Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht

Transcriptie

1 Huiselijk geweld in de stad en regio Utrecht Monitor 2006 Gemeente Utrecht augustus Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

2 Colofon uitgave Afdeling Bestuursinformatie Sector Bestuurszaken Gemeente Utrecht Postbus CE Utrecht in opdracht van Afdeling Welzijnszaken Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Gemeente Utrecht internet rapportage Geisje Hoetjes (BI) Ingrid van Lieshout (BI) - projectleider Audrey Moll (ASHG/VOU) Margot Mulders (ASHG) informatie Ingrid van Lieshout (030) drukwerk PrintPartners Ipskamp, Utrecht bronvermelding Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan met de bronvermelding: Bestuursinformatie, gemeente Utrecht Augustus Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

3 Samenvatting In 2005 worden er ruim incidenten huiselijk geweld geregistreerd door de politie in Utrecht Het hoogste aantal incidenten wordt geregistreerd in de wijken Overvecht en Noordwest In de regio Utrecht ligt het aantal huiselijk geweldincidenten relatief veel lager dan in de stad Utrecht. Het aantal aangiften van huiselijk geweld ligt in de regio relatief hoger. Van de verdachten van huiselijk geweld recidiveert in Utrecht 9% binnen één jaar. Het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld heeft in 2005 contact gehad met ruim 400 bellers en mailers; 56% daarvan heeft zij doorverwezen. Vrouwenopvang Utrecht heeft in 2005 ongeveer contacten gehad en ruim 270 opnames gerealiseerd. Diverse soorten gegevens over huiselijk geweld beschikbaar Er is steeds meer cijfermateriaal over huiselijk geweld voorhanden, zowel landelijk als de stad en regio Utrecht betreffend. Samen vormen de cijfers over huiselijk geweld een mozaïek aan gegevens. In dit onderzoek gaat het voornamelijk om drie soorten registraties: politiecijfers uit zowel de stad als regio Utrecht, tellingen van het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) en registraties op het gebied van vrouwenopvang in Utrecht. Verschillen tussen de regio en stad Utrecht Het aantal huiselijk geweld incidenten ligt in 2005 voor de stad Utrecht op gemiddeld 6 (dat wil zeggen dat er in dat jaar zes incidenten geregistreerd zijn op inwoners); voor de regio Utrecht (zonder de stad) ligt dit cijfer beduidend lager, namelijk op 2. Met de regio Utrecht bedoelen we in dit onderzoek de gemeenten van het werkgebied Centrumgemeente Utrecht met betrekking tot vrouwenopvang. De wijken Utrecht Overvecht en Noordwest scoren binnen de stad Utrecht het minst gunstig met respectievelijk 16 en 12. Opvallend is dat er in de regio Utrecht relatief vaker aangifte wordt gedaan van huiselijk geweld, dan in de stad Utrecht (36% ten opzichte van 30%). Landelijk ligt dit cijfer op 40%. Kijken we naar het aandeel aangehouden verdachten dan zien we dat de percentages voor de stad en regio bijna gelijk zijn (ca. 27%). (Ex)partner is vaak de dader Uit zowel landelijke als Utrechtse cijfers blijkt dat het merendeel van de huiselijk geweldincidenten zich afspelen tussen (ex-)partners (ca. 70%). Overigens gaat het bij huiselijk geweld zeker niet alleen om vrouwen die slachtoffer zijn; uit de bevolkingsenquête van de GGD Midden Nederland blijkt dat 11% van alle mannen wel eens te maken heeft gehad met huiselijk geweld (ten opzichte van 16% van de vrouwen). Groepen die daarnaast steeds meer in zicht komen zijn kinderen, ouders, ouderen, huisvrienden en lichamelijk- en geestelijk gehandicapten. Gegevens over etnische achtergrond zijn op dit moment niet voorhanden. Bij de politie is men bezig om bij geweld achter de voordeur ook registratie op etniciteit mogelijk te maken. 3 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

4 Recidive vraagt om meer aanpak Uit Utrechts recidive-onderzoek blijkt dat in % van de verdachten op het gebied van huiselijk geweld meer dan één keer in één kalenderjaar is opgenomen in een dossier ten behoeve van het Openbaar Ministerie. Uit landelijk politie-onderzoek blijkt dat 6% van alle veelplegers ten minste één antecedent op het gebied van huiselijk geweld op zijn naam heeft staan. In het kader van het GSB-III beleid heeft Utrecht de doelstelling geformuleerd de recidive in 2009 tot 8% teruggebracht te hebben. Cijfers over de effectiviteit van de hulpverlening aan, en opvang van daders ontbreken nog. Advies en Steunpunt als nieuwe centrale voorziening Het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld Stad en Regio Utrecht (ASHG) is op 1 januari 2006 opgericht als opvolger van het Advies en Meldpunt Veilig Huis. Het Steunpunt is bedoeld als laagdrempelige voorziening voor iedereen met vragen over huiselijk geweld. In 2005 kreeg de voorloper van het ASHG te maken met ruim vierhonderd contactzoekers, waarvan 29% zelf slachtoffer was en 58% een hulpverlener van buiten de eigen ASHG-kring. 56% van de contactzoekers is doorverwezen naar, of heeft informatie gekregen over samenwerkende partners zoals Altrecht, Jeugdzorg, AMK en slachtofferhulp. Vrouwenopvang Utrecht heeft werkzaamheden op breed terrein Vrouwenopvang Utrecht (VOU) heeft zowel inhoudelijk als geografisch een breed terrein. Inhoudelijk biedt zij uiteenlopende voorzieningen aan variërend van telefonische hulpverlening tot begeleid wonen. Geografisch bedient zij een groot deel van het land doordat vrouwen vaak van ver bellen, soms zelfs vanuit het buitenland. In 2005 stond VOU bijna contactzoekers te woord en realiseerde ze ruim 270 nieuwe opnames. In toekomst drie hoofdgebieden binnen monitor huiselijk geweld Deze eerste monitor huiselijk geweld heeft zoveel mogelijk bestaande informatie bij elkaar willen brengen. In de toekomst wil ze haar informatie gaan clusteren in de deelgebieden preventie & informatie, strafrechtelijke aanpak en hulpverlening. 4 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

5 Inhoudsopgave Samenvatting 3 1 Een mozaïek van registraties 9 2 Politieregistraties in Utrecht-stad 13 3 Politieregistraties in regio Utrecht 19 4 Registraties van het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld Stad en Regio Utrecht 21 5 Opvang van vrouwen en meisjes in Utrecht 25 6 Discussie en analyse in relatie tot beleid 29 Bijlage 1: Literatuur 33 Bijlage 2: Begrippen, definities en afkortingen 35 Bijlage 3: Politieregistraties in regiogemeentes Bijlage 4: Politieregistratie per Utrechtse wijk 41 5 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

