Monitor Huiselijk Geweld 2007

Transcriptie

1 Monitor Huiselijk Geweld 2007 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

2

3 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht Monitor 2007 Oktober 2007

4 Colofon uitgave Afdeling Bestuursinformatie Sector Bestuurszaken Gemeente Utrecht Postbus CE Utrecht in opdracht van Afdeling Welzijnszaken, Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling, Gemeente Utrecht Politie Regio Utrecht Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld stad en regio Utrecht internet rapportage Geisje Hoetjes Bas Mauriks Ingrid van Lieshout informatie Geisje Hoetjes (030) foto omslag Sietse Brouwer drukwerk PrintPartners Ipskamp, Enschede bronvermelding Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan met de bronvermelding: Bestuursinformatie, gemeente Utrecht Oktober 2007

5 Gemeente Utrecht Samenvatting In 2006 zien we een daling van het aantal incidenten huiselijk geweld dat de politie in Utrecht heeft geregistreerd. Het is echter niet aannemelijk dat dit een vertaling is van een afname van huiselijk geweld in Utrecht. Wanneer we de gegevens van hulpverleningsinstanties bekijken dan zien we daar in veel gevallen een toename van het aantal contacten en het aantal opnames. Ook het relatief hoge percentage daders dat vrijwillig therapie volgt bij een instantie als De Waag wijst erop dat daders en slachtoffers ook veel buiten de politie om oplossen. Ongeveer Utrechters geven aan ooit in hun leven slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld. In 2006 hebben we het over zo n slachtoffers. Voor circa 385 Utrechters geldt dat zij in het afgelopen jaar dagelijks te maken hebben gehad met huiselijk geweld. Het aantal incidenten dat de politie in de stad Utrecht in beeld heeft, is in 2006 met 21% afgenomen. Ook in de regio daalt het aantal door de politie geregistreerde incidenten (-22%). Het percentage incidenten waarbij ook aangifte wordt gedaan in de stad blijft wel gelijk (30%). Het aandeel zaken dat de politie bij het Openbaar Ministerie voordraagt, is gestegen van 33% in 2005 naar 38% in Het aandeel zaken dat uiteindelijk ook bij het Openbaar Ministerie voorkomt, is nauwelijks toegenomen (van 28% in 2005 naar 29% in 2006). Relatief worden meer zaken geseponeerd. Bij de politie zijn vooral verdachten van lichamelijk huiselijk geweld in beeld. Voor een groot deel gaat het hierbij om in Utrecht woonachtige mannen tussen de 25 en 44 jaar. Meer dan de helft van deze verdachten is van niet-nederlandse herkomst. Bij De Waag in Utrecht zijn relatief veel daders die vrijwillig therapie volgen (36% versus 24% landelijk). Eveneens 36% van de cliënten in 2006 volgt de therapie vanuit een strafrechtelijke maatregel. Het gaat bij De Waag Utrecht om 52 cliënten. Het aantal contacten van het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld en het aantal opnames bij de Vrouwenopvang Utrecht en Stichting Weerdsingel zijn in 2006 toegenomen. 1% van alle Utrechters is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van huiselijk geweld Uit de Gezondheidspeiling van de GG&GD blijkt dat 7% van alle Utrechters boven de 16 jaar in zijn leven ooit slachtoffer is geweest van huiselijk geweld ( Utrechters). Bijna een vijfde van deze slachtoffers (18%) is nog in het afgelopen jaar slachtoffer geweest. Dit staat gelijk aan ongeveer 1% van alle Utrechters (2.750 Utrechters). Van deze slachtoffers geeft 14% aan dagelijks met huiselijk geweld te maken te hebben (omgerekend komt dit neer op 385 Utrechters). Voor ruim driekwart (77%) ging het naar eigen zeggen om één of enkele malen. Bijna de helft (48%) van de slachtoffers is tussen de 16 en 29 jaar oud. Bijna tweederde (62%) van de slachtoffers in het afgelopen jaar was 3

6 van Nederlandse herkomst. Er zijn iets meer Utrechtse slachtoffers van Marokkaanse afkomst (5%) dan van Turkse afkomst (2%). De meest genoemde vormen van huiselijk geweld door de slachtoffers in het laatste jaar zijn psychisch/emotioneel geweld (74%) en lichamelijk geweld (41%). Ongewenst seksueel gedrag (12%) en seksueel geweld (3%) komen minder vaak voor. Slachtoffers hebben vaak met meerdere vormen van huiselijk geweld te maken. Minder incidenten huiselijk geweld geregistreerd door politie, percentage aangiften blijft gelijk In 2006 heeft de politie 21% minder incidenten huiselijk geweld geregistreerd dan in 2005 (1.284 in 2006 versus in 2005). Het aandeel aangiften op het totaal aantal incidenten blijft met 30% gelijk. Door de extra aandacht voor huiselijk geweld was de verwachting dat het aantal geregistreerde incidenten bij de politie zou stijgen. Dit is niet het geval. In Noordwest en Overvecht zijn relatief de meeste incidenten huiselijk geweld geregistreerd door de politie (respectievelijk 9,1 en 13,5 incidenten per inwoners, tegenover 4,6 stedelijk gemiddeld). Bij de incidenten die de politie ter kennis komen gaat het in de meeste gevallen om lichamelijk huiselijk geweld (43%). Daarna volgen psychisch geweld (23%) en bedreiging (10%). Stalking (3%) en seksueel geweld (2%) komen relatief minder voor. In vergelijking met 2005 is het aandeel lichamelijk geweld toegenomen (2005: 36% versus 2006: 43%). Ook in de regio registreert de politie minder incidenten, aandeel aangiften in de regio stijgt licht Net als in de stad Utrecht, zien we ook in de regio dat het aantal door de politie geregistreerde incidenten huiselijk geweld afneemt, in dit geval met 22% (regio exclusief stad Utrecht: van incidenten in 2005 naar 939 in 2006). In de regio is wel sprake van een lichte toename van het aandeel aangiften op het totaal aantal incidenten. Was dit in 2005 nog 36%, in 2006 werd in 40% van de incidenten huiselijk geweld ook aangifte gedaan. Toename door politie voorgedragen zaken, aandeel dossiers bij het OM stijgt minder hard Een kwart van alle door de politie geregistreerde incidenten komt uiteindelijk met een verdachte bij het OM terecht. De afgelopen jaren is het percentage zaken dat de politie heeft voorgedragen bij het OM gestegen. Hoewel in zijn totaliteit minder incidenten zijn geregistreerd, is het aandeel zaken met een verdachte wel toegenomen. Het percentage zaken dat ook daadwerkelijk bij het OM voorkomt, groeit echter minder hard. Relatief worden waarschijnlijk meer zaken geseponeerd. Om na te gaan waar dit aan ligt, is verder kwalitatief onderzoek nodig. Bij het OM zijn geen harde cijfers bekend over het aantal zaken huiselijk geweld en de afhandeling hiervan, omdat de registratie nog onvoldoende systematisch plaatsvindt. Vooral allochtone verdachten en verdachten van lichamelijk huiselijk geweld in beeld bij politie Bij de politie zijn vooral verdachten van lichamelijk huiselijk geweld in beeld. Driekwart van deze verdachten is woonachtig in Utrecht (geweest). Voor het overgrote deel gaat het om mannen tussen de 25 en 44 jaar. Meer dan de helft van de verdachten van huiselijk geweld die bij de politie in beeld zijn, is van niet-nederlandse herkomst. Dit is opmerkelijk aangezien uit het GG&GD onderzoek blijkt dat het aandeel slachtoffers van niet-nederlandse herkomst relatief laag is. Hierbij 4 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

