Wetenschap en techniek ligt in de keukenla. Lesgeven met Wetenschap en Techniek. Thema Voeding: het ei in de magnetron.
|
|
- Peter Visser
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wetenschap en techniek ligt in de keukenla Lesgeven met Wetenschap en Techniek Hanno van Keulen Universiteit Utrecht 3 oktober 2012 Voorstellen Hanno van Keulen is: Scheikundige Nieuwsgierige Programmaleider Bètatechniekonderwijs bij het Centrum voor Onderwijs en Leren, Universiteit Utrecht Verbonden aan TalentenKracht en Wetenschapsknooppunt Utrecht Schrijver Les geven in wetenschap en techniek: hoe doe je dat? De aanpak: Vanuit nieuwsgierigheid Open en coachend Gericht op alle kinderen Opbrengstgericht De inhoud: Thema Voeding: het ei in de magnetron Exploratiegedrag De black box openmaken De empirische cyclus Non-formeel leren Dat zoeken we op : kennis Als middel: voor taal, rekenen, burgerschap,... Wat is wetenschap en techniek wel? Wetenschap en techniek is in de eerste plaats een houding. Het is nieuwsgierigheid, willen weten, willen begrijpen, willen verbeteren. De black box openmaken en kijken wat er in zit.... Wetenschap en techniek is verder een zoektocht en een praktijk. Als je een vraag hebt waarop je het antwoord niet kent, of als je een probleem wilt oplossen, dan ga je aan de slag.... Wetenschap en techniek is ook kennis en kennis maken. De beloning van de zoektocht is toegenomen inzicht waarmee je greep krijgt op de natuurlijke wereld. Door mee te doen kom je tot kennis die je begrijpt, die betekenisvol is en die je kunt inzetten om kleine en grote vragen en problemen aan te pakken. Wat heb je nodig? 1
2 Verwondering wekken is aandacht trekken Goed gekozen fenomenen dringen zich op en leiden tot vragen Vragen leiden tot onderzoek en (soms) tot begrip en inzicht Verwondering is de kern van W&T Wakker worden overal ervaar je wetenschap en techniek Is dit ook wetenschap en techniek? 2
3 Wetenschap en techniek = Zorgen voor anderen Wetenschap en techniek in de badkamer Waarom zouden we aandacht geven aan wetenschap en techniek? Persoonlijk belang: Waarom moet ik mijn handen wassen? Burgerschap: Hoe kun je water besparen? Waar komt water vandaan en waar gaat het heen? Hoe regelen we dat in de samenleving? Werk: Wie maakt dat allemaal? Interactie in wetenschap en techniek: scaffolding Nieuwsgierigheid wekken Aandacht richten Rijke ervaring laten opdoen Vragen stellen; beurten geven Denkpunten maken Kinderen uitdagen tot taalproductie Doorvragen; rondvragen Samenvatten en vastleggen Terughoudend met: Instructie geven Het goede antwoord Methodes en kant en klare kisten Twee vragen zijn belangrijk Hoe werkt dat? Leidt vooral tot exploreren, onderzoeken en verklaren ( wetenschap ) Kan dat beter? Leidt vooral tot probleem oplossen, ontwerpen en maken ( techniek ) 0. Introductie van probleem en/of materiaal (kan spontaan). Ontdekken Kennismaken Aanrommelen 5. Laat je eigen lichtje stralen - Rapportage Schrijf je uitkomsten op en presenteer ze aan anderen. Denken: hé, hoe zit dat?? 4. Nadenken Evalueren, hypothese toetsen Kloppen de data met wat je dacht? Waarom? Wat betekent dat voor je hypothese? Klopt het, of niet of een beetje? 1. Verzinnen van vragen - Hypothese formuleren Wat wil je (nog meer) weten? Hoe zit het (dan) met...? Hoe komt het (dan) dat? Denken over het antwoord: Hoe denk je dat het in elkaar zit/gaat/werkt? Dit is je hypothese! Ik denk dat als... dat er dan...; Ik denk dat... komt door...; Ik denk dat om... te doen er... nodig is. Testopstelling maken Test uitvoeren (data verzamelen) Uitkomsten opschrijven 2. Hoe ga je dit uitvinden Testsituatie ontwerpen Welk onderdeel zou je kunnen testen? Hoe doe pak je dat aan? Wat heb je daar bij nodig?... als je nu gaat verzinnen hoe dat komt, zit je weer in stap Uitvoeren Data verzamelen & vastleggen 3
4 Lijn 1: Zintuiglijk exploreren Gereedschap kun je begrijpen vanuit je lichaam Een hamer als verlengstuk en verzwaring van je arm Je vergroot je actiemogelijkheden Grijpen, draaien, slaan, wrijven, vasthouden,. Het zijn je handen maar dan handiger Bruggen openmaken Lijn 2: De black box openmaken Een boogbrug maken met rietjes? 4