6 6 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

7 Inleiding Voor u ligt de eerste Utrechtse monitor Huiselijk Geweld, een product dat tot stand is gekomen door intensieve samenwerking tussen de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling, het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG), de Politie Utrecht en de afdeling Bestuursinformatie. Samen hebben zij een grote hoeveelheid materiaal bijeengebracht dat een eerste blik werpt op de mate waarin huiselijk geweld in Utrecht voorkomt, hoe de informatievoorziening rondom huiselijk geweld functioneert en hoe het bereik is van de hulpverlening van Vrouwenopvang Utrecht (VOU). De monitor vormt een beginstap op weg naar meer systematische en uitgebreide informatie over dit onderwerp. Het schrijven van de monitor werd begeleid door de monitorgroep huiselijk geweld, die onder voorzitterschap van de DMO (Niek Toussaint) bestond uit afgevaardigden van politie (Martine van Driel, Klaas Vergeer), van het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (Audrey Moll en Margot Mulders) evenals een collega van Bestuursinformatie (Geisje Hoetjes) en Ingrid van Lieshout als projectleider en opsteller van deze monitor. We hopen in de toekomst ook andere Utrechtse partijen welkom te heten en onze informatie verder te verbreden. In de navolgende hoofdstukken vindt u eerst recente algemene en landelijke informatie over huiselijk geweld, daarna gaan we in de hoofdstukken twee en drie in op politiecijfers van de stad- en de regio Utrecht. Het nieuw opgerichte Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld Stad en Regio Utrecht (voorheen Veilig Huis geheten) wordt in hoofdstuk vier voor het voetlicht gebracht en vervolgens worden in hoofdstuk vijf de kerngegevens op het gebied van vrouwenopvang in Utrecht besproken. Tot slot maken we in hoofdstuk zes een voorzichtige verbinding tussen de uitkomsten van het onderzoek enerzijds en het toekomstige beleid anderzijds. We hopen veel partners op het gebied van het huiselijk geweldbeleid met deze monitor een dienst te bewijzen. Graag horen we ook uw op- en aanmerkingen die we ter harte kunnen nemen in edities van de komende jaren. 7 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

8

9 1 Een mozaïek van registraties In dit onderzoek richten we ons vooral op Utrechtse huiselijk geweldregistraties van politie (incidenten, meldingen en aangiftes), het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (hulp, informatie en advies) en Vrouwenopvang Utrecht (informatie- en opnameverzoeken). Er is niet één soort cijfer over huiselijk geweld voorhanden. De verschillende soorten registraties kunnen elkaar overlappen. Uit landelijke politiecijfers blijkt dat de meeste slachtoffers van geregistreerd huiselijk geweld tussen de 25 en 45 jaar zijn en dat zij overwegend een (ex-)partner van de dader zijn. Ook mannen rapporteren over huiselijk geweld in bevolkingsonderzoeken; zij noemen relatief vaak gekleineerd of bespot en bedreigd te worden met lichamelijk geweld. Uit onderzoek in de gemeente Haarlem blijkt dat 25% van de volwassen slachtoffers van huiselijk geweld bekend is bij politie of hulpverlening. Dit geldt voor 16% van de groep jeugdigen tot 18 jaar. 1.1 Haken en ogen aan het meten van huiselijk geweld Huiselijk geweld laat zich niet makkelijk meten. Het vindt voor een groot deel plaats in de (verborgen gehouden) privé-sfeer en hulpverleners en politie hebben maar voor een klein deel zicht op de omvang van de problematiek. Toch worden er steeds meer stappen gezet om tot een betere registratie te komen bij dié instanties die met het huiselijk geweld in aanraking komen. Bijvoorbeeld de politie is sinds enkele jaren systematischer gaan registreren op dit gebied en ook het Utrechtse Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld heeft een vernieuwd registratiesysteem tot ontwikkeling gebracht. In de monitor huiselijk geweld maken we dit jaar gebruik van politiecijfers, tellingen van (de voorloper van) het Advies- en Steunpunt uit 2004 en 2005 en gegevens van Vrouwenopvang Utrecht. Dat zijn op dit moment de meest toegankelijke en betrouwbare registraties die we voorhanden hebben. In de toekomst zullen we de monitor steeds verder uitbreiden met aanvullend materiaal, bijvoorbeeld uit de bevolkingspeiling van de GG&GD maar ook van diverse welzijnsinstellingen. Doordat we met verschillende soorten gegevens en registratiebronnen werken, vormt de meting van het huiselijk geweld in Utrecht een mozaïek aan informatie. Er is (voorlopig) niet één cijfer dat dé maat vormt voor het huiselijk geweld in Utrecht. We bestrijken steeds deelgebieden, die elkaar onderling kunnen overlappen. Zo kunnen de meldingen bij het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld mogelijkerwijs overlappen met de politieregistratiegegevens, maar zeker weten doen we dat nog niet. Evenzo vallen geregistreerde incidenten bij de politie niet samen met meldingen (van dit laatste wordt pas gesproken als er een verzoek van burgers voor politie-inzet binnenkomt) en al helemaal niet met aangiftes (slechts een deel van de slachtoffers doet aangifte, we gaan daar later op in). Al met al hebben we te maken met een mengeling van elkaar soms overlappende soorten van informatie. De gegevens die we in deze monitor opnemen over huiselijk geweld zijn de volgende: Vanuit de politie: Aantal incidenten huiselijk geweld in Utrecht en de regio (absoluut en promillages) 9 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

10 Soorten huiselijk geweld Percentage aangiftes (ten opzichte van geregistreerde incidenten) Recidivegegevens Vanuit (de voorloper van) het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) Aantal contacten Aard van het gesprek Achtergrond van de contactzoeker Kenmerken van de slachtoffers Aard van de mishandeling Doorverwijzing naar samenwerkende partners Vanuit Vrouwenopvang Utrecht (VOU) Aantal aanmeldingen/contacten Aantal opnames Daarnaast zetten we in de navolgende paragraaf een aantal recente algemene onderzoeksbevindingen over huiselijk geweld op een rij, waarmee de Utrechtse gegevens vergeleken kunnen worden. 1.2 Recente algemene gegevens huiselijk geweld Ieder jaar verschijnen er diverse nieuwe onderzoeken op het gebied van huiselijk geweld. In het onderstaande geven we in grote lijnen enkele landelijke data weer. Landelijke politiecijfers over 2005 Uit het landelijke overzicht politiecijfers huiselijk geweld (Beke, 2006) blijkt dat de helft van alle geregistreerde huiselijk geweldincidenten in Nederland plaatsvinden tegen slachtoffers van tussen de 25 en 45 jaar. 4% van de incidenten is gericht tegen kinderen van nul tot twaalf jaar, en 2% van de geregistreerde incidenten is gericht tegen volwassenen van 66 jaar of ouder (zie tabel 1.1). Tabel 1.1 Leeftijdsverdeling slachtoffers huiselijk geweld (Nederland) 0-12 jaar 4% jaar 7% jaar 17% jaar 50% jaar 14% jaar 6% 66+ 2% Totaal 100% Bron: Beke, 2006 Kijken we naar de relatie dader-slachtoffer dan gaat het in de meeste gevallen (71%) om huiselijk geweld dat gericht is tegen een (ex-)partner, in 9% van de gevallen is het geweld gericht tegen 10 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

