Samenwerking tussen voorziening en Netwerk Palliatieve Zorg

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Samenwerking tussen voorziening en Netwerk Palliatieve Zorg"

Transcriptie

1 Samenwerking tussen voorziening en Netwerk Palliatieve Zorg Veerle Coupez Verpleegkundige Palliatief deskundige Wie zijn we, wat doen we en wat kunnen we samen doen? Activiteiten Netwerk Activiteiten MBE Comfortzorg: final common pathway 1

2 Netwerk Palliatieve zorg Op langere termijn vorm geven aan de manier waarop een voorziening met PZ omgaat. Taken: decretaal bepaald Informeren Samenwerking en consult Overleggroepen Intervisie Deskundigheidsbevordering Basiscursus Vorming op maat Divers vormingsaanbod Vrijwilligerswerk Registreren voor de overheid 2

3 Multidisciplinaire BegeleidingsEquipe (MBE) Ondersteuning bij directe patiëntenzorg Riziv-Conventie art.16, 3 Terminale patiënten die thuis willen sterven, moeten daarvoor beroep kunnen doen op de door hen gekozen en hen vertrouwde verzorgings-verstrekkers van de eerste lijn, in de eerste plaats de huisarts en de door de patiënt gekozen (dienst van) (thuis)verpleegkundige(n). Deze verzorgingsverstrekkers staan in voor de noodzakelijke palliatieve begeleiding van de patiënt. De multidisciplinaire begeleidingsequipe heeft hierin slechts een aanvullende rol. Positionering van de MBE als aanvulling op de vaste zorgverstrekkers 3

4 Besluit Vlaamse Regering De palliatief deskundigen staan zowel ter beschikking treden niet in de plaats van zorg- en hulpverleners. Ze kunnen wel ondersteunen en intervisie organiseren voor de zorg- en hulpverleners. Enkel op verzoek en met medeweten van de zorg- en hulpverleners zullen ze terminale patiënten hun naastbestaanden in complexere situaties psycho-emotioneel ondersteunen en interventies inzake pijncontrole helpen bijstellen. Daarna wordt de zorg opnieuw overgedragen aan de zorg-en hulpverleners. Belangrijk: Aanmelding kan door iedereen Toestemming van de huisarts is noodzakelijk om met de begeleiding te starten! Gratis! Vroege aanmelding kans om begeleiding te optimaliseren. 4

5 Thuisvervangende voorzieningen Ondersteuning vanuit de MBE Wel: Aanleren van technische vaardigheden Expertise inzake pijn- en symptoomcontrole Expertise inzake medische beslissingen levenseinde Ondersteuning van de omgeving Adviserende rol Niet: Overname van verpleegkundige taken Stervensbegeleiding A-prestatie Thuisvervangende voorzieningen Vaste begeleiders kennen de bewoners het beste Palliatief deskundigen hebben een grote expertise ivm de palliatieve mogelijkheden Comfort is een subjectief gegeven belang van zorg op maat Interdisciplinaire samenwerking is noodzakelijk 5

6 De stervensfase Final common pathway De stervensfase De fase die direct voorafgaat aan het overlijden, waarin de dood zich onafwendbaar aandient en de patiënt naar verwachting binnen enkele dagen zal overlijden. 6

7 Final common pathway: oorzaken Achteruitgang van de vitale orgaansystemen Anorexie en gewichtsverlies (door metabole ontregeling) Vermindering nier- en leverfunctie Daling bloeddruk Daling urineproductie Daling bewustzijn Onregelmatige ademhaling (Cheyne- Stokes) Diagnose: observatie en ervaring Niet meer eten en drinken Toenemende zwakte en bedlegerigheid Snelle, zwakke pols Verminderde urineproductie Verminderde doorbloeding extremiteiten Spitse neus Reutel Onregelmatige ademhaling Sufheid Onrust 7

8 Beleid: communicatie Benoem de stervensfase Naar de patiënt Naar de directe omgeving Naar medebewoners Naar collega s (ook andere disciplines) Geef duidelijke informatie Laat ruimte voor emoties Tijd voor afscheid, voor rituelen Beleid: Communicatie Observeren Rapporteren Goede OVERDRACHT van informatie aan ALLE betrokkenen Geef de tijd om te sterven 8

9 Beleid: Medicatie Schrappen wat niet past Symptoomcontrole Pijn Reutel Dyspnoe Onrust dehydratatie Rol van de MBE Expertise op het vlak van VZP Expertise op het vlak van communicatie Ondersteuning van de omgeving Het team De familie De huisarts 9

10 Veel succes! 10

De laatste zorg H E T N A C H T C O N G R E S, J U N I

De laatste zorg H E T N A C H T C O N G R E S, J U N I De laatste zorg H E T N A C H T C O N G R E S, 1 5-1 6 J U N I 2 0 1 7 M A R G OT V E R K U Y L E N S P E C I A L I S T O U D E R E N G E N E E S K U N D E K A D E R A R T S PA L L I AT I E V E Z O R G

