4 de VLAAMS CONGRES PALLIATIEVE ZORG VOEDING VOCHT IN DE PALLIATIEVE ZORG : LEVEN GEVEN! LEVEN GEVEN?
|
|
|
- Dennis de clercq
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 4 de VLAAMS CONGRES PALLIATIEVE ZORG VOEDING VOCHT IN DE PALLIATIEVE ZORG : LEVEN GEVEN! LEVEN GEVEN?
2 4 de VLAAMS CONGRES PALLIATIEVE ZORG
3 IS VOCHT EVIDENT? Dr. Noël Derycke Stafmedewerker en Equipearts Palliatieve Hulpverlening Antwerpen Referentiearts Centrum Huisartsgeneeskunde Antwerpen
4 Casus 1/3 Louis V, 65 jaar, komt op raadpleging met vage buikpijn en vermagering. Onderzoek toont adenocarcinoom van pancreas met lever meta s. Kort na ontslag uit ziekenhuis gedurende 4 dagen nausea en braken. Hij is lichtjes verward en is duidelijk gedehydrateerd. VOCHT TOEDIENEN? 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 2.
5 Casus 2/3 6 weken later: duidelijke achteruitgang met gewichtsverlies, amper eetlust met verminderde vochtinname. Neemt MS Direct 20mg/4uur. Hij is slaperig en opnieuw duidelijk gedehydrateerd. VOCHT TOEDIENEN? 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 3.
6 Casus 3/3 6 weken later: uitgesproken cachectisch, licht comateus. Morfine ondertussen 240mg morfine /24uur. Kreeg SC vocht en is niet gedehydrateerd. VOCHTTOEDIENING STOPPEN? 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 4.
7 TERMINALE DEHYDRATIE Status van negatieve vochtbalans bij een patiënt in zijn laatste levensdagen. Water- of zoutdepletie optredend (in de laatste dagen van het leven) als de patiënt de mogelijkheid tot inname van vocht of voedsel verliest. Tekort aan lichaamswater bij de terminale patiënt. 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 5.
8 Serum osmolaliteit Bloed volume DORST ADH SECRETIE vochtinname reabsorptie water door nier extracellulair water = ~ hydratatie 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 6.
9 vorm dehydratie hypernatremische hypertonische hyponatremische hypotonische normornatremische isotonische verlies vocht > verlies natrium verlies vocht < verlies natrium verlies vocht = verlies natrium 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 7.
10 OORZAKEN DEHYDRATIE Onvoldoende vocht inname Overmatig vochtverlies gastro-intestinaal renaal (nier) huid Verlies in ruimtes 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 8.
11 GEVOLGEN DEHYDRATIE urineproductie gastro-intestinale vloeistoffen longsecreties ketonen productie aanmaak opioid peptides elektrolyten stoornis 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 9.
12 GEVOLGEN DEHYDRATIE urineproductie gastrolintestinale vloeistoffen hypovolemie elektrolyten stoornis 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 10.
13 Tweestrijd? Morele plicht Dorst is erg Sterven van dorst Symboliek Slippery slope Comfort verhogend Dehydratie is gevolg Cure beter dan care Ervaring PZ Analgetisch effect Burge FI. Dehydration symptoms of palliative care cancer patients. J Pain Symptom Manag : Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke
14 IS VOCHT EVIDENT? Evidence Based Medicine (EBM) is the integration of individual clinical expertise with the best available external evidence and patient s values and expectations. Sackett DL et al. BMJ 1996;312: Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 12.
15 onderzoeksvraag Patient: Intervention Compartion Outcome terminale patiënt drinkt niet extra vocht toedienen geen extra vocht toedienen kwaliteit levenseinde 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 13.
16 Kendll M et al. Key challenges and ways forward in researching the good death :qualitative in-dept interview and focus group study. BMJ 2007; 334:521-7
17 Onderzoek waterval Systematisch review Randomised Clinical Trial Controlled Clinical Trial Case report / expert opinion niveau 1 niveau 2 niveau 3 niveau 4 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 15.
18 Outcome: nierfunctie n Plasma ureum Geen vocht tot 2 L per dag Waller A. Adunski A. Terminal dehydration and intravenous fluids. Lancet 1991; 337:745-4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 16.
19 Outcome: dorst / droge mond aanwezig afwezig N 1 ste dagen verdwijnt altijd honger dorst droge mond McCann RM. et al. Comfort care for terminally ill patients. JAMA 1994; 272(16): Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 17.
20 Outcome: dorst / droge mond Ellershaw J, Sutcliffe J, Saunders C. Dehydration and the dying patient. J Pain Symptom Manage 1995; 10: Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 18.
21 Outcome: dorst / droge mond De Cono F et al. Mouth care. In: Doyle D, et al. (eds). The Oxford Textbook of Palliative Medicine. 3th ed. Oxford: Oxford University Press, 2004: Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke
22 Outcome: sekwestraties Morita T et al. Association between hydration volume and symptoms in terminal ill patients with abdominal malignancies. Annals of Oncology. 2005; 16: Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 20.
23 Effects of hydration on dehydration and fluid retention symptoms Morita, T. et al. Ann Oncol 2005; 16: Copyright restrictions may apply. 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke
24 Outcome: symptomen dorst oge mond nausea pijn moeidheid hte smaak Burge FI. Dehydration symptoms of palliative care cancer patients. J Pain Symptom Manag : Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 22.
25 Outcome: agitatie SC-infuus 32 % 73 % Agitatie ; BWZ 26 % 10 % Haldol gebruik 24 % 8 % Benzo-gebruik ++ +/- Fainsinger RL. Bruera E. When to treat dehydration in terminally ill patient. Supp Care Cancer 1997; 5(3): Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 23.
26 BESLUIT Blijft controversieel onderwerp: Weinig goede prospectieve studies Vooral expert opinie Niet noodzakelijk discomfort mits goede mondhygiëne Aanpak op maat van patiënt en betrokken partijen blijft noodzakelijk Nood aan RCT s en CCT s 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 24.
27 IS VOCHT EVIDENT? DANK VOOR UW AANDACHT 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Derycke 25.
28 4 de VLAAMS CONGRES PALLIATIEVE ZORG VOEDING VOCHT IN DE PALLIATIEVE ZORG : LEVEN GEVEN! LEVEN GEVEN?
