NEWSLETTER JANUARI 2019

Transcriptie

1 NEWSLETTER JANUARI EDITORIAL 2.ECONOMIE CBCS: Economische ontwikkelingen 2018 en vooruitzichten 2019 Stand van zaken overheidsfinanciën januari 2019 VBC Visie op duurzame economische groei 3.POSITIEF ECONOMISCH NIEUWS Samenwerkingsconvenant Groeistrategie Curaçao 4.RAPPORTEN IMF: World Economic Outlook update January (Nieuwe)Wetgeving 6.ECONOMISCHE INDICATOREN 1.EDITORIAL Zowel de Gouverneur als de Minister President en instituten als de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten en het College Financieel Toezicht zijn het over eens dat 2018 wat betreft de sociaaleconomische ontwikkeling, een jaar was om snel te vergeten. Wederom was er sprake van een forse economische krimp ( -1,9%), zwakke overheidsfinanciën en berichten over verdere verslechtering van de werkgelegenheid. Gelukkig waren er ook lichtpunten zoals de groei van het toerisme meer specifiek hotels en restaurants, de scheeps- en reparatie en utiliteitssector. Deze zijn volgens bovengenoemde instituten van dien aard dat zij als basis en katalysator gaan dienen voor een ommekeer en opleving van de economische groei in het nieuwe jaar Het is te hopen dat dit inderdaad het geval zal zijn en een eind komt aan de al jaren durende periode van economische malaise. 1

2 De kans op economisch herstel wordt groter als de risico s die een negatief effect hebben op de groeivooruitzichten in 2019 verkleind of opgelost kunnen worden. Het gaat hierbij voornamelijk om het veiligstellen van de toekomst van de raffinaderij, het beperken van het verlies van correspondentbankrelaties en aanpak en vermindering van de bureaucratie en doorvoeren van hervormingen op de arbeids- en kapitaalmarkt. Aldus de Centrale Bank voor Curaçao en Sint Maarten. De VBC is in het derde kwartaal 2018 gestart met een dialoog met de regering om de noodzakelijke structurele hervormingsmaatregelen door te voeren teneinde duurzame economische groei te realiseren. Hiertoe is een lijst en overzicht van concrete prioriteitspunten overhandigd. In een separaat artikel in deze Newsletter wordt een gedetailleerde opsomming hierover verstrekt. In zijn nieuwjaarsrede stelt de Minister President dat vooruitgang vorm krijgt in het tonen van moed. Door kracht en vertrouwen te hebben om beslissingen te kunnen nemen, na te denken en de dingen op een andere manier te doen om positieve veranderingen tot stand te brengen. Eendachtig dit uitgangspunt hoopt de VBC dat de regering de daadkracht zal tonen en besluiten zal nemen om de voorgestelde structurele hervormingsmaatregelen uit te voeren. Dit zal het vertrouwen in de Curaçaos e economie herstellen en doen toenemen. Op deze wijze zal de kans op economische groei in 2019 en de jaren daarna aanzienlijk worden vergroot. Het sluiten van een samenwerkingsconvenant Groeistrategie Curaçao tussen de Curaçaose en Nederlandse Regering sluit naadloos hierop aan en is een positief actiepunt dat moet worden toegejuicht. Niet alleen leidt dit tot verbetering van de samenwerkingsrelatie tussen de landen maar ook tot herstel van het vertrouwen en mogelijkheden om op een duurzame wijze verbeteringen door te voeren voor de economie. 2.ECONOMIE CBCS: Economische ontwikkelingen 2018 en vooruitzichten 2019 Eind december 2018 heeft de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS) een rapport uitgebracht over de economische ontwikkelingen in 2018 en de vooruitzichten voor Volgens voorlopige cijfers van de CBCS zal de economie van Curaçao in 2018 een krimp van het Bruto Binnenlands Product (BBP) vertonen van 1,9%. Hieronder een overzicht hoe de Curaçaose economie zich in de afgelopen jaren heeft ontwikkeld. 2