11 kinderen beneden de 18 jaar, in 1% van de gevallen tegen ouderen in het algemeen en in 7% van de gevallen tegen ouders (zie tabel 1.2) Tabel 1.2 Dader-slachtofferrelatie (Nederland) Gericht op (ex-)partner 71% Gericht op kinderen (-18) 9% Gericht op overige familieleden 9% Gericht op ouders 7% Gericht op huisvrienden 2% Gericht op ouderen 1% Totaal 100% Bron: Beke, 2006 Overigens zijn er ook Utrechtse cijfers bekend over de relatie dader-slachtoffer. Deze cijfers wijzen in dezelfde richting als de landelijke cijfers, maar hebben een grote categorie overig en zijn daardoor (nog) moeilijk direct te vergelijken met de landelijke uitkomsten. Overige cijfers uit het bovengenoemde landelijke politie-onderzoek worden in de volgende hoofdstukken daar waar mogelijk steeds vergeleken met die van Utrecht. Huiselijk geweld niet alleen een vrouwenzaak Uit de gezondheidsenquête die door de GGD in de Regio Midden Nederland gehouden is, blijkt dat 14% van de respondenten (tussen de 25 en 55 jaar) te maken heeft gehad met een vorm van huiselijk geweld. Opvallend is dat ook mannen hier relatief vaak melding van maken; 11% ten opzichte van vrouwen 16% (zie tabel 1.3). Tabel 1.3 De vijf meest genoemde vormen van huiselijk geweld in de GGD gezondheidsenquête Midden Nederland Mannen Vrouwen Totaal Geregeld gekleineerd of bespot worden 4% 8% 6% Wel eens bedreigd worden met lichamelijk geweld 4% 7% 5% Wel eens geslagen of geschopt worden of van de trap gegooid 3% 6% 5% Geregeld getreiterd worden 3% 4% 4% Wel eens op een andere manier lich. mishandeld worden 2% 4% 3% Totaal 11% 16% 14% Bron: GGD Midden Nederland, 2005 Bij 56% van de personen die huiselijk geweld rapporteerden, was het laatste voorval meer dan vijf jaar geleden, bij 25% tussen de één en vijf jaar geleden en bij 19% vond het huiselijk geweld in het afgelopen jaar plaats. De meest genoemde daders zijn (stief)ouders en (ex-)partners. Bijna tweederde van de respondenten die huiselijk geweld hebben meegemaakt heeft dit niet gemeld bij een instantie als politie of huisarts. Als redenen gaf men op: er wordt toch niets mee gedaan, schaamte, niet durven en niet weten waar men dit kon melden. 11 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

12 Een kwart van de volwassen slachtoffers is bekend bij politie of hulpverlening De GGD Kennemerland heeft, in samenwerking met het Trimbosinstituut, onderzoek gedaan naar de totale omvang van het huiselijk geweld in de gemeente Haarlem en naar de vraag welk deel daarvan bij hulpverlening en politie terechtkomt. Hun conclusies luiden als volgt: Van de jeugd tot 18 jaar wordt 2-3% jaarlijks slachtoffer van huiselijk geweld. Van deze groep is 16% bekend bij de hulpverlening of politie. Nog eens 2% van de jeugdigen is jaarlijks getuige van huiselijk geweld. Van de volwassen Haarlemse bevolking wordt jaarlijks 2% slachtoffer van huiselijk geweld. Van deze groep komt 25% terecht bij hulpverlening of politie. Jaarlijks is 1% van de volwassen bevolking van Haarlem pleger van huiselijk geweld. Hiervan komt 28% bij hulpverlening of politie. Huiselijk geweld volgens onderzoekers teveel een containerbegrip Wittebrood en Veldheer stellen in een artikel over Partnergeweld in Nederland dat in het politieke en maatschappelijke debat over huiselijk geweld gesuggereerd wordt dat duidelijk is waar het precies om gaat, terwijl de term in werkelijkheid tot verwarring aanleiding geeft. Zo is onduidelijk wat de gehanteerde cijfers precies betekenen: wat wordt er onder huiselijk geweld verstaan, wie is dader en wie het slachtoffer (2005;3-4) Zij onderscheiden in hun verhaal partnergeweld van huiselijk geweld, omdat dit laatste bijvoorbeeld ook ruzies tussen buren zou kunnen betreffen. De auteurs pleiten er voor in de toekomst niet meer te spreken over huiselijk geweld in het algemeen, maar preciezer aan te geven om welke vorm het gaat: partnergeweld, oudergeweld, kindermishandeling of mishandeling door familieleden. Uit hun onderzoek blijkt daarnaast dat gemiddeld 12% van de volwassen Nederlanders ooit te maken heeft gehad met geweld door hun (ex-)partner. (Wittebrood & Veldheer, 2005) Overigens heeft de politie in haar registratie al de incidentcode burenruzie/relatieproblemen gesplitst in twee aparte codes, waarbij de laatste wordt meegenomen in de metingen huiselijk geweld. (Beke, 2006;10) 12 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

13 2 Politieregistraties in Utrecht-stad In 2005 worden er ruim incidenten huiselijk geweld geregistreerd door de politie Utrecht Het hoogste aantal incidenten wordt geregistreerd in de wijken Overvecht en Noordwest Lichamelijk geweld en psychisch geweld zijn de meeste voorkomende soorten huiselijk geweld 30% van de geregistreerde incidenten leidt in 2005 ook werkelijk tot een aangifte 9% van de geregistreerde verdachten van huiselijk geweld pleegt binnen één jaar recidive Naar schatting heeft 6% van alle veelplegers ten minste één antecedent op het gebied van huiselijk geweld op zijn naam staan 2.1 Zes incidenten op Utrechters In Utrecht werden in incidenten huiselijk geweld geregistreerd door de politie, ongeveer 187 incidenten minder dan in 2004 toen het er waren. Verdeeld over de wijken in Utrecht, zien we dat Overvecht en Noordwest de wijken zijn waarin huiselijk geweld veruit het meest voorkomt. In Overvecht gaat het om bijna 16 incidenten per inwoners en in Noordwest om bijna 12 incidenten per inwoners (zie tabel 2.1). De wijken West en Oost blijken de rustigste wijken te zijn op het gebied van huiselijk geweldincidenten. Gemiddeld voor heel Utrecht geldt dat er ongeveer 6 incidenten op de inwoners zijn. Tabel 2.1 Aantal incidenten huiselijk geweld per wijk (2004 en 2005) (absoluut) Wijk West Noordwest Overvecht Noordoost Oost Binnenstad Zuid Zuidwest Leidsche Rijn Vleuten de Meern Utrecht totaal Bron: BI, Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