Nadere informatie

Zorgpad Stervensfase. Lia van Zuylen, internist-oncoloog. Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam

Zorgpad Stervensfase. Lia van Zuylen, internist-oncoloog. Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Zorgpad Stervensfase Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Herkenning stervensfase Inhoud van Zorgpad Stervensfase Onderzoeksresultaten Zorgpad

Nadere informatie

Zorg en kwaliteit van leven in de stervensfase. Jantsje Tadema - Fekken Pietje Anna Feenstra

Zorg en kwaliteit van leven in de stervensfase. Jantsje Tadema - Fekken Pietje Anna Feenstra Zorg en kwaliteit van leven in de stervensfase Jantsje Tadema - Fekken Pietje Anna Feenstra Huidige situatie Zorgpad stervensfase Oorsprong Inhoud Stervensfase Casus Werkveld? Ervaring zorgpad? 1997 Liverpool

Nadere informatie

Palliatieve zorg in ontwikkeling

Palliatieve zorg in ontwikkeling Palliatieve zorg in ontwikkeling Wim van Boerdonk Gertie van Gemert Marleen van Casteren Voor een warm thuis Programma Project: verbeteren stervensfase in Kalorama Inhoud: zorg in de stervensfase 1 Verbeteren

Nadere informatie

Engagementsverbintenis. Gezondheidszorg in eerste lijn en thuisvervangende milieus Het Leven Helpen vzw Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen

Engagementsverbintenis. Gezondheidszorg in eerste lijn en thuisvervangende milieus Het Leven Helpen vzw Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen Engagementsverbintenis Gezondheidszorg in eerste lijn en thuisvervangende milieus Het Leven Helpen vzw Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen Deze overeenkomst bepaalt de samenwerking tussen: enerzijds

Nadere informatie

Het sterven in onze tijd. Frank Schaapsmeerders, specialist ouderengeneeskunde Miranda Tiecken, woonbegeleider hospice de Hazelaar

Het sterven in onze tijd. Frank Schaapsmeerders, specialist ouderengeneeskunde Miranda Tiecken, woonbegeleider hospice de Hazelaar Frank Schaapsmeerders, specialist ouderengeneeskunde Miranda Tiecken, woonbegeleider hospice de Hazelaar UKON symposium 16 april 213 Sterven in breder perspectief Tekenen van naderende dood Problemen rondom

Nadere informatie

Zorgpad Stervensfase

Zorgpad Stervensfase Zorgpad Stervensfase de laatste stand van zaken Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Belang markering stervensfase Zorgpad Stervensfase Nieuwe

Nadere informatie

De Laatste Zorg. Workshop 7 oktober 2016

De Laatste Zorg. Workshop 7 oktober 2016 De Laatste Zorg Workshop 7 oktober 2016 Disclosurebelangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017

Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017 Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017 Deze lijst van onderzoeksvragen kwam tot stand na een bevraging bij de coördinatoren van de regionale netwerken voor palliatieve zorg en de voorzitters van

Nadere informatie

Praat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde

Praat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde Praat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde KWB Baal 15 februari 2016 1 Praten over je levenseinde Dat is voor later, ik wil daar nu nog niet aan denken Ik ben nog gezond en in de bloei van mijn

Nadere informatie

HET ZORGPAD STERVENSFASE

HET ZORGPAD STERVENSFASE HET ZORGPAD STERVENSFASE 7 OKTOBER 2015 RHEA STROES ALINA PIETERMAN ZORGPAD STERVENSFASE WEER IETS NIEUWS Zorgpad, meer dan een checklist Volledig patiëntendossier, een checklist én een evaluatie- instrument

Nadere informatie

De Savera Schaal. De SAVERA Schaal. De Savera Schaal. Inleiding. Definitie. Terminale zorg. Kantelmoment. Onderzoeksvraag

De Savera Schaal. De SAVERA Schaal. De Savera Schaal. Inleiding. Definitie. Terminale zorg. Kantelmoment. Onderzoeksvraag De SAVERA Schaal 1. Inleiding 2. Definitie 3. Onderzoeksvraag 4. Voorwaarden 5. Methode 6. Toepassingen 7. Resultaten 8. Besluiten 9. De schaal De Savera Schaal Inleiding 1. De behoefte aan een consensus

Nadere informatie

Symposium 14 april 2009. aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter

Symposium 14 april 2009. aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter Symposium 14 april 2009 aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter Palliatieve sedatie Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levens of stervensfase.