3 Bron: CBCS De CBCS rapporteert voorts dat de reële krimp van Curaçao in 2018 het gevolg was van een daling van zowel de binnenlandse als de buitenlandse vraag. Er was sprake van daling van de export van goederen en diensten alsook afname van de particuliere en overheidsbestedingen. Een analyse naar sectoren wijst uit dat de krimp kan worden toegeschreven aan daling van de activiteiten in de sectoren transport, opslag& communicatie, industrie, bouw, financiële dienstverlening en groot-en kleinhandel. Deze daling werd enigszins gematigd door een toename van de activiteiten van de sectoren utiliteiten en restaurants en hotels. Ter zake de overheidsfinanciën stelt de CBCS dat volgens de laatste projecties de overheid een overschot op de gewone dienst van de begroting zal realiseren na een tekort in Hieronder een overzicht van de ontwikkelingen openbare financiën Curaçao: 3

4 Ontwikkelingen betalingsbalans: Volgens de ramingen van de CBCS is het tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans van de monetaire unie in 2018 toegenomen vergeleken met 2017 als gevolg van daling van de netto export van goederen en diensten en een verslechtering van de inkomensrekening ( daling rente-inkomsten uit het buitenland). De inkomensoverdrachten rekening is daarentegen verbeterd ( instroom van uitgekeerde verzekeringsgelden schade orkaan Irma). Het tekort op de lopende rekening 2018 als percentage van het BBP bedroeg, 20,2%. In 2017 was dit 15,7%. Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door een daling van de exporten hetgeen duidt op zwakheden met betrekking tot het concurrentievermogen van Curaçao en Sint Maarten. Voor 2019 is de verwachting dat het tekort op de lopende rekening verder zal toenemen als gevolg van een verslechtering van de inkomensrekening en de inkomensoverdrachtenrekening. Hieronder een cijfermatig overzicht van de ontwikkelingen van de betalingsbalans van de monetaire unie. 4

5 Vooruitzichten 2019: De CBCS verwacht dat in 2019 de economie van Curaçao met 0,4% zal groeien. Zowel de binnenlandse als buitenlandse vraag zal toenemen. Particuliere investeringen zullen toenemen dankzij projecten in de toeristische sector in het bijzonder hotelbouw. De exporten zullen toenemen als gevolg van meer deviezeninkomsten uit het toerisme, de luchttransportactiviteiten en de scheepsreparatie. Uit raffinage- en bunkeractiviteiten worden minder inkomsten verwacht. Er zijn echter ook een aantal risico s die een negatief effect kunnen hebben op de groeivooruitzichten o.a. onzekerheid ten aanzien van de raffinaderij, verlies van correspondentbankrelaties, vertragingen in de uitvoering van investeringsprojecten vanwege de bureaucratie en ook achterblijven van hervormingen in de arbeids- en kapitaalmarkt. 5

6 Economische kerngegevens Curaçao in miljoenen NAƒ Bron: CBCS Stand van zaken overheidsfinanciën anno januari 2019 Eind december 2018 rapporteerde de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS) dat op basis van de laatste projecties voor 2018 een overschot van ANG 27,5 miljoen op de gewone dienst van de Curaçaose begroting verwacht mag worden. Dit is een ommekeer vergeleken met het tekort van ANG 117 miljoen in Op 14 januari 2019 wordt door het College Financieel Toezicht ( CFT) in het kader van bericht op basis van Artikel 12 lid 5 RfT bekend gemaakt dat het nu voorliggende financiële beeld geen perspectief biedt op een sluitende gewone dienst in het jaar Dit betekent dat Curaçao voor het tweede jaar op rij niet aan de normen uit artikel 15 van de Rft zal voldoen. Het CFT verwacht voor 2018 een tekort van ANG 39,1 miljoen. Het begrotingsbeeld is in enkele weken tijd met circa ANG 80 miljoen verslechterd als gevolg van onder andere de volgende tegenvallers: - Economische krimp die onder meer zichtbaar wordt in een tegenvaller bij de loonbelasting van ANG 39,4 mln; - Daling niet-belastingopbrengsten van ANG 15,1 mln, onder meer tegenvallende dividenden van overheidsentiteiten; - Extra uitgaven van ANG 28 mln waarvan ANG 16,4 mln betrekking heeft op ongeoorloofde c.q. ongeregistreerde verplichtingen onder ander openstaande facturen van voorgaande jaren en te laag opgenomen landbijdragen van diverse instituties zoals de Kustwacht en het gemeenschappelijk Hof van Justitie. 6