29
30 Inleiding Voedsel- en vochttoediening is een veelbesproken onderwerp binnen de palliatieve zorg Vnl. kunstmatige voedsel- en vochttoediening Heel wat mythes en onduidelijkheden 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 2.
31 Doelstelling Beschrijven van de karakteristieken van patiënten die verblijven op een Vlaamse PE wat betreft: -functionele status -symptoomvoorkomen en ongemak, -bewustzijnsniveau, -voedsel- en vochtinname oraal en parenteraal, -medicatie -demografische gegevens. Extra aandacht wordt besteed aan het beschrijven van de klinische praktijk omtrent palliatieve sedatie en dit wat betreft alle voorgenoemde variabelen. 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 3.
32 Onderzoeksvragen Wat is het profiel van pat. die verblijven op PE in termen van functionele status, symptoomvoorkomen en ongemak, bewustzijnsniveau, voedsel en vochtinname, medicatie, demografische gegevens van bij opname tot overlijden/ontslag? 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 4.
33 Prospectief, longitudinaal onderzoek Design Prospectief Longitudinaal 3 assessment/week Start = opname Stop = overlijden, ontslag Setting 8 van 29 Vlaamse Palliatieve zorgeenheden (4 AZ, 1 UZ, 3 AZ met universitair karakter) Geografisch verspreid over Vlaanderen Belangrijkste reden van niet deelnemen: extra workload van dataregistratie Inclusie Criteria Patient ouder dan 18 jaar Oncologische diagnose Levensverwachting van minder dan 3 maand Patiënt of vertegenwoordiger geeft informed consent Steekproef Alle patienten opgenomen tussen september 2004 en mei Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 5.
34 Prospectief, longitudinaal onderzoek Variabelen: NURSE RESEARCHER geregistreerd op 3 dagen/week Symptoomvoorkomen en ongemak (M-ESAS) Functionele status (PPS) Bewustzijnsniveau (GCS) Orale voedsel- en vochtinname Medicatie Demografische gegevens Kunstmatige voedsel- en vochtinname 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 6.
35 Prospective, longitudinale studie Meetinstrumenten: Orale voedsel- en vochtinname: 5-puntenschaal Normale inname voedsel en vocht (>1l / dag) (1) Maaltijden overslaan, normale vochtinname (2) Geen voeding, kleine hoeveelheden vocht (< 1l/dag) (3) Kleine slokjes vocht (4) Geen orale inname (5) Ontwikkeld op basis van literatuur en klinische expertise Kunstmatige voedsel- en vochtinname: Op basis van dossier, in liter per 24 uur 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 7.
36 Prospective, longitudinale studie Analyses Met ondersteuning van het Centrum voor Biostatistiek K.U.Leuven Procedure Doorsturen van onderzoeksprotocol naar lokaal ethisch comité Indien goedkeuring, start van de opleiding voor VK Na opleiding, start van de studie vanaf het moment dat een eerste nieuwe patiënt op de afdeling wordt opgenomen die voldoet aan de inclusiecriteria 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 8.
37 Resultaten Demografie n = % mannen, 46% vrouwen Gemiddelde leeftijd van 70 jaar (std= 12.5) 51,4% gehuwd, 29,2% weduwe(naar), 8% gescheiden 3 belangrijkste primaire diagnoses: longca (24%) darmca (15.4%) borstca (12.4%) 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 9.
38 Demografie Resultaten 82% christelijk, 16,4 % vrijzinnig Mediane follow-up van 12 dagen (Q1 = 5 Q3 = 26) Functionele status bij opname: PPS score = 40 (mediaan) Vnl in bed, uitgebreide ziekte, hulp nodig bij zorg, normaal of beperkte voedsel en vochtinname, volledig bewustzijn Bewustzijnsniveau bij opname: GCS = 15 (mediaan) Patiënt is helder bij opname 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 10.
39 Resultaten Orale voedsel- en vochtinname toestand bij opname (n = 224) Mediaan = 2 (Q1 = 1 Q3 = 3) Maaltijden overslaan, normale vochtinname toestand bij overlijden (n = 214) Mediaan = 4 (Q1 = 3, Q3 = 5) Innemen van kleine slokjes vocht 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 11.
40 Evolutie over tijd Resultaten - 20 at random pat. - Profielen van individuele pat. - bevestiging van geleidelijk aan minder en minder voedsel en vochtinname - in overeenstemming met te verwachten evolutie bij natuurlijk stervensproces 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens
41 Resultaten Kunstmatige voedsel- en vochtinname Algemeen 28% van de patiënten ontvangt op één of andere manier kunstmatige voedsel en- of vochttoediening tijdens het verblijf op de palliatieve eenheid 51% mannen, 49% vrouwen Gemiddeld 63.4 jaar 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 13.
42 Resultaten Kunstmatige voedsel- en vochtinname Toestand bij opname Bijna alle patiënten (96%) van deze subgroep ontvangen voedsel of vocht bij opname (4% niet) 89% (68/76) ontvangen enkel vocht, 4% (3/76) ontvangen enkel sondevoeding, 7% (5/76) ontvangen sondevoeding en vocht Gemiddeld 1000cc/24uur 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 14.
43 Resultaten Kunstmatige voedsel- en vochtinname Toestand bij overlijden Op dag van overlijden nog 48% (37/76) patiënten ontvangt voedsel en /of vocht 59% (22/37) ontvangen enkel vocht, 2% (1/37) ontvangt enkel sondevoeding, 8% (3/37) ontvangen sondevoeding en vocht Gemiddelde hoeveelheid ligt lager dan bij opname, ongeveer 500cc/24uur 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 15.
44 Resultaten Kunstmatige voedsel- en vochtinname Evolutie over tijd Duidelijke afbouw van aantal patiënten dat voeding en of vocht kunstmatig krijgt toegediend (96% - 37%) Duidelijke afbouw in gemiddelde hoeveelheid die wordt toegediend over verloop van tijd Toegediende producten Meest voorkomende producten die toegediend worden zijn glucose 5%, NaCl Sondevoeding is heel variabel 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 16.
45 Discussie en Conclusie Algemene bemerkingen: Eerste beschrijvende resultaten van studie Longitudinale registratie laat toe de evolutie over tijd te bekijken Grote steekproef die representatief is voor Vlaanderen 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 17.
