Inspectie Openbare Orde en Veiligheid. Deelrapportage MAASMEISJE

Transcriptie

1 Inspectie Openbare Orde en Veiligheid Deelrapportage MAASMEISJE Mei 2007

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Het deelonderzoek Doelstelling deelonderzoek Inspectie OOV Vigerend beleid 4 3. Bevindingen Periode tot april Incident in september Incident in november Incident in januari Beantwoording onderzoeksvragen Informatie-uitwisseling Verantwoordelijkheidstoedeling Risico-taxaties Afspraken en voortgangsbewaking Protocollen Handelen politie 11 2

3 1. Inleiding Op 20 juni 2006 verschijnen berichten in de media dat er op verschillende plaatsen langs de Maas in Rotterdam lichaamsdelen van een meisje waren gevonden. Na reconstructie van het hoofd van het zogenoemde Maasmeisje wordt duidelijk dat het om het meisje Gessica (geboren in mei 1994) gaat. Door de wethouder Jeugd, Gezin en Onderwijs, dhr. L. Geluk, van de gemeente Rotterdam is hierna contact opgenomen met de hoofdinspecteur van de Inspectie jeugdzorg. Snel wordt duidelijk dat de jeugdzorg betrokken was bij Gessica, dat er sprake was van problemen op school en dat de vader bekend stond bij de politie. Verder bleek betrokkenheid van RIAGG en verslavingszorg. Op 12 oktober 2006 heeft het hoofd van de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (Inspectie OOV) op verzoek van de hoofdinspecteur van de Inspectie jeugdzorg zich bereid verklaard mee te werken aan een gezamenlijk onderzoek met de Inspectie jeugdzorg, de Inspectie van het Onderwijs en de Inspectie voor de Gezondheidszorg inzake de activiteiten van de gemeentelijke diensten, de politie en de jeugdzorginstellingen ten aanzien van het meisje Gessica. In deze deelrapportage verschaft de Inspectie OOV inzicht in de wijze waarop politie Rotterdam-Rijnmond betrokken is geweest bij het gezin van Gessica en bij Gessica zelf. De bevindingen uit dit deelonderzoek vormen input voor de gezamenlijke rapportage van de samenwerkende inspecties. De periode waarop het gezamenlijk onderzoek van de samenwerkende inspecties zich richt, loopt van de geboorte van het meisje tot het moment van de vaststelling dat het aangetroffen stoffelijke overschot van het meisje Gessica is. Het deelrapport is als volgt ingedeeld: In hoofdstuk 2 worden de doelstelling van het deelonderzoek en het vigerend beleid beschreven. Hoofdstuk 3 beschrijft de gebeurtenissen waarbij de politie betrokken is geweest en de rol van de politie hierin. In hoofdstuk 4 worden de onderzoeksvragen beantwoord die in het plan van aanpak onderzoek Maasmeisje Inspectie OOV zijn gesteld. 3

