SBO "Toermalijn" Herstelonderzoek

Transcriptie

1 SBO "Toermalijn" Herstelonderzoek Datum vaststelling: 19 december 2018

2 Samenvatting De kwaliteit van het onderwijs hebben wij in november 2017 als zeer zwak beoordeeld, omdat de Toermalijn als school voor speciaal basisonderwijs een onvoldoende beoordeling heeft gekregen op de standaarden "zicht op ontwikkeling"(op2) en "didactisch handelen" (OP3). Wij beoordelen de kwaliteit van het onderwijs nu (2 oktober 2018) opnieuw als zeer zwak. De school laat wel verbeteringen zien bij deze standaarden, maar de kwaliteit is nog niet voldoende. Bestuur: Stichting Primenius Bestuursnummer: School: School voor speciaal basisonderwijs Toermalijn Totaal aantal leerlingen: 115 BRIN: 01BO Wat moet nog beter? Leraren hebben een beeld van elke leerling en ze volgen de ontwikkeling van elke leerling. Ze moeten aan de hand van doelen per vak beter vaststellen of de leerling genoeg geleerd heeft en als dat niet zo is, hoe dat dan komt. Als ze weten wat de leerlingen hebben geleerd, moeten ze ook voor de volgende periode doelen stellen, die daarbij passen. Om risico's bij het gevoel van veiligheid bij leerlingen te verkleinen, moeten de leraren ook op dat vlak beter nagaan wat de leerlingen vooruit kan helpen. Verder moet de school beter regelen wanneer leerlingen extra hulp nodig hebben en ervoor zorgen dat die leerlingen die extra hulp ook echt krijgen. Het lesgeven van de leraren moet de leerlingen nog meer helpen om de leerstof te begrijpen. Het gaat erom dat "de vraag wat we vandaag gaan leren" voor alle leerlingen duidelijk is, de uitleg daarbij past en leerlingen zelfstandig kunnen oefenen wat ze geleerd hebben. We zien nu bovendien nog te veel verschil in het lesgeven van de leraren. Ook is het nodig dat de school meer informatie in de schoolgids en op de website geeft over de tekortkomingen in het onderwijs en hoe er gewerkt wordt aan de verbetering daarvan. Wat is verbeterd? Het verbeterplan heeft een groot deel van het team geholpen om beter na te denken over wat leerlingen zouden moeten leren en minder te leunen op de methode voor elk vak. Ook geven veel leraren nu minder klassikale lessen voor de hele groep. We zien meer verschillende werkvormen, die leerlingen actiever bij de les houden. We zien ook dat de leraar meer gebruik maakt van concreet materiaal en voorbeelden om de uitleg duidelijk te maken. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 2/17

3 Een mooie vooruitgang is dat de leraren werken met een nieuw ontwikkelingsperspectief. Dat document is meer "levend" dan vroeger omdat alle belangrijke informatie over elke leerling erin staat en elk half jaar de ontwikkeling van de leerling wordt bijgewerkt. Het bestuur heeft middelen beschikbaar gesteld en er met de school voor gezorgd dat het verbeterplan in de afgelopen periode uitgevoerd kon worden. De professionele cultuur is ook verbeterd door het verbeterplan. Leraren zijn aan de slag gegaan om hun lesgeven te verbeteren en ze zijn positief over wat ze geleerd hebben. Wat kan beter? De leraren kunnen nog meer werken vanuit doelen die ze uit de leerlijnen voor de verschillende vakken halen. Dat versterkt de doorgaande lijn in het aanbod. Ook kunnen de leraren de kwaliteit nog verbeteren bij het opstellen, bijstellen en evalueren van de ontwikkelingsperspectieven van de leerlingen. In de kwaliteitszorg is het vooral van belang dat de school een duidelijker beeld heeft van het onderwijs dat nodig is voor de leerlingen, die ze binnen krijgt. Als de leerlingen meer problemen hebben dan in het verleden, moet de school goed nadenken over een visie op onderwijs, die deze leerlingen een goede schoolloopbaan moet bieden. Het is verder van belang dat het hele team beter voor ogen heeft wat er van ze wordt verwacht met het plan van aanpak en dat ze er meer samen aan werken. Hoe verder? Het bestuur is er niet in geslaagd om binnen de afgesproken termijn de tekortkomingen op te heffen en de kwaliteit van het onderwijs op de Toermalijn blijft daarom zeer zwak. We zullen dit melden aan de minister. We maken met het bestuur nieuwe afspraken, waarbij we voor belangrijke onderdelen een duidelijke termijn afspreken. Wij stellen vast of die onderdelen ook zijn hersteld (Zie hoofstuk 2 afspraken over het vervolgtoezicht). Als het bestuur er niet in slaagt aan de afspraken te voldoen, zullen we dat melden aan de minister en de minister adviseren over de maatregelen die hem ter beschikking INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 3/17

