2001 t/m IPSV Sociaal Fysiek. Eindrapportage. inhoudelijk en financieel. Scan naar sociaal fysieke componenten, Utrecht, 23 februari 2005

Transcriptie

1 IPSV Sociaal Fysiek 2001 t/m 2004 Scan naar sociaal fysieke componenten, inhoudelijk en financieel Eindrapportage Utrecht, 23 februari 2005 Copyright 2005 by Atos Consulting. Private for the client. This report or any part of it, may not be copied, circulated, quoted without prior written approval from Atos Consulting or the client

2 Inhoud Inleiding op IPSV Opdrachtbeschrijving Werkwijze Definitie Sociaal-Fysiek Rapportage bevindingen quick scan Resultaten Knelpunten in IPSV-projecten Voortgang projecten Lessen uit IPSV-projecten Terugkoppeling financieel onderzoek Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

3 Inleiding op IPSV Subsidieprogramma gericht op innovatie in stedelijke vernieuwing. Gezamenlijk programma van ministeries van VROM, LNV en EZ. Periode Toenemend besef van samenhang van fysieke en sociale dimensie. Vanuit dit besef is inzicht gewenst in sociaal-fysieke problematiek en de aanpak daarvan. Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

4 Opdrachtbeschrijving Voer een quick scan uit op de 159 in de periode gehonoreerde IPSV projecten teneinde de Sociaal-fysieke componenten van IPSV projecten in beeld te brengen en licht de 159 projecten door op de volgende indicatoren: De (sociaal fysieke) problemen die aanleiding zijn geweest voor de aanvraag; De probleemaanpak ten aanzien van de sociaal-fysieke componenten; De organisatie van de samenwerking; De rol van de burger; Bepaal aan de hand van de resultaten van de inhoudelijke quick scan welke ervaringen en conclusies zijn te trekken en benoem welk voordeel daarmee te behalen is voor onder andere (specifiek) de 56 aandachtswijken. Ontwikkel een methodiek voor de financiële verantwoording van de IPSV gelden op de aspecten sociaal en fysiek. Pas de methodiek toe op de 159 geselecteerde projecten. Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

5 Werkwijze Voor de uitvoering van de opdracht is een werkwijze ontwikkeld die gehanteerd is bij het uitvoeren van de scan. De werkwijze is van tevoren besproken met de opdrachtgever. 1.Structureren van projecten in categorieën: G4 G26 Overig Wel / niet prioritaire wijk 2.Inventariseren en structureren van sociaal fysieke elementen: Problemen Probleemaanpak Maatregelen Instrumenten Samenwerkingsvormen Betrokkenheid Ervaringen 3.Financiële verantwoording: Vaststellen totale IPSV subsidiebedrag Afleiden sociaal fysieke deel 4.Analyseren dwarsverbanden en concluderen 5.Rapporteren Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

6 Definitie Sociaal Fysiek Problemen, aanpakken en maatregelen in stedelijke vernieuwing welke gericht zijn op een combinatie van fysieke en sociale aspecten en/of doelstellingen. Onderscheiden sociaal fysieke maatregelen: Voorzieningen (b.v. brede school, jongerenhuisvesting, zorgnetwerk) Maatregelen in de openbare ruimte, gericht op sociale doelstelling (b.v. park met ontmoetingsfunctie) Stimulering wijkeconomie (b.v. winkelcentra, voorzieningen voor starters) Betrokkenheid van bewoners (b.v. meedenken, meedoen, meebeslissen) Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

7 Rapportage bevindingen Quick scan 2001 t/m 2004 Copyright 2005 by Atos Consulting. Private for the client. This report or any part of it, may not be copied, circulated, quoted without prior written approval from Atos Consulting or the client

8 Scan van dossiers De scan van de dossiers is uitgevoerd aan de hand van de volgende documenten (voor zover beschikbaar per project): Oorspronkelijke aanvraag + bijlagen Toekenningsbesluit Voortgangsrapportages SEV rapportages Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

9 Terugkoppeling Quick scan 159 dossiers gescand Categorie projecten aantal uitvoeringsprojecten aantal ideeen en plannen 19% 19% Verdeling over de jaren 39% 23% aantal 2001 aantal 2002 aantal 2003 aantal 2004 Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

10 Sociaal fysiek in IPSV projecten Veel projecten hebben (innovatieve) sociaal fysieke componenten Slechts weinig projecten zijn puur fysiek (projecten waarbij niet meer wordt gedaan dan de gebruikelijke wijze van bewonersparticipatie) Nieuwere ideeën en plannen bevatten meer sociaal-fysiek (of het is beter aangegeven / explicieter gemaakt) Percentage Sociaal-fysiek versus Fysiek Absoluut: 21% Fysiek = 34 Sociaal-fysiek = 125 fysieke projecten sociaal fysieke projecten 79% Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