46 Discussie en Conclusie Klinische bemerkingen Resultaten bevestigen stelling dat inname van voedsel en vocht spontaan afneemt wanneer het levenseinde nadert 1/3 patiënten ontvangt toch kunstmatige voeding en/of vocht bij opname op de afdeling Echter tendens om dit af te bouwen of zelfs stop te zetten naar het einde van het leven toe 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 18.
47 Discussie en Conclusie Klinische bemerkingen Er wordt zelden kunstmatige vochttoediening opgestart in palliatieve setting, er wordt geen kunstmatige voeding opgestart Duidelijke verschillende tendensen binnen bepaalde ziekenhuizen Cf. beleid dat gevoerd wordt. 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Claessens 19.
48 4 de VLAAMS CONGRES PALLIATIEVE ZORG VOEDING VOCHT IN DE PALLIATIEVE ZORG : LEVEN GEVEN! LEVEN GEVEN?
49 Vochttoediening in een RVT : Denk niet zwart wit een casus
50 Annemie Delaruelle Palliatief Referent Hoofdverpleegkundige WZC De Plataan OCMW Sint-Niklaas
51 Waarom deze casus? 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 2.
52 Voorstelling Anna 94 jaar, alleenwonend in landelijke gemeente 11jaar weduwe 2 zonen 4 kleinkinderen Maart 2005 ziekenhuisopname Kan niet terug naar huis! Juni 2005, WZC De Plataan 4 verdiep 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 3.
53 Kennismaking met Mevr. A Kleine strenge dame, verzorgd, recent vermagerd Hoorapparaat & bril Rooms-katholiek Goede verbale communicatie Wat verward in tijd en ruimte Mobiliteit sterk afgenomen Verminderde eetlust Hulpbehoevend, afgenomen ADL 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 4.
54 Interdisciplinair overleg = IDO 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 5.
55
56 Hoe gaat het verder met Anna? Eind juni 05 : Bronchitis + slechte tolerantie orale medicatie & braken = actie = stappenplan Nodige medicatie via inspuitingen & start 1 maal subcutane vochttoediening Herstel na enkele dagen, terug orale inname vocht & voedsel 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 7.
57 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 8.
58 Hoe gaat het verder met Anna? Juli 2005 : Recidief bronchopneumonie = opnieuw parenterale toediening medicatie, eten & drinken OK Toenemende verwardheid (dementie) Augustus & september & oktober 2005 : Weinig problemen, neemt terug deel aan animatieactiviteiten Leeft vaak in haar eigen leefwereld Eind september = lage rugpijn : start ¼ pijnklever met langzame titratie (3 weken) tot een volledige klever waarbij de pijn is onder controle 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 9.
59 Animatieactiviteiten 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle
60 Hoe gaat het verder met Anna? 17 november 2005 vraagt aan huisarts of ze mag sterven en vertrekken? Herhaalt hetzelfde verzoek tegenover verschillende zorgverleners, maar weinig of niet tegen familie!!! 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 11.
61 Palliatieve begeleiding van Anna Overleg zorgteam & huisarts & palliatief referente volgens stappenplan verder aanbieden vocht & voedsel (wensmenu & vochtbalans), herevalueren orale medicatie = behouden pijnklevers & onrustmedicatie, psychosociale en spirituele zorg Contacteren familie Starten palliatief dossier & begeleiding Totale comfortzorg & goede symptoomcontrole 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 12.
62 Interdisciplinair palliatief overleg 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 13.
63 Palliatieve begeleiding voor Anna Het zorgteam (incl. huisarts) Open en eerlijke communicatie Wederzijds respect Goede afspraken en anticiperende zorgplanning met kwaliteit van leven & zorg en sterven (stappenplan) Ruimte voor emoties en verzuchtingen Zorg voor de zorgenden! 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 14.
64 Palliatieve begeleiding Overleg met familie : familie van Anna Onderliggende conflicten zonen, inschatten betrokkenheid? Hoop op herstel? Kunnen jullie niks doen? Kliniek opname? Moeder weet niet wat ze zegt? Belang van eerlijke communicatie,informatie & ondersteuning familie : omgaan in waarheid 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 15.
65 Hoe gaat het verder met Anna? 29 november 2005 : Start 2 subcutane vochttoediening op verzoek van oudste zoon Voorwaarde v/h zorgteam = zonder vrijheidsbeperking + akkoord van Anna en andere zoon Dagelijks evaluatie + beperking in tijd 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 16.
66 Hoe gaat het verder met Mevr. A? Subcutane vochttoediening gestopt op 5 december Hydratatie is OK! Herhaalde nog vaak haar wens om te mogen sterven ( vertrekken ) Drinkt nu terug Pijn was toegenomen (totale pijn?) Consult 2 de huisarts : comfortbehandeling verder zetten & hoopt dat Anna een zachte en natuurlijke dood kan sterven Anna en familie hebben meer tijd gekregen 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 17.
67 Hoe ging het verder met Anna? Anna dronk matig en at terug kleine porties Sprak niet meer over sterven, wou genezen! Werd bedlegerig, fysieke pijn minder door goede comfortzorg & symptoomcontrole Sliep veel, apathisch, trok zich nog meer terug in haar eigen leefwereld Begin februari 2006 : heel verward (terminaal delier?) en onrustig, weigerde eten of drinken. Familie was verwittigd Overlijdt stilletjes op 4 februari 2006 om 22u30, een zorgverlener was aanwezig 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 18.
68 Reflecties van het zorgteam 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 19.
69 Reflecties van het zorgteam Elke bewoner is een ander verhaal! Open en eerlijke communicatie Wederzijds respect Goede afspraken en anticiperende zorgplanning met kwaliteit van zorg, begeleiding van leven en sterven Betekenis van stappenplan, staande orders, flowcharts? Ruimte voor emoties, verzuchtingen en twijfels Zorg voor de zorgenden! (incl Huisarts) : nazorg = debriefing & intervisie! 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 20.
70 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 21.
71 Denk niet wit Denk niet zwart Denk niet zwart wit MAAR IN DE KLEUR VAN JE HART!!! (fragment uit liedtekst Zwart Wit, door Frank Boeijen) 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Delaruelle 22.
72 4 de VLAAMS CONGRES PALLIATIEVE ZORG VOEDING VOCHT IN DE PALLIATIEVE ZORG : LEVEN GEVEN! LEVEN GEVEN?