7 Het CFT wijst verder op een aantal risico s die de resultaten verder kunnen beïnvloeden onder andere afhandeling van Inselair, dividenduitkering CAH en het HNO project. Het CFT maakt zich ernstige zorgen over deze ontwikkelingen en constateert dat niet alleen sprake is van een gebrekkig financieel registratiesysteem maar ook dat de budgetdiscipline tekort schiet. Er bestaat een fundamenteel probleem ten aanzien van de betrouwbaarheid van de cijfers. De betrouwbaarheid van de aangeleverde informatie is echter van cruciaal belang voor het adequaat kunnen uitoefenen van toezicht. De Regering wordt verzocht om per direct maatregelen te nemen om de interne beheersing, verplichtingenadministratie en het beheer daarvan op orde te brengen. Hoe nu verder? Curaçao heeft het voorstel gedaan om het tekort in 2018 samen met het tekort uit 2017 in drie opeenvolgende jaren te compenseren. Het totale tekort van beide jaren komt voorlopig uit op ANG 155,9 miljoen (ANG 116,8 miljoen in 2017 en voorlopig ANG 39,1 miljoen in 2018). Daarvan stelt de minister voor om in 2019 ANG 23 miljoen te compenseren en voor de jaren 2020 en 2021 ieder ANG 66,5 miljoen. Het Cft ziet een tekortcompensatie van ANG 23 miljoen in 2019 (circa 15% van het totale tekort dat u nu heeft aangegeven) als het verder vooruitschuiven van de huidige problematiek naar de toekomst. Het Cft is daarom van oordeel dat ten minste een derde deel van het totaaltekort in 2019 dient te worden gecompenseerd. Overigens wijst het Cft erop dat voor het meerjarig compenseren van de ontstane tekorten uiteindelijk instemming zal moeten worden verkregen van de Rijksministerraad. Tot slot constateert het CFT dat de belangrijkste oorzaken van de tekorten in 2017 en 2018, met name bij de belastingen, structureel van aard zijn en derhalve ook effect zullen hebben op de begroting van 2019 en latere jaren. De evaluatiecommissie Rijkswet Financieel toezicht (RfT) 2018 heeft haar werkzaamheden afgerond en oordeelt dat Sint Maarten en Curaçao voor de drie opeenvolgende begrotingsjaren 2015 tot en met 2017 niet hebben voldaan aan de normen uit de Rft. Op basis hiervan concludeert de evaluatiecommissie dat het financieel toezicht op grond van de Rft voor beide landen moet worden voortgezet en dat het niet gerechtvaardigd is dat een of meerdere verplichtingen op grond van de Rft worden opgeheven. 7