14 Tabel 2.2 Aantal incidenten huiselijk geweld per inwoners (2004 en 2005) (promillage) Wijk West 4,1 2,2 Noordwest 9,9 11,6 Overvecht 14,1 15,8 Noordoost 4,1 3,6 Oost 4,0 1,5 Binnenstad 7,5 5,9 Zuid 7,0 3,3 Zuidwest 6,5 4,8 Leidsche Rijn 3,3 3,0 Vleuten De Meern 2,8 2,5 Bron: BI, 2006 Utrecht totaal 6,7 5,9 Op buurtniveau zien we dat in 2005 (tabel 2.3) Hoog Catharijne en het bedrijvengebied Overvecht hoog scoren op het aantal promillages huiselijk geweld incidenten evenals veel buurten in de wijk Overvecht. In een groot aantal buurten in Utrecht is de score echter ook nul (tabel 2.4). Tabel 2.3 Overzicht van 10 buurten met hoogst promillage huiselijk geweldincidenten (2005) Buurt 2005 Hoog Catharijne, CS, Leidseveer 72 ** Bedrijvengebied Overvecht 23 ** Loevenhoutsedijk e.o. 21 Geuzenwijk 20 Schaakbuurt e.o. 19 Donau-, Wolgadreef e.o. 19 Tigris- en Bostondreef e.o. 19 De Muinck Keizerlaan e.o. 18 Neckardreef e.o. 16 Taag- en Rubicondreef e.o. 16 Bron: BI, 2006 ** Bij deze cijfers moet rekening gehouden worden met een vertekening doordat er in deze buurten zeer weinig mensen wonen. 14 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

15 Tabel 2.4 Overzicht van 10 buurten met laagst promillage huiselijk geweldincidenten (2005) Buurt 2005 Tolsteegsingel e.o. 0 Sterrenwijk 0 Wilhelminapark e.o. 0 Papendorp 0 Bedrijvengebied De Wetering 0 Strijkviertel 0 Bedrijvengebied Haarrijn 0 Haarzuilens e.o. 0 Oudenrijn 0 Rijnenburg (v.m. De Meern) 0 Bron: BI, 2006 Voor een gedetailleerd overzicht van alle Utrechtse incidentcijfers over 2004 en 2005 op wijk-, subwijk- en buurtniveau verwijzen we naar bijlage Huiselijk geweld naar soort landelijk en stedelijk gelijk verdeeld Tabel 2.5 Soort Frequentie van soorten huiselijk geweld (2005) Utrecht en landelijk Percentages incidenten Utrecht Percentages incidenten Landelijk Bedreiging 183 (11%) 17% Belaging (stalking) 61 (4%) 4% Lichamelijk geweld 586 (36%) 41% Psychisch geweld 407 (25%) 35% Sexueel geweld 41 (3%) 4% Overig * 344 (21%) -- Totaal (100%) 100% Bron: BI, 2006; Bekegroep, 2006 * Hieronder wordt o.a. begrepen: verdachte situatie, aandachtsvestiging en hulpverlening burger De politie onderscheidt vijf verschillende soorten huiselijk geweld. Naast bedreiging en stalking (belaging) wordt lichamelijk, psychisch en sexueel huiselijk geweld apart geregistreerd. Psychisch geweld wordt omschreven als een strafbaar feit, gerelateerd aan huiselijk geweld, dat gepleegd wordt om het slachtoffer op een andere wijze dan lichamelijk onder druk te zetten dan wel te pesten c.q. te treiteren. Te denken valt aan het vernielen van eigendommen, aan het inbreken in een woning, aan het meenemen van zaken en aan het mishandelen van huisdieren. Procentueel gaat het bij huiselijk geweldincidenten in 2005 het meest om lichamelijk geweld (36%), vervolgens om psychisch geweld (25%) en vervolgens om bedreiging (11%). De landelijke cijfers over 2005, afkomstig van de Bekegroep, zijn niet helemaal direct te vergelijken met de Utrechtse cijfers omdat de categorie overig daar niet in voorkomt. Als we de Utrechtse cijfers herberekenen zonder de groep overig blijken er vrij weinig verschillen te bestaan tussen de landelijke en stedelijke percentages (minder of gelijk aan 5% verschil). 15 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

16 2.3 Utrechters doen relatief minder aangifte dan Nederlanders in het algemeen Tabel 2.6 Aantal incidenten, meldingen, aangiftes en aangehouden verdachten huiselijk geweld in de wijken van Utrecht-stad 2005 Bron: BPS / BI2006 Aantal incidenten Aantal meldingen Aantal opgenomen aangiftes Aantal aangehouden verdachten Utrecht totaal Uit tabel 2.6 blijkt dat bij 26% van het aantal geregistreerde incidenten een verdachte wordt aangehouden. Zoals we eerder al opmerkten, doet echter lang niet iedereen die te maken heeft met huiselijk geweld ook daadwerkelijk aangifte (waarbij het strafbare feit door de politie op papier wordt gezet en het slachtoffer dit ondertekent met het verzoek tot vervolging). In 2004 was het landelijke cijfer van het aantal aangiftes bij incidenten 36%. In Utrecht gold dat jaar een percentage van 25%. Inmiddels is dit percentage in Utrecht opgelopen tot 30% in 2005, tegenover een landelijk cijfer van 40%. Tabel 2.7 Frequentie van aangiften huiselijk geweld (2005) Utrecht Stad en landelijk % aangiften van geregistreerde incidenten Utrecht Stad % aangiften van geregistreerde incidenten landelijk % 36% % 40% Bron: BI, 2006; Beke, 2006 Uit het landelijke politierapport (Beke) blijkt dat de periode die zit tussen het plaatsvinden van het incident en de daadwerkelijke aangifte in 75% van de gevallen tussen de 0-30 dagen is. Daarnaast is er een groep slachtoffers (22%) die meer dan 60 dagen doet over een aangifte. Nadere analyse leert volgens het Beke-rapport dat het daarbij in individuele gevallen soms wel gaat om periodes van één jaar of meer. Wellicht dat de angst voor represailles, de oneerlijke verhouding van macht (bij kinderen) of de angst de partner kwijt te raken deze lange termijn kan verklaren (Beke, 2006; 25-26) 2.4 Recidive bij huiselijk geweldplegers In het voorjaar 2006 is in Utrecht onderzoek gedaan naar de vraag hoe vaak recidive voorkomt als het gaat om huiselijk geweld. Dit onderzoek is uitgevoerd door te kijken of een verdachte binnen het registratiesysteem, met de projectcode huiselijk geweld, gedurende één jaar meer dan één keer is opgenomen in een dossier ten behoeve van het Openbaar Ministerie. Dit leidde tot een Utrechts cijfer van rond de 9%. 16 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