73 Vochttoediening in het RVT: positieve aspecten Woon- en Zorgcentrum (WZC) De Plataan, Sint-Niklaas Dr. Johan Van den Eynde Coördinerend Referentie arts (CRA)
74 Historiek Cure gerichte zorg Care gerichte zorg WZC: Attitude verandering Op alle niveaus: werkvloer Directie Toename zorgbehoefte Hospitalisatie Toename zorgbehoefte WZC Bereidheid om de zorg in WZC af te ronden 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 2.
75 Historiek: vochttoediening in WZC Negatief Standaard Associatie met Ziekenhuis Dyscomfort Rekken v/h leven Cursus Palliatieve Zorg Positief In welbepaalde indicaties Associatie met: Goed medisch handelen Comfortzorg 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 3.
76 Etiologie: vocht inname Dorstgevoel Slikstoornissen Bewustzijnstoornissen Motivatie personeel Point of no return vocht verlies Braken Diarree Zweten (koorts) Wondvocht Hittegolf Tijd gaat snel Deshydratie nog sneller 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 4.
77 Stappenplan: Stap 1 = Detectie Is er sprake van dehydratatie? Huidplooien Verminderde diurese Kan de hydratatie via orale weg? Ja: motivatie van familie, vrijwilligers en personeel Neen: vochttoediening overwegen 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 5.
78 Stappenplan: Stap 2 = Analyse Wat is de oorzaak? Oorzaak reversibel? Levensverwachting? Behandeling praktisch haalbaar of belastend? Wens van bewoner?: bevragen Wet op patiëntenrechten: informed consent 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 6.
79 Stappenplan: Stap 3 = Evaluatie Criteria voor Ethisch (be)handelen: geen nadeel bezorgen weldoend toestemming rechtvaardig Wegen van informatie Medisch zinloos Medisch zinvol Multidisciplinaire benadering Eindverantwoordelijke is de arts 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 7.
80 Stappenplan, Stap 4 Communicatie Zinloos Informeren Bewoner Vertegenwoordiger niet akkoord Multidisciplinair overleg akkoord Geen therapie Zinvol Informeren Bewoner Vertegenwoordiger niet akkoord X x akkoord Vochttoediening
81 Vochttoediening Perifeer infuus Centraal veneuze katheter Totaal implanteerbaar systeem PEG sonde (of maagsonde) Hypodermoclyse 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 9.
82 Hypodermoclyse: Subcutaan onderhuids vochttoediening Eenvoudig Niet belastend Weldoend Tijdelijk Regelmatig her-evalueren 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 10.
83 Waar? In principe: elke subcutane prikplaats waar geen stasevocht aanwezig is Praktisch: abdomen Losliggende huid Katheter hindert niet Voor bewoner Voor verzorging 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 11.
84 Hoeveel? Welk vocht? 500ml tot 2000ml 20 druppels / minuut als start Glucose 5% Fysiologische oplossing NaCl 0.9% Best alternerend 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 12.
85 Materiaal (CNK nummer) Vleugelnaald IV katheter ( ) Venflon katheter 18G ( ) ander merk: Optiva Perfusiefusietrousse ( ) Glucose 5% Baxter 1 liter ( ) Fysiolog. oplossing 0.9% ( ) Baxter 1 liter 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 13.
86 Materiaal Venflon of Optiva Bolusinjecties Afsluitdop Aansluitpunt infuus 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 14.
87 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J.
88 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J.
89 Medische Beslissingen in de laatste Levensfase Aanwijsbare reden: Versnelde achteruitgang van algemene toestand van bewoner: Ga na of er een wilsverklaring beschikbaar is. 1. Acute, nieuwe ziekte: Behandeling mogelijk? 1.a. Ja, met +/- geen neveneffecten vb. pneumonie: behandelen (vraag informed consent) Opstarten medisch objectief zinvolle behandeling 1.b. Ja, met redelijke neveneffecten Vb. slikstoornissen, PEG sonde? Informeer bewoner(of VT ) Vraag informed consent Overleg met behandelend/verzorgend team Consensus: behandelen Consensus: niet behandelen/dnr invullen Geen consensus: arts neemt eindbeslissing na (*) Opstarten medisch subjectief zinvolle behandeling 1.c. Ja, met belangrijke neveneffecten Vb. obstructie bij inoperabele ca Niet opstarten medisch zinloze behandeling(*) Wel opstarten pijn- en symptoom behandeling 1.d. Neen: palliatieve zorgdossier opstarten(*)/verderzetten Aanwijsbare reden: 2. Opstoot chronische ziekte Behandeling mogelijk? 2.a. Ja, met +/- geen neveneffecten vb. opstoot Reumatoide Arthritis (vraag informed consent) Opstarten medisch objectief zinvolle behandeling 2.b. Ja, met redelijke neveneffecten Vb. opstoot COPD, hospitalisatie Informeer bewoner(of VT ) Vraag informed consent Overleg met behandelend/verzorgend team Consensus: behandelen Consensus: niet behandelen/dnr invullen Geen consensus: arts neemt eindbeslissing na (*) Opstarten medisch subjectief zinvolle behandeling 2.c. Ja, met belangrijke neveneffecten Vb. multipele metastasen, na 2 de lijnschemo Niet opstarten medisch zinloze behandeling(*) Wel opstarten pijn- en symptoom behandeling 2.d. Neen: palliatieve zorgdossier opstarten(*)/verderzetten Zonder aanwijsbare reden 3. Hoe was de QoL (+) tevoren? 3.a.Goed tot zeer goed: mobiel, lucied, kan genieten Maximale investigatie, ev. hospitalisatie, max. therapie 3.b.Matig: dement/niet mobiel/andere ziekten Beperkte investigatie: PBO, ambulante RX - Echo Therapie: zie acute nieuwe ziekte 3.c. Slecht: dement/bedlegerig/multipatholgie Start palliatieve zorgdossier *een tweede arts in consult vragen (VT )Wettelijke vertegenwoordiger of vertrouwenspersoon (+) Quality of live
90 Eenvoudig Onthoud: Vochttoediening in RVT Niet belastend Zinvol Ter ondersteuning van een omkeerbaar aandoening Niet de regel doch de uitzondering 4 Vl.Congr.Pal.Zorg - Van den Eynde J. 18.
91 4 de VLAAMS CONGRES PALLIATIEVE ZORG VOEDING VOCHT IN DE PALLIATIEVE ZORG : LEVEN GEVEN! LEVEN GEVEN?