4 2. Het deelonderzoek In dit hoofdstuk worden de doelstelling van het deelonderzoek en het vigerend beleid beschreven. 2.1 Doelstelling deelonderzoek Inspectie OOV Doel van het deelonderzoek is het verschaffen van inzicht in de wijze waarop politie Rotterdam-Rijnmond betrokken is geweest bij het gezin van Gessica en Gessica zelf. Het gaat om Gessica, haar vader en stiefmoeder 1. De periode waarop het gezamenlijk onderzoek van de samenwerkende inspecties zich richt, loopt van de geboorte van het meisje tot het moment van de vaststelling dat het aangetroffen stoffelijke overschot van het meisje Gessica is. De bevindingen uit dit deelonderzoek vormen input voor de gezamenlijke rapportage van de samenwerkende inspecties. In het plan van aanpak zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: 1. Hoe heeft de informatie-uitwisseling plaatsgevonden tussen politie Rotterdam- Rijnmond en relevante hulpverleners? 2. Hoe heeft de verantwoordelijkheidstoedeling plaatsgevonden? 3. Welke risico-taxaties hebben plaatsgevonden? 4. Welke afspraken zijn gemaakt en hoe heeft de voortgangsbewaking hiervan en de afhandeling plaatsgevonden? 5. Is de politie opgetreden conform de protocollen kindermishandeling, huiselijk geweld en vermissing? 6. Heeft de politie ook anderszins zorgvuldig en adequaat in deze casus gehandeld? Om deze vragen te kunnen beantwoorden heeft de Inspectie OOV een documentanalyse verricht en een interview gehouden met betrokken politiefunctionarissen. 2.2 Vigerend beleid Bij politie Rotterdam-Rijnmond zijn drie documenten beschikbaar die richtlijnen beschrijven voor de aanpak van huiselijk geweld en die door het korps worden toegepast. Het gaat om Aanwijzing huiselijk geweld (2003A003), datum inwerkingtreding 1 april 2003 van het College van procureurs-generaal (geldig tot 31 maart 2007); Procedures landelijk protocol huiselijk geweld en bijbehorende bijlage, zonder datum, van de Raad van Hoofdcommissarissen; Convenant strafrechtelijke aanpak van huiselijk geweld in het arrondissement Rotterdam, d.d. 26 mei Verder is een mondelinge afspraak met het Openbaar Ministerie (OM) over het horen van (jonge) kinderen in huiselijk geweldzaken van toepassing. 1 Stiefmoeder is de vriendin/ ex-echtgenote van vader. Het betreft hier niet de biologische moeder van Gessica. 2 Betreft een convenant tussen het OM Rotterdam, politieregio Rotterdam-Rijnmond, Reclassering Nederland, Forensisch-psychiatrische kliniek Het Dok-De Kijvelanden en het Centrum voor Dienstverlening. 4

5 De rol van de politie in deze casus is door de Inspectie OOV getoetst aan het vigerend beleid voor zover dat van toepassing was tijdens de beschreven gebeurtenissen De aanwijzing huiselijk geweld De aanwijzing huiselijk geweld 3 is een aanwijzing van het College van procureurs-generaal aan de hoofden van de Parketten. De geldigheidsduur van de aanwijzing betreft de periode van 1 april 2003 tot 31 maart De aanwijzing heeft als doel het bewerkstelligen van een effectiever optreden van politie en het OM in reactie op huiselijk geweld teneinde bij te dragen aan: het acuut stoppen van huiselijk geweld; het voorkomen van recidive door middel van gerichte interventies; het herstellen van de geschonden norm; en het vergroten van de aangiftebereidheid van slachtoffers. Volgens de aanwijzing dient het optreden van politie en OM mede ter behartiging van de belangen van het slachtoffer en de eventuele kinderen die getuige zijn van het geweld. De aanwijzing beschrijft de rol van de politie bij de aanhouding, het proces-verbaal van aangifte, het verhoor van de verdachte, de inverzekeringstelling, de melding aan de reclassering, de vervolging na aangifte of klacht en de voorwaarden voor ambtshalve vervolging. Met betrekking tot slachtoffers van huiselijk geweld is aangegeven dat de rol van de politie naar het slachtoffer bestaat uit informatie verstrekken over het strafproces, het bewegen van het slachtoffer tot het doen van aangifte en het slachtoffer zoveel mogelijk doorverwijzen naar gespecialiseerde hulpverleningsinstellingen Procedures landelijk protocol huiselijk geweld In het document Procedures landelijk protocol huiselijk geweld dat ongedateerd is, worden stap voor stap de handelingen besproken die bij een melding heterdaad huiselijk geweld en een aangifte genomen moeten worden. Volgens opgave van politie Rotterdam-Rijnmond is het landelijk protocol vastgesteld door de Raad van Hoofdcommissarissen in april Het landelijk protocol was ten tijde van de incidenten dus nog niet van kracht Achtergrond landelijk protocol huiselijk geweld (bijlage bij de Procedures landelijk protocol huiselijk geweld) In het document Achtergrond landelijk protocol huiselijk geweld dat eveneens ongedateerd is, worden de te nemen stappen bij heterdaad situaties huiselijk geweld beschreven Convenant strafrechtelijke aanpak van huiselijk geweld in het arrondissement Rotterdam Het convenant bestaat uit een protocol waarin algemene overwegingen zijn opgenomen over doelstellingen, achtergronden van het convenant en een weergave van de tussen de 3 Huiselijk geweld is in de aanwijzing als volgt gedefinieerd: geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer wordt gepleegd. Hieronder vallen lichamelijke- en seksuele geweldpleging, belaging en bedreiging (al dan niet door middel van, of gepaard gaand met, beschadiging van goederen in en om het huis). 5