17 Tabel 2.8 Recidive bij verdachten van huiselijk geweld Binnen het BPS-registratiesysteem ,5% ,1% Bron: BPS 2006 Uit landelijke politieonderzoek (Beke, 2006) blijkt daarnaast dat 6,4% van alle veelplegers ten minste één antecedent heeft op het gebied van huiselijk geweld. Hoewel er nog geen exacte resultaten kunnen worden benoemd, concluderen de rapporteurs dat de veelplegers huiselijk geweld geen specialisten zijn die zich alleen schuldig maken aan huiselijk geweld. Het lijken generalisten die zich naast huiselijk geweld bijvoorbeeld ook schuldig maken aan ander geweld tegen personen, alcoholgerelateerde misdrijven, geweld tegen goederen, verkeersmisdrijven, openbare orde misdrijven en drugsdelicten. Het gaat daarbij in 98% van de gevallen om mannen, die in 65% van de gevallen tussen de 25 en 55 jaar oud zijn en in 76% van de gevallen in Nederland zijn geboren (Beke, 2006;22-23) 17 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

18 18 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

19 3 Politieregistraties in regio Utrecht Onder regio Utrecht verstaan we in dit onderzoek de gemeenten van het werkgebied Centrumgemeente Utrecht met betrekking tot vrouwenopvang In de regiogemeentes liggen de promillages huiselijk geweldincidenten op gemiddeld éénderde van die van de stad Utrecht Het percentage aangiftes is over het algemeen hoger in de regiogemeentes dan in de stad Utrecht 3.1 Regio telt minder incidenten dan stad Voor de regio Utrecht geldt dat de promillages incidenten huiselijk geweld gemiddeld lager liggen dan voor de stad zelf. Geldt voor Utrecht-stad (met in totaal ruim inwoners) in 2005 een gemiddelde van 5,9, dan is dit voor de regio (zonder de stad, met totaal ruim inwoners) gemiddeld 2. Breukelen, Bunnik, Loenen en Lopik scoren daarbij met 1 zeer laag, Maarssen met 4 relatief hoog. Tabel 3.1 Incidenten huiselijk geweld in de regiogemeentes Utrecht 2004 en 2005 Absoluut en promillage (aantal incidenten per inwoners) absoluut absoluut Abcoude De Bilt Breukelen Bunnik Doorn Driebergen-Rijsenburg Houten Loenen Lopik Maarssen Montfoort Nieuwegein Oudewater De Ronde Venen Vianen Woerden Wijk bij Duurstede IJsselstein Zeist Totaal Bron: BPS / BI2006 Het aantal aanhoudingen van verdachten is in de stad, gerelateerd aan het aantal incidenten, een fractie minder dan in de regio (26% in de stad ten opzichte van 28% in de regio). Een gedetailleerd overzicht van het aantal politieregistraties in de regiogemeentes is opgenomen in bijlage drie. 19 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

20 3.2 Aangiftebereidheid in de regio is hoger De aangiftebereidheid lijkt in de omringende gemeentes over het algemeen beduidend hoger dan in Utrecht-stad. Geldt voor de stad dat 30% van de geregistreerde incidenten wordt omgezet in een aangifte, voor de regio (zonder de stad) is dat gemiddeld 36%. Vier regiogemeenten scoorden lager dan Utrecht-stad, namelijk tussen de 17% en 29%: Breukelen, Bunnik, Vianen en Wijk bij Duurstede. (Zie tabel 3.2) Tabel 3.2 Regiogemeente Frequentie van aangiften huiselijk geweld (2005) Regiogemeenten Utrecht % aangiften van geregistreerde incidenten Abcoude 43% De Bilt 35% Breukelen 24% Bunnik 17% Doorn 15% Driebergen 21% Houten 40% Loenen 50% Lopik 40% Maarssen 46% Montfoort 40% Nieuwegein 36% Oudewater 63% De Ronde Venen 46% Vianen 21% Woerden 40% Wijk bij Duurstede 29% IJsselstein 34% Zeist 32% Totaal 36% Bron: BPS/BI Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

21 4 Registraties van het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld Stad en Regio Utrecht Het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld is op 1 januari 2006 opgericht als opvolger van het Advies en Meldpunt Een Veilig Huis en vormt een laagdrempelige voorziening voor iedereen met vragen op het gebied van huiselijk geweld In 2005 waren er 406 contactzoekers met het steunpunt Er is een toename in mailcontacten naast telefonisch contact 29% van de contactzoekers was in 2005 zelf slachtoffer van huiselijk geweld De meeste doorverwijzingen vinden plaats naar de Vrouwenopvang Utrecht De meest besproken soorten huiselijk geweld bij de contactzoekers zijn lichamelijk geweld en psychisch geweld 4.1 ASHG als nieuwe centrale voorziening Met de komst van het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld Stad en Regio Utrecht is er in 2006 in de regio Utrecht één aanspreekpunt gecreëerd voor alle betrokkenen bij huiselijk geweld. Dat wil zeggen: slachtoffers en plegers, maar ook getuigen, mensen uit de naaste omgeving, hulpverleners en andere beroepskrachten. Het Advies en Steunpunt is bedoeld als een laagdrempelige voorziening voor iedereen met vragen op het gebied van huiselijk geweld, behoefte aan advies of een luisterend oor. Door samenwerkingsafspraken met instellingen in de hele regio kan er snel en gericht worden doorverwezen. Het ASHG is de opvolger van het in 2002 opgerichte Advies en Meldpunt Een Veilig Huis en wordt uitgevoerd door Stichting Vrouwenopvang Utrecht, in opdracht van de gemeente Utrecht en in nauwe samenwerking met zorg- en welzijnsinstellingen, politie en justitie. Naast de telefonische hulpdienst zorgt het Advies en Steunpunt ook voor: afstemming tussen ketenpartners (hulpverlening en politie) deskundigheidsbevordering van beroepsgroepen publieksvoorlichting over huiselijk geweld casusoverleg met politie en zorginstellingen casemanagement voor complexe situaties van huiselijk geweld registratie van gegevens over huiselijk geweld signalering van trends en ontwikkelingen op het gebied van huiselijk geweld in de regio Utrecht. Het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld Stad en Regio Utrecht werkt samen met politie, zorg- en welzijnsinstellingen in Utrecht en in de regiogemeenten. In de jaren 2004 en 2005 had de voorloper van het ASHG, de organisatie Een Veilig Huis een eigen registratiesysteem opgezet waarin inkomende telefoongesprekken en ook s werden ingevoerd. In dit hoofdstuk behandelen we de belangrijkste bevindingen uit deze registratie, die op dat moment alleen nog de stad (en niet de regio) Utrecht betrof. Op dit moment wordt het registratie- 21 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