Nadere informatie

Stervensfase. voor naasten en familie

Stervensfase. voor naasten en familie Stervensfase voor naasten en familie Inhoud Bewustzijn en contact 3 Onrust en verwardheid 3 Voeding 4 Ademhaling 4 Bloedcirculatie 5 Waken 5 Na het overlijden 6 Tot slot 7 Contactgegevens 7 mei 2016 coördinator

Nadere informatie

HET PALLIATIEF ZORGBELEID. Alles wat nog gedaan moet worden als men denkt dat er niets meer kan gedaan worden

HET PALLIATIEF ZORGBELEID. Alles wat nog gedaan moet worden als men denkt dat er niets meer kan gedaan worden HET PALLIATIEF ZORGBELEID Alles wat nog gedaan moet worden als men denkt dat er niets meer kan gedaan worden Palliatieve zorg is totaalzorg De term palliatie is afgeleid van het latijnse woord: pallium

Nadere informatie

Besluitvorming in de Palliatieve fase

Besluitvorming in de Palliatieve fase Besluitvorming in de Palliatieve fase Renske Karens 26-10-2016 Programma Welkom en introductie Besluitvorming in de Palliatieve fase Markering palliatieve zorg Terminale fase / Stervensfase Instrumenten

Nadere informatie

Wat als ik niet meer beter word

Wat als ik niet meer beter word Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale

Nadere informatie

(potentiële) belangenverstrengeling

(potentiële) belangenverstrengeling (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk

Nadere informatie

PS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast

PS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast Palliatieve sedatie 12 november 2012 Carla Juffermans,kaderhuisarts PZ Palliatieve sedatie Proportionele toepassing van sedativa in de laatste levensfase om ondraaglijke klachten te bestrijden, waarvoor

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team PALLIATIEVE ZORG IFPC Turnhout 23 oktober 2017 Hilde Michiels coördinator palliatief support team Palliatieve zorg - definitie Palliatieve zorg is de actieve totaalzorg voor mensen die ongeneeslijk ziek

Nadere informatie

Implementatie Zorgpad stervensfase

Implementatie Zorgpad stervensfase Implementatie Zorgpad stervensfase Navigatie naar een goed einde Navigatie naar een goed einde René de Bakker Verpleeghuisarts Verpleeghuis De Blaauwe Hoeve Hulst rdebakker@curamus.nl Navigatie naar een

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG LEIDRAAD

PALLIATIEVE ZORG LEIDRAAD PALLIATIEVE ZORG LEIDRAAD 1. Voor de palliatieve fase Indien mogelijk wordt vooraf vorming gegeven over de visie van de voorziening rond palliatieve zorg en de concrete inhoud van de palliatieve zorg.

Nadere informatie

Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd

Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd Woon- & Zorgcentrum De Wingerd Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd Dr. Jo Lisaerde Het zorgtraject van de bewoner Belevingsgerichte zorg: wie is deze bewoner? Zorgplanning: wat wenst de bewoner

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG. fysieke aspecten Rob Jongbloed Raphaëlstichting Jacqueline Fluitman `s Heeren Loo

PALLIATIEVE ZORG. fysieke aspecten Rob Jongbloed Raphaëlstichting Jacqueline Fluitman `s Heeren Loo PALLIATIEVE ZORG fysieke aspecten Rob Jongbloed Raphaëlstichting Jacqueline Fluitman `s Heeren Loo Inleiding Indeling workshop Specifieke kenmerken Selectie lichamelijke klachten in palliatieve fase Selectie

Nadere informatie

Beslissingen omtrent het levenseinde

Beslissingen omtrent het levenseinde Beslissingen omtrent het levenseinde Heb je er al over nagedacht? Als ik mijn vrouw niet meer herken, wil ik euthanasie (Etienne Vermeersch) Dit is volgens de wet onmogelijk! als ik mijn vrouw niet meer

Nadere informatie

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE

Nadere informatie

Levenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg. Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator

Levenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg. Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator Levenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator Fysieke pijn en symptoomcontrole Palliatieve sedatie Palliatieve zorg definitie WHO 2002: Palliatieve

Nadere informatie

3 MEI Besluit van de Vlaamse regering houdende erkenning en subsidiëring van palliatieve netwerken.

3 MEI Besluit van de Vlaamse regering houdende erkenning en subsidiëring van palliatieve netwerken. 3 MEI 1995. - Besluit van de Vlaamse regering houdende erkenning en subsidiëring van palliatieve netwerken. BS 18/08/1995 Gewijzigd door: BESLUIT VLAAMSE REGERING VAN 08/12/1998 BS 20/01/1999 BESLUIT VLAAMSE

Nadere informatie

Meneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek

Meneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek Meneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek Terminale Parkinsonpatiënt 2 x CVA Diabetes type II Volledig hulpbehoevend Rolstoelgebonden

Nadere informatie

SYMPTOMEN IN DE STERVENSFASE. Lia van Zuylen, internist-oncoloog Expertisecentrum Palliatieve Zorg Rotterdam