7 Gemeente Utrecht moeten we opmerken dat bij de politie niet alle incidenten huiselijk geweld in beeld zijn en in het GG&GD onderzoek kan sprake zijn van onderrapportage. Relatief veel vrijwillige therapie bij De Waag in Utrecht De Waag in Utrecht heeft in cliënten die een therapie hebben afgerond. Het gaat hierbij om 140 daders en in 3 gevallen om een slachtoffer. De Waag is een instelling voor ambulante forensische psychiatrie waar onder andere hulpverlening aan daders (en de betrokken slachtoffers) van huiselijk geweld plaatsvindt. Bij De Waag in Utrecht volgen in vergelijking met landelijke cijfers relatief veel daders vrijwillig therapie (36% versus 24% landelijk bij De Waag). Ook is het aandeel cliënten bij De Waag Utrecht dat met wederzijdse instemming de therapie afrondt hoger dan landelijk (64% versus 50% landelijk). Toch stopte in 2006 nog bijna een derde van de cliënten in Utrecht zelf voortijdig zijn therapie. Bij de strafrechtelijk ingestroomde daders in Utrecht (36%) is dit ongeveer een vijfde. Bij 62% van de strafrechtelijk ingestroomde daders zijn na therapie de aanmeldklachten verminderd. De daders bij De Waag Utrecht in 2006 zijn veelal plegers van lichamelijk huiselijk geweld (66%), waarvan de partner meestal slachtoffer was (68%). Meer contacten en opnames bij hulpverlening en opvang Er is in 2006 een toename van het aantal contactzoekers met het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) van 27%. De contacten met het ASHG hebben grotendeels het karakter van een voorlichtings- en adviesgesprek (55%), en in 33% van de gevallen een hulpverleningskarakter. Het grootste deel van het besproken huiselijk geweld bij het ASHG vormt lichamelijk geweld (55%) en psychisch geweld (25%). In 7% van de gevallen gaat het om bedreiging. De Vrouwenopvang Utrecht (VOU) heeft in % méér aanmeldingen dan in Ook Stichting Weerdsingel heeft in 2006 meer nieuwe opnames gerealiseerd dan in Het aantal opgenomen vrouwen bij Meisjesstad is gelijk gebleven. In de toekomst: meer en verfijndere registraties nodig Als we de verschillende registraties die we in deze monitor hebben gebruikt naast elkaar zetten, blijkt dat maar een deel van alle incidenten bij de politie bekend zijn. Wel lijkt de politie een behoorlijk deel van alle daders in beeld te hebben. Hiermee hebben we een idee van het bereik van de aanpak. Om in de toekomst de aanpak van huiselijk geweld completer te kunnen monitoren is het van belang de huidige registraties bij het Openbaar Ministerie (OM) te verbeteren. Ook zal overwogen moeten worden of andere gegevens van bijvoorbeeld het Algemeen Maatschappelijk Werk een toegevoegde waarde hebben. Hiernaast moet bij specifieke situaties, zoals de invoering van het huisverbod of het voorkomen van eerwraak, nagedacht worden over de mogelijkheden tot monitoring. 5

8

9 Gemeente Utrecht Inhoudsopgave Samenvatting 3 Inleiding 9 1 De Utrechter en huiselijk geweld 11 2 De politie: registratie van huiselijk geweld 17 3 Daders in beeld 25 4 De hulpverlening: informatie en zorg rond huiselijk geweld 34 5 Hoe nu verder? Discussie in relatie tot beleid 43 Bijlagen 46 7

10

11 Gemeente Utrecht Inleiding Voor u ligt de tweede Utrechtse monitor huiselijk geweld. De Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling, de Politie Utrecht en het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) werken samen in de aanpak van huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht. Bij de monitor huiselijk geweld zijn dit jaar ook de Vrouwenopvang Utrecht, het Openbaar Ministerie (het Veiligheidshuis) en de Gemeentelijke Geneeskundige en Gezondheidsdienst (GG&GD) betrokken. De afdeling Bestuursinformatie van de gemeente Utrecht bracht alle relevante gegevens van deze partijen bijeen om het voorkomen van huiselijk geweld en de aanpak opnieuw in beeld te brengen. Het kabinet is op dit moment bezig met een nieuwe wet waarmee plegers van huiselijk geweld een huisverbod opgelegd kunnen krijgen. Met deze wet in zicht besteden we in deze monitor extra aandacht aan de (achtergronden van) plegers van huiselijk geweld. Huiselijk geweld kan op verschillende manieren 'gemeten' worden. In deze monitor beschrijven we hoe vaak huiselijk geweld voorkomt: a) naar eigen zeggen door de Utrechters zelf, b) in de politie registraties en c) bij contacten met hulpverlening. Niet alle slachtoffers zullen hun ervaringen melden bij de politie en niet alle aangiftes bij de politie zullen gepaard gaan met officiële hulpverlening. Ook kan men bij de hulpverlening terecht zonder aangifte te hebben gedaan enzovoort. Om het beeld zo volledig mogelijk te maken werken we in deze monitor met verschillende bronnen. In de Gezondheidspeiling van de GG&GD geven de Utrechters zelf aan of zij al dan niet slachtoffer zijn geweest van huiselijk geweld. Voorts bekijken we in de politieregistraties welke incidenten van huiselijk geweld bekend zijn bij de politie, waar deze hebben plaatsgevonden en om hoeveel en welke verdachten het hierbij gaat. Voor hulpverlening aan de daders raadplegen we gegevens van De Waag en voor hulpverlening aan de slachtoffers maken we gebruik van de gegevens van het ASHG, de Vrouwen Opvang Utrecht (VOU), de Stichting Weerdsingel en Meisjesstad. In deze tweede editie van de monitor huiselijk geweld geven we dus aanvullingen op de cijfers van vorig jaar van het ASHG en de politie en brengen we nieuwe gegevens in beeld zoals de Gezondheidspeiling van de GG&GD en registraties over de verdachten cq. daders van de politie en De Waag. Voor zover mogelijk gaan we in op huiselijk geweld zowel in de stad Utrecht als in de regio. Wanneer we in deze monitor spreken van de regio Utrecht betreft het het werkgebied van het ASHG in Utrecht waarvan de stad Utrecht centrumgemeente is in het kader van de aanpak huiselijk geweld. Leeswijzer De monitor bestaat uit vier delen. In het eerste hoofdstuk beschrijven we de uitkomsten van de Gezondheidsenquête van de GG&GD. Hierin is te vinden hoeveel mensen in Utrecht dagelijks, jaarlijks of ooit te maken hebben (gehad) met huiselijk geweld. Wie zijn de slachtoffers van huiselijk geweld en wie zijn de daders? In hoofdstuk twee geven we aan de hand van de nieuwste cijfers een beeld van het huiselijk geweld dat bekend is bij de politie. Hoeveel huiselijk geweld wordt er door de politie geregistreerd en hoe vaak wordt er aangifte gedaan? Hoeveel verdachten heeft de politie in beeld? In hoofdstuk drie gaan we verder in op de achtergrond van de plegers van huiselijk geweld. Met behulp van gegevens van de politie en gemeente geven we een beeld van de verdachten van huise- 9