5 Lijn 3: de empirische cyclus 0. Zien Hoe maak je een glutenvrije pannenkoek? 1. Vragen 5.Schrijven/ Tekenen 4. Antwoorden 2. Denken Hoe 3. Meten & Doen De favoriete werkvorm: onderzoekend en ontwerpend leren Iets (bij voorkeur een fenomeen) zorgt voor aandacht Kinderen ontwikkelen daardoor een vraag of formuleren een probleem Dit ontlokt een leerproces volgens een empirische cyclus (explorerend, onderzoekend, ontwerpend leren) Het proces leidt tot begrip van de werkelijkheid (antwoorden op vragen; oplossingen van problemen) en tot allerlei vaardigheden (motorisch, cognitief, executief, sociaal) Vaak is er ook een product (het goede antwoord; iets dat je gemaakt hebt) maar dat is bijvangst Zonder boter We ontwerpen en onderzoeken een cake Kan het glutenvrij? We hebben geen margarine maar wel roomboter De eieren zijn op! We hebben geen bakpoeder maar Met gist wel gist Waarom is een cake niet taai-stevig zoals brood? Waarom wordt de korst bruin? Waarom... Met rijstmeel Zonder ei Cake en antwoorden Project: Wat doet een rivier? Een water & zandbak ontwerpen en bouwen Een programma van eisen formuleren Trouble shooting en problemen oplossen Gereedschap en materiaal gebruiken Vragen onderzoeken: Wanneer gaat een rivier meanderen of vlechten? Stroomt een brede rivier sneller? Zie YouTube ( klokbeker ermelo ) 5
6 Lijn 4: Non-formele oriëntatie op de wereld Zelf kijken: de hemel bij nacht Zo moet het niet Oriëntatie op de Wereld Wetenschap en techniek liggen/ligt/licht op straat De natuurlijke wereld in De bebouwde wereld in ( oikoumene ) Gebouwen, bruggen, verkeer,... Leren in en met science centra / Techniekmusea De bebouwde wereld Dan gaan ze shoppen. De modewinkel Nero Impala heeft een gevel van donkere korrelige steen. Het glanst metallisch. Er zitten glittertjes in... Van graniet naar... Gebergtes... Plaattektoniek... Weer, wind en erosie... Rivieren, zand en klei... Sedimenten, vruchtbaarheid, landbouw... Gesteentekringloop, fossielen, zandsteen... Bouwen in steen, steden, winkels... 6
7 Naar een universiteit: onderzoek naar deltavorming Leerlijn 6: Verbindingen met taal en rekenen Kinderen en leraren trots maken! Levensmiddeltechnologie? Taal? Rekenen? W&T is rekenen en taal tegelijk Wetenschap = Wiskunde = Modelleren = Visualiseren = Experimenteren Het licht neemt je schaduw mee en daardoor wordt je schaduw steeds groter! (Kerndoel 32 De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen oplossen ) 7
8 Begripsontwikkeling in W&T is taal ontwikkelen Confrontatie met fenomenen in wetenschap en techniek leidt tot verwondering en aandacht Verwondering lokt reacties uit: uitgedaagde taalproductie Taal wordt tool: Ideeën en benodigdheden Wees zelf nieuwsgierig! Onderbouw: veel zintuiglijk exploreren met natuurlijke (en goedkope) materialen Kijk welke black boxes er in de school zijn: Rookmelder; inbraakalarm; koelkast; meterkast; smart board Exploreren: de fenomenen aanwijzend benoemen ( dat daar ) Doe af en toe een groot (schoolbreed) project Exploreer de directe omgeving van de school Werk samen met kinderopvang, ROC, science centrum, ouders, lokale bedrijven Relateren: Beschrijvingen en redeneringen op basis van concrete waarneembare kenmerken ( het pakje past niet door de schoorsteen als je het hier in het licht houdt ) Theoretiseren: Concepten ontwikkelen gebaseerd op abstracties en theorie ( hoe verder van het licht; hoe kleiner de schaduw ). Altijd ; nooit. Schoolbreed project Water W&T met Zand en Water Kennis opdoen, bijvoorbeeld met: Bosatlas van Nederland Waterland Geologieboek Nederland Excursie Fossielen ( Live in Winterswijk, Cadzand of Maastricht; of museaal: Naturalis; Teylers) Deltawerken; Waddenzee Waterleidingbedrijf Sluizencomplex 1/2 paraplu 3 drijven en zinken 4 dijk 5 brug 6 waterrad 7 sluis 8 waterzuivering Didactiek oefenen Onderzoekende houding bevorderen Dit doet de leerling (met) N B K ru is alle h o u d in g s- Wat staat er op de plank in de school? Dijkgraaf, R., Fresco, L., Weezel, T. G. van, & Calmthout, M. van (Eds.). (2008). De bèt acanon. Amsterdam: Meulenhoff. Bie, L. de (2008). Een blik op t echniek voor kleut er s. SintNiklaas: Abimo. Bryson, B. (2008). Een heel kleine geschiedenis van bij na alles. Amsterdam: Atlas. Dijkgraaf, R., Fresco, L., Haring, B., & Groothof, F. (2009). De Ju nior Bèt acanon LuisterCD. Diemen: Luisterwijs. Katan, M. B. (2008). Wat is nu gezond? Fabels en f eiten over voeding. Amsterdam: Bert Bakker. Keulen, H. van (2010). Wet enschap en t echniek I Jkpunt en voor een dom ein in ont w ikkeling. Den Haag: Platform Bèta Techniek. Klindworth, U. (2011). Melk kom t uit een pak en j eans gr oeien op een akker. Thorn: Cyclone. Lingen, C. van, & Woldhek, S. (2006). Hoe dieren het doen Passie en paring in de acht er t uin. 