SYMPTOMEN IN DE STERVENSFASE. Lia van Zuylen, internist-oncoloog Expertisecentrum Palliatieve Zorg Rotterdam SYMPTOMEN IN DE STERVENSFASE Lia van Zuylen, internist-oncoloog Expertisecentrum Palliatieve Zorg Rotterdam SYMPTOMEN IN DE STERVENSFASE Marjan de Gruijter, specialist ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve

Nadere informatie

Palliatieve sedatie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Palliatieve sedatie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk Palliatieve sedatie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat

Nadere informatie

DE STERVENSFASE, EEN HANDREIKING INFORMATIE OVER DE VERANDERINGEN DIE ZICH VOOR KUNNEN DOEN TIJDENS HET STERVEN

DE STERVENSFASE, EEN HANDREIKING INFORMATIE OVER DE VERANDERINGEN DIE ZICH VOOR KUNNEN DOEN TIJDENS HET STERVEN DE STERVENSFASE, EEN HANDREIKING INFORMATIE OVER DE VERANDERINGEN DIE ZICH VOOR KUNNEN DOEN TIJDENS HET STERVEN Een handreiking Bij de meesten van ons komt er een moment in het leven dat we gaan nadenken

Nadere informatie

Communicatie rond palliatieve sedatie

Communicatie rond palliatieve sedatie Communicatie rond palliatieve sedatie D A G VA N D E M E D I C AT I E V E I L I G H E I D, 2 1 M A A R T 2 0 1 7 M A R G OT V E R KU Y L E N, S P E C I A L I S T O U D E R E N G E N E E S KU N D E / K

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Verloop van een stervensfase

Patiënteninformatie. Verloop van een stervensfase Patiënteninformatie Verloop van een stervensfase Inleiding Stervensfase in 10 stappen 1 Evolutie in de mobiliteit 2 Verzwakking van de stem en slikproblemen 3 Verminderde vochtinname 4 Vermoeidheid 5 Verwardheid

Nadere informatie

De stervensfase. Beter voor elkaar

De stervensfase. Beter voor elkaar De stervensfase Beter voor elkaar Met deze folder willen wij u informeren over eventuele lichamelijke en geestelijke veranderingen die op kunnen treden aan het einde van het leven. Na een kort of een lang

Nadere informatie

Zorgpad Stervensfase. Kwaliteit van zorg in de laatste levensdagen voor de patiënt en diens naasten. Lia van Zuylen, internist-oncoloog Erasmus MC

Zorgpad Stervensfase. Kwaliteit van zorg in de laatste levensdagen voor de patiënt en diens naasten. Lia van Zuylen, internist-oncoloog Erasmus MC Zorgpad Stervensfase Kwaliteit van zorg in de laatste levensdagen voor de patiënt en diens naasten. Lia van Zuylen, internist-oncoloog Erasmus MC (H)erkennen stervensfase Mw van Dalen, 52 jaar bekend met

Nadere informatie

Bij de intake de hulpvraag analyseren ; Regelmatige contacten (telefonisch en persoonlijk) met. De patiënt en zijn familie ervaart

Bij de intake de hulpvraag analyseren ; Regelmatige contacten (telefonisch en persoonlijk) met. De patiënt en zijn familie ervaart Kernresultaatgebied : 1. Optimaliseren van de levenskwaliteit van de palliatieve in zijn thuissituatie De ervaart de meest passende begeleiding op de meest passende plaats. Bij de intake de hulpvraag analyseren

Nadere informatie

Tijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg

Tijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg Beleidsnotitie Palliatieve Zorg Tijd voor de dood Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen Beleidsnotitie Tijd voor de dood Auteur(s) A.Trienekens Datum September

Nadere informatie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Workshop Paul Vogelaar, verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training 2 Work-shoppen 3 Dementie Combinatie

Nadere informatie

palliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase

palliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase palliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase Bij mensen in de laatste levensfase zijn pijn, angst, benauwdheid en ongemak soms niet meer te behandelen. Als de levensverwachting

Nadere informatie

Project Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname

Project Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname Project Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname Ernstig zieke mensen voor wie geen genezing meer mogelijk is, willen de laatste fase van hun leven graag thuis doorbrengen in hun eigen vertrouwde omgeving.

Nadere informatie

Procedure euthanasie ouderenzorg

Procedure euthanasie ouderenzorg Procedure euthanasie ouderenzorg 1. Euthanasie: Volgens de Belgische wetgeving wordt euthanasie omschreven als het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene op diens verzoek

Nadere informatie

Zorgen rondom sterven

Zorgen rondom sterven Geriatrie Zorgen rondom sterven www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Welke zorg... 3 Wat kan familie betekenen... 3 Het stervensproces... 4 Eten en drinken... 5 Medicijnen... 5 Waar sterven... 5 Na de dood...

Nadere informatie

Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg

Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg Naomi Van De Moortele, psychologe hematologie en palliatieve zorgen UZ Gent An Lievrouw, psychologe digestieve oncologie UZ Gent Workshop: 1. Palliatieve

Nadere informatie

Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft?

Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft? Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft? Het belang van een integraal anticiperend beleid 22 maart 2012 Bernardina Wanrooij Huisarts, consulent palliatieve zorg AMC Palliatieve zorg

Nadere informatie

De lange weg is vaak te kort.

De lange weg is vaak te kort. www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw De lange weg is vaak te kort. Dr. F. Krekelbergh Geriater Verantwoordelijke arts palliatieve zorgen Levenseinde is belangrijk moment Vroeg of laat Leven : veel verlieservaringen

Nadere informatie

Vormingsbrochure 2011-2012. Vzw Netwerk Palliatieve Zorg Westhoek-Oostende. 8600 Diksmuide 051 51 98 00

Vormingsbrochure 2011-2012. Vzw Netwerk Palliatieve Zorg Westhoek-Oostende. 8600 Diksmuide 051 51 98 00 Vormingsbrochure 2011-2012 Vzw Netwerk Palliatieve Zorg Westhoek-Oostende Stovestraat 2A 8600 Diksmuide 051 51 98 00 Netwerk Palliatieve Zorg Westhoek-Oostende Woord vooraf Met deze brochure wensen wij

Nadere informatie

Palliatieve sedatie 14 oktober 2015. Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl

Palliatieve sedatie 14 oktober 2015. Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl Palliatieve sedatie 14 oktober 2015 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl Palliatieve sedatie in het hospice Veel kennis en ervaring Wat weten we over de praktijk? Dilemma

Nadere informatie

Wanneer genezing niet meer mogelijk is. Palliatieve zorg en consultatie

Wanneer genezing niet meer mogelijk is. Palliatieve zorg en consultatie Wanneer genezing niet meer mogelijk is Palliatieve zorg en consultatie Even voorstellen Stichting Sint Annaklooster is een brede zorginstelling in Eindhoven en Helmond. Met een op maat gesneden aanbod

Nadere informatie

Foto callroom triagiste, Gert levert die dit weekend 13/14/04 aan.

Foto callroom triagiste, Gert levert die dit weekend 13/14/04 aan. Foto callroom triagiste, Gert levert die dit weekend 13/14/04 aan. Foto callroom triagiste, Gert levert die dit weekend 13/14/04 aan. Zondag 19 mei 2013 Welkom Overdracht eigen huisarts Dhr. Bouwman is

Nadere informatie

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG VOOR PERSONEN MET DEMENTIE W Z C D E W I N G E R D

PALLIATIEVE ZORG VOOR PERSONEN MET DEMENTIE W Z C D E W I N G E R D PALLIATIEVE ZORG VOOR PERSONEN MET DEMENTIE W Z C D E W I N G E R D OVERLEVING BIJ DEMENTIE * 2 Invloed van acuut event op prognose Elk acuut event verkort de levensduur Morrison et al.: JAMA 2000; 284:

Nadere informatie

Kanker en palliatieve (thuis) zorg. Guy Hannes, coördinator palliatief netwerk arrondissement Turnhout (PNAT)

Kanker en palliatieve (thuis) zorg. Guy Hannes, coördinator palliatief netwerk arrondissement Turnhout (PNAT) Kanker en palliatieve (thuis) zorg Guy Hannes, coördinator palliatief netwerk arrondissement Turnhout (PNAT) 7 maart 2015 Waar willen we het over hebben? Situering : wat is palliatieve zorg? Evoluties

Nadere informatie

dame van 74 jaar verblijft thuis met echtgenoot drie dochters, dichtbij en aktief betrokken cognitief beperkt volkse vrouw

dame van 74 jaar verblijft thuis met echtgenoot drie dochters, dichtbij en aktief betrokken cognitief beperkt volkse vrouw dame van 74 jaar verblijft thuis met echtgenoot drie dochters, dichtbij en aktief betrokken cognitief beperkt volkse vrouw antecedenten: diabetes mellitus ethyl ++ diverse fracturen tgv valpartijen cholecystectomie

Nadere informatie

Besluit van de Vlaamse Regering van 3 mei 1995 houdende erkenning en subsidiëring van palliatieve netwerken (B.S.18.VIII.1998) 1

Besluit van de Vlaamse Regering van 3 mei 1995 houdende erkenning en subsidiëring van palliatieve netwerken (B.S.18.VIII.1998) 1 Besluit van de Vlaamse Regering van 3 mei 1995 houdende erkenning en subsidiëring van palliatieve netwerken (B.S.18.VIII.1998) 1 HOOFDSTUK I. ALGEMENE BEPALINGEN HOOFDSTUK II ERKENNING VAN PALLIATIEVE

Nadere informatie

Kenmerken van de stervensfase

Kenmerken van de stervensfase Kenmerken van de stervensfase Het Zorgpad Stervensfase is gebaseerd op de Liverpool Care Pathway for the dying patient (LCP). De LCP is door het Erasmus MC Rotterdam en het IKNL locatie Rotterdam integraal