12 lijk geweld. Wie zijn dit, van welke vormen van huiselijk geweld worden zij verdacht? Daarnaast geven we aan hoeveel daders in het afgelopen jaar in therapie zijn geweest bij De Waag. In het laatste hoofdstuk gaan we in op de hulp voor de slachtoffers. Net als in de vorige monitor geven we aan hoeveel slachtoffers hulp hebben gehad via het ASHG, de Vrouwenopvang Utrecht, Stichting Weerdsingel en slachtofferhulp. 10 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

13 Gemeente Utrecht 1 De Utrechter en huiselijk geweld Volgens de Gezondheidspeiling van de GG&GD zijn Utrechters van 16 jaar en ouder (7%) ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld. Bijna een vijfde van alle slachtoffers kwam minder dan één jaar geleden nog in aanraking met huiselijk geweld. Dit komt overeen met 1% van alle Utrechters. De slachtoffers die in het afgelopen jaar met huiselijk geweld te maken hebben gehad zijn voor 62% van Nederlandse afkomst en zijn iets vaker van Marokkaanse afkomst (5%) dan van Turkse afkomst (2%). Bij de slachtoffers in het afgelopen jaar gaat het in drie van de vier gevallen (74%) om psychisch/emotioneel geweld. In 41% van de gevallen gaat het (ook) om lichamelijk geweld. Het percentage slachtoffers van huiselijk geweld in Utrecht (1%) is lager dan in Rotterdam (4%) en vergelijkbaar met de stad Groningen (1%). In dit eerste hoofdstuk kijken we naar wat de inwoners van Utrecht zelf aangeven als het gaat om huiselijk geweld. Hoe vaak hebben zij hier naar eigen zeggen mee te maken (gehad)? En wie zijn de slachtoffers en de daders? Deze gegevens zijn afkomstig uit de Gezondheidspeiling 2006 van de GG&GD. Bij de interpretatie van deze gegevens moeten we er rekening mee houden dat het gaat om enquêtegegevens over een privacy gevoelig onderwerp. In dit soort gevallen kan sprake zijn van onderrapportage door sociaal wenselijke beantwoording van de vragen of een selectieve respons. 1.1 Slachtofferschap van huiselijk geweld in het afgelopen jaar In deze paragraaf beschrijven we hoeveel Utrechters slachtoffer zijn (geweest) van huiselijk geweld. Waar hebben we het over als we spreken van huiselijk geweld in Utrecht en wie zijn deze slachtoffers? Het gaat hier als het ware om de doelgroep voor de aanpak van huiselijk geweld. 7% van alle Utrechters is ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld, 1% nog in het afgelopen jaar In Utrecht is volgens de Gezondheidspeiling 2006 van de GG&GD 7% van de inwoners van 16 jaar en ouder ooit in zijn leven slachtoffer geweest van huiselijk geweld en 1% zelfs in het afgelopen jaar (2006). Omgerekend naar absolute aantallen gaat het om zo n Utrechters van 16 jaar en ouder die ooit slachtoffer zijn geweest van huiselijk geweld en zo'n personen die in het afgelopen jaar met huiselijk geweld te maken hebben gehad (18% van alle slachtoffers). Voor veruit de meeste slachtoffers (65%) is het meer dan vijf jaar geleden dat zij voor het laatst met huiselijk geweld geconfronteerd werden (zie tabel 1.1). 11

14 Tabel 1.1: Tijdsbestek waarin Utrechters voor het laatst slachtoffer waren van huiselijk geweld % slachtoffers van huiselijk geweld Afgelopen jaar 18% 1 tot en met 5 jaar geleden 17% Meer dan 5 jaar geleden 65% Totaal 100% Bron: GG&GD, % van de slachtoffers in het afgelopen jaar heeft dagelijks te maken met huiselijk geweld Gevraagd naar het aantal keer dat men in het afgelopen jaar slachtoffer is geweest van huiselijk geweld, geeft ruim driekwart van de slachtoffers aan dat dit één of enkele malen het geval is geweest (tabel 1.2). Hoewel de percentages Utrechters die maandelijks of wekelijks het slachtoffer zijn (geweest) van huiselijk geweld procentueel laag is, is het percentage slachtoffers dat dagelijks te maken heeft (gehad) met huiselijk geweld weer relatief hoog (14%). Tabel 1.2: Frequentie slachtofferschap bij slachtoffers huiselijk geweld in het afgelopen jaar Frequentie Absoluut % slachtoffers in afgelopen jaar Eén maal % Een aantal malen % Maandelijks 193 7% Wekelijks 55 2% Dagelijks % Totaal % Bron: GG&GD, Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

15 Gemeente Utrecht Meer jongeren (16-29 jaar) dan ouderen (65+) slachtoffer van huiselijk geweld in 2006 In 2006 zijn meer jongeren (16-29 jaar) dan ouderen (65+) slachtoffer geworden van huiselijk geweld. Dit sluit aan bij het beeld dat in Utrecht jongeren in zijn algemeenheid vaker slachtoffer zijn van huiselijk geweld dan ouderen (Gezondheidspeiling GG&GD, 2006). Hoe vaak huiselijk geweld voorkomt bij Utrechters onder de 16 jaar (kindermishandeling) kunnen we op basis van dit onderzoek niet zeggen, omdat alleen jongeren vanaf 16 jaar worden meegenomen in de steekproef. Voor de achterliggende cijfers van het GG&GD onderzoek verwijzen we naar de bijlage. Figuur 1 Leeftijd slachtoffers huiselijk geweld in Utrecht in het afgelopen jaar 65 jaar en ouder jaar 5% 2% jaar 19% jaar 48% jaar 26% Bron: GG&GD Utrecht,

16 Meeste slachtoffers van huiselijk geweld in 2006 van autochtone herkomst 62% van de Utrechters die in het afgelopen jaar slachtoffer zijn geweest van huiselijk geweld, zijn autochtone Utrechters. Het aandeel Utrechters met een autochtone afkomst onder slachtoffers van huiselijk geweld is groter dan het aandeel van Turkse, Marokkaanse of overige afkomst (zie figuur 2, voor achterliggende cijfers zie bijlage). Bij 'overig' gaat het voor het grootste deel om westerse allochtonen (oa. Europeanen en Amerikanen). Figuur 2 Herkomst slachtoffers huiselijk geweld in het afgelopen jaar in Utrecht Overig 31% Turks 2% Marokkaans 5% Nederlands 62% Bron: GG&GD Utrecht, 2006 Vanwege het lage absolute aantal slachtoffers in het onderzoek voor het laatste jaar zijn er geen betrouwbare verschillen tussen de wijken aan te geven. Uit de GG&GD meting blijken ook geen verschillen in opleidingsniveau tussen slachtoffers en nietslachtoffers van huiselijk geweld in het afgelopen jaar. Dit is opmerkelijk omdat een lage sociaal economische status, welke veelal samenhangt met een laag opleidingsniveau, een van de risicofactoren is om te maken te krijgen met huiselijk geweld (Transact, 2006). 1.2 Vormen van huiselijk geweld In het GG&GD onderzoek worden vier vormen van huiselijk geweld onderscheiden: psychisch/emotioneel geweld, lichamelijk geweld, ongewenst seksuele toenadering en seksueel misbruik. In deze paragraaf beschrijven we met welke vormen van huiselijk geweld de slachtoffers te maken hebben gehad. 14 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