's-graveland: Fontaine. Verdult, E. (2010). I ngenieus De m ooist e t echnische illust raties. Diemen: Veen. a spe ct en a an d ie v an t o ep a ssin g z ijn! Activeert voorkennis Verkent het probleem VERTALEN 4. Bakent vraag/doel af 5. Formuleert verwachtingen 6. Bedenkt een experiment 7. Voert een experiment uit VER ZAMELEN 8. Neemt waar wat e r gebeurt 9. Legt gegevens vast verbeelding Stelt een vraag vaak VERWONDEREN 1. eerlijk Deze leerling soms Spreekbeurt; verslag j / m Groep: systematisch Empirische cyclus Verworven kennis V a a r dig h ed e n Li j st On de r z oe k e n & On t w e rp e n Naam leerkracht: zelden Intuïtief begrijpen van de materie Onderzoekende houding Scoreformulier VLOO conceptversie 30 juli 2012 plezier Elementen van een leerlingvolgsysteem Leerlijn water en zand voor de onderbouw Project over deltavorming met water/zandbak Lijn 5 Kennis: Dat zoeken we op Resultaten zijn gekoppeld aan goede omstandigheden Naam leerling: Onderwijsontwikkeling To p 1 0 b o ek en w e t e n sch a p & t e ch n ie k in d e b a sissch oo l Opbrengstgericht werken met wetenschap en techniek Materiële faciliteiten Sociale interactie Organisatie en visie op schoolniveau Wie ontwikkelt zich tot de vraagbaak voor collega s? VER WERKEN 10. Orde nt de gegevens 11. Geeft de kern van gegevens weer VERBANDEN LEGGEN 12. Maakt een logisch verhaal aan de hand van de resultaten 13. Zoekt naar alternatieve ve rklaringen VER SPREIDEN 14. Presenteert resultaten 15. Deelt de resultaten met anderen 16. Verantwoordt de resultaten Sluijter, R. (Ed.). (2011). De Bosat las van het klim aat. Groningen: Noordhoff/KNMI. Teichmann, J., & Krapp, T. (2010). Nat uurkunde eenvoudig uit gelegd. Aartselaar: Zuidnederlandse Uitgeverij. Hayes, A. (2006). De com plet e huishoudbij bel. Aartselaar: Zuidnederlandse Uitgeverij. 8
9 De vijf systemen van wetenschap en techniek Wetenschap en techniek - IJkpunten Nog mee bronnen 49 Dank voor uw aandacht! 9
10-10-2012. Wetenschap en techniek: moeilijk vak? Voorstellen. Wetenschap en techniek een goede plaats geven op de basisschool
Voorstellen Hanno van Keulen is: Wetenschap en techniek een goede plaats geven op de basisschool Hanno van Keulen Universiteit Utrecht 3 oktober 2012 Scheikundige Nieuwsgierige Programmaleider Bètatechniekonderwijs
Nadere informatieEen brede ontwikkeling met Wetenschap en Techniek als basis voor zelfstandige kinderen
Een brede ontwikkeling met Wetenschap en Techniek als basis voor zelfstandige kinderen Hanno van Keulen 9e Jaarcongres Brede School Utrecht, 6 november 2013 Wie is Hanno van Keulen? Hanno van Keulen was/is:
Nadere informatieWetenschap, techniek en het opleiden van leraren voor het primair onderwijs Hanno van Keulen - Universiteit Utrecht
Wetenschap, techniek en het opleiden van leraren voor het primair onderwijs Hanno van Keulen - Universiteit Utrecht De Kempel (Helmond), 16 november 2012 Tweedaagse Inquiry-Based Science Education Voorstellen
Nadere informatieTalent voor Techniek. Hanno van Keulen Lector Leiderschap in Onderwijs en Opvoeding Hogeschool Windesheim Flevoland
Talent voor Techniek Hanno van Keulen Lector Leiderschap in Onderwijs en Opvoeding Hogeschool Windesheim Flevoland Netwerkbijeenkomst Ontdek (techniek)talent in je klas Zwolle, 20 november 2014 Hanno van
Nadere informatieOnderzoekend en ontwerpend leren met zaakvakken. Heleen van Ravenswaaij MSc, Dr. Tim van Wessel
Onderzoekend en ontwerpend leren met zaakvakken Heleen van Ravenswaaij MSc, Dr. Tim van Wessel Programma Terugblik rekenles Introductie zaakvakken en OOL zand en water oefenen onderzoeksvragen formuleren
Nadere informatieTechniek met jonge kinderen
Techniek met jonge kinderen Hanno van Keulen Lector Leiderschap in Onderwijs en Opvoeding Hogeschool Windesheim Flevoland Leve Het Jonge Kind Jaarcongres, Utrecht, 4 november 2014 Voorstellen Hanno van
Nadere informatieWetenschap en techniek in de klas
Wetenschap en techniek in de klas Hanno van Keulen Masterplan 2011-2016 1 Even voorstellen Scheikundige Universiteit Utrecht Meer en beter bètatechniekonderwijs Lector Science & Techniek EducaHe bij Fontys
Nadere informatieWetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen
Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén
Nadere informatieWetenschap & Technologie in het basisonderwijs
Wat is W&T? Wetenschap & Technologie in het basisonderwijs Dr. Tim van Wessel W&T is je eigen leven Hoe we het niet gaan redden W&T: geen vak maar een benadering Didactiek of Methode? De commissie wil
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieKinderen doen en ontdekken, (leren) experimenteren en sprankelen in Naturalis
Programmaboekje TalentenKracht Publieksdag 2012 Kinderen doen en ontdekken, (leren) experimenteren en sprankelen in Naturalis Zondag 21 oktober 2012 Hartelijk welkom op deze speciale dag in Naturalis.