4 staan. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 4/17

5 Inhoudsopgave 1. Opzet van het herstelonderzoek 6 2. Hoofdconclusie en vervolg 8 3. Resultaten herstelonderzoek Reactie van het bestuur 16 INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 5/17

6 1. Opzet van het herstelonderzoek De inspectie heeft op 2 oktober 2018 een herstelonderzoek uitgevoerd op de Toermaliljn naar aanleiding van het oordeel zeer zwak in november Werkwijze Wij vormen onze oordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan de standaarden uit het onderzoekskader 2017 primair onderwijs. Overzicht van onderzochte standaarden Standaard Onderwijsproces OP1 Aanbod OP2 Zicht op ontwikkeling OP2SN Zicht op ontwikkeling en begeleiding OP3 Didactisch handelen OP4 (Extra) ondersteuning OP6 Samenwerking OP8 Toetsing en afsluiting Schoolklimaat SK1 Veiligheid SK2 Pedagogisch klimaat Onderwijsresultaten OR1 Resultaten OR2 Sociale en maatschappelijke competenties OR3 Vervolgsucces Kwaliteitszorg en ambitie KA1 Kwaliteitszorg KA2 Kwaliteitscultuur KA3 Verantwoording en dialoog Onderzocht Onderzoeksactiviteiten Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: we hebben lessen bezocht, documenten geanalyseerd, gesprekken gevoerd met leerlingen, leraren, intern begeleider, interim-directie en bestuurder. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 6/17

7 Leeswijzer In hoofdstuk 2 staan de oordelen, de conclusie en het vervolgtoezicht. Hoofdstuk 3 gaat verder in op de resultaten van het onderzoek op de onderzochte standaarden. In hoofdstuk 4 is de reactie van het bestuur op het onderzoek en het rapport opgenomen. Legenda Beoordelingen zoals ze in de rapportages worden weergegeven: G V O K Goed Voldoende Onvoldoende Kan beter Kwaliteitsgebieden: Onderwijsproces Schoolklimaat Onderwijsresultaten Kwaliteitszorg en ambitie INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 7/17

8 2. Hoofdconclusie en vervolg In november 2017 hebben wij op SBO "Toermalijn" een onderzoek uitgevoerd en het oordeel zeer zwak toegekend. Op 2 oktober 2018 hebben wij de kwaliteit van het onderwijs opnieuw in kaart gebracht en we kennen nu wederom het oordeel zeer zwak toe. Het huidige onderzoek laat zien dat de kwaliteit van het onderwijs op de Toermalijn wezenlijke tekortkomingen heeft. In het onderwijsleerproces geldt dat voor de standaarden "Zicht op ontwikkeling"(op2) en "Didactisch handelen" (OP3). Bij de kwaliteitszorg zijn we van oordeel dat de standaard "Verantwoording en dialoog" (KA3) niet voldoet aan de wettelijke eisen. We zien dat het verbeterplan dat het bestuur heeft opgesteld in november 2017 heeft geleid tot verbetering op onderdelen van de standaarden van het onderwijsleerproces. Het bestuur heeft zich tevens ingespannen om goede voorwaarden voor uitvoering van het verbeterplan te realiseren. Het team heeft in het huidige onderzoek aangegeven dat het verbetertraject met "stoom en kokend water" is uitgevoerd. Enkele nieuwe leraren zijn dit schooljaar gestart en hebben nog weinig ervaring met de onderwijsbehoeften van de leerlingenpopulatie. Ook de interim-directie heeft nog maar kort een stempel kunnen zetten in de aansturing van het verbeterplan bij afwezigheid van de zittende directie. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 8/17

