Zorgen rondom sterven

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Zorgen rondom sterven"

Transcriptie

1 Geriatrie Zorgen rondom sterven

2 Inhoud Welke zorg... 3 Wat kan familie betekenen... 3 Het stervensproces... 4 Eten en drinken... 5 Medicijnen... 5 Waar sterven... 5 Na de dood... 5 Tijdig nazorg regelen... 6 Vragen... 5 Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl GER006 / Zorgen rondom sterven /

3 Zorgen rondom sterven Als er op een bepaald moment tijdens ziekte geen genezing meer mogelijk is, volgt er een levensfase die extra zorg en aandacht vraagt. Dan begint de fase van de palliatieve zorg. Palliatief betekent verzachtend. Palliatieve zorg is gespecialiseerde zorg aan mensen die niet meer kunnen genezen en in de laatste fase van hun leven verkeren. Deze folder biedt u en uw naasten praktische informatie over de beschikbare zorg en ondersteuning. Welke zorg Zoals uw arts u heeft uitgelegd, is er geen herstel meer mogelijk. De behandeling is dan ook niet meer gericht op het beter worden. In deze palliatieve fase bestaat de zorg eruit om het leven en sterven zo draaglijk mogelijk te maken. Dit houdt in dat problemen waar patiënten last van krijgen, worden behandeld zoals; pijn, benauwdheid of onrust. Achterliggende ziekten worden niet meer behandeld. Patiënten krijgen dan ook geen infuus en de toediening van veel medicijnen worden gestopt. Bij opname hebt u de 'opnamewijzer' gekregen waarin beschreven staat met welke zorgverleners u te maken kunt krijgen. In het bijzonder willen we hier de geestelijke verzorging benoemen. Deze geestelijke verzorgers kunnen u helpen met zaken die u bezighouden. Meer informatie kunt u vinden in de folder: Dienst Geestelijk Verzorging, algemene informatie. Er zijn mogelijkheden voor gesprekken, verhalen, gedichten, communie, rituelen en gebeden. U kunt gebruik maken van de kapel en de gebedsruimte. Ook is het mogelijk om uw eigen pastor of geestelijke te vragen. Wat kan familie betekenen Bezoek is altijd welkom en is niet gebonden aan de bezoektijden. Het is goed om het bezoek zoveel mogelijk te verspreiden. Het is mogelijk om te blijven waken, ook s nachts mag u bij de patiënt blijven. Het is belangrijk om iemand binnen uw familie aan te wijzen als eerste 3

4 en tweede contactpersoon. Zij zijn degene waarmee contact wordt opgenomen als er iets in de situatie van de patiënt verandert. Het is de bedoeling dat deze contactpersonen de andere familieleden, kennissen en naasten informeren. Wat kunt u verder doen? U kunt spullen met een speciale betekenis van thuis meebrengen. Bijvoorbeeld een wekker, foto s, tekeningen, schilderijtjes en andere dingen die vertrouwd zijn; u kunt favoriete muziek meebrengen; voorlezen uit favoriete boeken of gedichten; u kunt samen met de verpleegkundige helpen met de persoonlijke verzorging. Bijvoorbeeld de mondverzorging, haren kammen, scheren, handen of voeten masseren. Het stervensproces Het stervensproces verloopt bij iedereen anders. Het is moeilijk aan te geven wanneer het sterven begint en hoe lang het duurt. De arts en de verpleegkundige kunnen een inschatting maken, maar ook zij kunnen hierover geen zekerheid geven. Veranderingen die u kunt zien tijdens het stervensproces: Verandering in de ademhaling. Bij het ademen kan een snurkend, rochelend geluid ontstaan. De ademhaling kan enkele seconden tot soms een minuut uitblijven. Omdat patiënten door hun mond ademen, ontstaat er een droge mond en lippen. De verpleegkundige behandelt deze met een speciale gel; vermoeidheid; geen behoefte aan eten en drinken; slikproblemen; onwillekeurige bewegingen; verwardheid en onrust; verlies van zintuigen (zoals het horen, zien en de smaak); incontinentie. Uiteindelijk stopt de ademhaling en stopt het hart met kloppen. 4

