Hypertensie & hypokaliëmie. Frank Bauwens
|
|
- Vincent ten Hart
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Frank Bauwens
2 Casus Vrouw, 59j, komt naar spoed met onwel zijn en hoge bloeddruk Al jaren hoge bloeddruk R/ Emcoretic 10/25, 1/d Labo: Na 146mmol/l, kalium 2,9mmol/l
3 HypoK/ hyperna HypoK/Na
4 Casus Vrouw, 59j, komt naar spoed met onwel zijn en hoge bloeddruk Al jaren hoge bloeddruk R/ Emcoretic 10/25, 1/d Labo: Na 146mmol/l, kalium 2,9mmol/l ARR na herstel kalium en stop diuretica Renine (RC): 1,4 Aldosteron: 213ng/l ARR: 21,3/1,4=15,2 ++, tot 2x toe Aldosteron niet onderdrukbaar door natrium en DXM CT- abd: nodule re bijnier
5
6 Adrenal vein sampling (of AVS) niet gelukt Cortisolwaarden gelijk aan die van een perifere vene, zou 3X hoger moeten zijn R/ spironolactone met zeer matig effect op de bloeddruk (lang bestaande hypertensie), maar goed effect op kaliumspiegel
7 Meest frequent het gevolg van diuretica (thiaziden, lis) Maar let op het natrium!
8 Onderscheid hypokaliëmie met Laag normaal natrium Sec hyperaldosteronisme primaire hypertensie behandeld met diuretica maligne hypertensie (door nierhypoperfusie) hypertensie door pilgebruik hypertensie door Cyclosporine nierarteriestenose pheochromocytoom (functionele nierstenose) renine secreterende niertumoren nierparenchymlijden zonder hypertensie igv oedemateuse aandoeningen (hartfalen, nefrotisch syndroom, laag albumine), als reactie op hypovolemie (na diarree, laag hartdebiet), zwangerschap Hoog normaal natrium Prim hyperaldosteronisme
9 Hoofdstuk 5 gaat over secundaire hypertensie. Secundaire oorzaak Parenchymateus nierlijden Renovasculair lijden Primair hyperaldosteronisme Feochromocytoom Ziekte/syndroom van Cushing Coarctatio aortae Pilgebruik 1,1-11% 1,0-5,6% 0,1-4,0% 0,1-0,5% 0,1-0,2% 0,1-0,2% 0,1-1,0% 0,1-4,0% Academia Press 2000
10 The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 2000
11 Studie bij 305 ptn met vermoedelijk prim. hypertensie, normokaliëmisch Bepalen van SA, PRA en de ratio SA/PRA SA > 16ng/dl, PRA < 0,5ng/ml/u, ratio > 50 = definitieve diagnose PA = 1 e criterium Ratio > 25 bij nl SA of hoog SA bij ratio < 50 > 25 = mogelijk PA en hier diende de diagnose bevestigd dmv fludrocortisonetest = 2 e criterium
12 29 op 305 pt bleken PA te hebben (9,5%) 13 volgens 1 e criterium 16 volgens 2 e criterium Alle ptn hadden normokaliëmie DXM onderdrukte SA bij 10, maar slechts 2 hadden hoge spiegels van het hybride gen en 18- hydroxycortisol
13 Prevalentie JACC 2006
14 Op 1125 ptn 54 ptn met APA 72 ptn met IHA = 11,2%
15
16 Risico JACC 2005
17
18 JAMA 2008
19 Bij het begin!
20 De opvolging!
21 Belang van prim hyperaldosteronisme Prevalentie onderschat: 10% van alle hypertensiegevallen, 20% van de therapieresistente hypertensiegevallen Normokaliëmie is frequent, hypokaliëmie is vooral bij APA Hypertensie met 2,5 5x meer complicaties Specifieke therapie mogelijk of meer gerichte therapie mogelijk
22 Prim hyperaldosteronisme = PA Unilaterale aandoening: 40% Bijnieradenoom (APA) = M Conn = hypokaliëmie Ad is een kleine massa (< 2cm) Primaire unilaterale adrenale hyperplasie (= 15-45% van alle unilaterale gevallen van PA) Gedraagt zich als APA Adrenocorticaal carcinoma = 1% Ca is grote massa (> 4 cm) Idiopathisch hyperaldosteronisme (IHA) = 60% = normokaliëmie Bilaterale aandoening Familiaal = 1% = 3 types, type 1 is GRA (hoog risico op cerebrale aneurysmata) Ectopische aldosteronproductie in ad of ca = 1% (nieren, ovaria)
23 Laag renine, hoog aldosteron, ARR Eerst hypokaliëmie corrigeren Geen zoutrestrictie opleggen Stop alle diuretica en zoethout minstens 4 weken voor de bloedafname Bij vrouwen die de pil nemen niet PRC, wel PRA laten bepalen Bij geslachtsrijpe vrouwen, bloedafname na menses Sluit GRA uit (hybrid gen in bloedstaal)
24 The J of Clin Endocr & Metab 2008
25
26 Te onderscheiden van PA Gebruik van zoethout (kouwtabak, snoep, thee): inhibeert de omvorming van cortisol in cortisone, cortisol werkt dan op de MCR met zoutretentie, hypokaliemie, laag renine en laag aldosteron Syndroom van Liddle: tubulopathie met zoutretentie en kaliurie, zeer laag aldosteron Cong adrenale hyperplasie: laag renine, laag aldosteron, hoge conc van steroidintermediaren, geslachtelijke ontwikkelingsstoornissen
27 Beeldvorming al dan niet aangevuld met AVS
28 Beeldvorming Thin slice CT, te beginnen zonder contrast, in 2 e fase met contrast CT eerder dan MR Incidentaloma 8-9% bij autopsie/beeldvorming 80%+ is niet functioneel en niet evolutief, 5% is Cushing, 5% is feochromocytoom, 1% is aldosteronoma, <5% is carcinoma, 2,5% is meta, de rest zijn rariteiten > 4cm = resectie richtlijnen
29
30 And no enhancement with contrast! Zie volgend schema Endocrine Practice, 2009
31 Biochemisch PA + Endocrine Practice, 2009
32 Unilateraal of bilateraal, that s the question CT scoort slecht! Slechts in 50% correcte classificatie Bij 25% suggestie van unilateraal lijden (APA) ondanks bilateraal lijden (IHA) Bij 20% suggestie van bilateraal lijden ondanks unilateraal lijden Bij 5% suggestie van APA in verkeerde bijnier
33 Unilateraal of bilateraal, that s the question Doet AVS beter? Hoe: selectieve cannulatie van beide adrenale venen men bepaalt naast aldo ook cortisol, cortisol moet 3x hoger zijn dan in perifere vene, aldo/cortisol- ratio van dominante kant is 4x hoger dan de aldo/cortisol- ratio van de niet dominante kant Moeilijk: zowel li als re kunnen andere venen voor dilutie zorgen cannulatie re vene faalt in > 25% (tertiaire centra) In de literatuur > 10 variaties op uitvoering en interpretatie Ondanks ervaring in 20% geen juiste classificatie mogelijk Met of zonder stimulatie met ACTH?
34 Veneus!
35 Veneus!
36 CT: solitair macroadenoom (> 1cm), normale contralaterale bijnier, patiënt < 40j, aldosteron > 30 ng/dl à bijnierresectie zonder AVS Endocrine Practice, 2009
37
38 (J Clin Endocrinol Metab 97: , 2012)
39 Behandeling Effecten van aldosteron exces Exp onderzoek: schadelijk voor hart, hersenen en nieren, onasangkelijk van de bloeddruk mineralocorticoïdantagonisten of adrenalectomie verminderen cardiale schade en voorkomen cerebrale bloedingen en renale schade Klin onderzoek: LVMI is hoger bij PA dan bij ess HT, feochromocytoom en Cushing verhoogd risico op cardiale fibrose gaat gepaard met meer ritmestoornissen, AF gaat gepaard met meer albuminurie gaat vaker gepaard met metabool syndroom in vgl met ess HT hypertensie met 2,5 5x meer complicaties
40 Behandeling Medische behandeling Voor bilaterale aandoening, voor unilaterale aandoening maar waarbij heelkunde geen optie is Na adrenalectomie blijft de bloeddruk hoog bij vele ptn probleem van PA on- top- of primary HTN Heelkunde is nooit zonder risico
41 Behandeling Medische behandeling Spironolactone Bewezen effectief bij APA met goede bloeddrukcontrole en geen escape over een tijd van 8 jaar Een minderheid is evenwel geholpen met monotherapie voor wat betreft de bloeddruk, de kaliumspiegels zijn bij allen goed. 12,5-25mg/d is klassieke dosis, kan evenwel veel hoger en daarbij wordt de dosis getitreerd op de kaliumspiegel dewelke hoog- normaal moeten zijn Pijnlijke gynecomastie bij de man, pijnlijke, vergrote borsten bij de vrouw, spierkrampen, verminderde libido, erectiestoornissen en abnl menses Theoretisch risico op borstkanker blijkt ongegrond Igv IHA blijkt Spironolactone minder efficient Amiloride en triamterene (renine stijgt niet) zijn minder efficient Kunnen worden toegevoegd calciumantagonisten en ACE- inhibitoren (vooral igv IHA)
42 Behandeling Unilaterale aandoening: (laparoscopische, volledige) adrenalectomie De dag nadien aldosteron bepalen ter bevestiging van de hypothese Kaliumsupplementen avouwen, antihypertensieva avouwen Contralaterale aldosteronproductie is onderdrukt, dus geen zoutrestrictie opleggen en soms ernstige hyperkaliëmie waarvoor Fludrocortisone Bij bijna iedereen daalt de bloeddruk en normaliseert de kalium Genezing (BD < 140/90mmHg zonder antihypertensieva) van hypertensie in 30% van de patiënten Factoren die genezing voorspellen zijn afwezigheid van familiale hypertensie, nood aan niet meer dan 2 antihypertensieva, jonge leeftijd, hypertensie <5j aanwezig, positief respons op Spironolactone*, hoge ARR, hoge aldosteronsectretie in de urine Vooravestaande primaire hypertensie is de frequenste reden van niet normaliseren van de bloeddruk * Preop reductie van de gemiddelde bloeddruk > 15mmHg na 10d Spironolactone aan 100mg/d voorspelt een grote kans op postoperatieve genezing van de bloeddruk!
43 Laag- renine primaire hypertensie Pas op! Bij 25% van de ptn met primaire hypertensie wordt een laag renine gemeten! Bij normaal aldosteron betekent dat een hoge ARR! Low renin essential hypertension (LREH) wordt dus gekenmerkt door relatief hyperaldosteronisme. De prognose van LREH is waarschijnlijk te vergelijken met die van PA! Het verschil LREH vs IHA is waarschijnlijk niet zo groot!
44 Laag- renine primaire hypertensie Hypertension, 2005, 46,
45 Laag- renine primaire hypertensie
46 Laag-renine hypertensie Laag aldosteron Normaal aldosteron Hoog aldosteron Genetisch Syndroom van Liddle Cong bijnierhyperplasie... Verworven Dieet rijk aan zout Gebruik van bètablokkers, clonidine, methyldopa, NSAIM, COX-2 inhibitoren, heparine (niet LMWH) Ectopische ACTH-productie Verminderde nefronmassa (diabetes, ouderen) Laag-renine essentiële hypertense... Laag-renine essentiële hypertensie Oudere > 70 jaar... Onderdrukbaar aldosteron Primair aldosteronisme? Idiopathisch hyperaldosteronisme Niet onderdrukbaar aldosteron Primair aldosteronisme Aldosteron producerend adenoom Glucocorticoïd onderdrukbaar aldosteronisme uitsluiten
10-2-2015. De complexe hypertensiepatient. Casus: Antiliaanse dame 36 jaar. NATIONAAL HYPERTENSIE CONGRES 2015 6 FEBRUARI 2015
De complexe hypertensiepatient NATIONAAL HYPERTENSIE CONGRES 2015 6 FEBRUARI 2015 DR. TON VAN DEN MEIRACKER, VASCULAIR INTERNIST, ERASMUS MC ROTTERDAM DR. T TUMKAYA, KADERHUISARTS HVZ, MAASSLUIS Casus:
Nadere informatieArteriële Hypertensie
Arteriële Hypertensie Fysiopathologie Screening secundaire hypertensie B. Maes Definitie European Societies of Hypertension and Cardiology 2007 systolisch (mm Hg) Optimaal
Nadere informatieWat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium.
bijniernet Bijniernet Wat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium. Klachten PHA De meest voorkomende klachten en verschijnselen bij
Nadere informatieUitdagingen bij de Diagnose Endocriene Hypertensie Anton H. van den Meiracker EMC, Rotterdam
Uitdagingen bij de Diagnose Endocriene Hypertensie Anton H. van den Meiracker EMC, Rotterdam Inhoud Fysiologie van RAAS Primair hyperaldosteronisme Diagnostiek van primair hyperaldosteronisme Uitdagingen
Nadere informatieInhoud Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
INHOUD I Inhoud Hoofdstuk 1 Klinische aspecten van hypertensie 1 1. Voorkomen en definitie 1 2. Over risico en risicoreductie 3 3. Klinische manifestaties 9 4. De bloeddrukmeting 10 A. De bloeddrukmeting
Nadere informatieHypertensie. Huug van Duijn Spiegelavond 15 april 2013
Hypertensie Huug van Duijn Spiegelavond 15 april 2013 Waarom bloeddruk? Bloeddruk: niet te laag Bloeddruk: niet te hoog Het verband tussen bloeddruk en cardiovasculaire complicaties heeft als drempel
Nadere informatiePatiënteninformatie primair hyperaldosteronisme
Patiënteninformatie primair hyperaldosteronisme Patiëntenversie primair hyperaldosteronisme bij de kwaliteitsstandaard bijnieraandoeningen voor patiënten en hun naasten Logo: Colofon Uitgave: Stichting
Nadere informatieARTERIELE HYPERTENSIE
ARTERIELE HYPERTENSIE Wat u moet weten - Patiëntinformatie - Hypertensie is de medische term voor hoge bloeddruk. Dat is de druk waaraan de arteriële bloedvaten of slagaders in het lichaam blootgesteld
Nadere informatieKlinische gevallen. BHC symposium Dr Heuten Hilde
Klinische gevallen BHC symposium 18-02-2017 Dr Heuten Hilde Casus Man, 66 jaar Voorgeschiedenis: Primaire hemochromatose, C282Y homozygoot. Aderlatingen gestart in 1996 Depressie Arteriële hypertensie
Nadere informatieHypercortisolisme (of toch niet?)
Hypercortisolisme (of toch niet?) Gabor Linthorst Internist endocrinoloog Internist voor erfelijke stofwisselingsziekten Principal educator Leerdoelen Interpretatie van cortisol waarden (soms best lastig)
Nadere informatieHypertensie. Nascholing NVHVV 12 maart 2019
Hypertensie Nascholing NVHVV 12 maart 2019 Mohamed Ahdi, internist-vasculair geneeskundige Met dank aan Dr. Edith Beishuizen, internist-vasculair geneeskundige Hypertensie Wat is hypertensie? Hoe meten
Nadere informatieRichtlijn CVRM 2011 Miriam Cohen Kaderhuisarts hart- en vaatziekten te Amsterdam
Richtlijn CVRM 2011 Miriam Cohen Kaderhuisarts hart- en vaatziekten te Amsterdam Sanne van Wissen internist-vasculair geneeskundige Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Stellingen Stelling 1: Niet elke diabeet heeft
Nadere informatieRichtlijnen voor de behandeling van voorkamerfibrillatie. Dr E Raymenants Cardiologie St Maarten
Richtlijnen voor de behandeling van voorkamerfibrillatie Dr E Raymenants Cardiologie St Maarten Inhoud o Epidemiologie Prevalentie Prognose Associatie met CV en andere aandoeningen o Definities & types
Nadere informatieNieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes
Nieuwe guidelines voor preventie Cardio 2013 Johan Vaes Waarom is preventie nodig? CV ziekten blijven belangrijkste doodsoorzaak Zowel mannen als vrouwen Overlijden voor 75 j is ten gevolge van CV ziekten
Nadere informatieEndocriene heelkunde Bijnier en pancreas
Endocriene heelkunde Bijnier en pancreas Postgraduaat onderwijs 22-3-2019 Dr Schoneveld Abdominale heelkunde Endocriene heelkunde 2 Bijnier anatomie 3 Bijnier anatomie Arterieel a.suprarenalis Superior
Nadere informatieLes Arteriële Hypertensie
Les Arteriële Hypertensie Dirk Devroey Centrum voor Huisartsgeneeskunde VUB 22 februari 2005 Doelstelling van de les Hoe bloeddruk meten Risicobepaling Welke e onderzoeken Hoe hoge bloeddruk behandelen
Nadere informatie7 Summary (Dutch) L L bw-kayser - Processed on: PDF page: 163 PDF page:
7 Summary (Dutch) Summary (Dutch) SAMENVATTING Dit proefschrift gaat over de vraag of het zinvol is om in de huisartspraktijk patiënten met een nieuw ontdekte verhoogde bloeddruk te screenen op primair
Nadere informatieHyperaldosteronisme Radboud universitair medisch centrum
Hyperaldosteronisme Uw arts vermoedt dat u hyperaldosteronisme heeft. In deze folder vindt u informatie over hyperaldosteronisme, hoe dit vastgesteld kan worden door middel van onderzoek en behandelingsmogelijkheden.
Nadere informatieBIJNIER. Dr. Frank Nobels Apr. Biol. Lieve Van Hoovels. OLVZiekenhuis Aalst-Asse-Ninove
BIJNIER Dr. Frank Nobels Apr. Biol. Lieve Van Hoovels OLVZiekenhuis Aalst-Asse-Ninove INLEIDING CASUS man, 54 jaar Kliniek: reumapatiënt Therapie: langdurig medrol, geleidelijk afbouwen Laboratorium: onder
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 13 ALGEMENE ASPECTEN DEEL II SECUNDAIRE HYPERTENSIE
Inhoud Voorwoord 13 DEEL I ALGEMENE ASPECTEN Hoofdstuk 1 Ambachtelijke en geautomatiseerde methoden van bloeddrukmeting 17 Inleiding 17 1 Conventionele sfygmomanometrie 18 2 Ambulante niet-invasieve automatische
Nadere informatieKalium. Annemieke Sobels, ziekenhuisapotheker Darius Soonawala, internist-nefroloog
Kalium Annemieke Sobels, ziekenhuisapotheker Darius Soonawala, internist-nefroloog a.sobels@hagaziekenhuis.nl d.soonawala@hagaziekenhuis.nl Programma Waarom is kalium relevant voor uw praktijk. Hyperkaliemie:
Nadere informatieTHERAPIERESISTENTE HYPERTENSIE IN DE EERSTE LIJN. Nadenken of doorverwijzen?
THERAPIERESISTENTE HYPERTENSIE IN DE EERSTE LIJN Nadenken of doorverwijzen? Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieSecundaire hypertensie
Secundaire hypertensie Ook voor de huisarts! Frank Bauwens Cardioloog 1 Inhoudstabel Inleiding Oorzaken van secundaire hypertensie -Oorzaken -Oorzaken volgens de leeftijd -Substanties en medicamenten als
Nadere informatieKliniek endocrinologie. Dirk Vanderschueren
Kliniek endocrinologie Dirk Vanderschueren Kliniek Vrouw 64 jaar Geen klachten wel wat meer depressief MVG: negatief buiten polsfractuur 5 jaar geleden KO: BD 140-80, pols 88, gekende goiter Kliniek Vrouw
Nadere informatieTherapieresistente Hypertensie. Dr Paul Dendale
Therapieresistente Hypertensie Dr Paul Dendale Wat is hypertensie? Categorie Systolisch Diastolisch Optimaal Normaal Hoog normaal Graad 1 hypertensie (licht) Graad 2 hypertensie (matig) Graad 3 hypertensie
Nadere informatieBloeddruk: hoe lager hoe beter?
Bloeddruk: hoe lager hoe beter? Zijn de SPRINT en andere studies van nut voor met name de oudere type 2 patiënten? Dr. K.J.J. (Hans) van Hateren Huisarts & onderzoeker Geen Conflicts of interest Number
Nadere informatieVulling. Hoeveel water heeft een mens en waar zit het?
Vulling Hoeveel water heeft een mens en waar zit het? Vulling Lichaamswater Bij mannen 60%; vrouwen 50% ECV: iets minder dan de helft ICV: iets meer dan de helft Intravasculair (plasma): onderdeel van
Nadere informatieBijnierpathologie: wie, wanneer en hoe screenen? Histologie en hormonen van de bijnier 25/04/2019. Christophe De Block
Bijnierpathologie: wie, wanneer en hoe screenen? Christophe De Block Domus Medica 2019 Histologie en hormonen van de bijnier mineralocorticoïden glucocorticoïden androgenen catecholamines adrenaline 80%
Nadere informatieKlinische gevallen. BHC symposium 07-03-2015. H.Heuten, T.De Backer
Klinische gevallen BHC symposium 07-03-2015 H.Heuten, T.De Backer Casus Man, 48 jaar, roker, BMI 29 kg/m² Voorgeschiedenis: Lumbo-ischialgie Geen cardiovasculaire voorgeschiedenis FA: Vader plots overleden
Nadere informatieClaudicatio intermittens
V-III Claudicatio intermittens Inleiding Deze richtlijnen betreffen alleen de arteriële claudicatio intermittens en niet de veneuze en neurogene claudicatio intermittens. Ze zijn gebaseerd op de consensus
Nadere informatieDIABETISCHE NEFROPATHIE
DIABETISCHE NEFROPATHIE Onderdeel van de micro-angiopathie bij diabetes mellitus. Insuline-afhankelijke DM 30% vd ptn krijgt nefropathie Niet-insuline-dependente DM 5% vd ptn Pathogenese: Meerdere factoren
Nadere informatieHypertensie. Dirk Devroey. Vakgroep Huisartsgeneeskunde VUB. Dit is geen cursus maar bevat een aantal aantekeningen bij de les.
Hypertensie Dirk Devroey Vakgroep Huisartsgeneeskunde VUB Dit is geen cursus maar bevat een aantal aantekeningen bij de les. Classificatie van hypertensie Arteriële hypertensie wordt in de meest recente
Nadere informatieBijnierpathologie: wie, wanneer en hoe screenen?
Bijnierpathologie: wie, wanneer en hoe screenen? Christophe De Block Domus Medica 2018 Histologie en hormonen van de bijnier mineralocorticoïden glucocorticoïden androgenen catecholamines adrenaline 80%
Nadere informatieWat leert Spartacus ons? Jaap Deinum Afdeling Inwendige Geneeskunde
Wat leert Spartacus ons? Jaap Deinum Afdeling Inwendige Geneeskunde Wat leert Spartacus ons? Jaap Deinum Afdeling Inwendige Geneeskunde Primair hyperaldosteronisme -hypertensie en/of hypokaliëmie door
Nadere informatieTransmurale Afspraak Nierfunctiestoornis. 30 september 2010
Transmurale Afspraak Nierfunctiestoornis 30 september 2010 Onderwerpen 1. Definitie 2. Prevalentie 3. Richtlijnen 4. Diagnostiek 5. Preventie nierfunctieverlies 6. Behandeling metabole complicaties 7.
Nadere informatieZuurbase evenwicht. dr Bart Bohy http://www.medics4medics.com
Zuurbase evenwicht 1 Zuren 2 Base 3 4 5 6 7 oxygenatie / ventilatie 8 9 Arteriële bloedgaswaarden Oxygenatie PaO2: 80-100mmH2O SaO2: 95-100% Ventilatie: PaCO2: 35-45mmHg Zuur-base status ph: 7.35-7.45
Nadere informatiePatiënteninformatie Diagnostiek Patiëntenversie over Diagnostiek
Patiënteninformatie Diagnostiek Patiëntenversie over Diagnostiek Logo: Colofon Uitgave: Stichting BijnierNET 2018 Fazantpad 3 3766 JH Soest info@bijniernet.nl www.bijniernet.nl www.adrenals.eu Tekst: Dr.
Nadere informatieLithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert?
Lithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert? KenBis Maart 2017 Anna Krikke, psychiater Inleiding Inleiding Lithium, indicaties, bijwerkingen Richtlijn Renale bijwerkingen chronisch lithium
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen bij hypertensie, beleid en medicatie
Continuing Nursing Education (CNE) Nieuwe ontwikkelingen bij hypertensie, beleid en medicatie Sanne van Wissen 22 maart 2016 Utrecht @svanwissen Inhoud Bloeddruk en is er een optimale bloeddruk? Rol van
Nadere informatieNederlandse Nierdag 2014. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum
Het ABC van IgA nefropathie Nederlandse Nierdag 2014 Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - De patiënt - Het diagnostische proces - De
Nadere informatieHypertensie bij de oudere. Dr Frank Bauwens
Hypertensie bij de oudere Dr Frank Bauwens Hoge bloeddruk is wereldwijd de 1e doodsoorzaak! WGO Hypertensie en leeftijd Hypertensie en leeftijd Hypertensie en leeftijd Witte jas hypertensie Hypertensie
Nadere informatieNatrium. Ewout Hoorn 11 oktober 2018
De afbeelding kan niet worden weergegeven. Mogelijk is er onvoldoende geheugen beschikbaar om de afbeelding te openen of is de afbeelding beschadigd. Start de computer opnieuw op en open het bestand opnieuw.
Nadere informatieTherapeutisch beleid. Niet medicamenteuze en medicamenteuze therapie. Dr Heuten Hilde Cardiologie UA-UZA
Therapeutisch beleid Niet medicamenteuze en medicamenteuze therapie Dr Heuten Hilde Cardiologie UA-UZA ESC/ESH 2018: Opstarten van een antihypertensieve behandeling Hoog-normale BD 130-139/85-89 mmhg Hypertensie
Nadere informatieHypertensie. Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist
Hypertensie Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist Hypertensie Primaire of essentiële (95%) Secundaire (5%) G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist, jan. 2012 2 Bloeddruk
Nadere informatieMedicatie voor bijnierpatiënten: een verhaal van substitutie
Medicatie voor bijnierpatiënten: een verhaal van substitutie 23/02/2019 Apr. Stéphanie Wuyts Ziekenhuisapotheek UZ Brussel Met dank aan: Bijniervereniging NVACP BijnierNET 2 14-12-18 Bijnierschorshormonen
Nadere informatiezondag 27 april 14 Renovasculaire hypertensie
Renovasculaire hypertensie De renale circulatie Soms meerdere nierslagaders, vaak bilateraal symmetrisch Definities Renovasculair lijden functioneel begrip renovasculaire hypertensie Geen synoniemen! renovasculaire
Nadere informatiecasuïstische mededelingen
casuïstische mededelingen Aldosteronbepaling in venen voor het vaststellen van enkel- of dubbelzijdige aldosteronoverproductie bij patiënten met primair hyperaldosteronisme K.Freriks, L.J.Schultze Kool,
Nadere informatie28-10-2010. Leefregels en voorlichting bij chronische nierschade. Welkom bij workshop 3 leefregels en voorlichting bij chronische nierschade
Welkom bij workshop 3 leefregels en voorlichting bij chronische nierschade Kathy Schoenmakers, nursepractitioner Hagaziekenhuis Anneke Boon, diabetesverpleegkundige SHG Annick Linders, huisarts SHG Leefregels
Nadere informatieBIJSLUITER. SPIRONOLACTON 12,5 mg tablet
BIJSLUITER SPIRONOLACTON 12,5 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatieCardiopulmonale consequen1es van neurologische aandoeningen Eva Verweij Fellow IC
Cardiopulmonale consequen1es van neurologische aandoeningen Eva Verweij Fellow IC N.a.v. casus van jonge vrouw met blanco VG en SAB g 1, 20.00 uur Dag 2, 00.30 uur Echo cor (fellow): LVF lijkt redelijk
Nadere informatieLange termijn follow up van coarctatio aorta
Diagnostiek en chirurgie in de levensloop van een patiënt met een aangeboren hart-afwijking. Coarctatio Aortae Lange termijn follow up van coarctatio aorta Toon (A.L.) Duijnhouwer, cardioloog Take home
Nadere informatieAfdeling Heelkunde, locatie AZU. Bijnieroperatie (adrenalectomie)
Afdeling Heelkunde, locatie AZU Bijnieroperatie (adrenalectomie) Inleiding Deze brochure geeft u informatie over een operatie aan de bijnier(en) (adrenalectomie). Informatie over aandoeningen waarvoor
Nadere informatieGecompliceerde hypertensie. Wilko Spiering, internist-vasculair geneeskundige Afd. Vasculaire Geneeskunde
Gecompliceerde hypertensie Wilko Spiering, internist-vasculair geneeskundige Afd. Vasculaire Geneeskunde Indeling presentatie Het probleem hypertensie Therapieresistente hypertensie Polikliniek gecompliceerde
Nadere informatiePAGODE stap 2+3: verhoogde aldosteron renine ratio, versie 12/ INFORMATIEFOLDER
PAGODE stap 2+3: verhoogde aldosteron renine ratio, versie 12/2013 1 INFORMATIEFOLDER Geachte heer/mevrouw, Onlangs is bij u een verhoogde bloeddruk vastgesteld. Bij het bloedonderzoek bleek uw aldosteron
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands
Samenvatting in het Nederlands Samenvatting Men schat dat in 2005 ongeveer 40.000 mensen in Nederland een nieraandoening hadden. Hiervan waren ruim 5500 patiënten afhankelijk van dialyse. Voor dialysepatiënten
Nadere informatie21. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1)
21. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1) Expert opinion Diagnostische criteria Vaststelling van een mutatie in het MEN1-gen Combinatie van hyperplasie of adenomen van de bijschildklieren, neuroendocriene
Nadere informatieEndocriene heelkunde Bijnier en pancreas
Endocriene heelkunde Bijnier en pancreas Postgraduaat onderwijs 24-3-2017 Dr Schoneveld Abdominale heelkunde Endocriene heelkunde 2 Bijnier anatomie Arterieel a.suprarenalis Superior (phrenica) Media (Aorta)
Nadere informatieJicht belicht. Laura Kienhorst Arts-onderzoeker
Jicht belicht Laura Kienhorst Arts-onderzoeker Beroemde jichtpatiënten Erasmus Rubens Kant Keizer Karel Kenmerken van jicht Prevalentie 1-2% van volwassenen Incidentie 0,6-2/1000 Man/vrouw = 8:1 Meest
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Soldactone 200 mg poeder voor oplossing voor injectie kaliumcanrenoaat
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Soldactone 200 mg poeder voor oplossing voor injectie kaliumcanrenoaat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
Nadere informatieInformatie voor patiënten en hun naasten over een Primair Hyperaldosteronisme
Informatie voor patiënten en hun naasten over een Primair Hyperaldosteronisme Brochure bij de kwaliteitsstandaard bijnieraandoeningen Inleiding Deze informatiebrochure gaat over de bijnieraandoening primair
Nadere informatiePolikliniek Endocrinologie, locatie AZU. Ziekte van Addison
Polikliniek Endocrinologie, locatie AZU Ziekte van Addison Inhoud 1 Inleiding 3 2 Wat is de ziekte van Addison 3 3 Verschijnselen 6 4 Behandeling 6 5 Cortisol afhankelijkheid 7 6 Leven met de ziekte van
Nadere informatieAdrenogenitaal syndroom bij kinderen ken je steroïden!
s.a.a.vandenberg@erasmusmc.nl Adrenogenitaal syndroom bij kinderen ken je steroïden! Sjoerd van den Berg Laboratoriumspecialist klinische chemie + endo Afdeling Klinische Chemie Ken je steroiden? ken je
Nadere informatieIgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum
IgA nefropathie Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - Het ziekteproces - De patiënt - Het diagnostische proces - De behandeling - De
Nadere informatieIn de ban van de bijnier
Workshop In de ban van de bijnier Dr. M. Van De Sande Inwooncursus Domus Medica 13/04/2014 In de ban van de bijnier I. Bijnieren en electrolyten : verband (??) II. Endocriene hypertensie I. Bijnieren en
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Nadere informatieBelangenverstrengeling. Geen
Belangenverstrengeling Geen Primair Hyperaldosteronisme: Nieuwe Inzichten Ton van den Meiracker Erasmus MC PHA, Waarom? Komt vaak voor Oorzaak van therapie-resistente hypertensie 5 Keer hoger risico op
Nadere informatie(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen
symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer
Nadere informatiePatiënteninformatie Feochromocytoom Patiëntenversie feochromocytoom bij de kwaliteitsstandaard bijnieraandoeningen voor patiënten en hun naasten
Patiënteninformatie Feochromocytoom Patiëntenversie feochromocytoom bij de kwaliteitsstandaard bijnieraandoeningen voor patiënten en hun naasten Logo: Colofon Uitgave: Stichting BijnierNET 2018 Fazantpad
Nadere informatieNierfalen bij ouderen
Nierfalen bij ouderen Dr. Yvo Sijpkens, internist-nefroloog (ysijp @ twitter) Bronovo, Den Haag Mariette Makkink, huisarts, Den Haag Leerdoelen nierfalen bij ouderen Zorgverlener kent de definitie en epidemiologie
Nadere informatieBIJSLUITER. SPIRONOLACTON 12,5 mg tablet
BIJSLUITER SPIRONOLACTON 12,5 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatieMedicatie bij atherosclerose. Yvette Henstra Verpleegkundig Specialist Vasculaire Geneeskunde OLVG
Medicatie bij atherosclerose Yvette Henstra Verpleegkundig Specialist Vasculaire Geneeskunde OLVG Wat heeft de patiënt? Cerebrovasculair lijden Perifeer arterieel vaatlijden Coronairlijden Inhoud Trombocytenaggregatieremmers
Nadere informatieVerbetering van therapietrouw. Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht
Verbetering van therapietrouw Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht Therapietrouw bij hypertensie Vrouw, 47 jaar, bloeddruk 184/102 mm Hg Diagnose: Essentiële hypertensie
Nadere informatie1.3.1.3 Package Leaflet 1.3.1.3-1
1.3.1.3 Package Leaflet 1.3.1.3-1 Bijsluiter: informatie voor de gebruiker spironolacton Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke informatie in
Nadere informatieThuishospitalisatie Herceptin. Pilootproject ikv projectoproep FOD UZ Leuven ism Khobra huisartsenkring en Wit-Gele Kruis Vlaams-Brabant
Thuishospitalisatie erceptin Pilootproject ikv projectoproep FOD UZ Leuven ism Khobra huisartsenkring en Wit-Gele Kruis Vlaams-Brabant erceptin en borstkanker Dr Kevin Punie ER2 0-5% Borstkanker is een
Nadere informatieChronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015
Chronische nierschade A. van Tellingen Smeerolie voor de poli 2015 Wie dient verwezen te worden? 52-jarige vrouw met diabetische nefropathie: MDRD 62 ml/min/1.73m 2 en albuminurie 28 mg/l? 68-jarige man:
Nadere informatieCHAPTER. Samenvatting 10.
CHAPTER Samenvatting. Chapter Samenvatting Dit proefschrift behandelt verschillende aspecten van bijnierdysfunctie bij de IC-patiënt (critical illness related corticosteroid insufficiency, CIRCI). In het
Nadere informatieHypertensie behandeling bij nierschade. Arno Kuijper
Hypertensie behandeling bij nierschade Arno Kuijper Oud vs Nieuw RTA 2010 130/80 mmhg RTA 2018 130/80mmHg (individualiseren op basis van leeftijd, aard nierziekte en comorbiditeit) Introductie Hypertensie
Nadere informatieChronische nierinsufficiëntie bij de oudere patiënt
... Chronische nierinsufficiëntie bij de oudere patiënt Gijs Van Pottelbergh Huisarts te Leuven Onderzoeker aan het ACHG (KULeuven) en departement gezondheidzorg en technologie (UC Leuven en Limburg) 1
Nadere informatieINHOUD Dit protocol is gebaseerd op de NVN richtlijn 2011 Prognose van post-anoxisch coma. 1 september 2012
INHOUD Dit protocol is gebaseerd op de NVN richtlijn 2011 Prognose van post-anoxisch coma. 1 september 2012 Inleiding: Een post-anoxisch coma wordt veroorzaakt door globale anoxie of ischemie van de hersenen,
Nadere informatieHeeft een transplantatie een invloed op mijn voedingspatroon?
Heeft een transplantatie een invloed op mijn voedingspatroon? Dr. Michel DE PAUW Hartcentrum UZ Gent 1 juli 2013 1 Waarom aandacht voor voeding na transplantatie? Meer kans voor infecties door een verminderde
Nadere informatiePrimair hyperaldosteronisme
26 Neumann HAM, Broek MJThB van den, Crombag NH, Dikland WJ, Wit RFE de, Vermander F, et al. Evaluation of O-(β-hydroxyethyl-)rutosides in the prevention of the breakdown of venous ulcers. A long-term
Nadere informatieBijnierlesies. Banafsche Mearadji, radioloog Gabor Linthorst, internist
Bijnierlesies Banafsche Mearadji, radioloog Gabor Linthorst, internist Oncologiedagen verpleegkundigen November 2014 Leerdoelen Kennis over de oorzaken van bijnierlaesies. De differentiaal diagnostische
Nadere informatieBloeddrukregeling: hoger? lager?
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw Bloeddrukregeling: hoger? lager? Dr. L. Nestor Geriater www.hhzhlier.be 2 To fall or not to fall HYPERTENSIE BIJ BEJAARDEN: How to treat? That s the question! Bloeddrukregeling
Nadere informatieBepaling van metanefrines in urine (en/of plasma);
Bepaling van metanefrines in urine (en/of plasma); een meerwaarde? 16 maart 2010 Inge Geerts Critically Appraised topic LAG OVERZICHT Inleiding Feochromocytoom / Neuroblastoom Metabolisme van catecholamines
Nadere informatieKent u de cijfers van uw hart?
Kent u de cijfers van uw hart? CHOLESTEROL? GEWICHT/ BUIKOMTREK? UW? BLOEDDRUK? SUIKERGEHALTE? V.U.: Dr Freddy Van de Casseye - Elyzeese-Veldenstraat 63-1050 Brussel Belgische Cardiologische Liga www.cardiologischeliga.be
Nadere informatieVulling. Hoeveel water heeft een mens en waar zit het?
Vulling Hoeveel water heeft een mens en waar zit het? Vulling Lichaamswater Bij mannen 60%; vrouwen 50% ECV: iets minder dan de helft ICV: iets meer dan de helft Intravasculair (plasma): onderdeel van
Nadere informatieH. Urogenitaal systeem en bijnieren. Inhoudsopgave
H. Urogenitaal systeem en bijnieren Inhoudsopgave 1 H 2 H 3 H 4 H 5 H 6 H 7 H 8 H 9 H 1 H 11 H 12 H 13 H 14 H 15 H 16 H 17 H 18 H 19 H 2 H 21 H Hematurie (macroscopisch of microscopisch zonder significante
Nadere informatiePAGODE stap 2+3: verhoogde aldosteron-renine ratio, versie juli 2013 1 INFORMATIEFOLDER
PAGODE stap 2+3: verhoogde aldosteron-renine ratio, versie juli 2013 1 INFORMATIEFOLDER Geachte heer/mevrouw, Onlangs is bij u een verhoogde bloeddruk vastgesteld. Bij het bloedonderzoek bleek uw aldosteron-renine
Nadere informatieWaarom aandacht chronische nierschade (CNS)? CNS. Controle nieren: meer dan albumine en kreatinine. Dr. Wim JC de Grauw. MDRD vs kreatinine klaring
MDRD vs kreatinine klaring Controle nieren: meer dan albumine en kreatinine Dr. Wim JC de Grauw Huisarts Afd. Eerstelijnsgeneeskunde UMC St. Radboud Nijmegen Diabetes Huisartsen Adviesgroep (DiHAG) Lid
Nadere informatieCoarctatie. Catheter behandeling. dr TJF ten Cate Radboudumc/ErasmusMC, Interventie cardioloog. Tuesday 10 April 18
Coarctatie Catheter behandeling dr TJF ten Cate Radboudumc/ErasmusMC, Interventie cardioloog Tuesday 10 April 18 Achtergrond Incidentie: 5-8% van de congenitale hart afwijkingen prevalentie: 4 per 10 000
Nadere informatieHartfalen. Manon van der Meer AIOS cardiologie
Hartfalen Manon van der Meer AIOS cardiologie Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieCardiorenaal syndroom
Cardiorenaal syndroom Symposium Chronische Nierschade 29-10-2012 Irene van der Meer nefroloog, HAGA ziekenhuis Huisarts-voorzitter: Marjon Tombrock (HA te Rijswijk) 1 Cardiorenaal syndroom Betekenis: Een
Nadere informatieRisk factors for renal function abnormalities
Risk factors for renal function abnormalities Nederlandse samenvatting Dit proefschrift probeert mogelijke risicofactoren voor progressief nierfunctieverlies te identificeren in een niet-diabetische populatie.
Nadere informatieDe inzichten in de pathogenese van primair hyperaldosteronisme
Stand van zaken Primair hyperaldosteronisme Nieuwe inzichten in erfelijke vormen Anton H. van den Meiracker, Annelieke A.A. van der Linde, Hedi L. Claahsen van der Grinten, A.H.J. (Jan) Danser en Jaap
Nadere informatieSamenvatting en adviezen uitgebreid
Samenvatting en adviezen uitgebreid Doel De doelstelling van deze richtlijn is het bevorderen van de preventie en het ondersteunen van een zo goed mogelijke en gecoördineerde behandeling van patiënten
Nadere informatieTopics in Chronic Disease. Chronische Nierschade en de huisarts
Topics in Chronic Disease Chronische Nierschade en de huisarts Toets Nierinsufficiëntie Casus Metabole stoornissen Vervolg casus Nabespreking toets Nierinsufficiëntie komt bij ruim 10% van de Nederlandse
Nadere informatieHartlijden en zwangerschap. Dr. Alexander Van De Bruaene
Hartlijden en zwangerschap Dr. Alexander Van De Bruaene Belangenconflicten Belangenconflicten Doel van de presentatie Casus Vrouw 27 jaar A0G1P0, 6 weken zwanger Geen klachten, hartgeruis Casus Vrouw 24
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER SPIRONOLACTONE SANDOZ 25 mg filmomhulde tabletten SPIRONOLACTONE SANDOZ 50 mg filmomhulde tabletten SPIRONOLACTONE SANDOZ 100 mg filmomhulde tabletten Spironolacton
Nadere informatieBIJSLUITER. SPIRONOLACTON 1 mg/ml drank met acetem SPIRONOLACTON 5 mg/ml drank met acetem
BIJSLUITER SPIRONOLACTON 1 mg/ml drank met acetem SPIRONOLACTON 5 mg/ml drank met acetem Dit geneesmiddel is specifiek voor kinderen jonger dan 12 jaar ontwikkeld en daar is de tekst van de bijsluiter
Nadere informatieHypertensie Wanneer denken aan secundaire hypertensie?
Hypertensie Wanneer denken aan secundaire hypertensie? Francis Verbeke Dienst Nefrologie 23 oktober 2013 2008 Universitair Ziekenhuis Gent Hypertensie Essentiële hypertensie Systemische hypertensie zonder
Nadere informatie