17 Gemeente Utrecht Psychisch/emotioneel geweld meest voorkomende vorm van huiselijk geweld Drie van de vier slachtoffers van huiselijk geweld geeft aan te maken te hebben (gehad) met psychisch/emotioneel geweld (74%). Hiermee is dit de meest voorkomende vorm van huiselijk geweld in Utrecht. Naast psychisch/emotioneel geweld geeft een groot deel van de slachtoffers aan (ook) te maken te hebben (gehad) met lichamelijk huiselijk geweld. In het afgelopen jaar was dit het geval bij 41% van de slachtoffers. Ongewenste seksuele toenadering (12%) en seksueel misbruik (3%) komen minder vaak voor. Tabel 1.3: Verdeling naar soort geweld bij slachtoffers van huiselijk geweld in het afgelopen jaar Soort geweld % van slachtoffers afgelopen jaar Psychisch/emotioneel geweld 74% Lichamelijk geweld 41% Ongewenste seksuele toenadering 12% Seksueel misbruik 3% Bron: GG&GD, Vergelijking met landelijke cijfers Om de Utrechtse cijfers in een breder perspectief te plaatsen, bekijken we in deze paragraaf uitkomsten uit andere bevolkingsonderzoeken naar huiselijk geweld. Hierbij moet opgemerkt worden dat er slechts enkele onderzoeken zijn met precies dezelfde opzet en vraagstelling als de Gezondheidspeiling in Utrecht. We kunnen daarom alleen een goede vergelijking maken met Rotterdam, Groningen en Friesland. De komende jaren zullen ook andere GG&GD's op dezelfde wijze slachtofferschap van huiselijk geweld onderzoeken. In de toekomst is het hierdoor mogelijk Utrecht met meer steden en regio's te vergelijken. Percentage slachtofferschap huiselijk geweld in Utrecht vergelijkbaar met Groningen Voor wat betreft slachtofferschap van huiselijk geweld in het afgelopen jaar is Utrecht beter te vergelijken met Groningen dan met Rotterdam. In vergelijking met de uitkomsten van de Gezondheidsenquête van de GGD Rotterdam, is het percentage slachtoffers van huiselijk geweld in het afgelopen jaar in Utrecht laag (4% in Rotterdam versus 1% in Utrecht). Hoewel het in beide gevallen een grote stad betreft, is het grote verschil in bevolkingssamenstelling (en dan met name verschil in opleidingsniveau), waarschijnlijk een grote verklarende factor voor dit verschil. Bekijken we de uitkomsten van de twee andere GGD onderzoeken in Groningen en Friesland, dan zien we dat het percentage slachtoffers in het afgelopen jaar hier wel vergelijkbaar zijn met het slachtofferschap in Utrecht. Het aandeel inwoners dat ooit slachtoffer is geweest van huiselijk geweld in Utrecht is laag in vergelijking met de andere onderzoeken. 15

18 Tabel 1.4: Slachtofferschap huiselijk geweld Utrecht, Rotterdam, Groningen en Friesland Slachtofferschap Stad Utrecht 2006 Stad Rotterdam 2005 Stad Groningen 2006 Friesland 2006 Ooit slachtoffer 7% - 10% 8% Afgelopen jaar slachtoffer 1% 4% 1% 1% Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond, GGD Groningen, GG&GD Utrecht, GGD Frylan Uit landelijk onderzoek (Wittebrood en Veldheer, 2005) blijkt dat gemiddeld 12% van de volwassen Nederlanders ooit te maken heeft gehad met huiselijk geweld. In Utrecht geeft gemiddeld 7% van de inwoners aan ooit in zijn leven slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld. 16 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

19 Gemeente Utrecht 2 De politie: registratie van huiselijk geweld In de stad Utrecht werden in incidenten huiselijk geweld geregistreerd door de politie. Dit zijn 338 incidenten minder dan in 2005, toen het er waren. In Overvecht (14 ) en Noordwest (9 ) werden relatief de meeste incidenten huiselijk geweld geregistreerd. In 2006 betreffen de politieregistraties van huiselijk geweld meestal lichamelijk geweld (43%), psychisch geweld (23%) en bedreiging (10%). Deze verdeling komt overeen met de verdeling in de landelijke politieregistraties naar soorten huiselijk geweld. Zowel in 2005 als in 2006 wordt bij 30% van de geregistreerde incidenten in de stad Utrecht ook een aangifte opgenomen. Landelijke gemiddeld is het aantal aangiftes bij geregistreerde incidenten 39%. In 2006 is bij een kwart van het aantal geregistreerde incidenten een verdachte aangehouden (2005: 26%). In de stad Utrecht is in 2006 sprake van recidive bij 11,8% van de daders van huiselijk geweld. Deze verdachten komen in een kalenderjaar meerdere keren voor in een dossier dat huiselijk geweld betreft en dat de politie naar het Openbaar Ministerie heeft gestuurd. Een vergelijking met de andere drie grote steden laat zien dat de politieregistraties wat betreft huiselijk geweld in Utrecht vergelijkbaar zijn met Den Haag. Wel ligt in Den Haag het percentage aangiften hoger (45%) dan in Utrecht (30%). In de andere steden is het aandeel aangiften op het totaal aantal incidenten vergelijkbaar met dat in Utrecht. In 2006 ligt het promillage incidenten huiselijk geweld voor de regio Utrecht zonder de stad (2 ) gemiddeld lager dan voor de stad Utrecht (5 ). Dit was ook in 2005 het geval. In veel omringende regiogemeentes lijkt, net als vorig jaar, de bereidheid om aangifte te doen bij huiselijk geweldincidenten groter te zijn dan in de gemeente Utrecht. In de stad Utrecht wordt bij 30% van de geregistreerde incidenten aangifte gedaan, terwijl dit in de regio (zonder stad) gemiddeld in 40% van de geregistreerde incidenten gebeurt. 2.1 Politieregistratie in de stad Utrecht Sinds 2004 registreert de politie apart huiselijk geweld. De politie registreert in eerste instantie incidenten, denk in dit geval aan bijvoorbeeld bedreiging, geweld zonder wapen met letsel, aanranding, als het gaat om incidenten in huiselijke kring wordt hierbij apart vermeld dat het huiselijk geweld betreft. Komt een incident de politie ter kennis via de meldkamer dan spreken we van een melding. Vervolgens kan van een incident ook aangifte worden gedaan, dit kan alleen het slachtof- 17