Actuele Reflecties over Palliatieve Sedatie. Introductie. Introductie. 9de Vlaams Congres Palliatieve Zorg. 13 september Patricia Claessens
Actuele Reflecties over Palliatieve Sedatie Patricia Claessens Verpleegkundige, lic. ziekenhuiswetenschappen Doel van palliatieve zorg = ruimte laten om te leven Dus: focus op adequate symptoomcontrole
Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd
Woon- & Zorgcentrum De Wingerd Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd Dr. Jo Lisaerde Het zorgtraject van de bewoner Belevingsgerichte zorg: wie is deze bewoner? Zorgplanning: wat wenst de bewoner
Palliatieve sedatie is geen euthanasie. Medische aspecten
Palliatieve sedatie is geen euthanasie Medische aspecten Hoe kwam deze richtlijn er? Werkgroep artsen met interesse in palliatieve zorg Uit meerdere regionale ziekenhuizen en 1 ste lijn Meerdere specialiteiten
Beslissing tot opstarten of stopzetten van sondevoeding als voorbeeld van vroegtijdige zorgplanning
Beslissing tot opstarten of stopzetten van sondevoeding als voorbeeld van vroegtijdige zorgplanning casus Nood aan duidelijke criteria voor het opstarten alsook stopzetten van sondevoeding opstarten en
casus Nood aan duidelijke criteria voor het opstarten alsook stopzetten van sondevoeding
Peg of Pech casus casus Bewoonster verblijft vanaf eind jaren tachtig in het WZC en er wordt dan beslist (heel terecht) om een PEG-sonde te plaatsen. Criteria zijn de levensverwachting, kwaliteit van leven
Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade. AZ Nikolaas
Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade Dr. C. Jadoul Neuroloog AZ Nikolaas 1 Casus: recidief slikpneumonie Dame 75 jaar Spoed: algemeen achteruit (mentaal en fysiek) Antec: Parkinson
Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg
Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Jeroen Janssens Specialist Ouderengeneeskunde, commissielid 8-12-2016 Opbouw Workshop 1. Vragen
Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017
Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017 Deze lijst van onderzoeksvragen kwam tot stand na een bevraging bij de coördinatoren van de regionale netwerken voor palliatieve zorg en de voorzitters van
Is er in Nederland behoefte aan de Palliative Performance Scale om terminale zorg te indiceren?
Is er in Nederland behoefte aan de Palliative Performance Scale om terminale zorg te indiceren? Wim Jansen coördinator Netwerk Palliatieve Zorg Amsterdam-Diemen coördinator Expertisecentrum Palliatieve
PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team
PALLIATIEVE ZORG IFPC Turnhout 23 oktober 2017 Hilde Michiels coördinator palliatief support team Palliatieve zorg - definitie Palliatieve zorg is de actieve totaalzorg voor mensen die ongeneeslijk ziek
Casussen. Hilde Michiels. Coördinator Palliatief Support Team AZ Turnhout
Casussen Hilde Michiels Coördinator Palliatief Support Team AZ Turnhout 2 Casus 1 - Christine Sociaal vrouw 55 j gehuwd 3 kinderen (1d + 2z) 2 kleinkinderen dochter is zwanger (bevalt binnen 2 mnd) schoonmoeder
Medische Beslissingen rond het levenseinde
Medische Beslissingen rond het levenseinde Jo Lisaerde Eric Triau Maartje Wils Bewonersadviesraad 7 december 2011 Definitie Palliatieve Zorg Palliatieve zorg is een totaalzorg voor mensen die aan een ziekte
Zorg en kwaliteit van leven in de stervensfase. Jantsje Tadema - Fekken Pietje Anna Feenstra
Zorg en kwaliteit van leven in de stervensfase Jantsje Tadema - Fekken Pietje Anna Feenstra Huidige situatie Zorgpad stervensfase Oorsprong Inhoud Stervensfase Casus Werkveld? Ervaring zorgpad? 1997 Liverpool
PALLIATIEVE ZORG VOOR PERSONEN MET DEMENTIE W Z C D E W I N G E R D
PALLIATIEVE ZORG VOOR PERSONEN MET DEMENTIE W Z C D E W I N G E R D OVERLEVING BIJ DEMENTIE * 2 Invloed van acuut event op prognose Elk acuut event verkort de levensduur Morrison et al.: JAMA 2000; 284:
Continue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra
Continue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra Prof. Johan Bilsen Dr. Sam Rys OZ-groep Mental Health and Wellbeing, Department of Public Health, Vrije Universiteit Brussel Achtergrond
ontwikkeling en implementatie van het zorgpad palliatieve zorg ZPPZ eerstelijn Vlaanderen
ontwikkeling en implementatie van het zorgpad palliatieve zorg ZPPZ eerstelijn Vlaanderen C. Waerenburgh M.Sc.N., Dr. M.L. Streffer, Prof. B. Van den Eynden 1 opdracht van het project: Vlaams Agentschap
Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder leest u de visie en het beleid van
Vroegtijdige zorgplanning in woonzorgcentra. hype of hulp? Dr. Gert Huysmans, Voorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen
Vroegtijdige zorgplanning in woonzorgcentra hype of hulp? Dr. Gert Huysmans, Voorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen 2 Historiek medische zorg Besef dat gezondheidzorg bestaat uit meerderheid
(potentiële) belangenverstrengeling
(potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk
Samenwerking tussen voorziening en Netwerk Palliatieve Zorg
Samenwerking tussen voorziening en Netwerk Palliatieve Zorg Veerle Coupez Verpleegkundige Palliatief deskundige Wie zijn we, wat doen we en wat kunnen we samen doen? Activiteiten Netwerk Activiteiten MBE
Afbouwen van (kunstmatige) toediening van vocht en voeding in de terminale levensfase
Afbouwen van (kunstmatige) toediening van vocht en voeding in de terminale levensfase informatiefolder voor familieleden en naasten Palliatieve Eenheid Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper
Meneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek
Meneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek Terminale Parkinsonpatiënt 2 x CVA Diabetes type II Volledig hulpbehoevend Rolstoelgebonden
De Savera Schaal. De SAVERA Schaal. De Savera Schaal. Inleiding. Definitie. Terminale zorg. Kantelmoment. Onderzoeksvraag
De SAVERA Schaal 1. Inleiding 2. Definitie 3. Onderzoeksvraag 4. Voorwaarden 5. Methode 6. Toepassingen 7. Resultaten 8. Besluiten 9. De schaal De Savera Schaal Inleiding 1. De behoefte aan een consensus
Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u het beleid van de Frankelandgroep
Guy Hannes Coördinator PNAT
Dementie : palliatieve benadering? Guy Hannes Coördinator PNAT Palliatieve zorg = van alle tijden Een waardig afscheid, omringd door geliefden Voedingsbodem vooruitgang van de geneeskunde : we leven langer.