8 VBC visie op duurzame economische groei De Curaçaose economie zit al jaren in een neergaande spiraal. Deze situatie baart grote zorgen, creëert onzekerheid en eist dat maatregelen genomen moeten worden. Om die redenen heeft de Vereniging Bedrijfsleven Curaçao (VBC) in oktober 2018 de Minister- President en de Ministers van Financiën, Economische Ontwikkeling en Sociale Ontwikkeling, Arbeid en Welzijn benaderd om hierover van gedachten te wisselen. Tijdens het gesprek werd gediscussieerd hoe de VBC, als vertegenwoordiger van werkgevers op Curaçao, een concrete bijdrage zou kunnen leveren om de financieel en sociaaleconomische situatie van Curaçao structureel te verbeteren. In 2019 zal deze dialoog en het verstrekken van hulp worden voortgezet. Focus: Vertrouwen en duurzame reële economische groei Afgesproken is dat de VBC een lijst van concrete prioriteitspunten zal uitreiken aan de regering, hetgeen ondertussen heeft plaatsgevonden. Deze zullen na een succesvolle implementatie, hopelijk tot de gewenste vertrouwen en economische groei leiden. De strategie van de VBC loopt samen met regelingen van verschillende internationale instellingen, bijvoorbeeld het Internationaal Monetair Fonds (IMF), Wereldbank, de Inter- Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB), TAC (financieel-economisch adviesbureau) en anderen. Wat betreft de lokale organisaties, lopen de voorstellen van de VBC in lijn met de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS), College financieel toezicht (Cft), Ministerie van Economische Ontwikkeling (MEO), Ministerie van Financiën, Sociaal Economische Raad (SER), Raad van Advies en Kamer van Koophandel (KVK). Het is ook belangrijk om te melden dat verschillende lokale en internationale studies tot de conclusie zijn gekomen, dat de economische ontwikkeling op Curaçao in vergelijking met het Caribisch gebied, achteruit is gegaan. Volgens de studie van TAC Strategies for Sustainable Long Term Economic Development in Curaçao, scoort het eiland 6 keer slechter dan de vergelijkbare landen. Volgens de analyses en rapporten van de hierboven genoemde instituten zijn de voornaamste oorzaken die tot gebrek aan duurzame economische groei hebben geleid, onder meer de volgende : - Gebrek aan vertrouwen; - Onvoldoende private investeringen; - Achterblijvende bestedingen vanwege onvoldoende inkomsten; - Voor ondernemers is er een belemmering op Curaçao om zaken te doen, omdat er o.a. hoge collectieve lastendruk als gevolg van onevenwichtige overheidsfinanciën, hoge utiliteitstarieven en lage arbeidsproductiviteit heerst; - De niet te ontkennen grote bureaucratie, gebrekkig functionerend overheidsapparaat, zware administratieve lastendruk; 8

9 - Instabiele markten vanwege protectionisme gecombineerd met vaak voorkomend egocentrische houding; - Strenge en inflexibele arbeidswetgeving en markt; - Ontbreken van een consistent economisch beleid (visie en daadkracht); - Achterblijvende innovatie/ vernieuwing; - Toenemende vergrijzing; - Dalend niveau in de kwaliteit van het onderwijs; - Toenemende onveiligheid/criminaliteit; - Regeer/politieke instabiliteit en geen optimale, functionerende besturen; - Het ondernemerschap wordt ontmoedigd door vele factoren, waaronder: invoering gebruikelijk loonregeling, verplichte fiscale kasregisters, onredelijke inning achterstallige belastingschulden en aanscherping van regelingen bij toelating buitenlandse arbeidskrachten; Duurzame economische groei kan hoogst waarschijnlijk worden bereikt mits deze oorzaken worden opgelost Randvoorwaarden duurzame economische groei Om een duurzame economische groei te kunnen bereiken, moet er volgens de VBC aandacht besteed worden aan de volgende vijf onderwerpen: 1. Streven naar een structurele reële economische groei van minimaal 2% per jaar; 2. Aantrekkelijkheid investeringsklimaat verhogen en in stand houden. Een optimaal investeringsklimaat straalt vertrouwen uit en zal lokale en internationale investeerders aan trekken. Dit impliceert dat er sprake zal moeten zijn van een competitieve concurrentiepositie; 3. Top niveau onderwijs. Het onderwijsstelsel dient mondiaal georiënteerde personen op te leiden die effectief ingezet kunnen worden bij zowel private, publieke als NGO s entiteiten; 4. Optimale functionerende bestuur. De publieke sector dient zich te houden aan de regels en karakteristieken van een optimale functionerende bestuur. (o.a. rechtsstaat, transparantie, verantwoording etc.); 5. Veiligheid, bescherming en welzijn. Samen met een optimale gezondheidszorg en onderwijs, zijn deze belangrijke componenten voor een aantrekkelijk woon- en investeringsklimaat; Aanbevolen structurele hervormingen Om deze doeleinden te verwezenlijken is het noodzakelijk dat de volgende structurele hervormingen en daarbij behorende concrete voorstellen geïmplementeerd worden: Flexibilisering van de arbeidsmarkt Concrete voorstellen flexibilisering arbeidswetgeving en markt : o Ontslagwet: tijdelijk bevriezen zoals in het jaar 2000 het geval was. Na de evaluatie van het resultaat kunnen de juiste beslissingen genomen worden. 9