Nadere informatieKinderspel is wetenschap in de zandbak
Research group River and delta morphodynamics Kinderspel is wetenschap in de zandbak Maarten G. Kleinhans www.geo.uu.nl/fg/mkleinhans Dit verhaal Wat doe ik als wetenschapper inhoud aanpak Wat hebben we
Nadere informatieO&O cyclus. Onderzoeken en ontwerpen
O&O cyclus Onderzoeken en ontwerpen O&O cyclus Waslijn O&O Deze platen kun je aan de muur hangen bij een onderzoeksopdracht of ontwerpopdracht. Tijdens het onderzoeken of ontwerpen staat het leerproces
Nadere informatieConcept Cartoons. Ed van den Berg, Kenniscentrum Hogeschool van Amsterdam en VU EWT Noord-Holland en Flevoland
Concept Cartoons Ed van den Berg, Kenniscentrum Hogeschool van Amsterdam en VU EWT Noord-Holland en Flevoland Doelen wetenschap en techniekonderwijs Inhoud: Biologie, natuurkunde, scheikunde, techniek,
Nadere informatieWetenschap en techniek talent 2015
Wetenschap en techniek talent 2015 Een onderzoekende houding bij kinderen. Hoe krijg je dit voor elkaar? faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen ontwikkelingspsychologie Even voorstellen Sabine
Nadere informatieWetenschap & Technologie en zaakvakonderwijs. [naam trainer]
Wetenschap & Technologie en zaakvakonderwijs [naam trainer] Inhoud Startactiviteit Ideeën genereren voor onderzoeksvragen / ontwerp problemen Intervisie / mini-les aan de hand van uitgevoerde les / lesontwerp
Nadere informatieWelkom. ONDERZOEKEND excelleren. Excellentiebevordering door het stimuleren van een vraagcultuur. Een structurele aanpak!!
Welkom ONDERZOEKEND excelleren Excellentiebevordering door het stimuleren van een vraagcultuur. Een structurele aanpak!! Wat gaan we vandaag doen? Introductie onderzoekend leren + excellentie Nieuwe aanpak:
Nadere informatieStap 1 Doelen vaststellen
Stap 1 Doelen vaststellen! Lesdoelen staan altijd in relatie tot langere termijn doelen. Zorg dat je de leerlijn of opbouw van doelen op schoolniveau helder hebt! Groepsdoelen staan altijd in relatie tot
Nadere informatieWetenschap & Technologie in het basisonderwijs. Dr. Tim van Wessel
Wetenschap & Technologie in het basisonderwijs Dr. Tim van Wessel Wat en waarom W&T? Nieuwsgierigheid en verwondering 1. Wat gebeurt er binnen in de aarde, en wat merken we daarvan? 2. Worden computers
Nadere informatieUitdager van de maand. Natuur & Techniek, groep 8. Algemeen. Titel. Schimmels. Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen
Uitdager van de maand Schimmels Natuur & Techniek, groep 8 Algemeen Titel Schimmels Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Kennis over micro-organismen en schimmels, inzicht in de
Nadere informatieWetenschap en Technologie, Science, óók voor hoogbegaafde leerlingen op PO en onderbouw VO.