Nadere informatie

Palliatieve zorg is alles wat nog dient gedaan te worden, als men denkt dat niets meer gedaan kan worden. Cicely Saunders

Palliatieve zorg is alles wat nog dient gedaan te worden, als men denkt dat niets meer gedaan kan worden. Cicely Saunders Palliatieve zorg is alles wat nog dient gedaan te worden, als men denkt dat niets meer gedaan kan worden. Cicely Saunders Visie op palliatieve zorg In de zorg voor de bewoners streven wij kwaliteit van

Nadere informatie

Signalering in de palliatieve fase

Signalering in de palliatieve fase 17 maart 2015 Signalering in de palliatieve fase Denk- en werkmethode voor verzorgenden Karin Willemse Gespecialiseerd wijkverpleegkundige Oncologie & Palliatieve zorg Consulent palliatieve zorg NHN en

Nadere informatie

Het palliatief support team

Het palliatief support team Het palliatief support team T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont

Nadere informatie

1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1

1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1 Palliatieve sedatie Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1 4 Is het een soort euthanasie?... 1 5 Wanneer past de arts palliatieve sedatie

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg in de eerste lijn Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg Geen Cure, maar Care streven naar een comfortabel einde Als genezing niet meer mogelijk

Nadere informatie

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ De stervensfase Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ Aan het einde van het leven - soms na een kort, soms na een lang ziekbed - vinden lichamelijke en geestelijke veranderingen

Nadere informatie

Voeding- en vochtbeleid in de palliatieve setting

Voeding- en vochtbeleid in de palliatieve setting Voeding- en vochtbeleid in de palliatieve setting Sessie: Voeding bij ouderen Tine De Vlieger algemeen coördinator Palliatieve Hulpverlening Antwerpen www.pha.be Programma Betekenis Waarde Context van

Nadere informatie

Vroegtijdige zorgplanning

Vroegtijdige zorgplanning Vroegtijdige zorgplanning Een planning die zorg vraagt WZC Onze Lieve Vrouw WAT IS VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING? Welke zorg zou u wensen indien u ernstig ziek zou worden? Wilt u een levensverlengende behandeling

Nadere informatie

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ De stervensfase Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ 2 Aan het einde van het leven vinden - soms na een kort, soms na een lang ziekbed - lichamelijke en geestelijke veranderingen

Nadere informatie

Vormingsbrochure 2012-2013. Vzw Netwerk Palliatieve Zorg Westhoek-Oostende. 8600 Diksmuide 051 51 98 00

Vormingsbrochure 2012-2013. Vzw Netwerk Palliatieve Zorg Westhoek-Oostende. 8600 Diksmuide 051 51 98 00 Vormingsbrochure 2012-2013 Vzw Stovestraat 2A 8600 Diksmuide 051 51 98 00 Woord vooraf Met trots bieden wij u de tweede editie van onze vormingsbrochure aan: het ondersteuningsaanbod van het Netwerk Palliatieve

Nadere informatie

ontwikkeling en implementatie van het zorgpad palliatieve zorg ZPPZ eerstelijn Vlaanderen

ontwikkeling en implementatie van het zorgpad palliatieve zorg ZPPZ eerstelijn Vlaanderen ontwikkeling en implementatie van het zorgpad palliatieve zorg ZPPZ eerstelijn Vlaanderen C. Waerenburgh M.Sc.N., Dr. M.L. Streffer, Prof. B. Van den Eynden 1 opdracht van het project: Vlaams Agentschap

Nadere informatie

Als de dood nabij is. 16 april casuïstiekbespreking

Als de dood nabij is. 16 april casuïstiekbespreking Als de dood nabij is 16 april casuïstiekbespreking Programma Leed India, The Tree Markering palliatieve zorg Carolien Raap Tijdig praten over overlijden Allert Vos Signalerende rol verpleegkundige/verzorgende

Nadere informatie

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed

De stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed 00 De stervensfase Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed 1 De stervensfase Aan het einde van het leven vinden - soms na een kort, soms na een lang ziekbed - lichamelijke en geestelijke

Nadere informatie

Symposium palliatieve zorg

Symposium palliatieve zorg Symposium palliatieve zorg Zorgmodule palliatieve zorg Markeren van de palliatieve fase Markeren van de palliatieve fase 20 oktober 2016 Angelie van de Crommert Karin van Veen Als ik sterven zal. Claudia

Nadere informatie

Koraal checklist palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking

Koraal checklist palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Behorend bij het kwaliteitskader palliatieve zorg Ontwikkeld in het kader van de proefimplementatie van de Zorgmodule palliatieve zorg versie 1.0 Wanneer is de checklist van toepassing? De vraag zou u

Nadere informatie

Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg

Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen of ouder en kwetsbaar bent, kunnen er vragen rijzen over het levenseinde. Deze fase van het

