode een sterkere rol gaan spelen, komt de eigen oordeelsvorming vaak onder druk te staan van leeftijdgenoten. Voedingspatronen beginnen zich te wijzigen door toenemende zelfstandigheid en de toename van zakgeld. Bij een deel van kinderen wordt gebitsregulatie toegepast (Delfos, 2011). Naast individuele vriendschappen ontstaan er op deze leeftijd groepjes met jongeren; kinderen van dezelfde sekse. De groepjes kunnen zich duidelijk manifesteren en isoleren van de rest van de klas. Andere kinderen kunnen zich door de druk van een groep buitengesloten voelen en/of gepest worden (Delfos, 2011). Kinderen in deze levensfase staan erg open voor informatie rondom seksualiteit. Het giechelen over dubbelzinnige opmerkingen viert aan het eind van de basisschool hoogtij. Veelal hebben kinderen daarover contact met leeftijdgenoten (Delfos, 2011). Verliefdheid en verkering gaan een grotere rol spelen op deze leeftijd. Sommige kinderen beginnen daarbij al te experimenteren (Rutgers WPF, 2011). Tot 12 jaar drinken weinig kinderen regelmatig alcohol. Het alcoholgebruik onder jonge tieners neemt af. In groep 8 heeft ongeveer één op de tien kinderen al ooit alcohol gedronken. Er is een kleine groep kinderen die in deze periode het roken ontdekt (van Laar et al., 2013). Het feit dat hun leefwereld groter wordt brengt ook risico's met zich mee, ook in het verkeer (Delfos, 2011). Vanaf deze leeftijd nemen ook ongevallen toe die kinderen oplopen bij het doen van sport (Veiligheid, 2013). De volgende thema's komen aan de orde bij de levensfase groep 7-8. Sociaal-emotionele ontwikkeling Voeding Bewegen en sport Persoonlijke verzorging Genotmiddelen Relaties en seksualiteit Fysieke veiligheid Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 1

2 Sociaal-emotionele ontwikkeling Levensfase jaar, groep 7-8 Sociaal-emotionele ontwikkeling Kern Zelf Inhouden Gevoelens Uitleggen en laten zien welke gevoelens zij ervaren Omgaan met gevoelens en begrijpen hoe hun reactie kan afhangen van: of het een fijn of naar gevoel is, eenvoudig of complex en/of hoe sterk het gevoel ervaren wordt Inhouden Kwaliteiten Toelichten hoe zij hun kwaliteiten kunnen inzetten en verbeteren Omgaan met de voor- en nadelen van hun kwaliteiten en begrijpen wat de invloed er van is op hun schoolprestaties en hun toekomst Uitleggen wat de (positieve) invloed van anderen kan zijn Inhouden Zelfbeeld Uitleggen van en omgaan met waarom je ergens bij wilt horen, hoe dit invloed heeft op je zelfbeeld en wat de invloed van de media kan zijn Begrijpen dat je door keuzes leren maken leert te vertrouwen op jezelf Begrijpen dat je je zelfwaardering niet moet ophangen aan de vergelijking met anderen Kunnen omgaan met kritiek Uitleggen en omgaan met negatieve gedachten en realiseren dat deze niet hoeven te kloppen Kern Zelfsturing Inhouden Gevoelens hanteren Begrijpen van en omgaan met (heftige) gevoelens van zichzelf zodanig dat anderen deze kunnen begrijpen Begrijpen van en omgaan met verbaal en non-verbaal geuite gevoelens van anderen Begrijpen van de relatie die er bestaat tussen gebeurtenis, gevoel, gedachte en gedrag Inhouden Impulscontrole Begrijpen van en omgaan met een impuls reactie Begrijpen wat de voor- en de nadelen van een impulsreactie zijn Ontvankelijk zijn om een impuls uit te stellen Uitleggen en laten zien dat je eerst moet nadenken voordat je reageert op een (lastige) situatie Inhouden Doelgericht gedrag Uitleggen en toepassen hoe je je kunt concentreren en dat je niet laat afleiden bij de uitvoering van een spel/taak Begrijpen en omgaan met de invloed van normen en waarden op het gedrag in sociale situaties Uitleggen van en omgaan met tegenslag Begrijpen en toepassen hoe je je eigen gedrag effectief kan afstemmen op anderen om samen een taak te volbrengen Uitleggen en laten zien wat je doet om anderen te helpen en hoe zij jou kunnen helpen Maken van een eenvoudig plan voor de uitvoering van een taak Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 2