11 Sociaal fysieke projecten in prioritaire wijken Percentage Sociaal-fysiek in prioritaire wijken Percentage Sociaal-fysiek in prioritaire w ijken % 38% projecten in prioritaire wijk projecten in andere wijken projecten in prioritaire wijken 2004 projecten in andere wijken 2004 In het vervolg van deze rapportage wordt verder ingezoomd op de projecten met een sociaal-fysieke component... Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

12 Aantal sociaal fysieke projecten *) verdeeld naar G4, G26 en overige gemeenten Uitvoeringsprojecten Plannen en ideeën G4 G26 Overig Totaal N=125 *) een sociaal-fysiek project is een project met sociaal-fysieke componenten Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

13 Prestatievelden Prestatievelden IPSV 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% G4 ideeën en plannen G26 ideeën en plannen overig ideeën en plannen 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% In de rapportage is de Y-as van de grafieken gebaseerd op 100% of. De keuze is gemaakt om de inzichtelijkheid te vergroten Prestatievelden IPSV G4 uitvoeringsprojecten G26 uitvoeringsprojecten overig uitvoeringsprojecten Rapportage IPSV Sociaal Fysiek Fysieke condities economische versterking Aanbod gevarieerde woonmilieus Omgevingskwaliteit Versterking betrokkenheid bij de dagelijkse leefomgeving Zorgvuldig ruimtegebruik Duurzaamheid Fysieke condities economische versterking Aanbod gevarieerde woonmilieus Omgevingskwaliteit Versterking betrokkenheid bij de dagelijkse leefomgeving Zorgvuldig ruimtegebruik Duurzaamheid

14 Prestatievelden Gemiddeld 4,3 prestatievelden voor sociaal fysieke projecten Verschillen tussen de scores op de prestatievelden zijn beperkt Verschillen tussen G4, G26 en overige gemeenten zijn beperkt Versterking betrokkenheid bij dagelijkse leefomgeving is standaard hoog G4 scoort ten opzichte van G26 en overige gemeenten lager op duurzaamheid Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

15 Sociaal fysieke problemen Problematiek in de wijken 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% G4 ideeën en plannen G26 ideeën en plannen overig ideeën en plannen 100% 90% 80% Rapportage IPSV Sociaal Fysiek verpaupering/verloedering veiligheid 70% Problematiek in de wijken sociale cohesie / bewonersbetrokkenheid sociaal-economische achterstand woningaanbod 60% voorzieningenaanbod 40% 30% 20% 10% 0% G4 uitvoeringsprojecten G26 uitvoeringsprojecten overig uitvoeringsprojecten verpaupering/verloedering veiligheid sociale cohesie / bewonersbetrokkenheid sociaal-economische achterstand woningaanbod voorzieningenaanbod

16 Sociaal fysieke problemen Er wordt een grote variatie aan problemen aangegeven: Verpaupering/verloedering Veiligheid Sociale cohesie/ bewonersbetrokkenheid Woningaanbod Voorzieningenaanbod Opmerking: in het onderzoek is onderzocht of deze problemen in de projecten worden onderkend. De intensiteit van de problemen is NIET onderzocht De verschillen tussen G4, G26 en overige gemeenten zijn bij de ideeën en plannen groter dan bij de uitvoeringsprojecten G4 heeft niet de hoogste percentages problemen Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

17 Strategieën en maatregelen Onderscheid naar 4 maatregelcategorieën: 1. Voorzieningen 2. Maatregelen in de openbare ruimte, gericht op sociale doelstelling 3. Stimulering wijkeconomie 4. Betrokkenheid van bewoners, meer dan regulier Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

18 1. Voorzieningen Voorzieningen 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% G4 ideeën en plannen G26 ideeën en plannen overig ideeën en plannen 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Voorzieningen G4 uitvoeringsprojecten G26 uitvoeringsprojecten overig uitvoeringsprojecten multfunctioneel centrum multicultureel centrum sport- en spelvoorzieningen zorgnetwerk sociaal-culturele activiteiten jongerenwerk Rapportage IPSV Sociaal Fysiek jongerenhuisvesting (brede) school ontmoetingsruimte/buurthuis woonzorg voor specifieke groepen jongerenwerk woonzorg voor specifieke groepen jongerenhuisvesting (brede) school ontmoetingsruimte/buurthuis multfunctioneel centrum multicultureel centrum sport- en spelvoorzieningen zorgnetwerk sociaal-culturele activiteiten

19 1. Voorzieningen Groot deel van sociaal fysieke projecten richt zich op voorzieningen Er is een gevarieerd beeld aan voorzieningen Overzicht maatregelen: Woonzorgvoorzieningen Jongerenhuisvesting (Brede) school Ontmoetingsruimte/buurthuis Multifunctioneel centrum Sport en spelvoorzieningen Zorgnetwerk Sociaal-culturele activiteiten Jongerennetwerk Op basis van de genoemde problemen mocht worden verwacht dat de G26 meer voorzieningen als maatregel opneemt dan de G4, deze verwachting komt uit Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