22 systeem verder aangepast aan de wensen van onder andere het Ministerie van VWS. In navolgende monitoren zullen iets andere soorten gegevens kunnen worden gepresenteerd. 4.2 Aantal contacten met het steunpunt In 2004 waren er 236 contacten bij het ASHG en in 2005 waren dat er 406, zo n 72% méér. Opvallend is vooral ook de toename van mail-brieven (zie tabel 4.1). Tabel 4.1 Aantal contacten bij het ASHG Telefonisch Overig Totaal Bron: ASHG/BI 4.3 Achtergrond van contactzoekers en contacten Niet alle telefoongesprekken die binnenkomen zijn afkomstig van een slachtoffer zelf. Vaak bellen omstanders (zoals vrienden, familie, kennissen van slachtoffers) of professionals uit de zorg of het onderwijs. Zij willen vaak (algemene) informatie. In onderstaande tabel 4.2 zien we dat zowel in 2004 als % van de contactzoekers bij ASHG zelf slachtoffer is. In 2005 is 56% van de contactzoekers zelf een hulpverlener en/of samenwerkende partner van Een Veilig Huis/ASHG. 12% van de contactzoekers in dat jaar is omstander van het slachtoffer. Tabel 4.2 Achtergrond van de contactzoekers Is zelf een slachtoffer 69 (29%) 117 (29%) Is zelf een pleger 1 (0%) 3 (1%) Is zelf een samenwerkende partner van Veilig Huis/ASHG 56 (24%) 71 (18%) Is een hulpverlener (die geen samenwerkende partner is) 38 (16%) 153 (38%) Is een omstander, familielid, kennis van slachtoffer 39 (17%) 50 (12%) Overig 33 (14%) 12 (3%) Totaal 236 (100%) 406 (100%) Bron: ASHG/BI Tabel 4.3 Aard van het gesprek Is doorverwezen naar, of heeft informatie gekregen over samenwerkende partner van Een Veilig Huis/ASHG 95 (40%) 228 (56%) Wil mondelinge informatie 64 (27%) 66 (16%) Wil schriftelijke informatie 17 (7%) 43 (11%) Wil een luisterend oor 8 (3%) 21 (5%) Overig 52 (22%) 48 (12%) Totaal 236 (100%) 406 (100%) Bron: ASHG/BI 22 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

23 Het grootste deel van de contactzoekers wil in 2005 verdere informatie over, of is door het ASHG doorverwezen naar een samenwerkende partner (zoals Altrecht, Jeugdzorg, AMK, Slachtofferhulp e.d.). 5% Van de bellers is op zoek naar een luisterend oor. 27% van de contactzoekers is op zoek naar gerichte mondelinge dan wel schriftelijke informatie. In 2005 vinden er 40, op een warme overdracht gebaseerde doorverwijzingen plaats naar samenwerkende partners van het ASHG. Het grootste deel van deze doorverwijzingen vindt plaats naar de vrouwenopvang in Utrecht (55%). Bij een warme overdracht maakt het ASHG zelf de afspraak voor de contactzoeker en wordt het dossier vooraf met de hulpverlening doorgesproken. Een kleiner deel van de doorverwijzingen (23%) vond plaats naar de politie Utrecht (in verband met meldingen, aangiftes of doorverwijzingen naar de wijkagent). Naar overige instanties wordt incidenteel doorverwezen. 4.4 Kenmerken van de slachtoffers De leeftijd van de slachtoffers die zich gemeld hebben bij het ASHG ligt vooral tussen de 21 en 50 jaar (in 2005 is dat 69%). Opvallend is dat in 2005, ten opzichte van 2004, er veel meer contacten zijn geweest over slachtoffers van onder de 10 jaar (12% in 2005 ten opzichte van 0% in 2004). In dit kader is het van belang het pilotproject te noemen kinderen als getuige dat door vier politiedistricten en Bureau Jeugdzorg/AMK (met medewerking van ASHG en GG&GD van de gemeente Utrecht) tussen maart 2005 en maart 2006 is uitgevoerd. Dit project kan mogelijkerwijs hebben bijgedragen aan deze toename. Concreet hield de pilot in dat bij incidenten van huiselijk geweld alle kinderen uit een betrokken gezin worden aangemerkt als getuige en via een zorgmelding aangemeld worden bij Bureau Jeugdzorg. In de pilotperiode zijn door middel van 370 meldingen bijna 600 kinderen aangemeld bij Bureau Jeugdzorg. Daarvan was bijna 20% al bekend en is met 420 kinderen enige vorm van contact geweest. Er hebben 13 doorverwijzingen plaatsgevonden naar het AMK, 7 naar de Kinderbescherming en 8 naar Crisisinterventie. De onderzoekers stellen dat deze kinderen anders wellicht onzichtbaar waren gebleven. Tabel 4.5 Leeftijd van het slachtoffer jaar 0 (0%) 14 (12%) jaar 3 (4%) 4 (3%) jaar 14 (20%) 36 (31%) jaar 12 (17%) 19 (16%) jaar 6 (9%0 26 (22%) jaar 1 (2%) 8 (7%) jaar 0 (0%) 0 (0%) (2%) 0 (0%) Onbekend 32 (46%) 10 (9%) Totaal 69 (100%) 117 (100%) Bron: ASHG/BI Voor zover de aard van de mishandeling in de gesprekken met Een Veilig Huis besproken werd (in 27% van de gevallen was dat in 2005 niet zo), gaat het grootste deel over lichamelijk geweld (40%) en een iets minder groot deel (25%) over psychisch geweld. Seksueel geweld vormt de kleinste categorie met 3%. (Zie tabel 4.6) 23 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

24 Tabel 4.6 Aard van de mishandeling Lichamelijk geweld 118 (50%) 164 (40%) Psychisch geweld 24 (10%) 103 (25%) Seksueel geweld 6 (3%) 11 (3%) Overig 5 (2%) 19 (5%) Onbekend 83 (35%) 109 (27%) Totaal 236 (100%) 406 (100%) Bron: ASHG/BI 24 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