20 fer doen. Na aangifte wordt een verdachte vervolgd. Bij huiselijk geweld is het daarnaast mogelijk dat de politie zelf, als zij hier voldoende aanleiding toe ziet, zonder aangifte een verdachte vervolgt. We spreken dan van ambtshalve vervolgingen. Huiselijk geweld in Utrecht daalt van 6 naar 5 incidenten per inwoners. In Utrecht werden in incidenten huiselijk geweld geregistreerd door de politie. Dit zijn 338 incidenten minder dan in 2005, toen het er waren. Het huiselijk geweld in Utrecht is daarmee gedaald van 6 naar 5 incidenten per inwoners. Ten opzichte van 2004 is het aantal incidenten huiselijk geweld in 2006 zelfs met 29% gedaald. Voor de gehele stad Utrecht geldt, dat in de periode van 2004 tot en met 2006 het gemiddeld aantal incidenten per inwoners gedaald is van 7 naar 5. Overvecht en Noordwest nog steeds hoogste aantallen geregistreerde incidenten huiselijk geweld Evenals in de twee voorgaande jaren zijn in Overvecht en Noordwest zowel absoluut als relatief de meeste incidenten huiselijk geweld geregistreerd. In Overvecht vinden in 2006 bijna 14 incidenten per inwoners plaats en in Noordwest ruim 9 incidenten per inwoners (zie tabel 2.1 en bijlage 4). Opvallend is dat in beide wijken het aandeel aangiften op het totaal incidenten laag is. Desondanks 'scoren' deze wijken ook wat aangiften betreft relatief hoog (zie bijlage 4). Wat betreft huiselijk geweldincidenten zijn de wijken Oost en Vleuten De Meern in 2006 relatief de rustigste wijken in Utrecht. Tabel 2.1: Aantal incidenten huiselijk geweld per wijk (absoluut: en relatief ) en aandeel aangiften Wijk % aangiften van incidenten 2006 West ,2 2,4 47% Noordwest ,6 9,1 26% Overvecht ,8 13,5 21% Noordoost ,6 2,0 31% Oost ,5 1,0 33% Binnenstad ,9 3,4 40% Zuid ,3 2,3 56% Zuidwest ,8 3,3 46% Leidsche Rijn ,0 3,2 49% Vleuten de Meern ,5 1,9 25% Utrecht totaal ,9 4,6 30% Bron: BPS Politie Regio Utrecht, bewerking BI, 2006 Tabel 2.2 laat zien dat op buurtniveau in De Driehoek en de Tigris- Bostondreef de hoogste promillages incidenten huiselijk geweld zijn geregistreerd. Ook de andere gebieden met een hoog promillage zijn allemaal buurten in Noordwest en Overvecht. Naast deze buurten staan ook Hoog Catharijne en Rijnenburg hoog op de lijst, de hoge score in deze gebieden wordt echter meer beïnvloed door het relatief lage inwoneraantal in die gebieden, dan door een relatief hoog aantal incidenten (incidenten huiselijk geweld vinden niet altijd plaats in de woning van de dader of het slachtoffer, relationeel geweld in de stad kan ook bestempeld worden als huiselijk geweld). Er zijn ook een groot aantal buurten in Utrecht die een score van 0 hebben. 18 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

21 Gemeente Utrecht Voor een gedetailleerd overzicht van alle Utrechtse incidentcijfers over de periode op wijk-, subwijk- en buurtniveau verwijzen we naar bijlage 5. Tabel 2.2: Overzicht van 10 buurten met hoogst promillage huiselijk geweldincidenten (2006) Buurt 2006 Hoog Catharijne, CS, Leidseveer 25 ** De Driehoek 20 Tigris- Bostondreef e.o. 20 Neckardreef e.o. 17 Zambesidreef e.o. 15 Schaakbuurt e.o. 15 Staatsliedenbuurt e.o. 15 De Muinck Keizerlaan e.o. 13 Rijnenburg, v.m. De Meern 13 ** Ondiep 13 Bron: BPS Politie Regio Utrecht, bewerking BI 2006 ** Bij dit cijfer moet rekening gehouden worden met een vertekening doordat er in deze buurt zeer weinig mensen wonen. Huiselijk geweld naar soort stedelijk en landelijk ook in 2006 gelijk verdeeld Bij registratie onderscheidt de politie vijf verschillende vormen van huiselijk geweld. Naast bedreiging en stalking (belaging) wordt lichamelijk, psychisch en seksueel huiselijk geweld apart geregistreerd. Psychisch geweld wordt omschreven als een strafbaar feit, gerelateerd aan huiselijk geweld, dat gepleegd wordt om het slachtoffer op een andere wijze dan lichamelijk onder druk te zetten, dan wel te pesten c.q. te treiteren. Hierbij kan gedacht worden aan het vernielen van eigendommen, aan het inbreken in een woning, aan het meenemen van zaken en aan het mishandelen van huisdieren. De meest geregistreerde vormen van huiselijk geweld bij de politie betreffen lichamelijk geweld (43%), gevolgd door psychisch geweld (23%) en bedreiging (10%). De procentuele verdeling van de verschillende soorten huiselijk geweld komt voor Utrecht in 2006 grotendeels overeen met de verdeling in 2005 (zie tabel 2.3). Wel is er sprake van een toename van het aantal incidenten waarbij sprake is van lichamelijk geweld ten koste van alle andere soorten huiselijk geweld. Landelijk komt de verdeling van de verschillende vormen van huiselijk geweld in 2006 sterk overeen met de verdeling in Net als in Utrecht gaat het landelijk met name om lichamelijk geweld (40%), gevolgd door psychisch geweld (25%). 19

22 Tabel 2.3: Frequentie van soorten huiselijk geweld (2006) Utrecht en landelijk en aandeel aangiften naar soort geweld Percentages incidenten Utrecht Aandeel aangiften van incidenten Utrecht Percentages incidenten landelijk Soort Bedreiging 183 (11%) 130 (10%) 64% 14% Belaging (stalking) 61 (4%) 33 (3%) 21% 4% Lichamelijk geweld 586 (36%) 558 (43%) 48% 40% Psychisch geweld 407 (25%) 298 (23%) 0% 25% Sexueel geweld 41 (3%) 27 (2%) 48% 4% Overig * 344 (21%) 238 (19%) 6% 13% Totaal (100%) (100%) 30% 100% Bron: BPS & Gids Politie Regio Utrecht, bewerking BI; Bekegroep, 2006 * Hieronder wordt o.a. begrepen: verdachte situatie, aandachtsvestiging en hulpverlening burger Bij een kwart van de geregistreerde incidenten wordt een verdachte aangehouden In Utrecht-stad is in 2006 bij 25% van het aantal geregistreerde incidenten een verdachte aangehouden. In 2005 was dit bij 26% van de geregistreerde incidenten het geval. Uit tabel 2.4 blijkt dat lang niet iedereen die te maken heeft met huiselijk geweld ook daadwerkelijk aangifte doet (waarbij het strafbare feit door de politie op papier wordt gezet en het slachtoffer dit ondertekent met het verzoek tot vervolging). Zowel in 2005 als in 2006 wordt bij 30% van de geregistreerde incidenten ook een aangifte opgenomen. Tabel 2.4: Aantal incidenten, meldingen, aangiftes en aangehouden verdachten huiselijk geweld, Utrechtstad ( ) Aantal incidenten Aantal meldingen Aantal opgenomen aangiftes Aantal aangehouden verdachten Bron: BPS Politie Regio Utrecht, bewerking BI, 2006 Meer recidive in Utrecht in 2006 Jaarlijks wordt voor de gemeente Utrecht onderzocht hoe vaak recidive voorkomt als het gaat om huiselijk geweld. Onder recidive wordt verstaan dat de verdachte binnen het BPS-registratiesysteem, met de projectcode huiselijk geweld, gedurende één jaar meer dan één keer is opgenomen in een dossier voor het Openbaar Ministerie. In 2006 is het percentage recidive 11,8%, dit is een toename ten opzichte van de twee voorgaande jaren (zie tabel 2.5). Een verklaring voor deze stijging hebben we nog niet, wel zal dit in het kader van de invoering van het huisverbod en de daderaanpak nader worden geanalyseerd. 20 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