20 1. Voorzieningen Plannen en ideeën: Het beeld is bij G4 beperkt. Bij G26 en de overige gemeenten is het beeld uitgebreider en gevarieerder Uitvoeringsprojecten: Sociale activiteiten, zoals sport en spel en sociaal-culturele activiteiten komen relatief veel voor Multifunctionele centra komen bij G26 relatief veel voor Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

21 2. Maatregelen in de openbare ruimte Maatregelen in de openbare ruimte 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% G4 ideeën en plannen G26 ideeën en plannen overig ideeën en plannen herinrichting/revitaliseren intensief beheer sociaal beheer Overig Maatregelen in de openbare ruimte 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% G4 uitvoeringsprojecten G26 uitvoeringsprojecten overig uitvoeringsprojecten herinrichting/revitaliseren intensief beheer sociaal beheer Overig Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

22 2. Maatregelen in de openbare ruimte Maatregelen in de openbare ruimte zijn niet vaak sociaal fysiek Overzicht maatregelen: Herinrichting/revitalisering Intensief beheer (extra beheer openbare ruimte: onderhoud, vuilophaal) Sociaal beheer (buurtwacht, sociaal toezicht, wijkagent, leefbaarheidmedewerkers) Overige maatregelen in de openbare ruimte Herinrichting/revitalisering is vaak wel een onderdeel van de herstructureringsopgave Plannen en ideeën: Ideeën en plannen waarin beheer een duidelijke plek heeft, komen alleen in 2004 voor Uitvoeringsprojecten: Herinrichting/revitalisering komt opvallend veel voor bij overige gemeenten Gezamenlijk beheer (met bewoners/belangengroepen) komt diverse keren voor Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

23 3. Stimulering wijkeconomie Stimulering wijkeconomie 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% G4 ideeën en plannen G26 ideeën en plannen overig ideeën en plannen 45% 40% 35% 30% 25% Stimulering wijkeconomie Rapportage IPSV Sociaal Fysiek Werkgelegenheidsprojecten Winkelcentra werkwonignen/praktijkruimte Bedrijfsverzamelgebouwen Voorzieningen voor starters 20% 15% 10% 5% 0% G4 uitvoeringsprojecten G26 uitvoeringsprojecten overig uitvoeringsprojecten werkwonignen/praktijkruimte Bedrijfsverzamelgebouwen Voorzieningen voor starters Winkelcentra Werkgelegenheidsprojecten

24 3. Stimulering wijkeconomie Overzicht economische stimuleringsmaatregelen: Werkgelegenheidsprojecten Winkelcentra Werkwoningen/praktijkruimte Bedrijfsverzamelgebouwen Voorzieningen voor starters Plannen en ideeën: Stimuleringsmaatregelen komen weinig voor, zeker voor wat betreft de G4 en de overige gemeenten In 2004 is het aantal projecten met werkgelegenheidsdoeleinden en werkwoningen/praktijkruimte toegenomen. Uitvoeringsprojecten: Stimuleringsmaatregelen komen zowel in G4, G26 als overige gemeenten voor Werkgelegenheidsprojecten, winkelcentra en werkwoningen komen relatief veel voor In 2004 is het aantal werkgelegenheidsprojecten en winkelcentra voor de G4 en G26 toegenomen. Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

25 4. Betrokkenheid van bewoners Betrokkenheid van bewoners 100% 90% 80% 70% 60% 40% G4 ideeën en plannen G26 ideeën en plannen overig ideeën en plannen 30% 20% 10% 0% Betrokkenheid van bewoners Meedoen Meebeslissen Particulier opdrachtgeverschap Collectief opdrachtgeverschap Meedenken 100% 90% 80% 70% 60% Rapportage IPSV Sociaal Fysiek Communicatie grootschalig communicatie kleinschalig Meedenken Meedoen Meebeslissen Particulier opdrachtgeverschap Collectief opdrachtgeverschap 40% 30% 20% 10% 0% G4 uitvoeringsprojecten G26 uitvoeringsprojecten overig uitvoeringsprojecten Communicatie grootschalig communicatie kleinschalig

26 4. Betrokkenheid van bewoners Overzicht maatregelen: Klein en grootschalige communicatie Meedenken, meedoen, meebeslissen van bewoners Particulier en collectief opdrachtgeverschap Meedoen scoort hoog, in meer dan van de projecten komt dit voor Plannen en ideeën: Communicatie is bij ideeën en plannen vaak een vast onderdeel (grootschalig of kleinschalig) Meedenken en meedoen scoren hoog Particulier en collectief opdrachtgeverschap scoren relatief hoog bij G4 Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

27 4. Betrokkenheid van bewoners Uitvoeringsprojecten: Meedenken en meedoen scoort hoog Particulier en collectief opdrachtgeverschap scoort relatief hoog bij G4 Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