Het beloop van dementie in het verpleeghuis
Home no. 3 Juni 2017 Eerdere edities Verenso.nl Het beloop van dementie in het verpleeghuis Palliatief beleid inzetten vanaf opname? Eefje Sizoo redactie@verenso.nl Het is een zonnige dag deze 10 april.
Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u de visie en het beleid van
Vier kernvragen in de palliatieve zorg:
Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand van zaken Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg 2. Het PaTz project in de praktijk
Palliatief bed in WZC Sint Bernardus
Palliatief bed in WZC Sint Bernardus Start 1/10/2017 Regionaal overleg woonzorgcentra ziekenhuizen 18/1/2018 Korte voorstelling WZC Sint Bernardus 206 erkende bedden 132 RVT waarvan 7 erkenningen voor
Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone. Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven
Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven Situering Beslissingen rond het levenseinde Zeer vaak: Niet meer starten van (al dan niet medisch
Eigenzinnige palliatieve zorg
Eigenzinnige palliatieve zorg Zorg voor ongeneeslijk zieken met een verstandelijke beperking Bart Hansen Palliatieve zorg Casus J is een vrouw van 45 met een ernstige verstandelijke beperking. Moeilijkheid
Definitie Vroegtijdige zorgplanning is :
Vroegtijdige Zorgplanning : welk belang bij Voeding en vocht in de palliatieve fase? GERDA OKERMAN VORMINGSVERANTWOORDELIJKE PALLIATIEVE ZORG GENT-EEKLO Definitie Vroegtijdige zorgplanning is : HET CONTINU
Universitair Medisch Centrum Groningen
Universitair Medisch Centrum Groningen Beter af met minder Reduction of Inappropriate psychotropic Drug use in nursing home residents with dementia Claudia Groot Kormelinck Prof.dr. Sytse Zuidema Probleemgedrag
Gecontroleerde sedatie:
Gecontroleerde sedatie: een therapeutische mogelijkheid voor refractaire symptomen bij de terminale palliatieve patient? Dr. J. Menten Coördinator Palliatieve Zorg Kliniekhoofd Radiotherapie UZ Gasthuisberg-Leuven
Vroegtijdige zorgplanning VZP. WZC Sint Anna vzw Behoort tot GVO vzw (Gast Vrij Omgeven)
Vroegtijdige zorgplanning VZP WZC Sint Anna vzw Behoort tot GVO vzw (Gast Vrij Omgeven) Inleiding Gast Vrij Omgeven Ethiek binnen de dagelijkse zorg Stimul (bespreekbaar maken) Ethisch overleg Ieder zijn
Handreiking: Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen
Handreiking: Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen Alexander de Graeff Internist-oncoloog/hospice-arts UMC Utrecht/Academisch Hospice Demeter, De Bilt
Hoe pak ik vroegtijdige zorgplanning bij mijn patiënten aan? Prof Dr Jan De Lepeleire KULeuven
Hoe pak ik vroegtijdige zorgplanning bij mijn patiënten aan? Prof Dr Jan De Lepeleire KULeuven Outcome: preferred goal of care Levensverlenging Beperkte zorg Comfort zorg Phelps AC, Maciejewski PK, Nilsson
Besluitvorming rond kunstmatige voedsel- & vochttoediening: verpleegkundige betrokkenheid en beleving
Besluitvorming rond kunstmatige voedsel- & vochttoediening: verpleegkundige betrokkenheid en beleving Chris Gastmans, Els Bryon & Bernadette Dierckx de Casterlé I. Inleiding Zorgverleners meer en meer
De terminale patiënt: Inleiding. Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007
De terminale patiënt: Inleiding Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007 Medische beslissingen bij levenseinde Type of deaths 1998 % of all death 2001 Intention
NEDERLANDSE SAMENVATTING
EDERLADSE SAMEVATTIG Hoofdstuk 1 Dementie is een van de grootste uitdagingen voor de gezondheid wereldwijd en een aanzienlijk aantal mensen en hun families zullen het lot van dementie treffen. Dementie
Lyan de Roos, SO Brabantzorg
Lyan de Roos, SO Brabantzorg Oorzaken van voedingsproblemen bij dementie Behandelmogelijkheden/interventies Ethische dilemma s bij dementie Wie hakt de knoop door bij meningsverschil? Mevrouw A is opgenomen
Basisscholing Palliatieve Zorg voor artsen 2 november 2006 Nationaal Congres Palliatieve Zorg Sasja Mulder Onderwijs in palliatieve zorg in de medische specialisten opleiding 2001 2003 COPZ project ontwikkeling
De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid
De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid Marja Jellesma-Eggenkamp Klinische geriatrie Alysis 25 mei 2010 symposium Zevenaar 1 Kwetsbare ouderen inleiding >25% opgenomen patiënten 70+ 10-40%
PS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast
Palliatieve sedatie 12 november 2012 Carla Juffermans,kaderhuisarts PZ Palliatieve sedatie Proportionele toepassing van sedativa in de laatste levensfase om ondraaglijke klachten te bestrijden, waarvoor
Palliatieve behandeling van het bronchuscarcinoma
1 Palliatieve behandeling van het bronchuscarcinoma Tessa Dieudonné Pneumologe H.Hartziekenhuis Mol Palliatieve zorg 2 1. Definitie 2. Pijnbestrijding 3. Symptoombestrijding 4. Palliatieve sedatie : richtlijnen
Palliatieve sedatie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Palliatieve sedatie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Voeding- en vochtbeleid in de palliatieve setting
Voeding- en vochtbeleid in de palliatieve setting Sessie: Voeding bij ouderen Tine De Vlieger algemeen coördinator Palliatieve Hulpverlening Antwerpen www.pha.be Programma Betekenis Waarde Context van
Geef me dan alsjeblieft een spuitje. Levenseindebeslissingen prehospitaal en op spoed
Geef me dan alsjeblieft een spuitje. Levenseindebeslissingen prehospitaal en op spoed Tom Schmitte Adj. Hoofdverpl. Spoedgevallen & PIT AZ Heilige Familie Rumst 1 Enkele feiten om bij stil te staan De
Wat als ik niet meer beter word
Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale
Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg. Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg
Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg Advance care planning Open communicatie met patiënt en naasten over: Situatie
KWALITEITSHANDBOEK WZC + CKV Palliatief dossier Doelgroep: verpleegkundigen / verzorgenden SMK: -- 1. Afspraken met alle betrokkenen
RVT KWALITEITSHANDBOEK WZC + CKV Palliatief dossier Doelgroep: verpleegkundigen / verzorgenden SMK: -- NAAM BEWONER: KAMER: HUISARTS: Datum opmaak: 1. Afspraken met alle betrokkenen 1.1. Opstart van de
Ethische kwesties. bij de Zorgboog. Behandeling en zelfbeschikking. Wat betekent dit voor u?