5 Eten en drinken Patiënten gaan steeds minder eten en drinken, hieraan is geen behoefte meer. Men heeft steeds minder honger en dorst. Patiënten krijgen eten en drinken aangeboden maar dit wordt niet opgedrongen. Slikken is een reflex wat tijdens het proces naar het sterven verdwijnt. Als een patiënt niet meer kan slikken, krijgt hij/zij ook geen eten of drinken meer. Wanneer patiënten zich verslikken is de kans op ongemak, pijn en longontstekingen groot. Medicijnen Veel medicijnen die patiënten gebruiken om ziekten te behandelen, worden in de palliatieve fase gestopt. Mogelijk krijgt de patiënt wel medicijnen om pijn of benauwdheid tegen te gaan, zoals morfine. Morfine hoeft niet altijd invloed te hebben op het versnellen of het vertragen van het stervensproces. Morfine kan de pijn goed en een lange tijd bestrijden. Een mogelijke bijwerking van morfine is sufheid. Er zijn verschillende vormen om morfine toe te dienen en te doseren. De arts en de verpleegkundige lichten u hier verder over in. Bij onrust is het nodig om rustgevende medicijnen te geven, soms worden patiënten hiervan suf en slaperig. Als dit van toepassing is, licht de arts of de verpleegkundige u hierover in. Waar sterven Naast het sterven in het ziekenhuis is het in sommige situaties mogelijk om thuis te sterven. Hierbij kunnen zorgverleners van de intensieve thuiszorg samen met de huisarts het proces begeleiden. Een andere mogelijkheid is een hospice, een verblijfhuis met een huiselijke sfeer voor patiënten die gaan overlijden. Daar is 24 uur per dag professionele zorg aanwezig. Als u één van deze mogelijkheden overweegt, kunt u dat met de arts of de verpleegkundige bespreken. Na de dood De dood wordt vastgesteld door een arts. De arts vraagt u dan als nabestaande of u bezwaar heeft tegen obductie en orgaan- en weefseldonatie. Na het overlijden krijgt de patiënt de laatste verzorging. Hierbij verzorgt de verpleegkundige het lichaam en sluit de ogen. Hierbij kunt u aanwezig zijn of meehelpen, als u dat op prijs stelt. Na de laatste 5

6 verzorging is er kort de gelegenheid om afscheid te nemen van de overledene. Na het overlijden wordt de patiënt naar het mortuarium gebracht, daar is geen bezoek mogelijk. U kunt contact opnemen met de uitvaartondernemer die u verder begeleidt. Persoonlijke bezittingen en kleding kunt u na het afscheid meenemen. Tijdig nazorg regelen Belangrijke zaken om als patiënt en/of familie over na te denken en vooraf te regelen zijn: Nadenken over de keus begraven/cremeren en de specifieke wensen hierbij; uitvaartcentrum kiezen en het telefoonnummer hiervan binnen handbereik hebben. Na het overlijden dient u zelf contact op te nemen met het uitvaartcentrum; nadenken of u obductie en orgaan- weefseldonatie wilt; nadenken over kleding en sierraden en wensen hieromtrent doorgeven aan het uitvaartcentrum; opzoeken van identiteitsbewijs, uitvaartpolis, adressen voor de rouwpost en eventuele wilsbeschikking. Dit zijn zaken waar het uitvaartcentrum naar vraagt. Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Neem dan contact op met de afdeling Geriatrie, deze afdeling is 24 uur per dag bereikbaar via telefoonnummer:

7 7

8 Michelangelolaan EJ Eindhoven Postbus ZA Eindhoven

Als genezing niet meer mogelijk is

Als genezing niet meer mogelijk is Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als

Nadere informatie

de stervensfase informatie voor betrokkenen bij een sterfbed

de stervensfase informatie voor betrokkenen bij een sterfbed de stervensfase informatie voor betrokkenen bij een sterfbed U bent betrokken bij een naaste die binnenkort zal gaan overlijden. De stervensfase is begonnen. Misschien gaat u nu steeds bij uw naaste blijven,

Nadere informatie

Stoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase.

Stoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase. Stoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase www.nwz.nl Inhoud Gesprek 3 Als u stopt met dialyseren 5 Adviezen voor uw naasten 6 Uw vragen 8 2 U overweegt in overleg met uw nefroloog van

Nadere informatie

Als het overlijden nadert Een aantal handreikingen. IJsselland Ziekenhuis

Als het overlijden nadert Een aantal handreikingen. IJsselland Ziekenhuis Als het overlijden nadert Een aantal handreikingen IJsselland Ziekenhuis Inhoudsopgave Deel 1: Veranderingen die voorafgaand aan het overlijden kunnen optreden pag 2-6 1.1 Minder behoefte aan eten en drinken

Nadere informatie

Wat als ik niet meer beter word?

Wat als ik niet meer beter word? Wat als ik niet meer beter word? Als u te horen heeft gekregen dat u niet meer kunt genezen, is dat een harde boodschap. Deze boodschap roept veel vragen op, zoals: Deze folder is bedoeld voor mensen die

Nadere informatie

Algemeen. Euthanasie.

Algemeen. Euthanasie. Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden

Nadere informatie

Palliatieve zorg. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden

Palliatieve zorg. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden Palliatieve zorg Ondersteuning als genezing niet meer mogelijk is Informatie voor patiënten F1023-1163 oktober 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan

Nadere informatie

Wat als ik niet meer beter word...