28 Samenwerking tussen partijen Samenwerking 100% 90% 80% 70% 60% 40% G4 ideeën en plannen G26 ideeën en plannen overig ideeën en plannen 30% 20% 10% 0% Samenwerking Politie/brandweer Ondernemers Sportverenigingen Bewonersorganisaties Rapportage IPSV Sociaal Fysiek Onderwijsinstellingen Projectontwikkelaar Gemeente Corporatie Welzijnsorganisatie Maatschappelijk werk Projectontwikkelaar Onderwijsinstellingen Politie/brandweer Ondernemers Sportverenigingen Bewonersorganisaties Overig 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% G4 uitvoeringsprojecten G26 uitvoeringsprojecten overig uitvoeringsprojecten Overig Gemeente Corporatie Welzijnsorganisatie Maatschappelijk werk

29 Samenwerking tussen partijen In veel projecten is een groot aantal partijen betrokken Projecten kunnen van kleur verschieten (meer of minder samenwerking gedurende het proces) Vaak betrokken zijn: gemeente, corporatie, bewonersorganisaties, ondernemers De categorie overig is relatief groot, voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld een waterschap, specifieke stichting, WOM etc. Betrokkenheid van corporaties in uitvoeringsprojecten in de G26 is t.o.v. de G4 opvallend groot Aanvragen komen hoofdzakelijk vanuit de gemeente, in uitzonderingsgevallen worden ze ingediend door de corporatie of bijvoorbeeld een bewonersvereniging Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

30 Samenwerking tussen partijen Vaak neemt de gemeente het initiatief en de regierol. Zeker in het begin. Rol van de gemeente neemt gaandeweg vaak af, en wordt vaak overgenomen door gezamenlijke projectorganisatie (stuurgroep, projectgroep, werkgroepen) Veel projecten bevatten bewonersparticipatie, soms ontstaat de indruk dat dit wat wordt opgeklopt en feitelijk niet veel meer omvat dan hetgeen gebruikelijk / voorgeschreven is Naast bewonersparticipatie komt ook in redelijk wat aanvragen aandacht voor (duurzaam / collectief) beheer terug en verschillende vormen van collectief en particulier opdrachtgeverschap Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

31 Samenwerking op basis van.. Samenwerking op basis van 100% 90% 80% 70% 60% 40% G4 ideeën en plannen G26 ideeën en plannen overig ideeën en plannen 30% 20% 10% 0% 100% 90% 80% 70% 60% Samenwerking op basis van Rapportage IPSV Sociaal Fysiek Mondelinge afspraken Convenant/overeenkomst Gezamenlijke organisatie (stichting, wijkontwikkelingsmaatschappij) Niet nader gedefinieerd 40% 30% 20% 10% 0% G4 uitvoeringsprojecten G26 uitvoeringsprojecten overig uitvoeringsprojecten Mondelinge afspraken Convenant/overeenkomst Gezamenlijke organisatie (stichting, wijkontwikkelingsmaatschappij) Niet nader gedefinieerd

32 Samenwerking op basis van.. Overzicht samenwerkingsvormen: Mondelinge afspraken Convenant/overeenkomst Gezamenlijke organisatie Plannen en ideeën: Basis voor samenwerking is vaak niet helder gedefinieerd De indruk bestaat dit veelal op basis van mondelinge afspraken gebeurd Uitvoeringsprojecten: Er is sprake van een gevarieerd beeld variërend van mondelinge afspraken, convenanten tot en met de inrichting van een juridische structuur / entiteit Ondanks complexiteit van projecten lijkt lang niet altijd sprake te zijn van een formele samenwerkingsvorm Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

33 Samenwerking op basis van.. Resultaten worden tussentijds vaak vastgelegd in document, bijvoorbeeld een samenwerkingsverklaring, visiedocument, startdocument of plan van aanpak. Hiervan is niet altijd notie gemaakt in IPSV dossier Formaliseren van de relaties (vastleggen afspraken en rolverdelingen) wordt als steeds belangrijk ervaren (komt in 2004 meer voor dan in de andere jaren) Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

34 Prioritaire en niet-prioritaire wijken 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% Problematiek in de wijken Prioritair ideeën en plannen Niet-prioritair ideeën en plannen Rapportage IPSV Sociaal Fysiek verpaupering/verloedering veiligheid sociale cohesie / bewonersbetrokkenheid sociaal-economische achterstand woningaanbod voorzieningenaanbod 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% Problematiek in de wijken Prioritair uitvoeringsprojecten Niet-prioritair uitvoeringsprojecten verpaupering/verloedering veiligheid sociale cohesie / bewonersbetrokkenheid sociaal-economische achterstand woningaanbod voorzieningenaanbod Prestatievelden IPSV 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% Prioritair ideeën en plannen Niet-prioritair ideeën en plannen 10% 0% Fysieke condities economische versterking Aanbod gevarieerde woonmilieus Omgevingskwaliteit Versterking betrokkenheid bij de dagelijkse leefomgeving Zorgvuldig ruimtegebruik Duurzaamheid Prestatievelden IPSV 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% Prioritair uitvoeringsprojecten Niet-prioritair uitvoeringsprojecten Fysieke condities economische versterking Aanbod gevarieerde woonmilieus Omgevingskwaliteit Versterking betrokkenheid bij de dagelijkse leefomgeving Zorgvuldig ruimtegebruik Duurzaamheid