9 Afspraken over vervolgtoezicht In onderstaande tabel staan de afspraken over het vervolgtoezicht opgenomen. We vermelden dat de intensivering van het toezicht als gevolg van de opnieuw zeer zwakke kwaliteit van het onderwijs gevolgen heeft bij het niet nakomen van deze afspraken. Afspraken tabel Tekortkoming Wat verwachten wij van het bestuur? Wat doen wij? De standaard OP2 "Zicht op ontwikkeling" De standaard OP3 "Didactisch handelen" De standaard KA3 "Verantwoording en dialoog" Het bestuur van SBO Toermalijn zorgt ervoor dat de didactische evaluatie, analyse en planning in de ontwikkelingsperspectieven voldoende kwaliteit heeft. Het bestuur van SBO Toermalijn zorgt ervoor dat de evaluatie, analyse en maatregelen van de veiligheidsbeleving van leerlingen voldoende kwaliteit heeft. Het bestuur van SBO Toermalijn zorgt ervoor dat de school een helder onderscheid hanteert tussen de verschillende zorgniveaus en bewaakt dat de uitvoering van hulpplannen is gewaarborgd. Het bestuur van SBO Toermalijn zorgt ervoor dat de kwaliteit van het didactisch handelen op schoolniveau voldoende kwaliteit heeft en een herkenbare doorgaande lijn. Het bestuur van SBO Toermalijn zorgt ervoor dat ze de schoolgids tussentijds bijstelt met informatie over de huidige tekortschietende kwaliteit van het onderwijs, de maatregelen die ze onderneemt om dit te verbeteren en de termijn waarop de school weer voldoende basiskwaliteit zal hebben. Herstelonderzoek op de school in maart 2019 Herstelonderzoek op de school in maart 2019 Documentanalyse na inzenden bijgestelde schoolgids en informatie op de website voor 1 december 2018 Wij adviseren de minister in dit stadium geen maatregelen te nemen. Hoewel het eindoordeel in het herstelonderzoek ongewijzigd is, is de kwaliteit van het onderwijsproces in de goede richting verbeterd. Wij hebben er vertrouwen in dat het bestuur en de school de noodzakelijke verdere verbetering binnen een afzienbare termijn kunnen realiseren. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 9/17

10 Daartoe maken we de volgende afspraken met het bestuur: We onderzoeken in maart 2019 of het bestuur erin is geslaagd om de noodzakelijke verbetering te realiseren bij de standaarden "Zicht op ontwikkeling" (OP2) en "Didactisch handelen"(op3). Als de school op tenminste één van beide standaarden een voldoende beoordeling krijgt, voeren we in het tweede kwartaal van 2019 een herstelonderzoek uit, dat ten doel heeft om vast te stellen dat de school een voldoende basiskwaliteit heeft. Als het bestuur er niet in slaagt om in maart 2019 de noodzakelijke verbetering bij tenminste één van de genoemde standaarden te realiseren, zullen we de minister adviseren alsnog verdergaande maatregelen te nemen. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 10/17