Wat als ik niet meer beter word... Wat als ik niet meer beter word... 1 Deze folder is bedoeld voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en voor hen die betrokken zijn bij een ziek familielid of een andere zieke naaste waarvan het levenseinde

Nadere informatie

Ondersteunende en palliatieve zorg

Ondersteunende en palliatieve zorg Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende

Nadere informatie

Gesprekshulp Palliatieve Zorg

Gesprekshulp Palliatieve Zorg Gesprekshulp Palliatieve Zorg Deze vragenlijst voor het gesprek met het Palliatief Advies Team bestaat uit twee delen. Het invullen kost tussen de 5 en 20 minuten. Pagina 1: Lijst met veel voorkomende

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Palliatieve sedatie. Palliatieve sedatie 1

Patiënteninformatie. Palliatieve sedatie. Palliatieve sedatie 1 Patiënteninformatie Palliatieve sedatie Palliatieve sedatie 1 Palliatieve sedatie Palliatief team Martini Ziekenhuis Telefoon: (050) 524 5610 E-mail: palliatiefteam@mzh.nl U heeft met uw arts gesproken

Nadere informatie

1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1

1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1 Palliatieve sedatie Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1 4 Is het een soort euthanasie?... 1 5 Wanneer past de arts palliatieve sedatie

Nadere informatie

De stervensfase. Beter voor elkaar

De stervensfase. Beter voor elkaar De stervensfase Beter voor elkaar Met deze folder willen wij u informeren over eventuele lichamelijke en geestelijke veranderingen die op kunnen treden aan het einde van het leven. Na een kort of een lang

Nadere informatie

Een warm thuis voor mensen in de laatste levensfase

Een warm thuis voor mensen in de laatste levensfase Een warm thuis voor mensen in de laatste levensfase Tuinroos in bloei in onze prachtige tuin Hospice Kajan De meeste mensen blijven het liefst tot het eind van hun leven thuis in hun eigen omgeving. Soms

Nadere informatie

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ De stervensfase Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ Aan het einde van het leven - soms na een kort, soms na een lang ziekbed - vinden lichamelijke en geestelijke veranderingen

Nadere informatie

goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen

goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen IKNL, lid van coöperatie Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen Informatie voor mensen met hartfalen die palliatieve zorg krijgen of daar binnenkort voor in aanmerking

Nadere informatie

Palliatieve sedatie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Palliatieve sedatie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk Palliatieve sedatie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat

Nadere informatie

Kindergeneeskunde. Koortsstuipen. www.catharinaziekenhuis.nl

Kindergeneeskunde. Koortsstuipen. www.catharinaziekenhuis.nl Kindergeneeskunde Koortsstuipen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KIN031 / Koortsstuipen / 11-07-2013 2 Koortsstuipen Uw kind heeft een koortsstuip

Nadere informatie

Kunstmatige beademing

Kunstmatige beademing Intensive Care Kunstmatige beademing www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ICA007 / Kunstmatige beademing / 18-08-2017 2 Kunstmatige beademing

Nadere informatie

Inzoomen op het ouderschap

Inzoomen op het ouderschap Psychiatrie Inzoomen op het ouderschap www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY011 / Inzoomen op het ouderschap / 14-10-2013 2 Inzoomen op het

Nadere informatie

Palliatieve zorg op de afdeling cardiologie

Palliatieve zorg op de afdeling cardiologie Palliatieve zorg op de afdeling cardiologie Inleiding Uw partner of familielid is opgenomen op de afdeling cardiologie met een ernstige aandoening aan het hart. Deze folder is bedoeld voor de naasten van

Nadere informatie

Palliatieve sedatie Informatie voor patiënt en familie

Palliatieve sedatie Informatie voor patiënt en familie Palliatieve sedatie Informatie voor patiënt en familie U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie. In deze folder kunt u de belangrijkste dingen nog eens nalezen. Deze folder is

Nadere informatie

DE STERVENSFASE INFORMATIE VOOR MENSEN DIE BETROKKEN ZIJN BIJ EEN STERFBED

DE STERVENSFASE INFORMATIE VOOR MENSEN DIE BETROKKEN ZIJN BIJ EEN STERFBED DE STERVENSFASE INFORMATIE VOOR MENSEN DIE BETROKKEN ZIJN BIJ EEN STERFBED 778 Inleiding Aan het einde van het leven vinden soms na een kort, soms na een lang ziekbed lichamelijke en geestelijke veranderingen

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3

Nadere informatie

Coronary Care Unit (CCU)

Coronary Care Unit (CCU) Cardiologie Coronary Care Unit (CCU) www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl CAR004 / Coronary Care Unit (CCU) / 27-03-2014 2 Coronary Care Unit