6 deelnemende partners gemaakte afspraken met een overzicht van de afgesproken taken per instantie. Dit convenant is op 26 mei 2005 ondertekend. Het incident in 2005 speelt zich af in januari van dat jaar. Het convenant was op dat moment dus nog niet van kracht Staand beleid OM De politie geeft aan dat tijdens de genoemde incidenten en ook nu nog, een afspraak met het OM bestaat over het horen van (jonge) kinderen als getuige. De afspraak is dat het in principe onwenselijk is dat (jonge) kinderen in huiselijk geweld zaken als getuige worden gehoord, indien hun eigen ouders betrokken zijn. Dit betreft een mondelinge afspraak. Deze afspraak wordt door het OM in de brief van 19 februari 2007 aan het hoofd van de Inspectie OOV bevestigd. Volgens het OM is de reden voor de terughoudendheid gelegen in het feit dat horen van kinderen tegen hun eigen ouders als zeer belastend wordt ervaren. Het OM geeft verder aan dat de gehanteerde beleidslijn in zijn algemeenheid tot voldoende bewijsmateriaal leidt. Alleen wanneer er onvoldoende bewijsmateriaal beschikbaar is, wordt er bij hoge uitzondering en voorzien van een aantal zeer zorgvuldig gekozen waarborgen, van deze lijn afgeweken. 6

7 3. Bevindingen Politie Rotterdam-Rijnmond heeft een aantal keren contact gehad met Gessica en/of haar gezin. In de bedrijfsprocessensystemen wordt melding gemaakt van deze contacten. In dit hoofdstuk wordt de informatie uit deze systemen kort samengevat en wordt de rol van de politie beschreven. De inspectie geeft in dit hoofdstuk tevens haar oordeel over de rol van de politie bij de incidenten in 2001, 2004 en Periode tot 15 april De politieregistratie geeft een beeld van een gezinssituatie waarbij regelmatig sprake was van huiselijk geweld (mishandeling of bedreiging) tussen de vader en de stiefmoeder. In 1998 vermeldt de registratie een onenigheid tussen vader en de biologische moeder over een bezoekregeling. In 1999 wordt gemeld dat Gessica haar ouders kwijt is. Ze wordt tijdelijk op het politiebureau opgevangen waarna haar vader haar s avonds komt ophalen. Rol van de politie. De rol van de politie is in deze periode vooral gericht op de meldingen die betrekking hebben op het huiselijk geweld tussen de ex-echtgenoten. 3.2 Incident in september 2001 Het gaat hier om vernieling door de vader aan de woning van de stiefmoeder. De stiefmoeder heeft de politie gebeld en meldt vernieling aan haar woning. De vader ontkent de feiten. De stiefmoeder doet aangifte van bedreiging, mishandeling en huisvredebreuk. De vader wordt veroordeeld voor het wederrechtelijk binnendringen van de woning en eenvoudige mishandeling. Gessica is niet in beeld gekomen bij de politie. Rol van de politie. De politie heeft proces-verbaal opgemaakt. De inzet van de politie heeft zich in deze zaak geconcentreerd op het opsporingsonderzoek en dat heeft geleid tot vervolging en veroordeling van de vader. De Inspectie OOV constateert dat de politie bij dit incident adequaat heeft gehandeld. 3.3 Incident in november 2004 In november 2004 gaat het om mishandeling van de stiefmoeder door vader. Een getuige maakt hiervan melding bij de politie. Gessica is door vader en stiefmoeder alleen, slapend in huis van de stiefmoeder achtergelaten terwijl zij waren gaan stappen. Gessica heeft aangegeven dat zij regelmatig werd geslagen door vader. Later heeft zij deze verklaring weer 4 Het betreft gegevens uit het registratiesysteem dat tot 15 april 2001 operationeel was. 7