10 o Aanpassen LTV/LAV: automatische werkvergunning verstrekken als verblijfsvergunning wordt toegekend. Tevens toepassing kennismigratie. o Aanpassen Cessantia wetgeving door herinvoering van de leeftijdgrens. o Bevriezen/afschaffen jeugdminimumlonen. o Modernisering Lei di Bion; deze moet voor alle werklozen van kracht zijn, premies BVZ en AVBZ moeten worden vrijgesteld en het vraagstuk uitwisselbare uitwisselbare arbeidsplaatsen moet worden opgelost. o Afschaffen carensdagen. o Afschaffen winkelsluitingswet. De openingstijden moeten overgelaten worden aan ondernemers. o Arbeidsregeling 2000 moet gerespecteerd worden. o De noodzakelijkheid voor een wettelijke minimumloon dient heroverwogen worden. Suggesties om de prijs van zakendoen attractiever te maken Verbeteren algemene concurrentiepositie van Curaçao; Voor verlaging van de collectieve lastendruk, moet hervorming van de belasting- en sociale zekerheidsstelsel plaatsvinden; Loon naar werk; Elimineren deviezenvergunning Voor de internationale marketing en verkoopkosten een dubbele aftrek introduceren, voor de stimulering van de export; Concurrerende elektra-, water- en telecomtarieven (juiste prijs/kwaliteit verhouding)introduceren voor exporterende ondernemingen; Zero tolerance beleid bij diefstal van elektra en water; Moderne energiebeleid stimuleren, bijvoorbeeld door een alternatieve energieopwekking (zonne-energie, windenergie en energie uit de oceaan); Maatregelen nemen om de arbeidsproductiviteit te verhogen; bijvoorbeeld door een dubbele aftrek voor de kosten van training, opleiding en educatie te introduceren, nieuwe technologieën implementeren, flexibele arbeidswetgeving en markt realiseren, verbeteren infrastructuur en gezondheidszorg; Bureaucratie & Red Tape eliminineren Het is belangrijk om te benadrukken wat het hoofddoel en filosofie van het overheidsapparaat is. Het apparaat behoort de samenleving en de economie optimaal te dienen en niet vice versa. Thans lijkt het erop alsof er geen of nauwelijks urgentie en begrip is voor het afhandelen van verzoeken van burgers en ondernemers. Er is sprake van grote klantonvriendelijkheid, gebrek aan transparantie en in een aantal gevallen ook gebrek aan integriteit. Specifieke concrete voorstellen ter vermindering van de bureaucratie: Vergunningen/wetgevingen zoals ontslagvergunning, vestigingsvergunning, deviezen-verordening, winkelsluitingswet, carensdagen moeten gedereguleerd worden. Prijzenverordening kan vervangen worden door mededingingswet. 10