23 Gemeente Utrecht Tabel 2.5: Recidive bij verdachten van huiselijk geweld, binnen het BPS- registratiesysteem ( ) Jaar % ,5% ,1% ,8% Bron: BPS Politie Regio Utrecht, 2006 Veelplegers met antecedenten huiselijk geweld zijn veelal 'generalisten' Uit landelijk politieonderzoek (Beke, 2006) blijkt dat 6,4% van alle veelplegers in Nederland ten minste één antecedent heeft op het gebied van huiselijk geweld. De rapporteurs concluderen dat deze plegers van huiselijk geweld geen specialisten zijn die zich alleen schuldig maken aan huiselijk geweld. Het lijkt om generalisten te gaan die zich naast huiselijk geweld bijvoorbeeld ook schuldig maken aan ander geweld tegen personen, alcoholgerelateerde misdrijven, geweld tegen goederen, verkeersmisdrijven, openbare orde misdrijven en drugsdelicten. 98% van deze veelplegers blijken mannelijk te zijn, en 65% is tussen de 25 en 55 jaar oud. Ruim driekwart (76%) is in Nederland geboren. 2.2 Politieregistraties Utrecht vergeleken Om de Utrechtse politiecijfers in een perspectief te plaatsen vergelijken we in deze paragraaf de cijfers van Utrecht met de landelijke cijfers en de cijfers van de andere grote steden. Daarnaast kijken we, omdat Utrecht een regierol heeft in de aanpak van huiselijk geweld in de regio, ook naar de regionale politiecijfers (het betreft hier de centrumregio voor de aanpak huiselijk geweld en niet om de politieregio). Frequentie van aangiften huiselijk geweld landelijk procentueel hoger dan in Utrecht stad In 2006 is het landelijke aandeel van het aantal aangiftes huiselijk geweld op het totaal aantal geregistreerde incidenten 39%; in de gemeente Utrecht is dit 30% (zie figuur 3). Daarmee ligt de frequentie van aangiftes landelijk procentueel hoger dan in Utrecht. Wel zijn de procentuele verschillen tussen de landelijke cijfers en die van Utrecht in de periode van 2004 tot en met 2006 afgenomen: een verschil van 11% in 2004 en 9% in Toename ambtshalve vervolgingen in Utrecht stad, aandeel nu net zo groot als regionaal In de stad Utrecht vindt daarnaast in 2006 bij 8% van de geregistreerde incidenten van huiselijk geweld ambtshalve vervolging plaats, dit aantal is sterk toegenomen (in 2005 was dit bij 3% van de geregistreerde incidenten het geval). In de regio (zonder de stad) ligt het percentage ambtshalve vervolging in 2006 ook op 8%. 21

24 Figuur 3 Percentage aangiften op het totaal aantal incidenten 40% % aangiften van geregistreerde incidenten Utrecht Stad % aangiften van geregistreerde incidenten landelijk 30% 20% 10% 25% 36% 30% 40% 30% 39% Bron: BPS politie regio Utrecht Aantal incidenten huiselijk geweld in Utrecht vergelijkbaar met Den Haag Gerelateerd aan het aantal inwoners is het aantal incidenten huiselijk geweld in Utrecht vergelijkbaar met huiselijk geweld in Den Haag. Het aantal aangiften in Den Haag is relatief hoger, in 45% van de incidenten is daar ook daadwerkelijk aangifte gedaan. In Utrecht is dit in 30% van de incidenten het geval. De aangiftepercentages in Amsterdam en Rotterdam liggen ook iets hoger dan in Utrecht. Het aantal incidenten en aangiften in Rotterdam is relatief hoog. Dit sluit aan bij de verwachting dat bij een bevolking met een gemiddeld lagere opleiding (en lagere sociaal economische status) huiselijk geweld vaker voorkomt. Het is ook goed op te merken dat in Rotterdam het aantal geregistreerde incidenten sinds 2004 is gestegen van naar incidenten in Hier lijkt de extra aandacht voor huiselijk geweld dus wel geleidt te hebben tot een stijging van het aantal incidenten en aangiften. Tabel 2.6: Incidenten en aangiften huiselijk geweld politieregistraties G Incidenten Aangiften % aangiften van incidenten Incidenten per inwoners Aangiften per inwoners Amsterdam % 7,6 2,3 's-gravenhage % 4,5 2,0 Rotterdam % 10,6 3,5 Utrecht % 4,6 1,4 Bron: politie Amsterdam-Amstelland, Haaglanden, Rotterdam-Rijnmond en Utrecht Ook in 2006 telt de regio minder incidenten dan de stad Het promillage incidenten huiselijk geweld ligt voor de regio Utrecht in 2006 gemiddeld lager dan voor de stad. Dit was ook in 2005 het geval. Utrecht-stad heeft in 2006 (met in totaal ongeveer 22 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

25 Gemeente Utrecht inwoners) een gemiddelde van 4,6, tegenover een gemiddelde van 2 voor de regio (zonder de stad, met in totaal ongeveer inwoners). In negen regiogemeenten is het promillage met een gemiddelde score van 1 zeer laag, terwijl Nieuwegein met 3 juist relatief veel huiselijk geweld incidenten kent. Opvallend is de afname van het promillage in de gemeente Maarssen: van 4 in 2005 naar 2 in Tabel 2.7: REGIO UTRECHT : Aantal incidenten huiselijk geweld in de gemeente ( ) PROMILLAGES REGIO GEMEENTE (aantal incidenten per ABSOLUUT (aantal incidenten) inwoners) Abcoude De Bilt Breukelen Bunnik Doorn* Driebergen Rijsenburg* Houten Loenen Lopik Maarssen Montfoort Nieuwegein Oudewater De Ronde Venen Utrechtse Heuvelrug Vianen Woerden Wijk bij Duurstede IJsselstein Zeist Totaal Bron: BPS politie Regio Utrecht, bewerking BI 2007 * Gemeente Doorn en Driebergen-Rijsenburg zijn per 1 januari 2007 opgegaan in gemeente Utrechtse Heuvelrug (samen met Amerongen, Leersum en Maarn) hierdoor is een vergelijking van 2006 met 2005 niet mogelijk. Aangiftepercentage in regio Utrecht nog steeds groter dan in de stad In veel omringende regiogemeentes lijkt de bereidheid om aangifte te doen bij huiselijk geweldincidenten groter te zijn dan in Utrecht-stad. Bij 30% van de geregistreerde incidenten wordt in de stad aangifte gedaan, terwijl dit voor de regio (zonder stad) gemiddeld in 40% van de geregistreerde incidenten gebeurt. Alleen in de regiogemeenten Bunnik (25%) en Montfoort (21%) was het percentage aangiftes op het totaal aantal incidenten lager dan in Utrecht-stad. In de regio (zonder de stad) wordt in 2006 bij 25% van de geregistreerde huiselijk geweldincidenten ook daadwerkelijk een verdachte aangehouden. In Utrecht stad is dit ook het geval. 23