11 3. Resultaten herstelonderzoek 3.1. Onderwijsproces Aanbod Het onderwijsaanbod dat SBO Toermalijn aan haar leerlingen geeft, is van voldoende kwaliteit. Het aanbod is in leerlijnen afgestemd op de verwachte uitstroom van de leerlingen. Binnen die uitstroombestemmingen stemmen de leraren af op verschillen tussen de leerlingen. De belangrijkste verandering ten opzichte van het voorgaande onderzoek is dat leraren zich meer op de leerlijn en minder op het volledig behandelen van de methode richten. Zicht op ontwikkeling en begeleiding Het zicht op de ontwikkeling en begeleiding van leerlingen is nog onvoldoende. De school volgt de leerlingen in hun ontwikkeling met methodetoetsen, observaties en toetsen van het leerlingvolgsysteem. De resultaten van de toetsen zijn in groepsoverzichten digitaal vastgelegd. De leraren evalueren echter nog onvoldoende scherp of leerlingen zich naar verwachting ontwikkelen. Een betere evaluatie kan bijdragen aan het stellen van de juiste doelen voor het vervolg. Ook analyseren ze te weinig diepgaand op basis van de verschillende toetsen en observaties. Hierdoor zijn oorzaken van stagnerende of versnelde ontwikkeling bij leerlingen onvoldoende duidelijk (art. 8, eerste, vierde en elfde lid, WPO). De huidige evaluaties bij de leervakken hebben een sterk pedagogische inslag en gaan te weinig in op de didactische hiaten of (onverwacht) behaalde doelen. Om risico's bij het gevoel van veiligheid bij leerlingen te verkleinen, moeten de leraren ook op dat vlak scherper leren analyseren (art. 4c WPO en art. 8, tweede lid, WPO). Het is het nodig om individueel nader te analyseren welke factoren in positieve en negatieve zin bijdragen aan de ervaren sociale veiligheid. Dan kan ze individueel of groepsgewijs een beter op de leerlingen afgestemd aanbod of plan opstellen. Een belangrijke vooruitgang is dat het ontwikkelingsperspectief van leerlingen meer een werkdocument is geworden waar de informatie over de leerling bij elkaar komt. Dat biedt de mogelijkheid om het uitstroomperspectief, de onderwijsbehoeften en de voortgang in ontwikkeling beter aan elkaar te koppelen bij het nadenken over het vervolg van het onderwijs voor elke leerling. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 11/17

12 De school maakt in het ontwikkelingsperspectief onderscheid tussen verschillende zorgniveaus. Ook deze goede insteek behoeft nadere uitwerking. Zo is er nog geen duidelijke richtlijn voor het onderscheid tussen extra of verlengde instructie (zorgniveau 2) en intensievere begeleiding aan de hand van een hulpplan (zorgniveau 3). In de uitvoering van de zorg en begeleiding zien we geen heldere planning. Leraren geven aan dat ze het moeilijk vinden om de intensievere éénop-één begeleiding in de groep te bieden. Didactisch handelen Hoewel er duidelijke verschillen in de lesobservaties zichtbaar zijn ten opzichte van het vorige onderzoek, beoordelen we de kwaliteit van het didactisch handelen niet als voldoende. De uitgangspunten voor het didactisch handelen zoals geformuleerd in het schoolplan zijn in de dagelijkse onderwijspraktijk onvoldoende zichtbaar (art. 12, WPO). De belangrijkste reden daarvoor is, dat de meer activerende didactiek nog te weinig samenhangend en doelgericht wordt uitgevoerd. Het is goed om te zien dat leraren meer variëren in werkvormen en meer werken met concreet materiaal. Het lesgeven is aanmerkelijk minder frontaal klassikaal en we zien verschillende lessen die leerlingen voldoende uitleg bieden om tot leren te komen. Maar in te veel lessen is het lesdoel te weinig leidend voor de uitleg, de interactie, de werkvormen en de feedback. Daardoor leren leerlingen te weinig. Ook zien we in meerdere groepen dat het pedagogisch klimaat en het klassenmanagement onvoldoende kwaliteit hebben om de didactische doelen te realiseren. Taakgerichtheid en betrokkenheid van leerlingen wisselen nog sterk binnen en tussen groepen (art. 2, WPO). Het ontbreekt aan een duidelijke doorgaande lijn in het didactisch handelen. In het verbeterplan is ingestoken op het ontwikkelen van de competenties van individuele leraren. Het is nodig om ook een meer gemeenschappelijke kapstok te hebben voor de didactiek: wat hebben de leerlingen nodig om zich de lesdoelen eigen te maken? Hoe leggen we uit, hoe zorgen we voor betekenisvolle werkvormen, hoe geven we feedback etc. Als die kapstok helder is kunnen leraren vervolgens bewust variëren op basis van het lesdoel en de onderwijsbehoeften van de groep (art. 8, eerste lid, WPO). INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 12/17