VO-PO samenwerking Kandinsky - Talent Wetenschap en Technologie, Science, óók voor hoogbegaafde leerlingen op PO en onderbouw VO. VO-PO samenwerking Kandinsky - Talent Wetenschap en Technologie, Science,
Nadere informatieLesopbouw Onderzoekend Leren Wetenschap in het basisonderwijs
Lesopbouw Onderzoekend Leren Wetenschap in het basisonderwijs Routekaart Algemene disclaimer Dit document is bedoeld ter algemene informatie, en dient als voorbeeld voor een les onderzoekend leren in het
Nadere informatieZand- zeep- soda- schoon De relaties tussen taal, wetenschap & technologie en nog veel meer
Zand- zeep- soda- schoon De relaties tussen taal, wetenschap & technologie en nog veel meer Hanno van Keulen Lector Leiderschap in Onderwijs en Opvoeding Hogeschool Windesheim Flevoland M.m.v. Conny Boendermaker
Nadere informatieIntroduceren thema Voeding en Bewegen. Wat doe je als leerkracht? Omschrijving van de opdracht: Thema: Voeding en bewegen
Natuur & Techniek Mijn lijf: Voeding en bewegen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Voeding en bewegen In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom voeding en bewegen:
Nadere informatieWorkshop voorbereiden Authentieke instructiemodel
Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft
Nadere informatieTest je kennis! De heelalquiz
Test je kennis! heelalquiz Introductie les 3 Planeten, sterren, manen, de oerknal. Het zijn termen die leerlingen vast wel eens voorbij hebben horen komen. Maar wat weten de leerlingen eigenlijk al van
Nadere informatieCoachende ouders: kinderen boeien en uitdagen
Coachende ouders: kinderen boeien en uitdagen Ouderavond Tim Post 2025 Welke afgestudeerde scholieren hebben we dan nodig? 2025 Oplossen maatschappelijke vraagstukken Omgaan grote hoeveelheden informatie
Nadere informatieBeste leerkracht, leerling,
Voortraject Beste leerkracht, leerling, Binnenkort staat de Techno Trailer bij jullie voor de schoolpoort. Wij kijken er alvast naar uit om jullie te mogen ontmoeten. Graag willen we jullie die dag volledig
Nadere informatieNationaal congres taal en lezen
voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs Dolf Janson Minder doen (compacten) Taal gebruiken (bij ander vak) Hetzelfde in andere vorm Alvast doorgaan Geen instructie dezelfde taak Niet meedoen
Nadere informatieBijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1
Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1 Bijlage 1: Het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs: Stadium van het instructie model Oriëntatiefase
Nadere informatieOpbrengstgericht werken met jonge kinderen
Welkom Opbrengstgericht werken met jonge kinderen Presentatie door Suze van de Pol CED-Groep 20-11-2012 Vversterk Inhoud Welkom en introductie Achtergronden en principes ogw Cyclus opbrengstgericht werken
Nadere informatieOpbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan
Opbrengstgericht werken bij andere vakken Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Doel Leerkrachten kunnen een les tekenen of geschiedenis ontwerpen volgens de uitgangspunten van OGW die ze direct
Nadere informatieDe kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht
De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht Claudia de Graauw Bo Broers Januari 2015 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieBasiscursus Onderzoekend en Ontwerpend Leren
Basiscursus Onderzoekend en Ontwerpend Leren De rol van taal Carmen Damhuis & Heleen van Ravenswaaij Terugblik n Thema n Methode Reflectie n Reflecteer kort op het W&T onderwijs in combinatie met taal.
Nadere informatieOpbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs
Opbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs Wat is opbrengstgericht werken? Opbrengstgericht werken is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van de prestaties van leerlingen.
Nadere informatieDinoLab LIVE Lesbrief websessie
DinoLab LIVE Lesbrief websessie Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 6, 7 en 8 1 DinoLab LIVE lesbrief DinoLab LIVE 1 Introductieles 2 Beschrijving websessie 3 Afsluiting 4 Bijlage:
Nadere informatieWetenschap en technologie in het basisonderwijs
Wetenschap en technologie in het basisonderwijs Hoe dan? Makkelijker gezegd dan gedaan. Anna Hotze, Hogeschool ipabo Amsterdam PO congres, 10 oktober 2018 Fascinatie 2 Deze en toekomstige problemen Vragen
Nadere informatieLessenserie De hellingbaan
- Bovenbouw - Lessenserie De hellingbaan Een lessenserie over het experimenteren met de hellingbaan en de strategie controleren van variabelen. Met dank aan leerkrachten en leerlingen van basisschool De
Nadere informatieCreativiteit, kun je dat afdwingen?
Creativiteit, kun je dat afdwingen? Over procesgerichte didactiek, de didactiek van creativiteit, eigenaarschap en betrokkenheid www.kunstedu.nl procesgerichte didactiek proces van de kunstenaar zelf ondergaan
Nadere informatieErfgoedonderwijs. 1. Wat is erfgoed? 2. Waarom erfgoedonderwijs? 3. Erfgoedonderwijs en 21e eeuws leren. 4. Erfgoed in de klas voorbeelden
Erfgoedonderwijs 1. Wat is erfgoed? 2. Waarom erfgoedonderwijs? 3. Erfgoedonderwijs en 21e eeuws leren 4. Erfgoed in de klas voorbeelden ERFGOED DOEN! Wat is erfgoed? Wat is erfgoed? Definitie Materiële
Nadere informatieRol van de leerkracht in exploratie- en redeneerproces van kinderen
Rol van de leerkracht in exploratie- en redeneerproces van kinderen TalentenKracht in de klas: een coachprogramma TalentenKracht in het Mobiele Planetarium: een implementatietraject Annemie Wetzels en
Nadere informatieJonge kinderen sprankelen in Naturalis
Programmaboekje TalentenKracht Publieksdag Jonge kinderen sprankelen in Naturalis zondag 6 november 2011 Welkom! Hartelijk welkom op deze speciale dag in Naturalis! Je maakt vandaag kennis met de leukste
Nadere informatieIntroduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:
Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen
Nadere informatie1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren
Stellingen visie 1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren 2. Ik heb voldoende vertrouwen in mijn leerlingen om ze op afstand te coachen en begeleiden 3. Ik houd
Nadere informatieWikiKids Atlas. Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas
WikiKids Atlas Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas 1. Inhoudsopgave. 1. Inhoudsopgave. p. 43 2. Inleiding. p. 44 3. Uitleg en kerndoelen WikiKids Atlas. p. 46 3.1. Inleiding. p. 46 3.2. Uitleg WikiKids.