26 Tabel 2.8: REGIO UTRECHT: Frequentie van aangiften huiselijk geweld ( ) Regiogemeente % aangiften van geregistreerde incidenten Abcoude 43% 38% De Bilt 35% 41% Breukelen 24% 37% Bunnik 17% 25% Doorn* 15% - Driebergen- Rijsenburg* 21% - Houten 40% 41% Loenen 50% 39% Lopik 40% 38% Maarssen 46% 33% Montfoort 40% 21% Nieuwegein 36% 42% Oudewater 63% 50% De Ronde Venen 46% 56% Utrechtse Heuvelrug - 35% Vianen 21% 47% Woerden 40% 41% Wijk bij Duurstede 29% 45% IJsselstein 34% 30% Zeist 32% 46% Totaal 36% 40% Bron: BPS politie Regio Utrecht, bewerking BI 2007 * Gemeente Doorn en Driebergen-Rijsenburg zijn per 1 januari 2007 opgegaan in gemeente Utrechtse Heuvelrug (samen met Amerongen, Leersum en Maarn) hierdoor is een vergelijking van 2006 met 2005 niet mogelijk. 24 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

27 Gemeente Utrecht 3 Daders in beeld Krap een kwart van alle door de politie geregistreerde incidenten komt uiteindelijk met een verdachte bij het OM terecht. De afgelopen jaren is het percentage door de politie voorgedragen zaken gestegen. Hoewel er minder incidenten worden geregistreerd zijn er relatief wel meer zaken met een verdachte. Het aandeel zaken dat ook daadwerkelijk bij het OM terecht komt groeit minder hard. Over de afhandeling van de zaken bij het OM zijn geen harde cijfers bekend, omdat afdoeningen van huiselijk geweld nog onvoldoende systematisch geregistreerd worden. Bij de politie zijn vooral verdachten van lichamelijk huiselijk geweld in beeld. Driekwart van deze verdachten is woonachtig in Utrecht (geweest). Voor het overgrote deel gaat het om mannen tussen de 25 en 44 jaar. Meer dan de helft van de verdachten is van niet-nederlandse herkomst. Ongeveer 90% van de verdachten komt wat betreft huiselijk geweld niet meer dan een keer per jaar voor in de politieregistraties. Bij De Waag in Utrecht zijn relatief veel daders die vrijwillig therapie volgen, ook is het aandeel cliënten dat met wederzijdse instemming de therapie afrond hoger dan landelijk. Toch stopt nog bijna een derde van de cliënten in Utrecht zelf voortijdig zijn therapie. Bij strafrechtelijk ingestroomde daders is dit ongeveer een vijfde. Bij de daders van De Waag betrof het in 2006 veelal lichamelijk huiselijk geweld, waarbij de partner meestal slachtoffer was. De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor de daders van huiselijk geweld en het voorkomen van recidive. De aanpak is ook in eerste instantie gericht op de dader, het liefst gepaard gaand met hulp aan het slachtoffer. De dadergerichte aanpak van huiselijk geweld is met name gericht op het snel aanpakken van de daders via het strafrechtelijke circuit. Het gaat dus om daders die bij politie in beeld zijn en waar (meestal) aangifte tegen is gedaan. De hulpverlening is er enerzijds op gericht de slachtoffers weerbaarder te maken. Daarnaast is er therapie voor de daders van huiselijk geweld waarbij geleerd wordt hoe zij hun gedrag kunnen veranderen. Ook treedt vanaf begin volgend jaar het huisverbod in werking, wat het mogelijk maakt daders van huiselijk geweld een (tijdelijk) huisverbod op te leggen. In dit hoofdstuk gaan we dieper in op de verdachten cq. daders van huiselijk geweld. Hiervoor gebruiken we gegevens van politie, het Openbaar Ministerie (OM) en De Waag. 3.1 Strafrechtelijke afhandeling huiselijk geweld In deze paragraaf gaan we in op de strafrechtelijke afhandeling van incidenten huiselijk geweld en de aanpak van de verdachten. 25

28 Eenderde van de huiselijk geweldincidenten komt bij OM terecht Bij de incidenten die de politie in Utrecht registreert, worden indien bekend ook de verdachten vastgelegd. Bij incidenten huiselijk geweld is dit niet altijd even makkelijk, omdat niet altijd duidelijk is wie de dader en wie het slachtoffer is. Betrokkenen en ook slachtoffers willen of kunnen dit niet altijd bekend maken. Vervolgens ook aangifte doen, is een volgende vaak lastige stap. Zoals we eerder al aangaven is in 2006 bij 30% van de incidenten huiselijk geweld die bij de politie bekend zijn, sprake van een aangifte tegen de verdachte(n). Daarnaast is er bij 8% van de incidenten sprake van ambtshalve vervolging van de verdachte(n). Uiteindelijk is in 29% van de geregistreerde incidenten een proces verbaal opgemaakt en het dossier doorgestuurd naar het OM. Niet alle door de politie voorgedragen zaken (38%) komen uiteindelijk ook bij het OM voor. Meestal komt dit doordat zaken geseponeerd worden vanwege gebrek aan bewijslast. Tabel 3.1: Afhandeling incidenten huiselijk geweld Totaal aantal incidenten huiselijk geweld Aandeel aangiften 25% 30% 30% Aandeel ambtshalve vervolgingen 4% 3% 8% Totaal aandeel door politie voorgedragen zaken 29% 33% 38% Aandeel incidenten met ingezonden dossier bij OM 17% 28% 29% Ratio incidenten ingezonden bij OM t.o.v. door politie voorgedragen zaken 58% 82% 72% Bron: GIDS en BPS Politie Regio Utrecht 2007 Toename door politie voorgedragen zaken, aandeel dossiers naar OM blijft gelijk Hoewel het aandeel zaken dat de politie voordraagt bij het OM in het afgelopen jaar is toegenomen, blijft het aandeel incidenten waarvan uiteindelijk ook een dossier naar het OM wordt gezonden vrijwel gelijk. Relatief eindigen dus minder zaken die de politie voordraagt ook daadwerkelijk bij het OM (72% versus 82% in 2005). In vergelijking met 2004 is het aandeel ingezonden dossiers bij het OM ten opzichte van het totaal aantal incidenten huiselijk geweld wel flink toegenomen. Minder incidenten, maar relatief meer zaken met een verdachte In 39% van alle incidenten huiselijk geweld die de politie in 2006 in Utrecht heeft geregistreerd zijn één of meerdere verdachten bekend. In 2004 en 2005 was dit iets minder, toen waren er respectievelijk in 32% en 36% van de incidenten (een) verdachte(n) bekend. Absoluut gezien is, net als het totaal aantal incidenten, ook het aantal geregistreerde verdachten, het aantal aangehouden verdachten, het aantal gehoorde verdachten en het aantal in verzekering gestelde verdachten van huiselijk geweld bij de politie in 2006 gedaald. 26 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