Nadere informatie

Delier 18-04-2011. Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel

Delier 18-04-2011. Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel Delier 18-04-2011 Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel Welkom Doel: Kennisoverdracht/bewustwording Signalering Verpleegkundige interventies Programma Film Medische aspecten delier Casus in

Nadere informatie

Leven tot het einde PALLIATIEVE ZORG. Vzw CASSIERS Woon- en zorgcentrum. 7 e Geniestraat Houthulst

Leven tot het einde PALLIATIEVE ZORG. Vzw CASSIERS Woon- en zorgcentrum. 7 e Geniestraat Houthulst Leven tot het einde PALLIATIEVE ZORG Vzw CASSIERS Woon- en zorgcentrum 7 e Geniestraat 3 8650 Houthulst Laat dankbare herinneringen verder leven in momenten van verdriet zoals vogels zingen in de regen.

Nadere informatie

DE STERVENSFASE INFORMATIE VOOR MENSEN DIE BETROKKEN ZIJN BIJ EEN STERFBED

DE STERVENSFASE INFORMATIE VOOR MENSEN DIE BETROKKEN ZIJN BIJ EEN STERFBED DE STERVENSFASE INFORMATIE VOOR MENSEN DIE BETROKKEN ZIJN BIJ EEN STERFBED 778 Inleiding Aan het einde van het leven vinden soms na een kort, soms na een lang ziekbed lichamelijke en geestelijke veranderingen

Nadere informatie

Signalering in de palliatieve fase

Signalering in de palliatieve fase Utrecht, mei 2011 Signalering in de palliatieve fase Denk- en werkmethode voor verzorgenden Marja de Jong Jeroen Joosten Palliatieve zorg Als genezing van zorgvrager niet meer mogelijk is Gericht op voorkomen

Nadere informatie

Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg

Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Jeroen Janssens Specialist Ouderengeneeskunde, commissielid 8-12-2016 Opbouw Workshop 1. Vragen

Nadere informatie

Casus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning

Casus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename

Nadere informatie

Stoppen met de dialysebehandeling

Stoppen met de dialysebehandeling Stoppen met de dialysebehandeling Dialyse Centrum Apeldoorn U overweegt om te stoppen met dialyseren of misschien moet u noodgedwongen stoppen met dialyseren. Dit is voor u en uw naasten een zware beslissing.

Nadere informatie

Stoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase.

Stoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase. Stoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase www.nwz.nl Inhoud Gesprek 3 Als u stopt met dialyseren 5 Adviezen voor uw naasten 6 Uw vragen 8 2 U overweegt in overleg met uw nefroloog van

Nadere informatie

Vraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans.

Vraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans. Vraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans. Hypothese: De verpleegkundige interventies die worden ingezet bij depressie, op afdeling De Schans,

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG. Wat is palliatieve zorg?

PALLIATIEVE ZORG. Wat is palliatieve zorg? PALLIATIEVE ZORG Als u weet dat u niet meer beter kunt worden, dan komt er veel op u af. Bericht krijgen dat je een ziekte hebt die niet meer te genezen is, is een harde boodschap. Deze boodschap kan veel

Nadere informatie

BIJLAGEN (website) Bijlage 1: Stroomdiagram voor de implementatie van vroegtijdige zorgplanning in woon- en zorgcentra.

BIJLAGEN (website) Bijlage 1: Stroomdiagram voor de implementatie van vroegtijdige zorgplanning in woon- en zorgcentra. BIJLAGEN (website) Bijlage 1: Stroomdiagram voor de implementatie van vroegtijdige zorgplanning in woon- en zorgcentra. 1 2 Bijlage 2: Gesprekssjablonen (naar M. Keirse) STAPPENPLAN VOOR BESPREKING VAN

Nadere informatie

Ziek zijn en (niet) genezen. Leuven 1-12-2011

Ziek zijn en (niet) genezen. Leuven 1-12-2011 Ziek zijn en (niet) genezen Leuven 1-12-2011 Johan Menten Walter Rombouts UZ Leuven - Goed ouder worden is een levenskunst. - Oudere mensen hebben vele zaken misschien minder in de hand, maar.zo lang mogelijk

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 januari 2019

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 januari 2019 Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 januari 2019 DEMENTIE IS EEN OPTELSOM D = N + G + B + P + SC N = neurologische schade G = gezondheidstoestand

Nadere informatie

de stervensfase informatie voor betrokkenen bij een sterfbed

de stervensfase informatie voor betrokkenen bij een sterfbed de stervensfase informatie voor betrokkenen bij een sterfbed U bent betrokken bij een naaste die binnenkort zal gaan overlijden. De stervensfase is begonnen. Misschien gaat u nu steeds bij uw naaste blijven,