Nadere informatieVorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013
Vorm en inhoud geven aan burgerschap MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Inhoud Inleiding Bespiegelingen burgerschap Praktische middelen: - Kijk in mijn wijk - Geen grapjes
Nadere informatieIntroductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.
Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van
Nadere informatieWorkshop Teamcoaching W&T voor basisscholen Woensdag 14 mei 2014. Thomas Aafjes Basisschool Elzenhagen Martijn Weesing Hogeschool ipabo
Workshop Teamcoaching W&T voor basisscholen Woensdag 14 mei 2014 Thomas Aafjes Basisschool Elzenhagen Martijn Weesing Hogeschool ipabo Doelen Teamcoaching W&T Wat zijn de mogelijkheden? Wat gebeurt er
Nadere informatieISBN 978-90-78688-12-9 Eerste druk, eerste oplage
2008 Leskist.nl, Noordhorn Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige
Nadere informatie* Kleuters uitdagen werkt!
voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs * Kleuters uitdagen werkt! Dolf Janson Kleuter is een ontwikkelingsfase Kleuter is geen leeftijdsaanduiding Wat betekent dit voor jonge kinderen met
Nadere informatieOnder begeleiding minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese.
Reflectiekaart 3.2.1.5. Onder begeleiding minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese. Omschrijf wat kinderen volgens jou moeten kennen en
Nadere informatieCultuureducatie met Kwaliteit
ontwerp fourpack Cultuureducatie met Kwaliteit Onze ambities 1 2 3 Stappenplan Het kwadrant Drie domeinen 1 Intake 5 Scholingsactiviteiten VERBREDEN 2 Assessment 6 Meerjarenvisie In huis 3 Ambitiegesprek
Nadere informatieGecijferd bewustzijn door middel van rekenconflicten bij kleuters
Gecijferd bewustzijn door middel van rekenconflicten bij kleuters 25 januari 2012 Marije Bakker Welkom en programma Leerlijnen,domeinen, organisatie en praktische toepassing van gecijferd bewustzijn. 2
Nadere informatieOntwerpend leren. de ruimte in. Drs. ing. H. (Henk) Averesch
Ontwerpend leren de ruimte in Drs. ing. H. (Henk) Averesch Kennismaking Wie ben ik? Henk Averesch - Docent natuur/w&t/ict/onderzoek/ppo - Projectleider W&T-in-de-pabo - Coördinator en docent MLI Wat gaan
Nadere informatieDe didactiek van Onderzoekend en ontwerpend leren
De didactiek van Onderzoekend en ontwerpend leren De leeromgeving Interactief onderzoeken.nl gaat uit van de didactiek onderzoekend en ontwerpend leren (OOL). Deze didactische aanpak is uitgewerkt en verspreid
Nadere informatieKenniskring leiderschap in onderwijs. Voorbeeld onderzoek in eigen organisatie
Kenniskring leiderschap in onderwijs Voorbeeld onderzoek in eigen organisatie Onderzoek doen Wie aanwezig? Wat wilt u weten? Beeld / gedachte / ervaring Praktijkonderzoek in de school = Onderzoek dat wordt
Nadere informatieCoalitielid met hart en ziel
Coalitielid met hart en ziel Samenwerken vind ik belangrijk omdat... Peter Rooze 29 januari 2011 Teambuilding en samenwerking. Resultaten: 1. Kennismaking met - motieven van - collega s. 2. Betere samenwerking.
Nadere informatieZelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.
Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieenergie Natuur & Techniek Bespreek met de kinderen waar in huis allemaal energie voor alleen nadenken over de verschillende soorten energie, maar
Natuur & Techniek energie Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Energie In dit thema staat de volgende hogere orde denkvraag centraal: Hoeveel bespaar je met een energiezuinig huis in vergelijking
Nadere informatieWaar halen ze de ENERGIE. vandaan? Leerlijn
Leerlijn Waar halen ze de ENERGIE vandaan? Inleiding De lesmethode van Solarkids heeft een doorgaande leerlijn voor het basisonderwijs. De leerlijn is gebaseerd op de kerndoelen die zijn opgelegd door
Nadere informatieBushcraft training voor hoogbegaafde kinderen.
2015/2016 Bushcraft training voor hoogbegaafde kinderen. Aansluiting en uitdaging weg. Ondervindt u ook vaak dat uw hoogbegaafde kind niet vanzelfsprekend makkelijk leert? Merkt u ook dat uw kind moeite
Nadere informatieWerken als productvormgever
08764 product Design 05-03-2009 08:23 Pagina 1 werkproces 1 1 2 3 4 5 6 Werken als productvormgever Product Design Wat laat je zien? Je brengt creatieve ideeën en technische mogelijkheden bij elkaar Je
Nadere informatieZoeken naar leven. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:
Zoeken naar leven Jouw werkbladen In de klas Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Zoeken naar leven
Nadere informatieMotivatie bepaalt het succes! www.demeerwaarde.nl
Motivatie bepaalt het succes! Wij schrijven in e over deze informati daar ouders. Je mag rger(s) ouder(s)/verzo lezen. een opleiding voor jou? Ben jij een doener met een Havo-denkniveau? Dan ben je van
Nadere informatieHeb je een vraag over Meet the Professor? Stuur ook dan even een bericht naar Eline.