13 3.2. Schoolklimaat We beoordelen de standaard veiligheid evenals bij het vorige onderzoek als voldoende. De school heeft haar veiligheidsbeleid uitgewerkt en voldoet ook aan recente wettelijke verplichtingen in dit kader. De school heeft een monitor, waarmee ze bij de leerlingen de veiligheidsbeleving in kaart brengt. De laatste metingen van de veiligheidsbeleving van de leerlingen zijn niet onverdeeld rooskleurig. Mogelijk ligt een deel van de verklaring daarvoor bij kenmerken van de leerlingenpopulatie (SBO). Leraren oordelen aanmerkelijk gunstiger over de sociale veiligheid van de leerlingen dan de leerlingen zelf. De school registreert incidenten en handelt daarop, waarbij ouders betrokken worden. De school heeft in aanvulling op het veiligheidsbeleid afspraken gemaakt om sociale veiligheid dit schooljaar nadrukkelijk onder de aandacht te brengen, te beginnen met zogenaamde gouden weken, onder meer gericht op de groepsvorming. Het is gewenst om dit een effectief vervolg te geven op basis van een duidelijke analyse (art. 4c WPO en art. 8, tweede lid, WPO). Dan kunnen binnen het lesprogramma voor veiligheid en sociaalemotionele ontwikkeling ook verschillende accenten op school-, groeps- en individueel niveau worden gegeven. In enkele groepen moet de leraar nog groeien in zijn pedagogische rol Onderwijsresultaten We beoordelen de cognitieve eindresultaten van de school niet, omdat voor het speciaal basisonderwijs geen wettelijke normen zijn vastgesteld. De school weet wat haar leerresultaten zijn en hoe de uitstroom van leerlingen naar het voortgezet onderwijs er uit ziet in het licht van de opgestelde ontwikkelingsperspectieven. Heldere doelen voor het niveau van verschillende vakken binnen de uitstroomprofielen waar de school de resultaten mee vergelijkt, ontbreken echter nog. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 13/17

14 3.4. Kwaliteitszorg en ambitie Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg van de school is voldoende. Met verschillende instrumenten evalueert de school het onderwijsleerproces en de leerresultaten. Verbeteracties zijn opgenomen in een jaarplan, dat leidend is voor de uitvoering. Evaluatie en borging vinden nu plaats op basis van het verbeterplan. Na het inspectieoordeel over de zeer zwakke kwaliteit heeft het bestuur tijdig een verbeterplan opgesteld. Dit plan sluit aan op de geconstateerde tekortkomingen. Het is sterk gericht op het verbeteren van de competenties van de individuele leraren. Leraren hebben hun ontwikkelpunten gekregen, waarop lesobservaties plaatsvonden en zij kregen feedback op hun ontwikkelpunten. Kwaliteitscultuur Bij de start van het verbeterplan heeft het bestuur expliciet aan de orde gesteld of de leraren zich achter het plan scharen en de wil en potentie tot verbetering zien. Dat heeft het afgelopen schooljaar tot gevolg gehad dat enkele leraren de school hebben verlaten. De afgelopen periode zijn er drie nieuwe leraren in het team benoemd. Ook zijn er wijzigingen bij de interne begeleiding en is de directie van de school langdurig afwezig. De leraren werken met kleinere klassen, omdat het bestuur een extra groep bekostigt. Voorwaarden voor kwaliteitsverbetering zijn verder ingevuld met externe begeleiding. Het zittend personeel heeft de motivatie en inzet voor de benodigde kwaliteitsverbetering. De professionele kwaliteitscultuur moet echter nog groeien. Mede door het individuele karakter van een belangrijk deel van het verbeterplan, is de doorgaande lijn in het handelen van de leraren nog niet sterk. De professionele cultuur kan sterker worden als het team een gemeenschappelijk beeld (missie/visie) heeft van het gewenste onderwijs op een SBO-school met de leerlingenpopulatie die er nu is. Verantwoording en dialoog De verantwoording door de school is onvoldoende. Hoewel de school de ouders heeft geïnformeerd over de tekortschietende kwaliteit van het onderwijs, vinden we hierover geen toelichting in de schoolgids van het huidige schooljaar. Ook ontbreekt informatie over het verbeterplan (art. 13, lid 0, onder l, WPO). INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 14/17