25 5 Opvang van vrouwen en meisjes in Utrecht De opvang van vrouwen en meisjes in Utrecht wordt gerealiseerd door VOU (Vrouwenopvang Utrecht), en de stichtingen Meisjesstad en Weerdsingel Vrouwenopvang Utrecht (VOU) omvat een zevental verschillende voorzieningen, uiteenlopend van telefonische hulpverlening tot begeleid wonen. Vrouwenopvang Utrecht wordt benaderd door vrouwen uit het hele land. 42% van de contacten is met vrouwen uit de eigen regio. In 2005 meldden ruim vrouwen zich bij VOU aan. Daarnaast zochten zo n kleine vijfhonderd mensen contact in verband met informatie, advies en doorverwijzing. In 2005 werden 211 (nieuwe) opnames gerealiseerd bij VOU. De stichting Meisjesstad heeft in vrouwen opgenomen, de stichting Weerdsingel Werkzaamheden van de Vrouwenopvang Utrecht De opvang van vrouwen en meisjes in Utrecht vindt enerzijds plaats door de organisatie Vrouwenopvang Utrecht (VOU) en anderzijds door de stichtingen Meisjesstad en Weerdsingel (zie paragraaf 5.4). Het VOU heeft een aantal verschillende afdelingen die we hieronder kort bespreken: Afdeling Porta: biedt ambulante hulpverlening en is 24 uur per dag (telefonisch) bereikbaar. Professionele hulpverleners staan iedereen te woord met vragen rond huiselijk geweld. Zij geven advies, voorlichting en verwijzen door naar passende hulp. Tevens bieden zij de beller de mogelijkheid om op een spreekuur te komen of een kort ambulant traject in te gaan. Afdeling Ventus: hierbij gaat het om acute crisisopvang voor vrouwen met of zonder kinderen die door relationeel geweld niet in hun thuissituatie kunnen blijven. In Utrecht gaat het om 14 plaatsen waar een vrouw met haar eventuele kinderen maximaal zes weken terecht kan. Er zijn twee noodplaatsen voor het onderbrengen van vrouwen en hun kinderen na kantoortijden en in het weekend. Afdeling Terra: dit is de vervolgopvang bedoeld voor vrouwen (en hun kinderen) die langdurige opvang en begeleiding nodig hebben om zelfstandig te gaan wonen. Hiervoor zijn in Utrecht 16 plaatsen beschikbaar waar een vrouw maximaal vier maanden kan blijven. Afdeling Vita: Dit is begeleid wonen voor vrouwen met of zonder kinderen, die onvoldoende vaardigheden hebben om zelfstandig te wonen in samenhang met relationeel geweld. Er is capaciteit voor twaalf plaatsen. Deze woonbegeleiding kan geboden worden op de eigen woning of woning van de instelling van VOU. Afdeling Ignis: deze voorziening is bedoeld voor (aanstaande) tienermoeders en bestaat uit twee afdelingen. Op de ene afdeling wordt intensieve woonbegeleiding geboden (voor maximaal zes moeders) en op de andere wordt ambulante woonbegeleiding geboden (eveneens voor maximaal zes moeders). De verblijfsduur is maximaal zes maanden, met een mogelijke verlenging van drie maanden. Afdeling Casa: voor vrouwen die een veilig adres nodig hebben heeft VOU toegang tot onderduikadressen. 25 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

26 Op de opvangafdelingen van VOU wordt daarnaast kinderwerk en opvoedingsbegeleiding geboden. 5.2 Aantal contacten bij VOU In 2004 meldden vrouwen zich aan bij Vrouwenopvang Utrecht en in 2005 zijn dat er Daarnaast kwamen er bij VOU in deze jaren ongeveer vijfhonderd verzoeken binnen om voorlichting, verwijzing, informatie en dergelijke (zie tabel 5.1). Uiteindelijk werden er in vrouwen daadwerkelijk opgenomen in een van de voorzieningen. In 2005 waren dat er 271; dit cijfer lijkt te duiden op een (beperkte) afname van het aantal opnames maar dat is een onjuiste veronderstelling. Het verschil in opnames tussen 2004 en 2005 wordt veroorzaakt door verschillende factoren: de reorganisatie van VOU, het in gebruik nemen van een nieuw cliëntregistratiesysteem en de verblijfsafhankelijke problematiek (zie hieronder) die de doorstroom heeft bemoeilijkt in De bezetting van de voorzieningen is in 2005 niet gedaald. Tabel 5.1 Aantal contacten bij VOU Aantal contacten ivm aanmelding Aantal contacten ivm voorlichting, verwijzing, informatie e.d Totaal aantal opnames vrouwen Bron: VOU/BI In totaal komt 42% van de contactzoekers uit de eigen regio, 52% van buiten de eigen regio en 1% uit het buitenland. Aanmeldingen bij VOU worden vaak bewust gedaan in een andere dan de eigen woonplaats, in verband met het zoeken naar veiligheid. Tabel 5.2 Laatste verblijfplaats van de contactzoekers bij VOU Absoluut Procentueel Gemeente waar de instelling is gevestigd % Eigen regio, maar buiten gemeente van vestiging 208 8% Eigen provincie, maar buiten gemeente van vestiging 207 8% Nederland, maar buiten provincie van instelling % Rechtstreeks uit buitenland 19 1% Overig / onbekend 164 5% Totaal % Bron: VOU/BI 5.3 Doorstroming van vrouwen met onzekere verblijfsstatus vormt extra probleem Slachtoffers van huiselijk geweld met een afhankelijke of onzekere verblijfstatus kunnen niet altijd worden opgenomen in de Vrouwenopvang. Over het algemeen verblijven deze vrouwen langer dan gemiddeld in de opvang omdat ze in afwachting van een status, niet gemakkelijk in een andere opvang zijn onder te brengen of zelfstandig te laten wonen. Dit is onder andere afhankelijk van het beleid van de opvang, aanwezigheid van kennis en expertise, ingewikkelde wet- en regelgeving, beleid van andere instanties zoals IND, Woningcorporaties, etc. 26 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

27 Vrouwenopvang Utrecht neemt in principe alle vrouwen op die recht hebben op voorzieningen. De eerste paar weken worden volledig in beslag genomen door aanvraag voortgezet verblijf, inkomen, ziektekostenverzekering, etc. Omdat het in de regel langer duurt dan gewoonlijk, komt de hulpverlening waarvoor zij zichzelf had aangemeld in het gedrang. Vrouwenopvang Utrecht heeft afspraken met o.a. Sociale Zaken en met het Vierde Huis om deze groep vrouwen zo snel en goed mogelijk te helpen, maar ook om ze te laten doorstromen naar zelfstandige huisvesting. 5.4 Meisjesstad en Weerdsingel Meisjesstad biedt tijdelijk onderdak aan vrouwen, meisjes en kinderen die door allerlei oorzaken acuut dakloos zijn geworden. Uit het jaarverslag (2005) blijkt dat de achterliggende problematiek van de vrouwen en meisjes steeds complexer wordt, en er vaak ook sprake is van schulden. In 2005 werden er totaal 111 vrouwen opgenomen met bij elkaar 52 kinderen. Bij 36 (32%) van de vrouwen was de expliciete reden van opname geweld en seksueel misbruik in de thuissituatie en/of huwelijks- en relatieproblemen. 60% van de opgenomen vrouwen was afkomstig uit de provincie Utrecht. De stichting Weerdsingel is een instelling in de maatschappelijke opvang en beheert een crisisopvanghuis en een 15-tal panden voor begeleid wonen. In totaal zijn er in vrouwen opgenomen; 21 vrouwen in crisisopvang, 18 vrouwen op noodbed, 16 vrouwen in begeleid wonen en 16 vrouwen in een vrouwenproject. Bij deze opnames waren in totaal 35 kinderen betrokken. 27 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