11 Adequate, tijdige controle en ingrijpen bij naleving wetgeving. Effectievere controle op naleving van bestaande wetgeving is noodzakelijk en gewenst i.p.v. meer wetgeving introduceren. De zogenaamde 30% ontduiking/gedoog regeling moet aangepakt worden. Visa beleid moet versoepeld worden. Creëer de mogelijkheid om dag visa te verkopen op de luchthaven. Dit is zeker een boost voor de kooptoerisme, wat in Panama reeds het geval is. Efficiëntere uitvoering en versoepeling LAV/LTU bepalingen. De private sector en de overheidsapparaat moeten gesynchroniseerd worden over het verstrekken van vrije dagen. Pas one window shop principe toe, door de diensten zoveel mogelijk te clusteren. (bijvoorbeeld douane, GGD, veterinaire dienst en alle andere diensten die betrokken zijn bij het verstrekken van vergunningen, in één pand onderbrengen.) Herinvoeren leeftijdgrens in cessantia wetgeving. Versoepel 60-40% regeling. Pas de openingstijden van de overheidsdiensten zodanig aan dat er rekening gehouden wordt met werkenden zodat de diensten meer toegankelijk worden. Vooral tijdens de lunchpauzes en op zaterdagen. Als de overheid niet reageert in de wettelijke termijn, moeten sancties/boetes opgelegd worden. Herstructureren Belasting- en Sociale Verzekeringsstelsel Overstappen van directe naar indirecte belastingen. De directe belastingen kunnen verlaagd/afgeschaft worden en de indirecte belastingen verhoogd. Bij de directe belastingen dient minimaal het territoriaal belastingregime te worden ingevoerd; Fiscale systeem moet vergemakkelijkt worden, door o.a. elimineren accumulatie OB, versimpelen invoerrechten (incorporeren invoerrechten in OB en afschaffen invoerrechten is een optie) en incorporeren motorrijtuigenbelasting in brandstoftarieven; Uitbreiden verdragen netwerk; Verlagen premies sociale lasten door versoberen voorzieningenpakket, invoeren stelsel nominale premies, eigen bijdrage ZV, omschakeling naar kapitaaldekkingsstelsel wat betreft pensioenen (AOV); o Aansluiten bij een groter gebied (Nederland). o Criteria aanscherpen om in aanmerking te komen voor volksverzekeringen (BVZ, AOV, AVBZ). o Singapore model overwegen : combinatie pensioen, wonen en zorg privaatrechtelijk geschoeid. Privatiseren en dereguleren overheidsentiteiten Dit voorstel is van belang om overheidshandelen te optimaliseren en red tape te reduceren. Gebruik de middelen om de onderdelen van het leefklimaat (onderwijs, gezondheidszorg, veiligheid) te verbeteren. 11

12 Veiligheid, bescherming en welzijn Zero tolerance beleid: meer blauw op straat, intensiveren politiecontroles, opvoeren preventief fouilleren, plaatsen van meer opname apparatuur op strategische plaatsen, lik op stuk aanpak, inschakelen hulp van derden; Vanwege onvoldoende middelen (financieel, technisch,expertise) assistentie vragen aan derden, waaronder internationale organisaties zoals Nederland en de Verenigde Staten; Invoeren neighborhood watch waarbij gewerkt wordt aan hechtere samenwerking tussen samenleving en politie; Gezien de vele uitgebrachte rapporten zoals Plan van Aanpak Criminaliteit, Plan van Aanpak Politie en Gevangenis, Plan Veiligheid, Defensa Sivil etc. bestaat de indruk dat op het gebied van verbetering kwaliteit van management nog veel ruimte is. Deze moet zo snel mogelijk worden benut en ingevuld; Er zullen ongetwijfeld extra (financiële) middelen nodig zijn voor verbetering van de veiligheid. Deze middelen dienen via her locatie van overheidsinkomsten en NIET via verhoging van additionele belastingen te worden verkregen; Enkele kern componenten die bij plan van aanpak op geïncorporeerd kunnen worden: middellange en lange termijn Herstel respect voor het openbaar gezag. Derhalve geen publieke aanvallen op het justitiële apparaat en het openbaar ministerie door de politiek. Versterken en respecteren van de trias-politica als mede opvoeren integriteit en deugdelijk bestuur; Invoeren rouleersysteem politie, recherche, bewakingspersoneel (wellicht alle geüniformeerde diensten) binnen het Koninkrijk; Goede educatie met als kernpunt dat cultuur van integriteit en eerlijkheid wordt aangemoedigd en beloond terwijl crimineel gedrag niet wordt getolereerd en afgestraft; Criminaliteitsbestrijding mede financieren door intensievere toepassing plukze wetgeving en opgelegde boetes aan overtreders en veroordeelden. Intensiever gebruik maken van financiële strafmaatregelen; Het in kaart brengen van de impact van informele economische activiteiten (onder andere de zogenaamde narco-economie alsmede de illegale wapenhandel en witwaspraktijken) op de formele financiële en sociaaleconomische situatie; Het afgeven van duidelijke signalen door de regering en alle politieke partijen dat illegale handel (drugs-, wapen- en witwaspraktijken) keihard zal worden aangepakt. Alles wijst namelijk in de richting dat drugs- en wapengebruik een belangrijke oorzaak is van de toenemende criminaliteit; Alle politieke partijen moeten publiekelijk een gedragscode tekenen, waarbij ze verklaren dat ze op geen enkele wijze banden onderhouden met illegale praktijken; Aanscherpen wetgeving om het zwervers/drugsverslaafden problematiek aan te pakken; Ontwikkelen van een flankerend beleid om de gevolgen van aanpak drugshandel op te vangen; Opzetten van een criminele inlichtingendienst; 12