35 Prioritaire en niet-prioritaire wijken Voorzieningen 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Prioritair ideeën en plannen Niet-prioritair ideeën en plannen Rapportage IPSV Sociaal Fysiek woonzorg voor specifieke groepen jongerenhuisvesting (brede) school ontmoetingsruimte/buurthuis multfunctioneel centrum multicultureel centrum sport- en spelvoorzieningen zorgnetwerk sociaal-culturele activiteiten jongerenwerk Voorzieningen 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Prioritair uitvoeringsprojecten Niet-prioritair uitvoeringsprojecten Maatregelen in de openbare ruimte intensief beheer sociaal beheer Overig 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% herinrichting/revitaliseren 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% Prioritair ideeën en plannen Niet-prioritair ideeën en plannen Maatregelen in de openbare ruimte Prioritair uitvoeringsprojecten Niet-prioritair uitvoeringsprojecten intensief beheer sociaal beheer Overig woonzorg voor specifieke groepen jongerenhuisvesting (brede) school ontmoetingsruimte/buurthuis multfunctioneel centrum multicultureel centrum sport- en spelvoorzieningen zorgnetwerk sociaal-culturele activiteiten jongerenwerk herinrichting/revitaliseren

36 Prioritaire en niet-prioritaire wijken Stimulering wijkeconomie 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Prioritair ideeën en plannen Niet-prioritair ideeën en plannen 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% Rapportage IPSV Sociaal Fysiek Werkgelegenheidsprojecten Winkelcentra werkwonignen/praktijkruimte Bedrijfsverzamelgebouwen Voorzieningen voor starters Stimulering wijkeconomie 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% Prioritair uitvoeringsprojecten Niet-prioritair uitvoeringsprojecten 10% 5% 0% Betrokkenheid van bewoners Prioritair ideeën en plannen Niet-prioritair ideeën en plannen Meedoen Meebeslissen Particulier opdrachtgeverschap Collectief opdrachtgeverschap Betrokkenheid van bewoners Meedenken Communicatie grootschalig communicatie kleinschalig 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% Prioritair uitvoeringsprojecten Niet-prioritair uitvoeringsprojecten Meedoen Meebeslissen Particulier opdrachtgeverschap Collectief opdrachtgeverschap Meedenken Werkgelegenheidsprojecten Winkelcentra werkwonignen/praktijkruimte Bedrijfsverzamelgebouwen Voorzieningen voor starters Communicatie grootschalig communicatie kleinschalig

37 Prioritaire en niet-prioritaire wijken Samenwerking 100% 100% 90% 80% 90% 80% 70% 70% 60% 60% 40% Prioritair ideeën en plannen Niet-prioritair ideeën en plannen 40% 30% 20% 30% 20% 10% 0% 10% 0% Rapportage IPSV Sociaal Fysiek Gemeente Corporatie Welzijnsorganisatie Maatschappelijk werk Projectontwikkelaar Onderwijsinstellingen Politie/brandweer Ondernemers Sportverenigingen Bewonersorganisaties Overig Samenwerking 100% 90% 80% 70% 60% 40% Prioritair uitvoeringsprojecten Niet-prioritair uitvoeringsprojecten Gemeente Corporatie Welzijnsorganisatie Maatschappelijk werk Projectontwikkelaar Onderwijsinstellingen Politie/brandweer Ondernemers Sportverenigingen Bewonersorganisaties Overig 30% 20% 10% 0% Samenwerking op basis van Prioritair ideeën en plannen Niet-prioritair ideeën en plannen Mondelinge afspraken Convenant/overeenkomst Gezamenlijke organisatie (stichting, wijkontwikkelingsmaatschappij) Niet nader gedefinieerd 100% 90% 80% 70% 60% 40% 30% 20% 10% 0% Samenwerking op basis van Prioritair uitvoeringsprojecten Niet-prioritair uitvoeringsprojecten Mondelinge afspraken Convenant/overeenkomst Gezamenlijke organisatie (stichting, wijkontwikkelingsmaatschappij) Niet nader gedefinieerd