Nadere informatie

Van Intensive Care/ Medium Care naar verpleegafdeling

Van Intensive Care/ Medium Care naar verpleegafdeling Intensive Care Van Intensive Care/ Medium Care naar verpleegafdeling www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ICA005 / Van Intensive Care/Medium Care

Nadere informatie

Polikliniek Hartfalen

Polikliniek Hartfalen Cardiologie Polikliniek Hartfalen www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Werkwijze polikliniek Hartfalen... 3 Behandeling en begeleiding... 3 Hartfalenverpleegkundige... 4 Wat kan de hartfalenverpleegkundige

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Palliatieve zorg. Palliatieve zorg 1

Patiënteninformatie. Palliatieve zorg. Palliatieve zorg 1 Patiënteninformatie Palliatieve zorg Palliatieve zorg 1 Palliatieve zorg Palliatief team Martini Ziekenhuis Telefoon: (050) 524 5610 E-mail: palliatiefteam@mzh.nl Inleiding Palliatieve zorg is de zorg

Nadere informatie

Cardiologie. Hartbewaking (CCU)

Cardiologie. Hartbewaking (CCU) Cardiologie Hartbewaking (CCU) www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl CAR004 / Hartbewaking (CCU) / 03-05-2016 2 Hartbewaking (CCU) Uw partner of

Nadere informatie

Geestelijke verzorging &

Geestelijke verzorging & Geestelijke verzorging & Ethiek Geestelijke verzorging & Ethiek www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl GVE003 / Geestelijke verzorging & Ethiek

Nadere informatie

Wat is weefsel donatie?

Wat is weefsel donatie? Algemeen Wat is weefsel donatie? www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG034 / Wat is weefsel donatie? / 01-03-2013 2 Wat is weefsel donatie?

Nadere informatie

Rondom het levenseinde

Rondom het levenseinde Ethische commissie Rondom het levenseinde www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Als het einde van de levensweg nadert... 3 Stervensbegeleiding... 4 Bij wie kan ik met mijn vragen terecht?... 4 Welke zorg kan

Nadere informatie

Afdeling Kortverblijf en dagverpleging, aanvulling Informatie over uw opname

Afdeling Kortverblijf en dagverpleging, aanvulling Informatie over uw opname Algemeen Afdeling Kortverblijf en dagverpleging, aanvulling Informatie over uw opname www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KVB001 / Afdeling Kortverblijf

Nadere informatie

Verpleegkundige gynaecologische oncologie

Verpleegkundige gynaecologische oncologie Gynaecologie Verpleegkundige gynaecologische oncologie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl GYN024 / Verpleegkundige gynaecologische oncologie

Nadere informatie

Maag-, Darm- en Leverziekten. Endo-echoscopie. www.catharinaziekenhuis.nl

Maag-, Darm- en Leverziekten. Endo-echoscopie. www.catharinaziekenhuis.nl Maag-, Darm- en Leverziekten Endo-echoscopie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is een endo-echoscopie?... 3 Voorbereidingen door de patiënt... 3 Vragenformulier... 4 Verloop van het onderzoek... 5

Nadere informatie

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ De stervensfase Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ 2 Aan het einde van het leven vinden - soms na een kort, soms na een lang ziekbed - lichamelijke en geestelijke veranderingen

Nadere informatie

Een buismaagoperatie, naar huis en dan.

Een buismaagoperatie, naar huis en dan. Chirurgie Een buismaagoperatie, naar huis en dan. www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl CHI016 / Een buismaagoperatie, naar huis en dan. / 15-07-2014

Nadere informatie

Thuiszorg na een buismaagoperatie

Thuiszorg na een buismaagoperatie Chirurgie Thuiszorg na een buismaagoperatie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl CHI047 / Thuiszorg na een buismaagoperatie / 17-07-2014 2 Thuiszorg

Nadere informatie

Teksten: folder Waken van Netwerk Palliatieve zorg folder de Stervensfase bij Zorgpad Stervensfase IKC

Teksten: folder Waken van Netwerk Palliatieve zorg folder de Stervensfase bij Zorgpad Stervensfase IKC Teksten: folder Waken van Netwerk Palliatieve zorg folder de Stervensfase bij Zorgpad Stervensfase IKC www.attentzorgenbehandeling.nl 0800 2883689 Attent Zorg en Behandeling Waken en wachten Een naderend

Nadere informatie

Afbouwen van (kunstmatige) toediening van vocht en voeding in de terminale levensfase

Afbouwen van (kunstmatige) toediening van vocht en voeding in de terminale levensfase Afbouwen van (kunstmatige) toediening van vocht en voeding in de terminale levensfase informatiefolder voor familieleden en naasten Palliatieve Eenheid Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper

Nadere informatie

Stress echocardiogram met Dobutrex

Stress echocardiogram met Dobutrex Cardiologie Stress echocardiogram met Dobutrex www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl CAR027 / Stress echocardiogram met Dobutrex / 21-10-20145

Nadere informatie

Samen uw kans op vallen verminderen

Samen uw kans op vallen verminderen Algemeen Samen uw kans op vallen verminderen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG039 / Samen uw kans op vallen verminderen / 06-08-2018 2

Nadere informatie

Informatie over het Poseybed

Informatie over het Poseybed Geriatrie Informatie over het Poseybed www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl GER011 / Informatie over het Poseybed / 20-07-2017 2 Informatie over

Nadere informatie

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed 00 De stervensfase Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed 1 De stervensfase Aan het einde van het leven vinden - soms na een kort, soms na een lang ziekbed - lichamelijke en geestelijke

Nadere informatie

palliatief centrum Hospice in Kralingen gespecialiseerd in persoonsgerichte palliatieve zorg

palliatief centrum Hospice in Kralingen gespecialiseerd in persoonsgerichte palliatieve zorg palliatief centrum Hospice in Kralingen gespecialiseerd in persoonsgerichte palliatieve zorg Is uw thuissituatie niet toereikend om de laatste levensfase door te brengen? Dan kan De Regenboog een goed

Nadere informatie

Informatieboekje Berkenrode, palliatieve zorg GGz Centraal, Zon & Schild. volwassenen pallatieve terminale zorg

Informatieboekje Berkenrode, palliatieve zorg GGz Centraal, Zon & Schild. volwassenen pallatieve terminale zorg Informatieboekje Berkenrode, palliatieve zorg GGz Centraal, Zon & Schild volwassenen pallatieve terminale zorg Inhoudsopgave Inleiding 2 Palliatieve unit locatie Zon & Schild 2 Visie en uitgangspunten

Nadere informatie

Zorg na overlijden. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Zorg na overlijden. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Zorg na overlijden Informatie voor patiënten F0245-3415 december 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357

Nadere informatie

Informatie voor bezoekers van de Intensive Care

Informatie voor bezoekers van de Intensive Care Intensive Care Informatie voor bezoekers van de Intensive Care Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Uw partner, familielid of naaste is opgenomen op

Nadere informatie

Wie helpen u op de polikliniek Maag-, Darmen Leverziekten

Wie helpen u op de polikliniek Maag-, Darmen Leverziekten Maag-, Darm- en Leverziekten Wie helpen u op de polikliniek Maag-, Darmen Leverziekten www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Gang van zaken... 3 De polikliniek Maag-Darm- en Leverziekten... 3 De zorgverleners...

Nadere informatie

Noodzakelijke handelingen en wenselijke zorg na overlijden

Noodzakelijke handelingen en wenselijke zorg na overlijden Algemeen Noodzakelijke handelingen en wenselijke zorg na overlijden www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG049 / Noodzakelijke handelingen en

Nadere informatie

Project Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname

Project Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname Project Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname Ernstig zieke mensen voor wie geen genezing meer mogelijk is, willen de laatste fase van hun leven graag thuis doorbrengen in hun eigen vertrouwde omgeving.

Nadere informatie

Palliatieve sedatie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Palliatieve sedatie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Palliatieve sedatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft van de arts te horen gekregen dat u of uw familielid/naaste op korte termijn zal overlijden. Het

Nadere informatie

Neurologie en Neurochirurgie. Immunoglobuline-kuur.

Neurologie en Neurochirurgie. Immunoglobuline-kuur. Neurologie en Neurochirurgie Immunoglobuline-kuur www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl NEU021 / Immunoglobuline-kuur / 04-11-2014 2 Immunoglobuline-kuur

Nadere informatie

adviezen de stervensfase na een hernia-operatie ZorgSaam

adviezen de stervensfase na een hernia-operatie ZorgSaam adviezen de stervensfase na een hernia-operatie ZorgSaam 1 2 DE STERVENSFASE De stervensfase Aan het einde van het leven vinden - soms na een kort, soms na een lang ziekbed lichamelijke en geestelijke

Nadere informatie

de stervensfase informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed

de stervensfase informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed de stervensfase informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed de stervensfase Aan het einde van het leven vinden - soms na een kort, soms na een lang ziekbed - lichamelijke en geestelijke

Nadere informatie

Neurologie en Neurochirurgie. Een solumedrolkuur. www.catharinaziekenhuis.nl

Neurologie en Neurochirurgie. Een solumedrolkuur. www.catharinaziekenhuis.nl Neurologie en Neurochirurgie Een solumedrolkuur www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl NEU015 / Een solumedrolkuur / 24-06-2014 2 Een solumedrolkuur