Ethische kwesties bij de Zorgboog In deze folder leest u over een aantal levensaspecten die een rol kunnen spelen bij uw behandeling, verzorging en verpleging binnen de Zorgboog. Het gaat hierbij om vragen
Home TPN bij de oncologische patiënt. Dreesen Mira UZ Leuven, apotheek
Home TPN bij de oncologische patiënt Dreesen Mira UZ Leuven, apotheek Inhoudsopgave Starten met home TPN bij maligne patiënt Ontslagprocedure Opvolging in praktijk Home TPN bij maligne patiënten Opstart
Zorgen rondom sterven
Geriatrie Zorgen rondom sterven www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Welke zorg... 3 Wat kan familie betekenen... 3 Het stervensproces... 4 Eten en drinken... 5 Medicijnen... 5 Waar sterven... 5 Na de dood...
EN DAN KOM JE VOOR DE VRAAG TE STAAN: IS DIT LEVEN DE MOEITE WAARD?
EN DAN KOM JE VOOR DE VRAAG TE STAAN: IS DIT LEVEN DE MOEITE WAARD? Over ethische inschatting Dr. Bert Bogaert Kliniek de Mick was een onderdeel van Heropbeuring vzw 116 revalidatie bedden waarvan 6 comabedden
Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?
Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Maaike Veldhuizen Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige
Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?
Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? 2 Definitie Palliatieve zorg (WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten,
Advanced care planning in cardiogeriatrie. Gert Ghijsebrechts Huisarts Cardio 2010
Advanced care planning in cardiogeriatrie Gert Ghijsebrechts Huisarts Cardio 2010 Hartcentrum De wet op de patiëntenrechten (2002) Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking Behandeling die meeste kwaliteit
Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft?
Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft? Het belang van een integraal anticiperend beleid 22 maart 2012 Bernardina Wanrooij Huisarts, consulent palliatieve zorg AMC Palliatieve zorg
Engagementsverbintenis. Gezondheidszorg in eerste lijn en thuisvervangende milieus Het Leven Helpen vzw Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen
Engagementsverbintenis Gezondheidszorg in eerste lijn en thuisvervangende milieus Het Leven Helpen vzw Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen Deze overeenkomst bepaalt de samenwerking tussen: enerzijds
Palliatieve sedatie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Palliatieve sedatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft van de arts te horen gekregen dat u of uw familielid/naaste op korte termijn zal overlijden. Het
Levenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg. Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator
Levenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator Fysieke pijn en symptoomcontrole Palliatieve sedatie Palliatieve zorg definitie WHO 2002: Palliatieve
Zorgpad Stervensfase
Zorgpad Stervensfase de laatste stand van zaken Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Belang markering stervensfase Zorgpad Stervensfase Nieuwe
VOORBEELDEN VAN OPEN VRAGEN ZOALS DEZE GESTELD GAAN WORDEN IN DE SET VAN LEREN DOKTEREN 5.
VOORBEELDEN VAN OPEN VRAGEN ZOALS DEZE GESTELD GAAN WORDEN IN DE SET VAN LEREN DOKTEREN 5. Let op dit zijn voorbeelden van mogelijke vragen. Vergelijkbare vragen kunnen ook gesteld worden over de andere
1. Vragenlijst hulpverleners voor overlijden palliatieve eenheid, palliatief supportteam en mobiele thuisequipe Over de patiënt
1. Vragenlijst hulpverleners voor overlijden palliatieve eenheid, palliatief supportteam en mobiele thuisequipe Over de patiënt Leeftijd Geslacht Diagnose Vragenlijst hulpverlener voor overlijden vraag
Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie
Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Workshop Paul Vogelaar, verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training 2 Work-shoppen 3 Dementie Combinatie
Leerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study
Advance care planning: voorbereiden op een onzekere toekomst Dr. Daisy J.A. Janssen Specialist ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Leerdoelen Na deze lezing: Kent u de definitie van advance care
Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider
Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand
De lange weg is vaak te kort.
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw De lange weg is vaak te kort. Dr. F. Krekelbergh Geriater Verantwoordelijke arts palliatieve zorgen Levenseinde is belangrijk moment Vroeg of laat Leven : veel verlieservaringen
PATIËNTEN INFORMATIE. Geriatrie
PATIËNTEN INFORMATIE Geriatrie 2 Mevrouw, mijnheer Welkom op de afdeling acute geriatrie. De dienst acute geriatrie van het Algemeen Ziekenhuis Lokeren beschikt over 26 bedden en biedt multidisciplinaire
Palliatieve sedatie. Dr. Koen Herweyers Equipearts PHA, CRA WZC st Bavo Inwooncursus 2013
Palliatieve sedatie Dr. Koen Herweyers Equipearts PHA, CRA WZC st Bavo Inwooncursus 2013 Palliatieve sedatie Definitie van palliatieve sedatie Refractaire symptomen Voedsel en vocht Palliatieve sedatie
Levenseindezorg op maat : Medische indicaties voor vroegtijdige zorgplanning
symposium Vroegtijdige Zorgplanning 9 juni 2016 Levenseindezorg op maat : Medische indicaties voor vroegtijdige zorgplanning dr. Anne Beyen Geriater RZ Heilig Hart Tienen Cure model : gevolgen voor (oudere)
COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???
Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?
VOOR WELKE CLIËNTEN IS DE PALLI?
PALLI De PALLI is een vragenlijst die zorgverleners helpt om te bepalen of en in welke mate een cliënt met verstandelijke beperkingen achteruit is gegaan in gezondheid. Voor cliënten die achteruit zijn
Wat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven.