38 Conclusie prioritaire en niet-prioritaire wijken De prioritaire wijken scoren over het algemeen wat hoger dan de niet-prioritaire wijken. Prestatievelden Geen noemenswaardige verschillen tussen prioritaire en niet-prioritaire wijken Voorzieningen, Openbare ruimte, Stimulering wijkeconomie Voorzieningen komen in prioritaire wijken vaker voor als maatregel (bij uitvoeringsprojecten) Winkelcentra, werkwoningen/praktijkruimten en werkgelegenheidsprojecten komen beduidend vaker voor in prioritaire wijken Betrokkenheid van bewoners, Samenwerking Geen noemenswaardige verschillen. De prioritaire wijken scoren over het algemeen wat hoger dan de niet-prioritaire wijken. Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

39 Knelpunten in IPSV-projecten 2001 t/m 2004 Copyright 2005 by Atos Consulting. Private for the client. This report or any part of it, may not be copied, circulated, quoted without prior written approval from Atos Consulting or the client

40 Uitgangspunten Knelpunten zijn gebaseerd op: De knelpunten uit voortgangsrapportages en interpretatie daarvan De IPSV aanvragen waarin huidige problemen worden aangegeven De knelpunten zijn vrijwel uitsluitend gebaseerd op de gehonoreerde IPSVprojecten uit de jaren 2001 t/m Bij de quick scan van de projecten uit 2004 waren nog geen voortgangsverslagen beschikbaar Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

41 Knelpunten bij aanpak sociaal fysieke problemen Proces: Doorbreken verkokering is lastig en tijdsintensief. Sociaal en fysiek hebben eigen logica, werkvormen, procedures, wettelijke randvoorwaarden hanteren. Afstemming is niet vanzelfsprekend en moet georganiseerd worden. Dit vergt bereidheid tot samenwerking Afstemming binnen het ambtelijke domein leidt soms tot ruis. Gemeenten spreken vaak over hokjesgeest. De koninkrijkjes binnen het ambtelijke apparaat moeten doorbroken worden Bij elkaar brengen van verschillende partijen, met eigen percepties en strategische keuzes is een hele klus. Taak van de initiatiefnemers is zwaar. Niet iedere organisatie kan dat aan Voorafgaand aan IPSV subsidie is in diverse projecten gebrek aan initiatief. Partijen wachten op elkaar. IPSV-subsidie werkt vaak als een katalysator Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

42 Knelpunten bij aanpak sociaal fysieke problemen Proces: Als oorzaak van vertraging wordt vaak gewezen naar derden (provincie, brandweer, waterschap, marktpartijen) en andere oorzaken van buitenaf (wet- en regelgeving, economie, competentiestrijd etc.) Bestuurlijke besluitvorming werkt in sommige gevallen vertragend (of is niet goed meegenomen in planning) Problemen, doelstellingen en maatregelen zijn lang niet altijd SMART gedefinieerd Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

43 Knelpunten bij aanpak sociaal fysieke problemen Inhoud: Het realiseren van de hoge ambities is niet zo eenvoudig als men denkt. Sociale cohesie en bewonerssamenstelling is moeilijker te sturen dan je zou denken. Samenwerking leidt vaak tot compromissen Mensen die fysieke plannen uitvoeren voelen zich minder verantwoordelijk voor de sociale aspecten, maar zijn wel vaardig in het financieren en uitvoeren van fysieke plannen. Een integrale aanpak vereist samenwerking De inhoud dreigt vaak het onderspit te delven in de dagelijkse gang van zaken, waar het gaat om geld, politieke besluitvormingsprocessen en juridische procedures (er worden andere prioriteiten gelegd gedurende het proces) Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

44 Knelpunten bij aanpak sociaal fysieke problemen Financiën: Koppelen van bestaande financieringsstromen is moeilijk Belanghebbenden zijn niet altijd bereid om mee te financieren Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

45 Voortgang IPSV-projecten 2001 t/m 2004 Copyright 2005 by Atos Consulting. Private for the client. This report or any part of it, may not be copied, circulated, quoted without prior written approval from Atos Consulting or the client

46 Uitgangspunten De voortgang is gebaseerd op de gehonoreerde IPSV-projecten uit de jaren 2001 t/m Bij de quick scan van de projecten uit 2004 waren nog geen voortgangsverslagen beschikbaar. Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

47 Wordt het resultaat behaald volgens planning? Behalen resultaat 7% 3% Van in totaal 58 projecten is de voortgang bepaald. Daarnaast is van 9 projecten bekend dat die zijn teruggetrokken 90% Volgens planning ja nee enigzins 9% 16% 75% ja nee enigzins Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

48 Voortgang Opvallend veel van de projecten waarvan de voortgang bekend is scoren positief, zowel ten aanzien van het te behalen resultaat als de voortgang Het monitoren van de voortgang is meer kwalitatief dan kwantitatief, er ontbreekt een kwantitatief rapportage format De voortgang is niet altijd helder te meten omdat lang niet alle resultaten SMART zijn gedefinieerd. Het zal derhalve lastig zijn af te rekenen op de resultaten Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