Nadere informatie

Palliatieve sedatie. Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie

Palliatieve sedatie. Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie Palliatieve sedatie Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie De informatie in deze folder is voor patiënten. Natuurlijk is de informatie ook erg nuttig voor

Nadere informatie

Multi Disciplinair Dag Onderzoekcentrum Geriatrie (MDOG)

Multi Disciplinair Dag Onderzoekcentrum Geriatrie (MDOG) Geriatrie Multi Disciplinair Dag Onderzoekcentrum Geriatrie (MDOG) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Voor wie is het MDOG bedoeld?... 3 Voorbereiding... 3 Wat neemt u mee naar het MDOG?... 4 De dag van

Nadere informatie

Longgeneeskunde. Pneumonie. www.catharinaziekenhuis.nl

Longgeneeskunde. Pneumonie. www.catharinaziekenhuis.nl Longgeneeskunde Pneumonie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De opnamedag... 4 Opname via de Spoedeisende Hulp... 4 Opname via de polikliniek... 4 Op de verpleegafdeling... 4 Wat gebeurt elke ochtend...

Nadere informatie

Welkom op de palliatieve unit Afdeling B3, locatie Dordwijk

Welkom op de palliatieve unit Afdeling B3, locatie Dordwijk Welkom op de palliatieve unit Afdeling B3, locatie Dordwijk Albert Schweitzer ziekenhuis augustus 2014 pavo 0458 Inleiding U bent opgenomen in het Albert Schweitzer ziekenhuis, locatie Dordwijk op de palliatieve

Nadere informatie

Geheugenonderzoekcentrum

Geheugenonderzoekcentrum Geriatrie Geheugenonderzoekcentrum (GOC) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Voor wie is het GOC bedoeld?... 3 Waar vindt u het GOC?... 4 Voorbereiding... 4 Begeleiding tijdens de onderzoeken... 4 Wat neemt

Nadere informatie

Doel van de palliatieve sedatie

Doel van de palliatieve sedatie Palliatieve sedatie U heeft met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie. In deze folder kunt u alles nog eens nalezen. Als u na het lezen nog vragen heeft kunt u deze met hem of haar bespreken.

Nadere informatie

Palliatieve sedatie WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL

Palliatieve sedatie WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL Palliatieve sedatie WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL Kwaliteit en Veiligheid Wij doen mee! Onze kwaliteit aantoonbaar maken Ons ziekenhuis heeft zich geëngageerd om het accreditatielabel van het Nederlands

Nadere informatie

palliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase

palliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase palliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase Bij mensen in de laatste levensfase zijn pijn, angst, benauwdheid en ongemak soms niet meer te behandelen. Als de levensverwachting

Nadere informatie

Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU)

Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Afdeling 3.37 interne geneeskunde Locatie Veldhoven Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding U bent of wordt opgenomen op de unit voor palliatieve

Nadere informatie

Overlijden van een dierbare

Overlijden van een dierbare Overlijden van een dierbare Informatie voor de nabestaanden Een dierbare van u is overleden. Omdat het u nu moeilijk zal vallen uw aandacht te richten op formaliteiten, ontvangt u deze brochure. Hierin

Nadere informatie

Intensive Care. Medium Care (MC) www.catharinaziekenhuis.nl

Intensive Care. Medium Care (MC) www.catharinaziekenhuis.nl Intensive Care Medium Care (MC) www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ICA002 / Medium Care / 04-01-2016 2 Medium Care (MC) Uw partner of familielid

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Uw specialist heeft u verteld dat u ongeneeslijk ziek bent. Niet meer kunnen genezen is een bericht met ingrijpende gevolgen en het valt niet mee om hier

Nadere informatie

Wachten en waken in het ziekenhuis

Wachten en waken in het ziekenhuis U bent in het gekomen uit ernstige zorg voor iemand uit uw familie- of vriendenkring. Het kan zijn, dat dit een plotselinge confrontatie is met de kwetsbaarheid van het menselijke bestaan. Het kan zijn,

Nadere informatie

Informatie voor nabestaanden

Informatie voor nabestaanden Informatie voor nabestaanden 0 Inleiding Het (aanstaand) overlijden van een dierbare is een aangrijpende gebeurtenis. In zo'n situatie is het moeilijk de aandacht te richten op de noodzakelijke formaliteiten

Nadere informatie

Psychologie, medische (volwassenen) Medische psychologie. www.catharinaziekenhuis.nl

Psychologie, medische (volwassenen) Medische psychologie. www.catharinaziekenhuis.nl Psychologie, medische (volwassenen) Medische psychologie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSV003 / Medische psychologie / 16-10-2015 2 Medische

Nadere informatie

Terminaal ziek. Wat nu?