13 3.Positief Economisch Nieuws 13

14 14

15 4.RAPPORTEN IMF World Economic Outlook update January 2019 A Weakening Global Expansion The global expansion has weakened. Global growth for 2018 is estimated at 3.7 percent, as in the October 2018 World Economic Outlook (WEO) forecast, despite weaker performance in some economies, notably Europe and Asia. The global economy is projected to grow at 3.5 percent in 2019 and 3.6 percent in 2020, 0.2 and 0.1 percentage point below last October s projections. The global growth forecast for 2019 and 2020 had already been revised downward in the last WEO, partly because of the negative effects of tariff increases enacted in the United States and China earlier that year. The further downward revision since 15

16 October in part reflects carry over from softer momentum in the second half of 2018 including in Germany following the introduction of new automobile fuel emission standards and in Italy where concerns about sovereign and financial risks have weighed on domestic demand but also weakening financial market sentiment as well as a contraction in Turkey now projected to be deeper than anticipated. Risks to global growth tilt to the downside. An escalation of trade tensions beyond those already incorporated in the forecast remains a key source of risk to the outlook. Financial conditions have already tightened since the fall. A range of triggers beyond escalating trade tensions could spark a further deterioration in risk sentiment with adverse growth implications, especially given the high levels of public and private debt. These potential triggers include a no-deal withdrawal of the United Kingdom from the European Union and a greater-than-envisaged slowdown in China. The main shared policy priority is for countries to resolve cooperatively and quickly their trade disagreements and the resulting policy uncertainty, rather than raising harmful barriers further and destabilizing an already slowing global economy. Across all economies, measures to boost potential output growth, enhance inclusiveness, and strengthen fiscal and financial buffers in an environment of high debt burdens and tighter financial conditions are imperatives. Source: IMF WEO update January

17 5.(Nieuwe)Wetgeving Beknopt overzicht recente (initiatief) wetsvoorstellen/aanpassingen op sociaal-economisch gebied welke door de Regering dan wel als initiatief ontwerp van de Staten aan de wetgevende macht ter behandeling zijn aangeboden en waar de SER advies over dient uit te brengen (periode december 2018 januari 2019). In de verslag periode zijn geen stukken van de Regering en Staten aan de SER ter advisering aangeboden. 6.ECONOMIC INDICATORS Foreign Exchange Position (x mln) Nov 2018 : NAƒ 2,344 definition IMF Nov 2017 : NAƒ 2,710 Import coverage (months) Nov 2018 : 4.4 Consumer Price Index (Oct 2006 = 100) Dec 2018 : Dec 2017: Change : 3,6% Average inflation past 12 months : 2,6% Population and Employment Curaçao Total population 160, ,719 Employed population 62,834 65,117 Unemployed population 10,313 9,953 Labor Force 73,147 75,070 Unemployment rate 14.1% 13.3% Stay over tourism no of visitors Nov 2018 year to date :384,633 Nov 2018 year to date :358,868 Change : 7% Cruise tourism no. of passengers Nov 2018 year to date: 658,307 Nov 2017 year to date: 534,077 Change: 23% 17

18 Stay over nights Nov 2018 year to date:3,368,053 Nov 2017 year to date:3.198,795 Change: 5% Shipping Jan - Nov 2018 Jan - Nov 2017 Freight Tanker Cruise Others Cargo movements, metric tons Jan- Oct 2018 Jan- Oct 2017 Unloaded 502, ,576 Loaded 182, ,128 Total companies Commercial Register Dec 2018 Dec 2017 Local 27,673 26,422 International 10,933 12,361 Total 39,044 38,783 Source: Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten, Central Bureau of Statistics, Curaçao Tourism Development Foundation, Curaçao Port Authority, MEO, CHATA, Chamber of Commerce Curaçao 18