3 Sociaal-emotionele ontwikkeling Levensfase jaar, groep 7-8 Kern De ander Inhouden Inlevingsvermogen Begrijpen van en laten zien hoe zij rekening houden met de gevoelens en de mening van anderen Begrijpen van en omgaan met dat een gebeurtenis bepaalde gevoelens kan oproepen bij anderen en dat die gevoelens niet voor iedereen hetzelfde zijn Benoemen van en open staan voor de mening van een ander en kunnen hier een reactie op geven Inhouden Individu en groep Uitleggen van en omgaan met dat mensen verschillen van elkaar Begrijpen van en omgaan met vooroordelen Begrijpen van en omgaan met dat iedereen deel uitmaakt van verschillende groepen en dat de reactie van een persoon anders kan zijn als individu dan als lid van een groep Uitleggen dat mensen in een groep van elkaar afhankelijk zijn en elkaar nodig hebben Inhouden Gedrag inschatten van de ander Uitleggen van en omgaan met de bedoelingen van anderen Begrijpen van en omgaan met lichaamstaal en de invloed er van op communicatie Uitleggen wanneer een situatie met een ander onveilig is, bespreekbaar maken en laten zien wat je daar aan kunt doen Begrijpen dat eigenschappen van een ander invloed kunnen hebben op het gedrag in een bepaalde situatie Kern Relaties Inhouden Omgaan met elkaar Geven van en ontvangen van een compliment Begrijpen van en omgaan met de verschillen tussen meisjes en jongens Begrijpen van en omgaan met dat verschillen tussen mensen en groepen kunnen leiden tot pestgedrag Benoemen hoe en toepassen dat je een relatie kunt aangaan en kunt onderhouden Begrijpen van en omgaan met de regels die thuis, op school en op straat nodig zijn om met elkaar om te gaan Actie ondernemen om hulp te bieden naar aanleiding van een hulpvraag van een ander Inhouden Samenwerken Laten zien hoe je rekening kunt houden met de wensen van een ander als je samenwerkt Luisteren naar en feedback geven aan elkaar Laten zien dat je voor jezelf kunt opkomen als samenwerkt Een taakverdeling maken om samen een opdracht uit te voeren Inhouden Omgaan met sociale druk Begrijpen van en omgaan met regels die in een groep gelden Begrijpen wanneer je wel en wanneer je niet bij een groep hoort en bewust en onbewust dingen doet omdat je bij een groep wilt horen Begrijpen van groepsdruk en laten zien hoe je er mee omgaat door voor jezelf op te komen en aan te geven wat je grenzen zijn Inhouden Conflicten hanteren Begrijpen van en laten zien hoe je conflictsituaties kunt oplossen Begrijpen dat conflictsituaties veroorzaakt kunnen worden doordat mensen verschillend zijn Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 3

4 Sociaal-emotionele ontwikkeling Levensfase jaar, groep 7-8 Kern Kiezen Inhouden Weloverwogen kiezen Herkennen welke informatie van belang is om een keuze te kunnen maken Begrijpen van en omgaan met de stappen in het keuzeproces: benoemen welke keuzes er zijn bedenken van mogelijke oplossingen keuze maken en uitvoeren Begrijpen van en omgaan met wat de invloed van een keuze kan zijn op een ander Begrijpen dat een keuze gevolgen heeft op korte en/of lange termijn zoals je schoolkeuze Inhouden Verantwoordelijkheid nemen Omgaan met moeilijke situaties en begrijpen dat je deze beter onder ogen kunt zien dan ervoor weg te lopen Begrijpen dat de oorzaak van een moeilijke situatie bij jezelf kan liggen zodat je deze niet alleen bij anderen zoekt Begrijpen dat en omgaan met dat je moeilijke situaties beter kunt accepteren en kunt proberen te veranderen Begrijpen van en omgaan met eigenschappen die je kunnen helpen bij het oplossen van moeilijke situaties Begrijpen en laten zien dat je moeilijke situaties niet moet aanpakken met destructief gedrag (zoals overmatig snoepen, drinken, gamen, schoppen, slaan) Begrijpen dat je moeilijke situaties beter onder ogen kunt zien dan ervoor weg te lopen Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 4