Nadere informatie

Palliatieve sedatie is geen euthanasie. Medische aspecten

Palliatieve sedatie is geen euthanasie. Medische aspecten Palliatieve sedatie is geen euthanasie Medische aspecten Hoe kwam deze richtlijn er? Werkgroep artsen met interesse in palliatieve zorg Uit meerdere regionale ziekenhuizen en 1 ste lijn Meerdere specialiteiten

Nadere informatie

Stand van zaken Transmuraal Palliatief Advies Team

Stand van zaken Transmuraal Palliatief Advies Team Stand van zaken Transmuraal Palliatief Advies Team Ilona van der Loos, gespecialiseerd verpleegkundige thuiszorg, consulent PAT Vivent & Sylvia Verhage MANP verpleegkundig specialist intensieve zorg, consulent

Nadere informatie

Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ

Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ Wat is palliatieve zorg? Palliatieve zorg is er voor mensen bij wie genezing van ziekte niet meer mogelijk is. Kwaliteit van leven staat bij deze zorg centraal.

Nadere informatie

Word vrijwilliger Word vrijwilliger op de Palliatieve Eenheid op de Palliatieve Eenheid

Word vrijwilliger Word vrijwilliger op de Palliatieve Eenheid op de Palliatieve Eenheid Word vrijwilliger Word vrijwilliger op de Palliatieve Eenheid op de Palliatieve Eenheid INFORMATIE VOOR VRIJWILLIGERS INHOUDSTAFEL Vrijwilligers, een onmisbare schakel 3 1. Wat is palliatieve zorg? 4 2.

Nadere informatie

Een inleiding in palliatieve zorg Maureen Bijkerk

Een inleiding in palliatieve zorg Maureen Bijkerk Een inleiding in palliatieve zorg 15-06-2017 Maureen Bijkerk Zomaar wat termen De palliatieve fase Palliatieve zorg Stervensfase Warme zorg Palliatief terminale zorg Terminale fase Laatste levensfase

Nadere informatie

Het sterven nabij Informatie over het levenseinde

Het sterven nabij Informatie over het levenseinde info voor naasten Het sterven nabij Informatie over het levenseinde Inhoud 01 Inleiding 03 02 Veranderingen 03 03 Het overlijden 05 04 Na het overlijden 06 04 Vragen? 06 05 Meer lezen 06 01. Inleiding

Nadere informatie

Medische Beslissingen rond het levenseinde

Medische Beslissingen rond het levenseinde Medische Beslissingen rond het levenseinde Jo Lisaerde Eric Triau Maartje Wils Bewonersadviesraad 7 december 2011 Definitie Palliatieve Zorg Palliatieve zorg is een totaalzorg voor mensen die aan een ziekte

Nadere informatie

Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen

Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen Sandra van den Hof, netwerkcoördinator Palliatieve zorg 20-8-2014 Scholing Palliatieve zorg voor verpleegkundigen Duur van de scholing: 3 dagen Aantal deelnemers

Nadere informatie

Palliatief beleid vanuit het ziekenhuis bekeken

Palliatief beleid vanuit het ziekenhuis bekeken Palliatief beleid vanuit het ziekenhuis bekeken Vanuit het Reg. Z.H. H.Hart Leuven Dr. Annke Nelde Dr. Tuur Helsen Dr. Katleen Van Emelen Dr. Katharina Lobisch Huiselijke keuken Hoog-laagbad (erg populair),

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Palliatieve sedatie. Palliatieve sedatie 1

Patiënteninformatie. Palliatieve sedatie. Palliatieve sedatie 1 Patiënteninformatie Palliatieve sedatie Palliatieve sedatie 1 Palliatieve sedatie Palliatief team Martini Ziekenhuis Telefoon: (050) 524 5610 E-mail: palliatiefteam@mzh.nl U heeft met uw arts gesproken

Nadere informatie

Palliatieve zorgen. Studentenbrochure

Palliatieve zorgen. Studentenbrochure Palliatieve zorgen Studentenbrochure 01. Inleiding Binnenkort loop je stage op de palliatieve eenheid en het palliatief support team (PST). Deze brochure is een voorbereiding op jouw stage. De bedoeling

Nadere informatie

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Saskia Danen Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Laatste levensfase Patiënten met dementie bevinden zich allen in een chronisch progressief proces. Palliatieve zorg bij dementie Laatste

Nadere informatie

De stervensfase Een folder over de veranderingen die zich kunnen voordoen tijdens het sterven.

De stervensfase Een folder over de veranderingen die zich kunnen voordoen tijdens het sterven. De stervensfase Een folder over de veranderingen die zich kunnen voordoen tijdens het sterven. Bij de meesten van ons komt er een moment in het leven dat we gaan nadenken over de dood en het doodgaan.

Nadere informatie

VAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE.

VAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE. Welkom! WE DENKEN VANAVOND MET ELKAAR NA OVER HET THEMA: VAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE. Openingslied: psalm 139: 7 en 8 7. Gij hebt mij immers zelf gemaakt, mij met

Nadere informatie