49 Lessen uit IPSV-projecten 2001 t/m 2004 Copyright 2005 by Atos Consulting. Private for the client. This report or any part of it, may not be copied, circulated, quoted without prior written approval from Atos Consulting or the client

50 Uitgangspunten Lessen zijn gebaseerd op: De leerervaringen uit voortgangsrapportages en interpretatie daarvan De IPSV aanvragen waarin huidige problemen en lessen worden aangegeven De lessen zijn gebaseerd op de gehonoreerde IPSV-projecten uit de jaren 2001 t/m Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

51 Algemeen In het grootste gedeelte van de in de afgelopen jaren gehonoreerde IPSVprojecten komt een duidelijke sociaal-fysieke component voor Er zijn diverse goede voorbeelden te benoemen van in het oog springende IPSV-projecten die bij uitstek sociaal-fysiek zijn IPSV levert een bijdrage aan het oplossen van concrete problemen in de wijken Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

52 Lessen Proces: Goed begin door analyse van sociale en fysieke problematiek is belangrijk. Hierbij is het van belang dat betrokkenen een gemeenschappelijk doel formuleren Goed procesmanagement, met ruimte voor koppelingen, flexibiliteit en wervende ideeën is noodzakelijk. Niet de kip, niet het ei, maar het nest! Projecten vragen om integraal procesmanagement op fysieke en sociale componenten Het fysieke beleid van herstructurering dat meer uitgaat van de keuzen en aspiraties van onderop, van proces en participatie, van bottom-up heeft meer kans van slagen dan een aanpak met een van bovenaf opgelegde blauwdruk met een ideale mix van een gedifferentieerde woningvoorraad en dito bevolking Omslag van aanbodgericht naar vraaggericht. Vertrekpunt is het dagelijks leven en de dagelijkse wensen van burgers Van inspreken naar meedoen. Eigen verantwoordelijkheid van betrokkenen komt meer centraal te staan. Meedoen voor spek en bonen is niet reëel Door het meedoen is niet alleen is een goed contact met de buurt verzekerd, het project zelf en de procesgang hebben bovendien ook meer kans van slagen Meer aandacht voor effectmeting en hieruit lering trekken. Realisatie sociale doelstellingen zijn vaak moeilijk te meten. Partijen zullen dit gezamenlijk moeten doen Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

53 Lessen Proces: Concreet projecten doen, werkt stimulerend Partijen moeten elkaar zowel kunnen vinden in de visie als in de praktische uitwerking daarvan Koppeling tussen sociaal en fysiek moet resulteren in afspraken tussen partijen. Harde koppelingen via juridische documenten of zachte koppelingen via overleg, overreding of financiële prikkels Te veel planning en analyse kunnen averechts werken omdat er vaak veel tijd mee gemoeid gaat Fysiek en sociaal kunnen elkaar versterken en als bron van inspiratie dienen voor anderen Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

54 Lessen Inhoud: Herstructurering was af en toe een doel op zich: het realiseren van aantallen gesloopte en nieuwgebouwde woningen wordt absoluut gesteld. Sociale problematiek bepaalt steeds vaker de fysieke agenda Sociaal fysiek is een een-tweetje. Ontrafel de complexe integrale opgave in sociale en fysieke componenten. Vanuit de sociale analyse is het mogelijk om ruimteclaims op je wijk te leggen. Creëer ruimte, letterlijk en figuurlijk Het bewust nadenken over sociale gevolgen van fysieke ingrepen en andersom heeft een meerwaarde (integrale aanpak, vraaggericht) Voldoende flexibiliteit inbouwen om in te kunnen spelen op veranderende belangen en inzichten. Dit vereist ook een mandaat vanuit de politiek Wervende en prikkelende ideeën ontstaan niet aan de tekentafel, maar komen in interactie tot stand Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

55 Lessen Inhoud: Procesmanagement (interactiegericht) en projectmanagement (resultaatgericht) is gewenst. Gebruik maken van elkaars sterke en zwakke punten. De fysieke component kent een groot aantal procedures. Dit maakt het mogelijk planmatig te werken. Dit maakt het ook langdurig en inflexibel. De sociale component werkt procesmatiger en is flexibeler. Er zijn veel partijen bij betrokken, waardoor de coördinatie vaak een probleem is. Koppeling betekent dat de fysieke peiler flexibeler moet zijn en de sociale peiler zich goed moet structureren (langetermijnperspectief) en herkenbaar moet kunnen maken wat op fysiek gebied nodig is Fysieke vraagstukken hebben sociale componenten en vice versa. Besef: Als de fysieke maatregelen zijn uitgevoerd ziet alles er prachtig uit, maar daarmee zijn de sociale problemen nog niet automatisch opgelost Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