15 Het laatste jaarverslag op de website is van INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 15/17

16 4. Reactie van het bestuur Hieronder volgt de reactie van de stichting Primenius op het herstelonderzoek. "Het bestuur van Primenius, waaronder SBO Toermalijn valt, heeft het afgelopen jaar sterk ingezet op verbetering van de onderwijskwaliteit op de school. Zij erkent echter ook dat dit nog niet het gewenste resultaat heeft opgeleverd. Vanuit het vorige inspectiebezoek in november 2017 is een plan van aanpak opgesteld. In dit plan van aanpak is sterk ingezet op de ontwikkeling van individuele leerkrachten. Vanuit het bestuur is dit gefaciliteerd middels interne en externe coaching en begeleiding. Dit heeft als resultaat dat er op leerkrachtniveau positieve ontwikkelingen te zien zijn op het gebied van het didactisch handelen. De school heeft in de periode van het plan van aanpak veel te kampen gehad met (langdurige) uitval van meerdere leerkrachten en daarbij een groot tekort aan invalleerkrachten. Daarnaast zijn enkele leerkrachten vertrokken en heeft de school veel moeite moeten doen om de ontstane vacatures ingevuld te krijgen. Dit heeft tot gevolg gehad dat de ingezette koers qua didactisch handelen op leerkrachtniveau niet doorgezet is naar een doorgaande lijn op het totale schoolniveau. Naast de coaching en begeleiding van de leerkrachten in de groep heeft de school sterk ingezet op de aanpassing van het ontwikkelingsperspectief en het daarbij behorende handelingsdeel. Door deze aanpassing is het document voor leerkrachten praktischer geworden en zijn zij beter toegerust om de geboden ondersteuning te beschrijven. Inhoudelijk verdient dit nog wel veel meer verdieping. In het nieuwe plan van aanpak is opgenomen hoe de orthopedagoog en de intern begeleider van de school dit samen met de leerkrachten op gaan pakken. Het bestuur heeft besloten om een interim directeur aan te stellen om orde op zaken te stellen. Het bestuur en de interim directie van de school hebben opnieuw een plan van aanpak opgesteld waarbij wederom sterk ingezet wordt op verbetering van het leerkrachthandelen en op het versterken van de doorgaande (orthodidactische) lijn in de school. Hiervoor komen er vanuit het bestuur extra middelen voor uitbreiding van de uren voor directie, interne begeleiding, orthopedagoog en een leerkracht die ondersteunende taken uit gaat voeren. Ook gaat het bestuur verder met op het werven, van geschikte leerkrachten voor Toermalijn. Gezien de arbeidsmarkt-ontwikkelingen gepaard gaande met het lerarentekort lopen we tegen ernstige beperkingen aan, zoals dat we niet de juiste kwaliteit uit de eigen organisatie en daarbuiten kunnen halen. Het bestuur ziet en ervaart dit als een grote uitdaging. Op alle overige aandachtspunten uit dit rapport zijn interventies ingezet door de interim directie van de school en het bestuur." INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 16/17

17 Inspectie van het Onderwijs Postbus 2730, 3500 GS Utrecht T-algemeen T-loket (voor vragen)