8 ingetrokken. De registratie vermeldt dat Gessica iedere dag zonder begeleiding 30 minuten van de woning van vader naar school moet fietsen. De stiefmoeder heeft geen aangifte gedaan van mishandeling. Vader, stiefmoeder en de getuige zijn gehoord door de politie. De politie heeft geen letsel geconstateerd bij de stiefmoeder of Gessica. Vader krijgt een voorwaardelijk sepot/schriftelijke waarschuwing met een proeftijd van één jaar. Naar aanleiding van dit incident heeft de politie een meldingsformulier naar de Raad voor de Kinderbescherming gezonden. Rol van de politie. De politie heeft ambtshalve 5 een proces-verbaal opgemaakt en de vader is vervolgd en heeft een schriftelijke waarschuwing met een proeftijd van één jaar gekregen. Gessica is niet nader gehoord als getuige of als slachtoffer omdat dit staand beleid was overeenkomstig de afspraak met het OM. Er is door de politie wel met Gessica gesproken. De politie heeft op de dag van de melding een meldingsformulier aan de Raad voor de Kinderbescherming gestuurd met het verzoek een kinderbeschermingsmaatregel te nemen. De Inspectie OOV constateert dat de politie bij dit incident gehandeld heeft in overeenstemming met de voorgeschreven werkwijze in de aanwijzing huiselijk geweld en overeenkomstig de afspraak met het OM inzake het horen van (jonge) kinderen bij huiselijk geweld. Uit zorg voor het meisje en vanwege haar veiligheid is nog op de dag van de melding een meldingsformulier aan de Raad voor de Kinderbescherming gezonden waarin de zorg over Gessica en de feiten gemeld worden. Ten tijde van het incident was de Wet op de jeugdzorg nog niet van kracht en is terecht een melding gestuurd aan de Raad. 3.4 Incident in januari 2005 In januari 2005 meldt een familielid van de stiefmoeder dat vader naar Mexico is geweest en dat Gessica gedurende deze periode bij haar heeft gelogeerd. Gessica heeft aangegeven dat zij niet meer terug naar huis wil en dat zij meermalen is mishandeld door vader. Deze informatie en de informatie die bekend was over het incident in 2004 zijn voor de politie aanleiding geweest om weer contact op te nemen met de Raad voor de Kinderbescherming. De Raad voor de Kinderbescherming verwijst de politie door naar het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) dat doorverwijst naar het Crisisinterventieteam van Bureau Jeugdzorg. Gessica wordt vervolgens in een crisisopvang geplaatst. De rol van de politie. De politie heeft in het belang van Gessica onmiddellijk contact opgenomen met de Raad voor de Kinderbescherming. De Raad meldt dat Gessica niet bekend is bij de Raad ondanks de eerdere melding van de politie in De Raad voor de Kinderbescherming schrijft in zijn 5 De politie kan, indien zij daar aanleiding toe ziet, zonder aangifte tot vervolging overgaan als er sprake is van een strafbaar feit dat aan bepaalde criteria voldoet. 8

9 brief van 15 februari 2007 dat vóór medio 2005 de politie met regelmaat de Raad belde om te vragen of een zaak bij de Raad bekend was of om informatie te geven. Na medio 2005, na de invoering van de Wet op de jeugdzorg, belt de politie volgens de Raad niet zozeer naar de Raad maar eerst naar het Bureau Jeugdzorg/ AMK. Bij dit incident in 2005 heeft de Raad doorverwezen naar het AMK. De politie heeft hierop direct contact opgenomen met het AMK. Nadat het AMK aangaf niets te kunnen doen en heeft doorverwezen naar het crisisinterventieteam van het Bureau Jeugdzorg, heeft de politie er voor gezorgd dat Gessica bij het Bureau Jeugdzorg terecht komt. Hierna is het meisje direct geplaatst in een crisisopvang. In het belang van het meisje en gelet op haar veiligheid en welzijn is door de politie direct contact opgenomen met de Raad voor de Kinderbescherming. Hoewel volgens de Wet op de jeugdzorg per 1 januari 2005 Bureau Jeugdzorg/AMK de aangewezen instantie is om een melding te doen is het volgens de Inspectie OOV verklaarbaar dat in deze overgangsfase eerst contact wordt opgenomen met de Raad voor de Kinderbescherming die verwijst naar het AMK. Bij de afhandeling van dit incident is de voorgeschiedenis van het incident in 2004 meegenomen en heeft de politie besloten het belang van het kind voorop te stellen. De politie heeft hierbij de inschatting gemaakt dat tijdens het zorgtraject eventuele strafbare feiten en andere bijzonderheden door Bureau Jeugdzorg in gesprek met Gessica bekend zouden worden. De ervaring die de politie in eerdere incidenten had was dat zowel de stiefmoeder als Gessica eerdere beweringen weer introkken. De inspectie OOV concludeert dat in overeenstemming met de aanwijzing huiselijk geweld en het staand beleid van het OM inzake het horen van (jonge) kinderen bij huiselijk geweld is gehandeld. Politie Rotterdam- Rijnmond heeft naar het oordeel van de Inspectie OOV adequaat gereageerd en gehandeld. 9