5 Voeding Levensfase jaar, groep 7-8 Voeding Kern Voeding en gezondheid Inhouden Voeding en groei Variatie aanbrengen in en tussen de groepen van de 'Schijf van Vijf' Gezonde alternatieven bedenken voor minder gezonde onderdelen van maaltijden of extra's Verschil aangeven tussen voedingsmiddelen en voedingsstoffen Eigen voedingspatroon inschatten, ten aanzien van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid per dag en de richtlijnen van de schijf van vijf Inhouden Functies van voeding Verschillende functies van voedingsstoffen benoemen Benoemen van hoofdtaken per voedingsstof en deze verbinden aan voedingsmiddelen Dagelijks eten verbinden met het biologisch concept van spijsvertering en stofwisseling Inhouden Voeding en lichaamsgewicht Eigen inname van frisdrank, energydrankjes en limonade inschatten Eigen inname van zoete en vette extra's inschatten Inschatting maken van eigen eet- en beweegpatroon Beseffen dat energieopname en -verbruik in evenwicht horen te zijn Kern Voedselkwaliteit Inhouden Eten en duurzaamheid Een voedselproductieketen in stappen onderzoeken Onderscheiden van reguliere en duurzame productiemethodes Inhouden Voedselveiligheid Benoemen van hygiëne-aspecten in de keuken Benoemen van manieren om voedsel te bewaren Inhouden Voedselproductie en bewerking Bewerkte en niet bewerkte producten onderscheiden Een aantal toevoegingen en bestrijdingsmiddelen herkennen en benoemen waarom ze worden gebruikt bij voedselproductie Inhouden Etiketten Bewaarvoorschriften gebruiken Herkomst benoemen vanaf een verpakking Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 5

6 Voeding Levensfase jaar, groep 7-8 Eten kopen bereiden beleven Inhouden Eetgewoonten Eetgewoonten onderzoeken Eigen mening geven over een gezond eetpatroon Inhouden Voedsel kopen Boodschappenlijst maken en inkopen doen Inhouden Vergelijkend warenonderzoek Verse producten met kant- en klaar vergelijken op smaak en prijs Mening geven over de invloed van reclame (op televisie, in folders of in de winkel) op eigen eetgedrag Sociale aspecten van eten Plezier beleven aan samen eten met anderen Trends in voedsel analyseren Bewust zijn van smaakvervlakking als gevolg van veel zoet en hartig eten Herkennen van sociale druk wat betreft samen eten Rekening houden met anderen die een speciaal dieet (moeten) volgen Culturele aspecten van eten Vergelijken van voedingsgewoonten in relatie tot feestelijkheden bij verschillende (sub)culturen Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 6

7 Bewegen en sport Levensfase jaar, groep 7-8 Bewegen en sport Kern Bewegen verbeteren Inhouden Vaardiger bewegen Leren deelnemen aan bewegingsactiviteiten binnen balanceren, klimmen, zwaaien, over de kop gaan, springen, hardlopen, mikken, jongleren, doelspelen, tikspelen, stoeispelen, bewegen op muziek (zie basisdocument bewegingsonderwijs voor het basisonderwijs) en zwemmen Inhouden Veilig bewegen Regels met betrekking tot veiligheid accepteren en je daar aan houden Veiligheidsrisico's realistisch leren inschatten Kern Bewegen regelen Inhouden Regelende taken vervullen Reguleringstaken verdelen en vervullen Inhouden Gerichtheid op jezelf vervullen Blijven proberen, ook als het eens mislukt Kern Bewegen waarderen Inhouden Bewegen beleven Dit verder ontwikkelen voor een zo breed mogelijk scala aan bewegingsuitdagingen Inhouden De inbreng van anderen waarderen Verschillen waarderen in de manier waarop kinderen deelnemen Inhouden Bewegen kiezen Onderscheid maken tussen wat je leuk en minder leuk vindt en waar je goed en minder goed in bent Kern Gezond bewegen Inhouden Trainen Verschillen in fitheid (h)erkennen, waaronder je eigen Inhouden Intensief bewegen Herkennen van inspanningsniveaus van activiteiten en hoe dat voelt (moe, lekker, fris na afloop, et cetera), zowel tijdens als na de activiteit; ook de intensievere inspanningen blijven / beter gaan waarderen Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 7

8 Persoonlijke verzorging Levensfase jaar, groep 7-8 Persoonlijke verzorging Kern Lichaamshygiëne Inhouden Je lichaam leren kennen Benoemen van veranderingen in het lichaam die puberteit met zich meebrengt Bewust worden van het eigen gezonde lichaam Inhouden Je lichaam verzorgen Uitleggen hoe kinderen het lichaam zelfstandig verzorgen, met aandacht voor geslachtsorganen en verzorgen van het lichaam na sportactiviteiten Inhouden Je handen verzorgen Handen op de juiste manier wassen Handen wassen voor het eten, na toiletgebruik, na buiten spelen, na neus snuiten of als ze zichtbaar vies zijn. Nagels schoonhouden en verzorgen Kern Je huid gezond houden Inhouden Je huid verzorgen Benoemen hoe je je huid kunt verzorgen Inhouden Je huid beschermen Uitleggen hoe je je huid kunt beschermen tegen verschillende weersomstandigheden Inhouden Je huid verfraaien Benoemen welke huidverfraaiing mogelijk is en welke (blijvende) effecten dat kan hebben Kern Je gehoor gezond houden Inhouden Gehoor beschermen Maatregelen treffen bij hard geluid Inhouden Het gehoor als zintuig Verband leggen tussen gedrag en gehoorklachten Oorhygiëne toepassen Benoemen van (medische) oplossingen voor gehoorproblemen Benoemen van gevolgen van gehoorschade op diverse aspecten van iemands leven (zoals sociaal, arbeid) Inhouden Soorten geluide Uitleggen van risico's van hard geluid en gebruik van koptelefoons/oortjes Kern Je mond en gebit verzorgen Inhouden Focus op je mond en gebit Uitleggen dat het aantal eetmomenten en het soort eten invloed heeft op de gezondheid van het gebit Benoemen hoe je je gebit beschermt bij sport Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 8