Terminaal ziek. Wat nu? Terminaal ziek. Wat nu? U heeft van uw (huis)arts te horen gekregen dat u in het laatste stadium van uw leven bent gekomen. Dan volgt al snel de vraag hoe en waar u die laatste fase wilt doorbrengen. Thuis

Nadere informatie

Geestelijke verzorging &

Geestelijke verzorging & Geestelijke verzorging & Ethiek Geestelijke verzorging & Ethiek www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl GVE003 / Geestelijke verzorging en Ethiek

Nadere informatie

DE STERVENSFASE, EEN HANDREIKING INFORMATIE OVER DE VERANDERINGEN DIE ZICH VOOR KUNNEN DOEN TIJDENS HET STERVEN

DE STERVENSFASE, EEN HANDREIKING INFORMATIE OVER DE VERANDERINGEN DIE ZICH VOOR KUNNEN DOEN TIJDENS HET STERVEN DE STERVENSFASE, EEN HANDREIKING INFORMATIE OVER DE VERANDERINGEN DIE ZICH VOOR KUNNEN DOEN TIJDENS HET STERVEN Een handreiking Bij de meesten van ons komt er een moment in het leven dat we gaan nadenken

Nadere informatie

In gesprek over chemotherapie

In gesprek over chemotherapie Catharina Kanker Instituut In gesprek over chemotherapie Bekijk de video over chemotherapie op www.catharinaziekenhuis.nl/folder-chemotherapie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Verloop voorlichtingsgesprek...

Nadere informatie

Zorg in beeld. Hospice De Regenboog Logeerhuis en Hospice In Via in Eindhoven

Zorg in beeld. Hospice De Regenboog Logeerhuis en Hospice In Via in Eindhoven Zorg in beeld Hospice De Regenboog Logeerhuis en Hospice In Via in Eindhoven Voor u ligt een fotoboek uitgegeven door stichting Sint Annaklooster. Met dit boek beoogt de stichting u als belangstellende

Nadere informatie

Informatie voor familie en betrokkenen van patiënten die opgenomen zijn op afdeling psychiatrie (PAAZ)

Informatie voor familie en betrokkenen van patiënten die opgenomen zijn op afdeling psychiatrie (PAAZ) Psychiatrie Informatie voor familie en betrokkenen van patiënten die opgenomen zijn op afdeling psychiatrie (PAAZ) www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Rouwverwerking

PATIËNTEN INFORMATIE. Rouwverwerking PATIËNTEN INFORMATIE Rouwverwerking 2 PATIËNTENINFORMATIE Een dierbare is overleden. Dit is een aangrijpende gebeurtenis. In de eerste plaats gaat onze deelneming uit naar u en de overige nabestaanden.

Nadere informatie

Mobiliteit onderzoekcentrum (MOC)

Mobiliteit onderzoekcentrum (MOC) Geriatrie Mobiliteit onderzoekcentrum (MOC) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Voor wie is het mobiliteit onderzoekcentrum bedoeld?... 3 Voorbereiding... 3 Wat neemt u mee naar het mobiliteit onderzoekcentrum...

Nadere informatie

Radiologie. Echografie.

Radiologie. Echografie. Radiologie Echografie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl RAD047 / Echografie / 17-11-2017 2 Echografie Er is voor u een afspraak gemaakt voor

Nadere informatie

Sedatie tijdens een onderzoek of behandeling

Sedatie tijdens een onderzoek of behandeling Anesthesiologie & Pijngeneeskunde Sedatie tijdens een onderzoek of behandeling www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ANE019 / Sedatie tijdens een

Nadere informatie

Radiologie. Echografie.

Radiologie. Echografie. Radiologie Echografie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl RAD047 / Echografie / 17-04-2014 2 Echografie Er is voor u een afspraak gemaakt voor

Nadere informatie

2. Niet-reanimeren Formulier Niet-reanimeren Verklaring 3. Niet-beademen Formulieren Verklaring Niet-reanimeren of Verklaring Behandelverbod

2. Niet-reanimeren Formulier Niet-reanimeren Verklaring 3. Niet-beademen Formulieren Verklaring Niet-reanimeren of Verklaring Behandelverbod Levenskwesties Iedereen kan in een situatie komen waarin ingrijpende beslissingen rond het levenseinde moeten worden genomen. Dan is het goed dat u een mening heeft gevormd over zaken als stervensbegeleiding,

Nadere informatie

HIV/AIDSverpleegkundige

HIV/AIDSverpleegkundige Inwendige geneeskunde HIV/AIDSverpleegkundige www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl INW005 / HIV/AIDS-verpleegkundige / 01-03-2013 2 HIV/AIDS-verpleegkundige

Nadere informatie

Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?

Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Maaike Veldhuizen Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige

Nadere informatie

Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg

Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen of ouder en kwetsbaar bent, kunnen er vragen rijzen over het levenseinde. Deze fase van het

Nadere informatie

Informatie voor nabestaanden

Informatie voor nabestaanden Informatie voor nabestaanden 0 1 Inleiding Het (aanstaand) overlijden van een dierbare is een aangrijpende gebeurtenis. In zo'n situatie is het moeilijk de aandacht te richten op de noodzakelijke formaliteiten

Nadere informatie

Echocardiografie van het hart (met contrast)

Echocardiografie van het hart (met contrast) Cardiologie Echocardiografie van het hart (met contrast) www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl CAR007 / Echocardiografie van het hart (met contrast)

Nadere informatie

Algemeen. Bezoekersinformatie. www.catharinaziekenhuis.nl

Algemeen. Bezoekersinformatie. www.catharinaziekenhuis.nl Algemeen Bezoekersinformatie www.catharinaziekenhuis.nl Bezoekersinformatie Gegevens patiënt De persoon die u wilt bezoeken is opgenomen op: Afdeling: Kamer: De behandelend arts is: Het telefoonnummer

Nadere informatie

Stervensfase. voor naasten en familie

Stervensfase. voor naasten en familie Stervensfase voor naasten en familie Inhoud Bewustzijn en contact 3 Onrust en verwardheid 3 Voeding 4 Ademhaling 4 Bloedcirculatie 5 Waken 5 Na het overlijden 6 Tot slot 7 Contactgegevens 7 mei 2016 coördinator

Nadere informatie

Radiologie. CT-scan hals/thorax.

Radiologie. CT-scan hals/thorax. Radiologie CT-scan hals/thorax www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl RAD010 / CT-scan hals/thorax / 17-11-2015 2 CT-scan hals/thorax Door uw behandelend

Nadere informatie

Kaakabces: operatieve behandeling van ontsteking in de kaak/mondholte

Kaakabces: operatieve behandeling van ontsteking in de kaak/mondholte Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie Behandeling Kaakabces: operatieve behandeling van ontsteking in de kaak/mondholte www.catharinaziekenhuis.nl 2 Patiëntenvoorlichting patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl

Nadere informatie

CT-scan van de bijnieren met intraveneus contrastvloeistof

CT-scan van de bijnieren met intraveneus contrastvloeistof Radiologie CT-scan van de bijnieren met intraveneus contrastvloeistof www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl RAD061 / CT-scan van de bijnieren met

Nadere informatie

Algemeen. Bezoekersinformatie.

Algemeen. Bezoekersinformatie. Algemeen Bezoekersinformatie www.catharinaziekenhuis.nl Bezoekersinformatie Gegevens patiënt De persoon die u wilt bezoeken is opgenomen op: Afdeling: Kamer: De behandelend arts is: Het telefoonnummer

Nadere informatie

Fysiotherapie bij hartrevalidatie

Fysiotherapie bij hartrevalidatie Fysiotherapie Fysiotherapie bij hartrevalidatie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Waarom fysiotherapie?... 3 Verschillende groepen... 3 De training... 4 Duur van het beweegprogramma... 5 Waar?... 6 Kledingadvies...

Nadere informatie

NIPPV Non Invasive Positive Pressure Ventilation

NIPPV Non Invasive Positive Pressure Ventilation Longgeneeskunde NIPPV Non Invasive Positive Pressure Ventilation www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De ademhaling... 3 Oorzaken van respiratoire insufficiëntie... 3 Behandeling... 4 Waar vindt NIPPV plaats?...

Nadere informatie

Zorg rondom overlijden

Zorg rondom overlijden Algemene informatie Zorg rondom overlijden Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Overlijden in een ziekenhuis Het verzorgen

Nadere informatie

Kunstmatige beademing

Kunstmatige beademing Kunstmatige beademing INFORMATIEFOLDER VOOR FAMILIE EN NAASTEN KUNSTMATIGE BEADEMING Kunstmatige beademing is nodig als de patiënt om verschillende redenen hulp nodig heeft met ademhalen. Een beademingsapparaat

Nadere informatie

Verhoogde kans op een delier?

Verhoogde kans op een delier? Geriatrie Verhoogde kans op een delier? Maatregelen om een delier te voorkomen Inleiding U of uw naaste heeft een verhoogd risico op een delier. Dat heeft de verpleegkundige en/of uw behandelend specialist

Nadere informatie

Als je weet dat je niet meer beter wordt. Palliatieve zorg

Als je weet dat je niet meer beter wordt. Palliatieve zorg 00 Als je weet dat je niet meer beter wordt Palliatieve zorg Het is moeilijk voor u en uw naasten om te horen dat u niet meer beter wordt. Er is geen genezing meer mogelijk voor uw ziekte. Maar er is nog

Nadere informatie