56 Terugkoppeling bevindingen financieel onderzoek 2001 t/m 2004 Copyright 2005 by Atos Consulting. Private for the client. This report or any part of it, may not be copied, circulated, quoted without prior written approval from Atos Consulting or the client

57 Aanpak financiële beoordeling wijze van toerekening Voor de financiële beoordeling is een onderverdeling gemaakt: Ideeën en plannen en uitvoeringsprojecten Projecten waarbij er een: Eenduidige relatie bestaat tussen sociaal-fysieke componenten en budgetten 1 Berekening mogelijk is om de hoogte van het sociaal-fysieke budget te bepalen 2 Schatting is gemaakt van het sociaal-fysieke budget 3 In de twee achterliggende sheets is de aanpak weergegeven. De nummering verwijst naar de hierboven aangegeven situaties. Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

58 Ideeën en plannen 1 Aanvraag is geheel fysiek: geen bedrag meenemen 2 Aanvraag is deels sociaal fysiek, maar aanvraag budget is niet gericht op sociaal fysiek: geen bedrag meenemen 3 Aanvraag is geheel sociaal fysiek: A Toekenning is gelijk aan aanvraag Totaal bedrag toekenning meenemen B Toekenning is deel van aanvraag 1 4 Aanvraag is deels sociaal fysiek, inclusief de budgetaanvraag: A Deel sf is gekoppeld aan bedrag => toekenning is gelijk aan de aanvraag => sf deel meenemen => toekenning is deel van aanvraag => naar verhouding tot totaal budget aanvraag meenemen 2 1 B Deel sf is niet gekoppeld aan bedrag => inschatting maken van deel sf van het tekort op basis van omschrijving en financiële onderbouwing => zie verder A en in de spreadsheet opnemen dat het een raming is 3 Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

59 Uitvoeringsplannen 1 Aanvraag is geheel fysiek: geen bedrag meenemen 2 Aanvraag is deels sociaal fysiek, maar aanvraag budget is niet gericht op sociaal fysiek: A Geen bedrag meenemen indien sociaal fysieke aspect als regulier kan worden aangemerkt B Bespreken of percentage van het tekort meegenomen kan worden als het duidelijk een aanvullende activiteit betreft 3 Aanvraag is geheel sociaal fysiek: A Toekenning is gelijk aan aanvraag Totaal bedrag toekenning meenemen B Toekenning is deel van aanvraag 1 4 Aanvraag is deels sociaal fysiek, inclusief de budgetaanvraag: A Deel sf is in de aanvraag gekoppeld aan bedrag => beoordeling Rigo is uitgangspunt voor omvang budget => a. toekenning is gelijk aan de aanvraag => sf deel meenemen b. toekenning is deel van aanvraag => naar verhouding tot totaal budget aanvraag meenemen 1 2 B Deel sf is niet gekoppeld aan bedrag => inschatting maken op basis van het Rigo advies van deel sf van het tekort => zie verder A en in de spreadsheet aangeven dat het een raming is 3 Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

60 Rekenvoorbeeld Totale aanvraag bijvoorbeeld 10 miljoen Aandeel van de aanvraag sociaal-fysiek is 6 miljoen (te herleiden uit de stukken) Toekenning door VROM: 5 miljoen Berekening: 6 miljoen is 60% van de aanvraag => toegerekende deel sociaal-fysiek door Atos Consulting: 60% van 5 miljoen is 3 miljoen Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

61 Verhouding budgetten fysiek en sociaal fysiek Totaal toegekend in de periode 2001 t/m 2004: 213 miljoen 44% 56% N=159 sociaal fysiek fysiek Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

62 Wijze van toerekening 0,5% 42,4% 57,1% toerekeningwijze 1 toerekeningwijze 2 toerekeningwijze 3 Absoluut: Toerekeningwijze 1 ( 39,5 miljoen); Toerekeningwijze 2 ( 53,2 miljoen) en Toerekeningwijze 3 ( 0,5 miljoen) Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

63 Conclusies financiële beoordeling Het aandeel sociaal-fysiek is 44% van het totaal toegekende budget over de jaren 2001, 2002, 2003 en 2004 Absoluut is het budget sociaal-fysiek 93,1 miljoen De toekenning van de budgetten aan sociaal-fysiek maatregelen was vrijwel volledig te herleiden uit of op basis van verhoudingen te berekenen aan de hand van de stukken. Rapportage IPSV Sociaal Fysiek

64 Aandachtspunten financiële beoordeling Investeringen in sociale infrastructuur en fysieke infrastructuur kunnen goed samen gaan De kwaliteit en kwantiteit van de financiële onderbouwing van de aanvragen is verschillend Bij de uitvoeringsplannen is een financiële analyse opgesteld door Rigo, waarbij de financiële aspecten zijn getoetst Bij ideeën en plannen is geen advies opgesteld en zijn de financiële aspecten door VROM getoetst Rapportage IPSV Sociaal Fysiek