9 Genotmiddelen Levensfase jaar, groep 7-8 Genotmiddelen Kern Alcohol Geen inhouden Kern Roken Geen inhouden Kern Cannabis Geen inhouden Kern Harddrugs Geen inhouden Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 9

10 Relaties en seksualiteit Levensfase jaar, groep 7-8 Relaties en seksualiteit Kern Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Inhouden Lichamelijke ontwikkeling Benoemen de belangrijkste lichamelijke en emotionele veranderingen tijdens de puberteit Uitleggen dat er verschillen kunnen zijn in groeiproces en vorming geslachtskenmerken Beschrijven hoe ze geslachtsdelen hygiënisch kunnen verzorgen o.a. bij menstruatie en zaadlozing Benoemen dat jongens- en meisjesbesnijdenis voorkomt Inhouden Zelfbeeld Benoemen van positieve lichamelijke kenmerken van zichzelf Benoemen dat lichamen uniek en speciaal zijn Respect hebben voor mensen met lichamelijke beperking Benoemen dat ideeën over lichaamsbeelden door de tijd veranderen en per cultuur kunnen verschillen Kern Intieme relaties Inhouden Soorten relaties Benoemen verschillen tussen vriendschappelijke relaties en partnerrelaties Kunnen omschrijven wat recht op vrije partnerkeuze betekent Benoemen kenmerken van gelijkwaardige en respectvolle partnerrelaties en van gelijkwaardige manen vrouwverhoudingen binnen relaties Inhouden Relatievorming Uiting geven aan verschillende gevoelens bij vriendschap en liefde Benoemen dat er in verschillende soorten relaties andere vormen van intimiteit kunnen bestaan Kern Voortplanting, gezinsvorming en anticonceptie Inhouden Voortplanting en gezinsvorming Uitleggen hoe de menstruatiecyclus verloopt Benoemen van het verband tussen menstruatie/zaadlozing en vruchtbaarheid Uitleggen dat als je vruchtbaar bent, je door te vrijen zwanger kunt raken Benoemen dat seksueel contact niet alleen bedoeld is voor voortplanting, maar ook voor plezier/genot Benoemen dat je kinderen krijgen kunt uitstellen en plannen Inhouden Anticonceptie, zwangerschapspreventie Benoemen wat je kunt doen om zwangerschap te voorkomen Globaal benoemen welke anticonceptiemethoden er zijn Kern Seksualiteit Inhouden Seksuele ontwikkeling Benoemen dat de seksuele levensloop per persoon kan verschillen en dat je je eigen tempo mag bepalen Erkennen dat iedereen seksuele gevoelens heeft Benoemen dat er verschil is tussen seks in de realiteit en seks in de media Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 10

11 Relaties en seksualiteit Levensfase jaar, groep 7-8 Inhouden Seksuele gezondheid en welzijn Benoemen het verschil tussen veilige en onveilige seks Benoemen het verschil tussen gewenste en ongewenste, vrijwillige en onvrijwillige seks Benoemen van verschillende vormen en gevolgen van seksuele grensoverschrijding Benoemen van manieren om onveilige of ongewenste seks te voorkomen Benoemen dat er hulpmogelijkheden zijn bij onveilige of ongewenste seks Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 11

12 Fysieke veiligheid Levensfase jaar, groep 7-8 Fysieke veiligheid Inhouden Risico's inschatten Risicovolle situaties en gedragingen herkennen (ook bij zichzelf) in het verkeer, tijdens het spelen en zwemmen Herkennen van situaties waarin groepsdruk een rol speelt t.a.v. veilig gedrag Inhouden Preventie Begrijpen van symbolen op etiketten van schoonmaakmiddelen, verf, chemische stoffen en dergelijke Gedragsalternatieven in potentieel gevaarlijke situaties aangeven en bespreken met anderen Anderen wijzen op mogelijke risico's Inhouden EHBO / Behandeling Herkennen verwondingen Hulp verlenen bij eenvoudige ongevallen Anderen kunnen vertellen wat ze moeten doen (bijvoorbeeld koelen bij een kneuzing) Weten waar hulpmiddelen te vinden zijn Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 12