10 4. Beantwoording onderzoeksvragen In het plan van aanpak onderzoek Maasmeisje Inspectie OOV zijn vragen gesteld die tijdens het onderzoek beantwoord dienden te worden. In dit hoofdstuk wordt antwoord gegeven op deze vragen. 4.1 Hoe heeft de informatie-uitwisseling plaatsgevonden tussen politie Rotterdam- Rijnmond en relevante hulpverleners? Bij het incident in 2001 zijn voor zover bekend bij de politie geen hulpverleningsinstanties ingeschakeld. Het incident betreft huiselijk geweld tussen twee ex-echtgenoten en is als zodanig behandeld. Bij het incident in 2004 heeft een schriftelijke melding plaats gevonden aan de Raad voor de Kinderbescherming. Door de overgangssituatie naar de Wet op de jeugdzorg is de melding doorgesluisd naar het AMK. De politie heeft geen bevestiging van ontvangst of een terugkoppeling van verdere acties van de Raad voor de Kinderbescherming of het AMK ontvangen. Tijdens het incident in 2005 is direct contact opgenomen met de Raad voor de Kinderbescherming die heeft doorverwezen naar het AMK. Het AMK heeft op zijn beurt doorverwezen naar het Bureau Jeugdzorg. Bureau Jeugdzorg heeft de politie teruggekoppeld over de genomen acties. De politie heeft naar het oordeel van de Inspectie OOV adequaat gehandeld. 4.2 Hoe heeft de verantwoordelijkheidstoedeling plaatsgevonden? De politie heeft haar verantwoordelijkheid genomen zoals beschreven in de aanwijzing huiselijk geweld. De verdachte is naar aanleiding van de incidenten in 2001 en 2004 veroordeeld. De politie heeft bij de incidenten in 2004 en 2005 direct de Raad voor de Kinderbescherming benaderd voor verdere actie. De Inspectie OOV constateert dat de politie adequaat heeft gehandeld. 4.3 Welke risico-taxaties hebben plaatsgevonden? Bij het eerste incident in 2001 gaat het om huiselijk geweld tussen twee ex-echtgenoten. De politie heeft adequaat gereageerd. Het meisje is tijdens dit incident niet in beeld geweest. Bij de latere incidenten in 2004 en 2005 is door de politie toenemend risico als zodanig ingeschat. Bij het incident in 2004 is aan de Raad voor de Kinderbescherming een schriftelijke melding gedaan. Bij het incident in 2005 heeft de politie gezorgd dat er directe adequate hulp voor het meisje is gekomen en is Gessica uit huis geplaatst. De politie heeft naar het oordeel van de Inspectie OOV adequaat gehandeld. 10

11 4.4 Welke afspraken zijn gemaakt en hoe heeft de voortgangsbewaking hiervan en de afhandeling plaatsgevonden? Het gaat in de aanwijzing huiselijk geweld ( vastgesteld in maart 2003) om afspraken over de strafrechtelijke aanpak. In de aanwijzing is de voortgangsbewaking niet beschreven. Er heeft vanuit de politie geen voortgangscontrole plaats gevonden. 4.5 Is de politie opgetreden conform de protocollen kindermishandeling, huiselijk geweld en vermissing? De inspectie OOV constateert dat de politie is opgetreden conform de aanwijzing huiselijk geweld die ten tijde van de incidenten in 2004 en 2005 van toepassing was. Politie Rotterdam- Rijnmond kent geen specifiek protocol kindermishandeling. Er is geen aangifte van vermissing gedaan. 4.6 Heeft de politie anderszins zorgvuldig en adequaat in deze casus gehandeld? De Inspectie OOV concludeert dat de politie in deze casus zorgvuldig en adequaat is opgetreden. Het belang van het kind heeft bij de afhandeling van het incident in 2005 voorop gestaan. De politie heeft gezorgd dat het meisje door de hulpverlenende instanties uit huis is geplaatst. 11