Beste leerkracht, Leuk dat jouw klas meedoet aan Meet the Professor 2018! Op woensdag 28 maart 2018 komt tussen 11:00 12:00 uur een professor op bezoek bij jou in de klas. In deze gouden envelop vind je:
Nadere informatieIk heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het kan. Pippi Langkous
Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het kan. Pippi Langkous 6 SBO DE BLINKER IN GELEEN: ONDER- ZOEKEND EN ONTDEKKEND LEREN 7 We willen onze leerlingen prikkelen en nieuwsgierig maken om te
Nadere informatieChina Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -
China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar
Nadere informatieStudieochtend 12 januari Vincent Jonker Universiteit Utrecht
Studieochtend 12 januari 2016 Vincent Jonker Universiteit Utrecht MOTTO ` Motto Welke begeleidingsvaardigheden moet je bezitten om kinderen / studenten goed te kunnen begeleiden bij het proces van onderzoekend
Nadere informatieWETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Wat is dat? Eva van de Sande Radboud Universiteit Nijmegen EERST.. WETENSCHAPSQUIZ 1: Hoe komen we dingen te weten? kdsjas Google onderzoek boeken A B C 1: We weten dingen door
Nadere informatieInhoud Trainersmap Verdieping
Inhoud Trainersmap Verdieping 2 Module 9 Taal Module 10 Rekenen/wiskunde en Science (basisonderwijs) Module 11 Sociaal-emotionele ontwikkeling - verdieping Module 12 Sensomotorische ontwikkeling - verdieping
Nadere informatieCultuuronderwijs in school
Cultuuronderwijs in school Handreiking voor het schrijven van een beleidsplan cultuuronderwijs Het Motto Een motto of beweegreden is een korte tekst die de bedoeling van iets weergeeft. In dit geval een
Nadere informatieRuimte voor Talent in Gelderland Professionaliseringstrajecten Excellentie, Wetenschap en Techniek
Ruimte voor Talent in Gelderland Professionaliseringstrajecten Excellentie, Wetenschap en Techniek - Staat talentherkenning en ontwikkeling bij u op school de komende jaren op de agenda? - Wilt u een rijke
Nadere informatieSCHRIJVEN. Instructiekaart voor de leerling nr. 5. A-vragen. Korte vragen die beginnen met Wie...? Wat...? Waar...? Wanneer...? Hoeveel...?
Instructiekaart voor de leerling nr. 5 A-vragen Formulering van de vraag Formulering van het antwoord Korte vragen die beginnen met Wie...? Wat...? Waar...? Wanneer...? Hoeveel...? Antwoord met één volledige
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieWPO Science jaar 1 de observatie- of demonstratiekring
WPO Science jaar 1 de observatie- of demonstratiekring De opdracht De werkplekopdracht (WPO) voor Science jaar 1 is het ontwerpen van 3 lessen Natuur en Techniek (oftewel Science) waarbij je gebruik maakt
Nadere informatieKoers in zicht! Visie, werken in units Kernconcepten
Astrid van den Hurk Koers in zicht! Visie, werken in units Kernconcepten De Toverbal, Venray Hoe leren kinderen? De wereld rondom ons In ons hoofd De boekenwereld op school 2. Bostypen Men onderscheidt
Nadere informatieDURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS
DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS PROCESGERICHTE DIDACTIEK leerkracht wie bepaalt het eindresultaat? leerling AMBACHTELIJKE DIDACTIEK PROCESGERICHTE DIDACTIEK VRIJE
Nadere informatieEen project van Jeelo gaat zo
Handleiding groep 3-8 Een project van Jeelo gaat zo Wijzers Jeelo heeft gele wijzers om samen met leerlingen te verkennen hoe een project van Jeelo in elkaar zit. Voor groep 3-4 wijzer 2007 Zo gaat een
Nadere informatieIntroduceren thema Áchtbanen. Thema: Achtbanen. centraal: 2. Hoe komt het dat de wagentjes toch op de rails blijven zelfs
Natuur & Techniek Achtbanen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Achtbanen In deze les staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Ontwerp een wagentje voor je eigen achtbaan. 2.
Nadere informatieElementen van een professionele leergemeenschap
Professioneel Statuut Op de Groen van Prinstererschool werken we aan een professionele leergemeenschap: een cultuur waarin alle betrokkenen in de school samenwerken, reflecteren, onderzoeken en professionaliseren.
Nadere informatie9-10-2013. voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs. Dolf Janson. www.jansonadvies.nl 1
voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs Dolf Janson www.jansonadvies.nl 1 energie 9-10-2013 Teken eens het verloop van het energieniveau van je leerlingen tijdens een ochtend. tijd Hoe komen
Nadere informatieJonge Ontdekkers. Onthulling nieuwe website!!!! VVE Alphen d.d. 22 februari Welkom! De juf als wetenschapper? Platform Onderwijs 2032
Jonge Ontdekkers Onthulling nieuwe website!!!! VVE Alphen d.d. 22 februari 2017 Welkom! De juf als wetenschapper? Doelen: Waaròm Wat is het nou precies: W&T? Hoe dan? Toewerken naar een kader Maar vooral
Nadere informatieVoorbereiding assessment
Voorbereiding assessment 1. Zelfportret gemaakt door malou... 1 2. Samenvatting... 3 3. Zelfportret door een docent... 5 4. Zelfportret door Slc er... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 5. Aanvullende
Nadere informatieEducatief pakket duurzame energie Didactische onderbouwing
Educatief pakket duurzame energie Didactische onderbouwing Inhoud Welkom Doelen Profielschetsen Materialen Bijlagen Met het Solly Systeem worden kinderen al op jonge leeftijd geïntroduceerd in de wereld
Nadere informatieOranje Nassau is een vindplaatsschool voor wetenschap en techniek.
Oranje Nassau is een vindplaatsschool voor wetenschap en techniek. Het schooljaar is nu bijna voorbij. Afgelopen jaar was voor de Oranje Nassau een bijzonder jaar, ze zijn namelijk vindplaatsschool geworden!
Nadere informatieIedereen STEM ook in buitengewoon onderwijs. 21/03/2018 Boeverbos
Iedereen STEM ook in buitengewoon onderwijs 21/03/2018 Boeverbos 1 Iedereen STEM ook in buitengewoon onderwijs Jo Desutter Pedagogisch begeleider STE(A)M 2 Wat is STEM? Aanduiding domein Aanduiding studies
Nadere informatieOnderzoekend leren via case-based learning START. Een krachtige leeromgeving voor STEM-onderwijs via cases over onderzoekend leren
Onderzoekend leren via case-based learning Een krachtige leeromgeving voor STEM-onderwijs via cases over onderzoekend leren Het kader is opgebouwd als een interactieve voorstelling waarin knoppen u begeleiden.
Nadere informatieEen onderzoekende houding bij leerlingen. Hoe krijg je dit voor elkaar?
Een onderzoekende houding bij leerlingen Hoe krijg je dit voor elkaar? Bouwbijeenkomst Datum: 30 oktober 2013 Henderien Steenbeek - h.w.steenbeek@rug.nl, h.w.steenbeek@pl.hanze.nl Sabine van Vondel s.van.vondel@rug.nl
Nadere informatieIntroduceren thema 80 jarige oorlog. Thema: 80 jarige oorlog. centraal: 2. Maak een nieuw eigentijds volkslied.
Geschiedenis 80 jarige oorlog Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: 80 jarige oorlog In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou Nederland eruit zien als Nederland
Nadere informatieNatraject Toelichting voor de leerkracht Een Talentkrachtige les
Natraject Toelichting voor de leerkracht Ter afsluiting van het bezoek aan de Magneet zijn er twee lessen waaruit gekozen kan worden: Een korte les van 1 uur of een lesmiddag van 2 uur. Een Talentkrachtige
Nadere informatieONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK
ONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK Iedereen heeft er de mond van vol: Het beste uit de leerling halen Recht doen aan verschillen van leerlingen Naast kennis en vaardigheden, aandacht voor het
Nadere informatieUITGAAN VAN VERSCHILLEN; - WENS OF WERKELIJKHEID?- Henderien Steenbeek - Leren & Gedrag - UHD ontwikkelingspsychologie, RUG
UITGAAN VAN VERSCHILLEN; - WENS OF WERKELIJKHEID?- Henderien Steenbeek - Leren & Gedrag - UHD ontwikkelingspsychologie, RUG Lectorinstallatie, 18 juni 2014 Lectorinstallatie, 18 juni 2014 DE KLAS ANNO
Nadere informatieSOK-studiedag Effectief onderwijs: de leraar doet er toe! 7 december 2012 Affligem, België
SOK-studiedag Effectief onderwijs: de leraar doet er toe! 7 december 2012 Affligem, België De principes van opbrengstgericht werken Linda Odenthal Opbrengstgericht werken is geen doel maar een middel!
Nadere informatieHoe rijk is een GP ervaring? Proeven en Opbrengst Gericht Werken: Hoe zit dat?
Hoe rijk is een GP ervaring? Proeven en Opbrengst Gericht Werken: Hoe zit dat? GP goes OGW Met OGW willen we de ontwikkeling van leerlingen zo goed mogelijk stimuleren. Dat vraagt van de docent én school
Nadere informatieVragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012
Vragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012 Toelichting Beste leerling, Jij zit in de Eureka!-klas. We zijn benieuwd naar jouw mening. Die kun je geven in deze vragenlijst. Die bestaat
Nadere informatieDe kunst van het opzetten
Lesbrief websessie De kunst van het opzetten Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief 1. Introductieles 2. Uitzending 3. Afronding Inhoud in het kort:
Nadere informatieVan huidige situatie ------------ naar --------------------------------- gewenste situatie
Doelen stellen NLP is een doelgerichte, praktische en mensvriendelijke techniek. NLP = ervaren, ervaren in denken, voelen en doen. Middels een praktisch toepasbaar model leren we om de eigen hulpmiddelen,
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS
LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 1: WATER VERZAMELEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan
Nadere informatie