28 28 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

29 6 Discussie en analyse in relatie tot beleid De verzamelde kerncijfers over huiselijk geweld laten zien dat er in de regio Utrecht veel gebeurt op het terrein van het aanhouden van verdachten, het informeren van adviesvragers en het opnemen van slachtoffers in crisissituaties. In hoeverre al deze activiteit ook echt voldoende (en afdoende) is kan op dit moment niet worden overzien; het cijfermateriaal dat we nu hebben beantwoordt niet al onze vragen. In de toekomst zou nieuw cijfermateriaal gegroepeerd kunnen worden langs de assen Preventie & Informatie, Strafrechtelijke aanpak en Hulpverlening. De gemeentelijke doelstellingen voor het GSBIII-convenant wijzen op een daling van 6,3% van het aantal meldingen huiselijk geweld in 2009 en een daling van 0,5% van het aantal geregistreerde recidivisten in dat jaar. 6.1 Wat leveren de monitorgegevens gezamenlijk op? Het naast elkaar zetten van alle cijfers over huiselijk geweld, zoals in voorafgaande hoofdstukken bijeengebracht, moet met grote voorzichtigheid gebeuren. De werkgebieden van de afzonderlijke instanties (politie, ASHG, VOU) verschillen in 2005 nog sterk van elkaar; het ASHG had in 2005 nog niet de regio als doelgroep en het werkgebied van VOU is breder dan dat van de stad óf de regio. In principe bedienen zij slachtoffers uit het hele land. In onderstaande tabel 6.1 zetten we alle belangrijke cijfers toch zo goed mogelijk naast elkaar. We zien dat de politie een bulk aan incidenten verwerkt op het gebied van huiselijk geweld en in de stad en regio bij elkaar in 2005 ongeveer 760 verdachten heeft aangehouden. Voor het ASHG geldt als kerncijfer de doorverwijzing in 2005 van ruim 220 personen. VOU heeft in die tijd in de regio Utrecht 211 nieuwe opnames gerealiseerd. Tabel 6.1 kerncijfers huiselijk geweld In stad en regio Utrecht 2005 Politie Politie Politie ASHG* VOU Werkgebied Utrecht Stad Werkgebied Regio Utrecht m.u.v. stad Werkgebied Utrecht Stad + Regio Werkgebied Utrecht Stad Werkgebied Nederland incidenten Incidenten Incidenten 406 Contacten Contacten 420 Aangehouden verdachten 340 Aangehouden Verdachten 760 Aangehouden Verdachten 228 Doorverwijzingen 271 Opnames * De cijfers van ASHG/Veilig Huis uit 2005 betreffen nog alleen de stad Utrecht Bij elkaar is er genoeg reden om in de toekomst aan het beleidsgebied huiselijk geweld veel nadere aandacht te besteden. Uit de cijfers blijkt dat veel inwoners te maken hebben met huiselijk geweld 29 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht

30 (afgaande op de incidenten die de politie registreert, de informatie en doorverwijzingsvragen bij het ASHG en de contacten bij het VOU) en we weten dat nog lang niet alles in zicht is bij deze organisaties. We kunnen op dit moment nog niet oordelen over de vraag of alle inspanningen op het gebied van informatieverschaffing, hulpverlening en aanhoudingen ook voldoende en afdoende is; in de toekomst moet meer cijfermatig materiaal verzameld worden. Om de beschikbare en benodigde informatie over huiselijk geweld in de toekomst duidelijker te ordenen stellen we voor drie monitordelen te onderscheiden: Een monitordeel preventie & informatie waarbij het enerzijds gaat om de aanpak rond het informeren van potentiële slachtoffers en anderzijds om de aanpak rond het informeren van alle indirect betrokkenen (familie, kennissen, beroepskrachten en hulpverleners). Om dit beleidsdeel goed te kunnen uitvoeren is kennis nodig over aantallen incidenten, doelgroepen, preventieve maatregelen en dergelijke. Een monitordeel strafrechtelijke aanpak van de daders. Binnen dit deel wordt gekeken naar de manier waarop het huiselijk geweld gesanctioneerd wordt en in welke mate er bijvoorbeeld recidive plaatsvindt. Cijfermateriaal hierover kan het beleid verder ondersteunen. Een monitordeel hulpverlening voor zowel slachtoffers als daders. Binnen dit deel gaat het voornamelijk om de vraag of er vanuit de centrale regiefunctie goede samenwerking tot stand is gebracht met alle betrokken partners uit de stad en regio; hebben zij goed kunnen doorverwezen en (daardoor) hulp kunnen verlenen? 6.2 Topje van de ijsberg Zoals we in het eerste hoofdstuk al aangaven betreffen de cijfers over huiselijk geweld een mozaïek aan gegevens. We hebben steeds verschillende soorten cijfers en informatie naast elkaar gezet, zonder dat we precies weten hoe de overlap er uitziet (zijn bijvoorbeeld alle contacten bij VOU ook gemeld bij de politie?, zijn de mensen die het ASHG bellen ook betrokken geweest bij incidenten die door de politie zijn geregistreerd?). Hoe meer cijfers we bij elkaar voegen, hoe sterker het idee ontstaat dat we eigenlijk nog maar het topje van de ijsberg kennen. Vragen die we onszelf kunnen stellen zijn onder meer: Hoe kunnen we meer cijfermatig zicht krijgen op de soorten dader-pleger-relaties. Speciale doelgroepen (bijvoorbeeld jeugd en ouderen) zouden daartoe beter in beeld gebracht moeten worden. Welke overige instellingen binnen het convenant registreren er op het gebied van huiselijk geweld en hoe kunnen we hun gegevens gebruiken? Hoe kunnen de verschillen tussen de wijken in promillages huiselijk geweldincidenten verklaard worden? Mogelijk kunnen we in de toekomst iets meer gaan zeggen over huiselijk geweld in het algemeen, mede naar aanleiding van het (bevolkings- of VMU-)onderzoek dat de GG&GD momenteel houdt onder de Utrechtse bevolking. De resultaten hiervan worden in het najaar 2006 bekend en we zullen daar in een volgende monitor verder over rapporteren. 6.3 Doelstellingen Huiselijk Geweld in kader van GSB-beleid In het kader van het GSB III convenant moet de gemeente Utrecht voor 1 juli 2006 aan de volgende procesafspraak voldoen: Uiterlijk per 1 juli 2006 moet er een nulmeting huiselijk geweld worden 30 Huiselijk Geweld in de gemeente en regio Utrecht 2006, concept, Gemeente Utrecht