Medisch Beleid Medisch ethisch beleid De waardigheid van de mens en de kwaliteit van leven staan centraal in de zorg van De Blije Borgh. Zo ook in de zorg tijdens de laatste levensfase van onze bewoners
Dr. Vanclooster ( Huisarts )
CASUS COPD Dr. Vanclooster ( Huisarts ) Dr. Tits ( Pneumoloog) Niet-medische context Man 86 jaar Gehuwd (echtgenote is nog goed) 7 gehuwde kinderen (erg betrokken) Medische voorgeschiedenis CARA patiënt,
Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en
Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en niet het leven te bekorten. Op verzoek van de regering
HET PALLIATIEF ZORGBELEID. Alles wat nog gedaan moet worden als men denkt dat er niets meer kan gedaan worden
HET PALLIATIEF ZORGBELEID Alles wat nog gedaan moet worden als men denkt dat er niets meer kan gedaan worden Palliatieve zorg is totaalzorg De term palliatie is afgeleid van het latijnse woord: pallium
Sterven met dementie in Vlaanderen. Lieve Van den Block Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde, VUB-Ugent
Sterven met dementie in Vlaanderen Lieve Van den Block Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde, VUB-Ugent Sterven met dementie in België Studie Huisartsenpeilpraktijken: sterfgevallen +65jb in 2008 31%
PALLIATIEVE SEDATIE
Ik heb er geen bezwaar tegen dat de mensen tijdens de voordracht naar hun horloge kijken, maar ik aanvaard niet dat ze met hun horloge beginnen te schudden om er zeker van te zijn dat het ding nog werkt.
INDICATORENFICHES VOOR KWALITEITSMETING PALLIATIEVE ZORG
INDICATORENFICHES VOOR KWALITEITSMETING PALLIATIEVE ZORG Kathleen Leemans, Joachim Cohen, Lieve Van den Block, Robert Vander Stichele, Luc Deliens - Vrije Universiteit Brussel 2013 Vragenlijst hulpverleners
Zorg rond het levenseinde
Groeningelaan 7 8500 Kortrijk Tel.nr. 056/24 52 71 Faxnr. 056/24.52.64 Zorg rond het levenseinde Zorg rond het levenseinde 12 Voor meer informatie over voorgaande onderwerpen, kan u contact opnemen met
INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN
Palliatieve Zorg INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN PALLIATIEVE ZORG Palliatieve zorg is de zorg die u ontvangt wanneer genezen niet meer kan en kwaliteit van leven voor u belangrijk is. Als team bieden wij
Het PaTz project : Een ander focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider
Het PaTz project : Een ander focus op palliatieve zorg Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider De Volkskrant 8 oktober 2013 In deze presentatie: 1.Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand van zaken
Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen
Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3
Vroegtijdige zorgplanning
Vroegtijdige zorgplanning Waarom uw zorg vroegtijdig plannen? Wat houdt het in? curatief handelen palliatief handelen actieve levensbeëindiging Waarom vroegtijdig uw zorg plannen? Welke zorg zou u wensen
CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP
CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP WAAROM CALM? Ongeveer 25% van de oncologische patiënten in de palliatieve fase ontwikkelt een depressie of aanpassingsstoornis.
Utrecht Symptoom Dagboek Applicatie (USD app)
Utrecht Symptoom Dagboek Applicatie (USD app) Het gebruik van een ehealth applicatie voor het in kaart brengen van de symptoom last als de basis voor symptoom management in hospice zorg. Sanneke Heij,
Procedure euthanasie ouderenzorg
Procedure euthanasie ouderenzorg 1. Euthanasie: Volgens de Belgische wetgeving wordt euthanasie omschreven als het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene op diens verzoek
Zorgpad Stervensfase. Lia van Zuylen, internist-oncoloog. Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam
Zorgpad Stervensfase Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Herkenning stervensfase Inhoud van Zorgpad Stervensfase Onderzoeksresultaten Zorgpad
Communicatie rond palliatieve sedatie
Communicatie rond palliatieve sedatie D A G VA N D E M E D I C AT I E V E I L I G H E I D, 2 1 M A A R T 2 0 1 7 M A R G OT V E R KU Y L E N, S P E C I A L I S T O U D E R E N G E N E E S KU N D E / K
Overdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant
Overdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Marlie Spijkers Arts symptoombestrijding en palliatieve zorg Sint Annaziekenhuis Medisch adviseur netwerk palliatieve zorg
Zorgpad Palliatieve Zorg: Zorgdossier
Zorgpad Palliatieve Zorg: Zorgdossier Patiënt Naam: Adres: Tel: Geboortedatum: Rijksregisternummer: Palliatieve Hoofddiagnose: Opmerkingen, bijzonderheden (bv. allergieën) Belangrijke contactpersonen Mantelzorger/familielid:
Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou
Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE
Richtlijn bespreking Anorexie en gewichtsverlies
Richtlijn bespreking Anorexie en gewichtsverlies Louise van der Knaap Eric-Jan Wissink Michael van t Hoff Renske Boogaard www.netwerkpalliatievezorg.nl/rotterdam Indeling Welkom Inleiding richtlijn - Renske
Deel I: Sociaal verslag
Naam Patiënt.Voornaam Patiënt. Deel I: Sociaal verslag Voornaam: Geboortedatum: / / Geboorteplaats: Geslacht: M V Burgerlijke stand: gehuwd ongehuwd weduw(e)naar gescheiden Rijksregisternummer: Identiteitskaartnummer:
Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n
Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 2 Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 3 Inleiding
DE TOEKOMST VAN PALLIATIEVE PATIENTENZORG
DE TOEKOMST VAN PALLIATIEVE PATIENTENZORG Prof dr Wouter WA Zuurmond Vrije Universiteit Medisch Centrum Medisch Direkteur Hospice Kuria Amsterdam 1 BEHANDELING PIJN MEER DAN ALLEEN PIJNBEHANDELING PALLIATIEVE
Sterven bij dementie. studie arena 2011: sterven bij dementie 1. Progressie Alzheimer MMSE 30. vroeg mild matig ernstig. Prevalentie dementie
Prevalentie dementie Sterven bij dementie mannen vrouwen Prof.dr. WP (Wilco) Achterberg Hoogleraar Institutionele Zorg en Ouderengeneeskunde Afdeling Public health en Eerstelijnsgeneeskunde % populatie