29 Gemeente Utrecht Tabel 3.2: Verdachten huiselijk geweld geregistreerd door de politie Totaal aantal incidenten huiselijk geweld Aandeel incidenten met verdachte(n) 32% 36% 39% Totaal aantal geregistreerde verdachten % gehoorde verdachten 54% 63% 64% % aangehouden verdachten 56% 61% 63% % door politie in verzekering gestelde verdachten 28% 33% 35% % verdachten naar OM 41% 65% 62% Bron: GIDS en BPS Politie Regio Utrecht 2007 Aandeel verdachten dat bij OM terecht komt daalt licht In 2006 zijn 516 verdachten van huiselijk geweld bij de politie geregistreerd. Bijna tweederde van deze verdachten (63%) is ook daadwerkelijk aangehouden. In 2006 werd ruim een derde (35%) van de verdachten direct in verzekering gesteld. Vrijwel alle aangehouden verdachten moeten voorkomen bij het OM (62% in 2006). Vergelijken we met voorgaande jaren dan zien we ook hier dat het aandeel aangehouden en door de politie in verzekering gestelde verdachten licht stijgt, terwijl het aandeel verdachten dat bij het OM moet voorkomen licht daalt. Het gaat hier zoals eerder gezegd waarschijnlijk om zaken die vanwege een tekort aan bewijslast worden geseponeerd. Afdoeningen huiselijk geweld bij OM onvoldoende apart geregistreerd Het OM geeft aan in het afgelopen jaar circa 250 zaken huiselijk geweld te hebben afgehandeld. Precieze aantallen van zaken en de afdoeningen ervan zijn niet inzichtelijk, omdat de aparte registratie van huiselijk geweld bij het OM nog onvoldoende systematisch wordt gevuld. In het afgelopen jaar is het OM met haar ketenpartners bezig geweest met het opstarten van een justitieel casusoverleg voor huiselijk geweld (JCHG). In dit overleg worden alle aangiften en ambtshalve vervolgingen van huiselijk geweld besproken. Vanaf 1 februari 2007 vindt dit wekelijks overleg plaats in het Veiligheidshuis. Het doel van dit overleg is een integrale aanpak te realiseren door bundeling van beschikbare informatie en het zorgdragen voor een goede afstemming tussen justitie en de zorgketen. In dit overleg wordt in eerste instantie de pleger, maar in tweede instantie ook het slachtoffer besproken. Aan dit overleg is ook een registratie gekoppeld. Mogelijk kunnen deze gegevens volgend jaar meegenomen worden in deze monitor. 3.2 Daders in beeld bij de politie Om een beeld te krijgen van de daders van huiselijk geweld in Utrecht kijken we naar de gegevens die de politie heeft geregistreerd van de verdachten van incidenten huiselijk geweld. Hierbij moeten we opmerken dat dit een beperkt beeld geeft van de daders, immers niet bij alle bij de politie bekende incidenten is een verdachte geregistreerd en een nog grotere groep daders is geheel onbekend omdat geen melding of aangifte bij de politie wordt gedaan. De verdachten waar we nu naar kijken zijn overigens wel de verdachten waar we in de strafrechtelijke keten (waar een groot deel van de aanpak op gericht is) mee te maken hebben. 27

30 Om meer te kunnen zeggen over de achtergrondkenmerken van de verdachten zijn de gegevens gekoppeld aan de gemeentelijke basisadministratie. Dit is alleen mogelijk voor verdachten die in Utrecht woonachtig, en bij de gemeente ingeschreven, zijn (geweest). Vooral bij lichamelijk geweld verdachten in beeld Bij de politie zijn vooral bij incidenten lichamelijk huiselijk geweld relatief vaak verdachten in beeld. In 73% van de door de verdachten gepleegde delicten gaat het om lichamelijk geweld. Ook bij bedreiging en seksueel geweld is relatief (iets) vaker een verdachte in beeld bij de politie dan bij alle door de politie geregistreerde incidenten. Verdachten van psychisch huiselijk geweld zijn nauwelijks bij de politie in beeld (minder dan 1%). Waarschijnlijk speelt hierbij mee dat psychisch huiselijk geweld lastig te bewijzen en daardoor nauwelijks te vervolgen is. Als het gaat om bedreiging zijn wel vaker verdachten in beeld. Tabel 3.3: Door verdachten gepleegde delicten en totaal incidenten naar soort huiselijk geweld 2006 (%) Gepleegde delicten HG door bij Totaal incidenten HG politie bekende verdachten Bedreiging 10% 16% Stalking/Belaging 3% 3% Lichamelijk geweld 43% 73% Psychisch geweld 23% 0% Seksueel geweld 2% 3% Overig* 19% 5% Totaal 100% 100% Bron: BPS Politie Regio Utrecht 2007 * Hieronder wordt o.a. begrepen: verdachte situatie, aandachtsvestiging en hulpverlening burger Ruim driekwart van de verdachten afkomstig uit Utrecht Niet alle daders van huiselijk geweld incidenten die in Utrecht hebben plaatsgevonden wonen ook in Utrecht. Ruim driekwart van de verdachten van huiselijk geweld incidenten die in Utrecht hebben plaatsgevonden zijn ook woonachtig in de gemeente Utrecht (77%). Nog eens 9% woont in de regio Utrecht (centrumregio aanpak huiselijk geweld). In 2006 woont 14% van de geregistreerde verdachten buiten Utrecht en de regio. Gemiddelde Utrechtse verdachte: in Utrecht woonachtige man tussen de 25 en 44 jaar Het overgrote deel van de in 2006 geregistreerde verdachten is man (92%) en tussen de 25 en 44 jaar oud (25-34 jaar 33%, jaar 32%). Het aantal verdachten boven de 54 jaar is minimaal. In de afgelopen drie jaar is deze verdeling vrijwel constant (zie ook bijlage 6). In 2006 komt 90% van de verdachten niet vaker dan een keer per jaar voor in de politieregistraties voor huiselijk geweld. 10% van de verdachten van huiselijk geweld komt dus meer dan een keer voor in de politieregistratie voor huiselijk geweld. Dit komt in de buurt van het 'officiële' percentage recidive (11,8% zie paragraaf 2.1). Bij recidive gaat het alleen om verdachten waarvan ook een dossier naar het OM is gestuurd, bij de bovengenoemde 10% gaat het om alle bij de politie geregistreerde verdachten. 28 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht