Workshop reumatologie
|
|
|
- Silke Sanders
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Workshop reumatologie 1. Welke nieuwe ontwikkelingen zijn er, diagnostisch en therapeutisch? 2. Hebben deze ontwikkelingen effect op de prognose & kwaliteit van leven, inclusief arbeidsleven? 3. Zijn er nog beperkingen na succesvolle therapie? 4. Zijn er nieuwe dilemma s ontstaan? 5. Zijn er nieuwe inzichten over de inhoud van het vak? Marcel Posthumus, reumatoloog.
2 Reumatoïde artritis Diagnostiek (casus) - Kliniek - Aanvullend onderzoek (lab., X-foto s) Ontstaan, beloop en outcome Behandeling (farmacotherapie) Zorgketen Casus Vragen
3 Reumatoïde artritis (achtergrond info) Handout Literatuur:
4 Reumatoïde artritis (algemeen) Proces Uitkomst Ontsteking (CRP) Destructie
5 Casus (verwijsbrief) en?
6 Casus (anamnese) Man van 52 jaar Pijn t.p.v. handen, polsen, schouders, nek, knieën en voeten Zwelling van gewrichten van handen, polsen en voeten? Ochtendstijfheid gedurende 1-1,5 uur Klachten sinds 1 jaar? Geen uitlokkend moment Werk: eigen bedrijf
7 Casus (lichamelijk onderzoek) Artritis t.p.v. - PIP 2,3,4 links, - PIP 3,4 rechts en - de voorvoet links = polyartritis Huid/nagels: g.b. (m.n. geen psoriasis)
8 Psoriasis
9 Casus (differentiaal diagnose) Polyartritis: 1. Reumatoïde artritis (RA).. 2. Artritis psoriatica 3. Reactieve artritis (na b.v. streptococceninfectie of salmonella, chlamydia) 4. Morbus Sjögren 5. Elke andere polyartritis
10 Casus (aanvullend onderzoek) Laboratorium onderzoek - algemeen - specifiek Röntgenonderzoek - X-foto s - (MRI, echo)
11 Casus (laboratorium) CRP: 74 BSE: 67 Hb: 8,4 Leuco: 9,4 Diff.: g.b. Trombo: 476 Na: 144 K: 4,6 Ureum: 7,6 Kreat: 84 Alk Fosf: 181 ASAT: 40 ALAT: 54 GGT: 71 LDH: 296 Glucose: 5,4 Urine: g.b.
12 Casus (laboratorium) Reumafactor: 420 Anti-CCP: 664 Specifieke test! Weinig specifiek (aanwezig bij chronische infecties en vele andere (ook reumatische) aandoeningen
13 Casus (X-foto s) X-thorax X-handen-voeten
14 Casus (samenvattend) Polyartritis van kleine hand-, voetgewrichten met enige symmetrie Ochtendstijfheid RF 420 Erosieve afwijkingen op handfoto Reumatoïde artritis (zéééééér waarschijnlijk)
15 Reumatoïde artritis (Classificatie criteria (ACR 1987)) 1. ochtendstijfheid 1 uur + 2. zwelling van 3 gewrichten + 3. zwelling van pols, MCP of PIP gewrichten + 4. symmetrische gewrichtszwelling + 5. afwijkingen op X-foto handen (erosies, overmatige + ontkalking) 6. subcutane noduli 7. positieve reumafactor + ( 4 van de 7 ( weken))
16 Casus (diagnose) Polyartritis, zeer waarschijnlijk reumatoïde artritis - 6 van 7 classificatiecriteria - Alleen noduli ontbreken (nog)
17 Casus (aanvullend onderzoek) Aanvullend onderzoek van belang voor: - (Differentiaal) diagnose - Een veilig medicamenteus behandelplan (dosisaanpassingen) - Vastleggen van uitgangswaarden, i.v.m. routine lab. controles tijdens medicament gebruik - Bepalen van ernst / prognose
18 Casus (vragen?)
19 Reumatoïde artritis Diagnostiek (casus) - Kliniek - Aanvullend onderzoek (lab., X-foto s) Ontstaan / beloop / outcome Behandeling (farmacotherapie) Zorgketen Casus Vragen
20 Reumatoïde artritis Prevalentie: 0,5-1%, incidentie: 3/10.000/jr. Etiologie: onbekend - een antigeen (micro-organisme, auto-antigeen)??? + - genetische predispositie (HLA-DR4 en/of shared epitope) - T-cel respons - cytokineproduktie (il-1, il-6, TNF-alfa) - aantrekken van inflammatoire cellen
21 Pathofysiologie Proces/cascade pathofysiologisch belangrijke produkten zoals - cytokinen (TNF-alfa, IL-1, IL-6) - Immunoglobulinen (IgM-RF) - prostaglandinen (Cox-1 vs. Cox-2) - metalloproteinasen Ontsteking Destructie
22 Pathofysiologie: Farmacotherapie
23 Synoviaal gewricht
24 Normaal vs. Reumatoïde artritis
25 Pannus Erosie
26 Radiologische progressie: erosies
27 Progressieve gewrichtspleetversmalling
28 Beloop van reumatoïde artritis Start anti-reumatica Progressie 1e bezoek reumatoloog Natuurlijk beloop Late behandeling Vroege behandeling Ideaal beloop progressie Begin symptomen Begin schade Tijd
29 Reumatoïde artritis Diagnostiek (casus) - Kliniek - Aanvullend onderzoek (lab., X-foto s) Ontstaan / beloop / outcome Behandeling (farmacotherapie) Zorgketen Casus Vragen
30 Behandeling Behandeldoelen ( = individueel maatwerk) Prognose - Vroeg vs. laat - Tight control en respons meting - Medicamenteuze behandeling - DMARDs (Disease Modifying Anti Rheumatic Drugs) Consequenties van intensievere behandeling Zorgketen
31 Behandeldoelen NSAIDs - symptomatisch!!! ( pijn/stijfheid, voorkomen van bewegingsbeperking) - ter overbrugging - beter rendement van oefentherapie DMARDs - disease modifying = - beinvloeding v.h. ontstekingsproces zelf - beperken gewrichtsbeschadiging - verbeteren quality of life & outcome - het streven is remissie - hoe eerder gestart hoe beter het resultaat
32 Prognose De prognose wordt vooral bepaald door een - vroege (= < 3 maanden te starten), - aggressieve behandeling met - disease modifying antirheumatic drugs Window of opportunity Tight control Nieuwe DMARDS ( biologicals ).
33 Vroege vs. late behandeling Median of 123 days. Median of 15 days
34 Vroege vs. late behandeling
35 Tight control en respons meting Criteria? - expert opinion (na anamnese, onderzoek, m.b.v. CRP en X-foto s) - officiële respons criteria: ACR-20, 50 en 70 (American College of Rheumatology) DAS-28 (Disease Activity Score)
36 Persisterende ontsteking/artritis
37 Remissie
38 Respons criteria (ACR20, 50 en 70) 20% verbetering in SJC + 20% verbetering in TJC + 20% verbetering in 3 van de volgende maten - VAS pijn patiënt - VAS ziekte activiteit patiënt - VAS ziekte activiteit beoordeeld door arts - Patient self-assessed disability (HAQ) - CRP of BSE
39 Response criteria (DAS-28)
40 TEN = tender joint count SW = swollen joint count ESR = BSE GH = visual analogue scale ziekteactiviteit patiënt
41 DAS-28 van onze patiënt TEN =TJC: 5 SW = SJC: 5 ESR = BSE: 67 GH = VAS ziekteactiviteit pat.: 81 DAS-28 = 5,96 > 5,1 = high 3,2-5,1 = moderate < 3,2 = low < 1,6 = remission
42 Respons criteria (DAS-28)
43 Medicamenteuze behandeling RA 1. NSAID Methotrexaat 15 mg/week p.o. 25 mg/week s.c. Corticosteroïden ter overbrugging - (methylprednisolon 120 mg/4 weken i.m. bijv. 2-3 maal) 2. Een 2e DMARD, i.p.v. of in combinatie met MTX 3. Toevoegen van een Tumor Necrosis Factor-alfa blokker: - adalimumab s.c. 1x/2w. - etanercept s.c. 2x/1w. - infliximab i.v. 1x/8w.
44 NSAIDs (werkingsmechanisme)
45 NSAIDs (algemeen) Voldoende hoge dosis/voldoende sterk middel Vaste dosis voor de nacht, flexibele dosering overdag Ervaring opdoen met een beperkt aantal middelen Intolerantie voor NSAIDs = extra handicap voor de reuma -patiënt
46 NSAIDs (traditioneel of Cox-2 selectief?) Traditionele NSAIDs: - Ibuprofen - Naproxen - Diclofenac - Indometacine Cox-2 selectieve middelen: - Rofecoxib - Celecoxib - Etoricoxib - Valdecoxib - Nabumetone - Meloxicam
47
48 Cox-2 selectieve middelen Bijwerkingen profiel leek gunstig - gastro-intestinaal ulcera/bloedingen ( risico coloncarcinoom?) - geen effect op trombocytenaggregatie - renaal: hemodynamisch bepaalde nierinsuff. acute nierinsufficiëntie Echter verhoogd cardiovasculair risico!!!
49 NSAIDs (maagschade-risicofactoren) Hoog risico : - > 70 jaar - ulcus in voorgeschiedenis - onbehandelde HP-infectie in kader van ulcuslijden Enig risico: jaar - anticoagulantia of acetylsalicylzr. - ernstige RA - hartfalen of diabetes mellitus - hoge dosis NSAID - corticosteroidgebruik - selectieve serotonineheropname remmers (SSRIs)
50 NSAIDs (traditioneel of Cox-2 selectief?)
51 Corticosteroïden Ter overbrugging (= tot DMARD zou kunnen werken) 1. Methylprednisolon 120 mg/4 weken im, bijv. 2-3 maal Prednisolon 5-30 mg/d met afbouwschema I.v. pulsen; 1000 mg/d. gedurende 3 dagen 2. Intra-articulair: triamcinolonacetonide 40 mg, eventueel vermengd met xylocaine
52 Corticosteroïden Ter overbrugging = tot DMARD zou kunnen werken - Oraal: prednisolon 5-30 (60) mg/d. & afbouwschema - I.m.: methylprednisolon 120 mg/4 wkn. tot 3x - I.v.: methylprednisolon 1000 mg/d gedurende 3 opeenvolgende dagen - I.a.: triamcinolonacetonide mg per gewricht
53 Disease modifying = Respons: DMARDs - beïnvloeden van het ontstekingsproces - beperken van gewrichts-beschadiging en - verbeteren quality of life & outcome Hoe eerder gestart hoe beter het resultaat!!! Streven = maximale v/h ontstekingsproces = remissie
54 Traditionele DMARDs Methotrexaat mg/week po/sc Sulfasalazine mg/d po Leflunomide mg/d po Hydroxychloroquine 400 mg/d po Azathioprine mg/d po Ciclosporine 2,5-5 mg/kg/d po Aurothiomalaat 50 mg/1-3w im (D-penicillamine. Cyclofosfamide.)
55 Traditionele DMARDs Empirisch Aspecifiek Veel ervaring mee Methotrexaat = rode draad (R/ 50%)
56 Methotrexaat (werkingsmechanisme) Anti-proliferatief of meer anti-inflammatoir? Adenosine gemedieërde anti-inflammatoire effecten Apoptose inductie Veranderingen in cytokine balans Cox-inhibitie???
57 Methotrexaat (als onderdeel van ) NSAID Methotrexaat 15 mg/week p.o. 25 mg/week s.c. Corticosteroïden ter overbrugging Tight control en multidisciplinaire aanpak - ketenpartners: nurse practitioner, reumaconsulente, fysiotherapeut, ergotherapeut, huisarts, farmacie?, maatschappelijk werk?, revalidatie-arts? 50-60% respondeert goed
58 Methotrexaat nonresponders ; ± 40% In ieder geval een 2 e DMARD om de weg te openen naar Tumor necrosis factor alfa blokkerende therapie (anti-tnf) - welk 2 e DMARD? - ipv of erbij? - step-up vs. step down? -???s zijn belangrijk argumenten gebleken voor de BeSt studie
59 Sequentiele Step-up Initiele combi- Initiele monotherapie (step-down) anti-tnf MTX 15 MTX 15 MTX 7,5 + SASP + MTX 25 + Pred. 607,5 inflix 3mg/kg MTX tot 25 MTX tot 25 MTX tot 25 inflix 10 SASP MTX + SASP MTX + CsA + Pred SASP Leflunomide MTX + SASP + MTX + inflix leflunomide HCQ MTX + inflix MTX + SASP + leflunomide MTX + CsA HCQ + Pred +Pred Goud MTX + inflix Goud Goud
60 BeSt study 1,2 3,4 3,4 1,2 3,4 1,2
61 Methotrexaat nonresponders 1. NSAID Methotrexaat 15 mg/week p.o. 25 mg/week s.c. Corticosteroïden ter overbrugging 2. Tight control en multidisciplinaire aanpak - nurse practitioner, reumaconsulente, fysiotherapeut, ergotherapeut, huisarts, apotheker?, maatschappelijk werk?, bedrijfsarts?, revalidatie-arts? 3. Toevoegen TNF-alfa blokker - Adalimumab s.c. 1x/2w. - Etanercept s.c. 2x/1w. - Infliximab i.v. 1x/8w.
62 Farmacotherapie: Aspecifiek T-cel gemedieerde therapie - Anti-CD4 - Weinig effectief gebleken TNF-alfa blokkers Interleukine 1 R antagonist Anti-CD20 = Rituximab
63 Rituximab Complement fixation ADCC FcγR CR3 Active signaling inducing apoptosis CD20 on B-lymphocyte cell surface
64 Tumor Necrosis Factor (TNF)-alfa blokkers Monoklonaal Antilichaam Receptor Blokkade Normale situatie Receptor Antagonist TNF Geen signaal TNFreceptor Blokkade van TNF Inflammatoir signaal Monoklonaal Antilichaam Vrije Receptor Geen Signaal
65 TNF-alfa blokkers
66 TNF-alfa blokkers signaal == signaal? (b.v. apoptose)
67 TNF-alfa blokkers in RA ( rule ) 60% heeft een ACR-20 respons 40% een ACR-50 respons 20% een ACR-70 respons MTX (meestal 15) + placebo MTX (idem) + biological
68 Radiologie
69 Consequenties! Meer (?) ongebruikelijke infecties (TBC) en bijzondere presentaties van andere ziektebeelden Kosten Lange termijn effecten (nog) onbekend Afgezet tegen zeer goede, soms fantastische effecten (zie verdere beloop casus)
70 Reumatoïde artritis Diagnostiek (casus) - Kliniek - Aanvullend onderzoek (lab., X-foto s) Ontstaan / beloop / outcome Behandeling (farmacotherapie) Zorgketen Casus Vragen
71 Zorgketen?
72 Zorgketen? Vroege RA-polikliniek/protocol Farmacologisch en internistisch Medicatie protocollen Reumatologen Noord Nederland - MTX-HA.doc En - MTX-PAT.doc
73 Multidisciplinaire zorg Reumaconsulent(e) Fysiotherapie - oefentherapie/fitness, individueel of in groepen Ergotherapie - ergonomische instructie, hulpmiddelen, - aanpassingen Orthopedisch schoenmaker Reumachirurgie - reconstructieve handchirurgie, gewrichtsvervangingen (Vervolg v.d. casus)
74 Reumaconsulente Informatie/voorlichting Begeleiding: verwerking Bemiddeling: - b.v. sociale wetgeving - 1 e lijn biologicals - (meer nurse practioner taak)
75 Oefentherapie!
76 Oefentherapie (b.v. in warm water) Minder gewichtsdragend Warm waardoor afname pijn en stijfheid Lotgenotencontact of Fitness onder begeleiding
77 Reumatoïde artritis Diagnostiek (casus) - Kliniek - Aanvullend onderzoek (lab., X-foto s) Ontstaan / beloop / outcome Behandeling (farmacotherapie) Zorgketen Casus Vragen
78 Casus (vervolg) Methotrexaat, tot 25 mg/w. - methylprednisolon pulsen i.v. ter overbrugging - revalidatie dagbehandeling aansluitend Helaas weinig effect TNF-alfa blokker?
79 Casus (TNF-alfa blokker?) Voorwaarden: - RA - Actieve ziekte (DAS > 5,2) - Ondanks 2 DMARDs waaronder MTX, 25 mg/w. - Geen contra-indicaties zoals een actieve infectie of maligniteit - o.a. TBC screening
80 Response criteria (DAS-28) TEN = TJC: 5 SW = SJC: 5 ESR = BSE: 67 GH = VAS ziekteactiviteit pat.: 81 DAS-28 = 5,96 > 5,1 = high 3,2-5,1 = moderate < 3,2 = low < 1,6 = remission
81 Casus (vervolg) R/ toevoegen adalimumab 40 mg/2weken s.c. 2 maanden nadien: - persisterende gewrichtspijnen, maar ook veel hoger activiteiten niveau!!! - geen ochtendstijfheid, gewrichtszwellingen meer - pijn/functiebeperking rechter hand en schouder als restverschijnsel - 2-tal reumanoduli ontwikkelt
82 Casus (vervolg) TJC = 3 SJC = 0 BSE = 13 VAS = 10 DAS-28 = 2,91 (was 5,96)
83 Workshop reumatologie 1. Welke nieuwe ontwikkelingen zijn er, diagnostisch en therapeutisch? Toegespitst op RA: - Diagnostisch: anti-ccp - Therapeutisch: vroege/snelle behandeling met disease modifying antirheumatic drugs (MTX) Tight control remissie biologicals
84 Workshop reumatologie 2. Hebben deze ontwikkelingen effect op de prognose & kwaliteit van leven, inclusief arbeidsleven? 3. Zijn er nog beperkingen na succesvolle therapie? 4. Zijn er nieuwe dilemma s ontstaan?
85 Workshop reumatologie 5. Zijn er nieuwe inzichten over de inhoud van het vak? Internistisch Farmacotherapeutisch Gericht op inflammatie Veranderende patiënten populatie!
86
Compagnonscursus 2012
Compagnonscursus 2012 Artritis: Aankomen of afblijven? Marcel Posthumus Reumatologie-Klinische Immunologie Martini Ziekenhuis Groningen Inhoud Reumatologie-Klinische Immunologie Martini Ziekenhuis Mono-artritis
Reumatoïde Artritis. Prof Dr Patrick Verschueren UZ Gasthuisberg Leuven. Trefpunt Zelfhulp 27 maart 2010
Reumatoïde Artritis Prof Dr Patrick Verschueren UZ Gasthuisberg Leuven Trefpunt Zelfhulp 27 maart 2010 Allemaal tijdverlies! George, 46 jaar, zegt dat ze niet moet zagen... Paul, reumatoloog Ik zal even
Chapter 9 Samenvatting
Samenvatting Marcel D. Posthumus SAMENVATTING Reumatoïde artritis (RA) is een aandoening die voorkomt bij 0,5-1% van de bevolking en die gekenmerkt wordt door een chronische ontsteking van meerdere gewrichten
Artritis of artrose, that s the question. Woensdag 27 februari 2013
Artritis of artrose, that s the question Woensdag 27 februari 2013 Programma (voor de pauze) 18.30 uur Opening & quiz door de voorzitter Dirk Soeters, huisarts 18.45 uur Vroegdiagnostiek bij artritis:
Biologicals. Dr. E.J.A. Kroot, reumatoloog
Biologicals Dr. E.J.A. Kroot, reumatoloog 19 e Grande Conférence Verona 2013 Indicaties Reumatoïde artritis Artritis psoriatica Ankylosing Spondylitis (Bechterew) Sarcoidose Verschillende indicaties verschillen
Nieuwe inzichten in de behandeling van reumatoïde artritis. Dr. C. F. Allaart
Nieuwe inzichten in de behandeling van reumatoïde artritis Dr. C. F. Allaart Onderwerpen Wat is reumatoïde artritis? Hoe behandel je dat? Wat is je doel en hoe meet je het resultaat? Wat is de beste aanpak?
Plaats van biologicals in reumatisch lijden. AZ Damiaan Oostende Dr. M. Maertens Reumatologie
Plaats van biologicals in reumatisch lijden AZ Damiaan Oostende Dr. M. Maertens Reumatologie Welke aandoeningen? Plaats van deze biologicals? Welke biologicals? Specifieke aandachtspunten bij patiënt behandeld
Nederlandse samenvatting
CHAPTER Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 0 Nederlandse samenvatting Het onderzoek dat beschreven wordt in dit proefschrift bestaat uit twee delen: Deel I gaat over ongedifferentiëerde
2. NEDERLANDSE SAMENVATTING
Chapter 10 2. NEDERLANDSE SAMENVATTING Inleiding Het onderwerp van dit proefschrift is de medicamenteuze behandeling van de aandoening ankyloserende spondylitis (AS). In Nederland wordt AS nog vaak de
REUMATOÏDE ARTRITIS FRANCISCUS GASTHUIS
REUMATOÏDE ARTRITIS FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Uw reumatoloog heeft u verteld dat u reumatoïde artritis (RA) heeft, een vorm van reuma. Er komen ongetwijfeld veel vragen in u op. Vragen over de aandoening
Chapter 11. Samenvatting en bespreking
Chapter 11 Samenvatting en bespreking 1 2 DE WEG NAAR BEHANDELING OP MAAT VOOR PATIENTEN MET BEGINNENDE REUMATOIDE ARTRITIS In dit proefschrift wordt de effectiviteit van verschillende behandelstrategieën
REUMATOLOGIE achtergronden casusschetsen
REUMATOLOGIE achtergronden casusschetsen 1 Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. REUMATOLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN
De casus is bedoeld voor medisch studenten in de doctoraalfase van de opleiding.
Casus 14L Fase A Titel Startproblemen in de ochtend Onderwerp Reumatoïde Artritis Inhoudsdeskundige Dr. G. Kloppenburg, reumatoloog Dr. Z. de Jong, reumatoloog Technisch verantwoordelijke E. Beekhuizen,
REUMATOLOGIE casusschetsen
REUMATOLOGIE casusschetsen 1 REUMATOLOGIE April 2004 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Man, 35 jaar. Sinds 4 weken pijnlijke PIP s re hand. Zijn ring past niet meer. Rechter pols is ook gevoelig, niet warm of
Eerste resultaten van POEET studie. Marjan Ghiti AIOS reumatologie, MST Enschede
Eerste resultaten van POEET studie Marjan Ghiti AIOS reumatologie, MST Enschede 13-03-2013 Achtergrond De effectiviteit van TNFi bij de behandeling van RA is in vele studies aangetoond. Wanneer RA patiënten
Tumor Necrosis Factor (TNF)
Reumatologie Tumor Necrosis Factor (TNF) alfa blokkerende behandeling TNF-alfa blokkerende behandeling Toedieningsvorm: Infliximab: intraveneus, via een infuus in de bloedvaten. Dit gebeurt op de afdeling
Pubers met JIA (Juveniele Idiopatische Artritis) Philomine van Pelt Fellow Kinderreumatologie Wilhelmina Kinderziekenhuis.
Pubers met JIA (Juveniele Idiopatische Artritis) Philomine van Pelt Fellow Kinderreumatologie Wilhelmina Kinderziekenhuis Inleiding Waneer moet u denken aan JIA JIA tijdens de puberteit Internet gebruik
Reumatoïde Artritis. Fred Habraken, Master Physician Assistant Reumatologie
Reumatoïde Artritis Fred Habraken, Master Physician Assistant Reumatologie Inhoud Inleiding Geschiedenis Incidentie/prevalentie Pathofysiologie van RA Diagnostiek Behandeling REGIONAAL REUMACENTRUM ZUIDOOST-BRABANT
Reumatoïde Artritis (1/2)
Reumatoïde Artritis (1/2) chronische inflammatoire gewrichtsaandoening prevalent (1%, elke leeftijd, vrouwen>mannen) symptomen: pijn, stramheid, zwelling schade: anatomisch, functioneel, sociaal & economisch
Juveniele spondylartropathie/enthesitis gerelateerde artritis (SpA-ERA)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Juveniele spondylartropathie/enthesitis gerelateerde artritis (SpA-ERA) Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Artsen stellen
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33078 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Daha, Nina Ashira Title: Candidate gene studies in rheumatoid arthritis Issue
Polymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt. C. De Gendt
Polymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt C. De Gendt Diagnose In 1964 moest US Supreme Court rechter Potter Stewart, gewiekst met woorden, toegeven dat een definitie van harde pornogafie
Samenvatting en Discussie
Samenvatting en Discussie 102 SAMENVATTING Reeds meer dan 50 jaar worden glucocorticoïden (GC) toegepast als symptomatische behandeling van patiënten met reumatoïde artritis (RA). In het laatste decennium
PATIËNTEN INFORMATIE. Starten met biologicals
PATIËNTEN INFORMATIE Starten met biologicals 2 PATIËNTENINFORMATIE Deze folder biedt algemene informatie over de behandeling van reumatische aandoeningen met biologicals. Uw reumatoloog en reumaconsulent
jicht Birgit Kraft, Mirella Bes, Marjonne Creemers Namens de vakgroep reumatologie
jicht Birgit Kraft, Mirella Bes, Marjonne Creemers Namens de vakgroep reumatologie inhoud 1. Casus 2. Jicht; pathofysiologie, epidemiologie en kliniek, epidemiologie 3. Richtlijn jicht 4. Zorgpad jicht
Behandeling reumatoïde artritis
Behandeling reumatoïde artritis Drs. P. Adhien apotheker/epidemioloog 8 februari 2016 Timm, Timm & Timm Docent Prem Adhien Apotheker Voorzitter SIG Diabetes NDF Hogeschool Rotterdam: docent diabetesverpleegkundigen
Psoriasisartritis bij volwassenen en kinderen
Psoriasisartritis bij volwassenen en kinderen Luc De Clercq, Voorzitter van de Koninklijke Belgische Vereniging voor Reumatologie 11-10-2009 Inflammatoire reumatische aandoeningen Reumatoide Artritis
Adalimumab (Humira ) bij reumatische aandoeningen
Adalimumab (Humira ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel adalimumab te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Sporten met reuma. Reade, 11 oktober 2013. Irene EM Bultink, MD PhD. Reumatoloog, VU Medisch Centrum, Amsterdam
Sporten met reuma Reade, 11 oktober 2013 Irene EM Bultink, MD PhD Reumatoloog, VU Medisch Centrum, Amsterdam Topsport met reuma? Annamarie Thomas Oud-wereldkampioen schaatsen Diagnose: Ziekte van Bechterew
Overzicht van reumatische aandoeningen en de behandeling door de reumatoloog. Willemijn Noort-van der Laan Reumatoloog sint Maartenskliniek
Overzicht van reumatische aandoeningen en de behandeling door de reumatoloog Willemijn Noort-van der Laan Reumatoloog sint Maartenskliniek 1 Agenda De zorgketen voor de reumapatiënt Plaatjes Casuïstiek
Het veranderend perspectief van de Nederlandse reumatologie. Mijnheer de rector magnificus, geachte toehoorders,
Het veranderend perspectief van de Nederlandse reumatologie Mijnheer de rector magnificus, geachte toehoorders, Vijftien jaar geleden heb ik het ambt aanvaard van hoogleraar reumatologie aan de Faculteit
REUMATOLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
REUMATOLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN April 2004 Inleiding De werkafspraak Reumatologie is in 2004 gepubliceerd, aansluitend op de bestaande NHG standaard en
ARTRITIS PSORIATICA 312
ARTRITIS PSORIATICA 312 Inleiding Uw reumatoloog heeft u verteld dat u artritis psoriatica, een vorm van ontstekingsreuma, heeft. Artritis psoriatica valt onder de groep spondylartropathie, een verzamelnaam
The significance of serum matrix metalloproteinase 3 in patients with early rheumatoid arthritis Posthumus, Marcel Desiderius
The significance of serum matrix metalloproteinase 3 in patients with early rheumatoid arthritis Posthumus, Marcel Desiderius IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Hoe belangrijk is herstel of genezing van het darmslijmvlies (mucosa) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa tijdens de behandeling?
Hoe belangrijk is herstel of genezing van het darmslijmvlies (mucosa) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa tijdens de behandeling? Hoe belangrijk is genezing van het darmslijmvlies voor afname van
De meest gestelde vragen over: reumatologie
De meest gestelde vragen over: reumatologie De meest gestelde vragen over: reumatologie Bohn Stafleu van Loghum Houten, 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten
TNF blokkerende medicijnen
TNF blokkerende medicijnen Reumatologie 1 TNF blokkerende medicijnen Etanercept (Enbrel ), Adalimumab (Humira ), Golimumab (Symponi ), Certolizumab pegol (Cimzia ) en Infliximab (Remicade ) Uw reumatoloog
Juveniele Spondylartropathie/Enthesitis Gerelateerde Artritis (SPA-ERA)
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Juveniele Spondylartropathie/Enthesitis Gerelateerde Artritis (SPA-ERA) Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd?
Geneesmiddelentherapie
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Geneesmiddelentherapie Versie 2016 13. Biologische geneesmiddelen Er zijn de laatste jaren nieuwe perspectieven geïntroduceerd met stoffen biologische
Informatiebrochure. Reumatoïde Artritis. Hier komt titel van persbericht. Pagina 1
Informatiebrochure Reumatoïde Artritis Pagina 1 Hier komt titel van persbericht Reumatoïde artritis Reumatoïde artritis (RA) is een vorm van gewrichtsontsteking waarbij het afweer- of verdedigingssysteem
In dit hoofdstuk worden de belangrijkste resultaten en conclusies van de studies in dit proefschrift samengevat en bediscussieerd.
CHAPTER 12. Nederlandse samenvatting In dit hoofdstuk worden de belangrijkste resultaten en conclusies van de studies in dit proefschrift samengevat en bediscussieerd. In hoofdstuk 1 wordt een algemene
Chapter 9. Samenvatting
Samenvatting Reumatoïde artritis (RA) wordt gekenmerkt door een chronische gewrichtsontsteking met gewrichtsbeschadiging. Ongeveer 1 % van de westerse bevolking krijgt ooit RA waarbij driemaal zoveel vrouwen
Reumatoïde arthritis en de hand
Reumatoïde arthritis en de hand Dr P.B.J. de Sonnaville, reumatoloog SOZ 1. Inleiding 2. Reumatoïde arthritis algemeen 3. Reumatoïde arthritis in hand en pols Reumatoïde arthritis is meer dan een handprobleem
Sarcoïdose. & medicijnen
Sarcoïdose & medicijnen Voor sarcoïdose bestaat geen specifiek geneesmiddel. Meestal gaat sarcoïdose binnen enkele jaren vanzelf over en naast regelmatige medische controles is vaak geen behandeling nodig.
INFORMATIE OVER RITUXIMAB (MABTHERA ) FRANCISCUS VLIETLAND
INFORMATIE OVER RITUXIMAB (MABTHERA ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een Biological (rituximab) voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn
Chronische Medicatie. De andere kant van de medaille
Chronische Medicatie De andere kant van de medaille Medicatie NSAID s COX-2 Plaquenil Methotrexaat Sulfasalazine Arava Biologicals De pijnstillers NSAID en COX-2: Nierfunctieverlies Bloeddruk verhoging
Dosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RoACTEMRA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
INFORMATIE OVER INFLIXIMAB (REMICADE ) FRANCISCUS VLIETLAND
INFORMATIE OVER INFLIXIMAB (REMICADE ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een anti-tnf middel voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed te
Methotrexaat (ledertrexate / emthexate) bij reumatische ziekten
Methotrexaat (ledertrexate / emthexate) bij reumatische ziekten Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel methotrexaat te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit
Sulfasalazine (Salazopyrine EC, salazosulfapyridine) bij reumatische aandoeningen
Sulfasalazine (Salazopyrine EC, salazosulfapyridine) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel sulfasalazine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft
PATIËNTEN INFORMATIE. Adalimumab (Humira )
PATIËNTEN INFORMATIE Adalimumab (Humira ) 2 PATIËNTENINFORMATIE In deze folder vindt u informatie over behandeling met het middel adalimumab. Het doel van een behandeling met adalimumab is het ontstekingsproces
Uw brief van Uw kenmerk Datum 21 maart 2008 GMT/VDG juni 2008
Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ 'S-GRAVENHAGE Uw brief van Uw kenmerk Datum 21 maart 2008 GMT/VDG2839323 5 juni 2008 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer
Ongedifferentieerde spondylartritis
Ongedifferentieerde spondylartritis Wat is ongedifferentieerde spondylartritis? Spondylartritiden is een groep van chronische ziekten die bij elkaar horen omdat patiënten vaak dezelfde klachten hebben.
Infliximab (Remicade ) bij reumatische aandoeningen
Infliximab (Remicade ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel infliximab te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Rheumatoid arthritis: predictors of clinical response to TNF blockade Klaasen, R.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Rheumatoid arthritis: predictors of clinical response to TNF blockade Klaasen, R. Link to publication Citation for published version (APA): Klaasen, R. (2012). Rheumatoid
PPP Algemene Vergadering 21 oktober 2006. Reumatoïde Artritis: een update R. Westhovens
PPP Algemene Vergadering 21 oktober 2006 Reumatoïde Artritis: een update R. Westhovens I. Infectierisico II. III. IV. Vaccinaties bij RA Comorbiditeit Meetinstrumenten: HAQ, DAS V. Systeemmanifestaties
Biologicals. Een klasse apart. Henk Visser
Biologicals Een klasse apart Henk Visser Biologicals: Revolutie in behandeling van reuma - Werkingsmechanisme - Hoge effectiviteit - Snelheid waarmee nieuwe middelen beschikbaar komen - Hoge kosten Biologisch?
Artrose: nieuwe inzichten. Margreet Kloppenburg. 7 maart 2009
Artrose: nieuwe inzichten. Margreet Kloppenburg 7 maart 2009 Onderwerpen van de presentatie Wat is artrose? In het onderzoek naar artrose in het LUMC MRI van waarde bij artrose? Behandeling van artrose?
Tocilizumab (RoActemra ) bij reumatische aandoeningen
Tocilizumab (RoActemra ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel tocilizumab te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
INFORMATIE OVER ABATACEPT (ORENCIA ) FRANCISCUS VLIETLAND
INFORMATIE OVER ABATACEPT (ORENCIA ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een Biological (abatacept) voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed
Reumatologie. Patiënteninformatie. Biologicals. Bij reumatische aandoeningen. Slingeland Ziekenhuis
Reumatologie Biologicals i Patiënteninformatie Bij reumatische aandoeningen Slingeland Ziekenhuis Algemeen Veel reumatische aandoeningen zijn tegenwoordig goed te behandelen met medicijnen. De medicijnen
Samenvatting. Reumatoïde artritis: biologicals en bot
* Samenvatting Reumatoïde artritis: biologicals en bot Samenvatting In deel I van dit proefschrift worden resultaten gepresenteerd van onderzoek naar gegeneraliseerd botverlies (osteoporose) in patiënten
POLYMYALGIA RHEUMATICA (PMR) FRANCISCUS GASTHUIS
POLYMYALGIA RHEUMATICA (PMR) FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding U heeft van uw reumatoloog te horen gekregen dat u Polymyalgia Rheumatica (PMR) heeft. In deze folder vindt u algemene informatie over PMR. Mogelijk
Medicatie keuzehulp Drs. K. Robbers, MDL-arts
Medicatie keuzehulp Drs. K. Robbers, MDL-arts IBD-dag CCUVN 24 november 2018 Vraag 1 Wie van u heeft het gevoel voldoende informatie te hebben voor een weloverwogen medicatiekeuze? Vraag 2 Wie van u heeft
Anakinra Kineret. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Anakinra Kineret Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: anakinra. Hoe werkt anakinra? Bij patiënten met een
RICHTLIJNEN REUMATISCHE ZIEKTEN EN SYNDROMEN: LANDELIJKE TRANSMURALE AFSPRAAK REUMATOÏDE ARTRITIS. Juni 2002
NVR map Landelijke Transm. 12-03-2003 09:40 Pagina 1 RICHTLIJNEN REUMATISCHE ZIEKTEN EN SYNDROMEN: LANDELIJKE TRANSMURALE AFSPRAAK REUMATOÏDE ARTRITIS Juni 2002 NVR map Landelijke Transm. 12-03-2003 09:40
Ik bevestig dat chronische lumbalgie aanwezig is sedert meer dan 3 maanden, startende voor de leeftijd van 45 jaar bij de rechthebbende.
BIJLAGE B : Formulier met klinische beschrijving voor de aanvang van de behandeling met de specialiteit HUMIRA voor ernstige axiale spondylartritis zonder röntgenologisch bewijs van spondylitis ankylosans
Jicht belicht. Laura Kienhorst Arts-onderzoeker
Jicht belicht Laura Kienhorst Arts-onderzoeker Beroemde jichtpatiënten Erasmus Rubens Kant Keizer Karel Kenmerken van jicht Prevalentie 1-2% van volwassenen Incidentie 0,6-2/1000 Man/vrouw = 8:1 Meest
STANDPUNTEN ANAKINRA (VOORLOPIGE BEHANDELRICHTLIJN) Oktober 2002
NVR map Anakinra 12-03-2003 09:36 Pagina 1 STANDPUNTEN ANAKINRA (VOORLOPIGE BEHANDELRICHTLIJN) Oktober 2002 NVR map Anakinra 12-03-2003 09:36 Pagina 2 De door de gepubliceerde richtlijnen en standpunten
Ziekte vanuit het regulier medisch denken: Reumatoïde artritis als voorbeeld
K.M. Bongers, W. Schats, I.A. von Rosenstiel kmbongers@online.nl 3 > : Reumatoïde artritis als voorbeeld K.M. Bongers, W. Schats, I.A. von Rosenstiel 1 Inleiding: Ziekte en gezondheid basisbegrippen Tot
NEDERLANDSE SAMENVATTING RHEUMATOID ARTHRITIS: FROM THE AT RISK PHASES ALL THE WAY UP TO THE DEVELOPMENT OF THE DISEASE
NEDERLANDSE SAMENVATTING RHEUMATOID ARTHRITIS: FROM THE AT RISK PHASES ALL THE WAY UP TO THE DEVELOPMENT OF THE DISEASE Reumatoïde artritis (RA) is een chronische ontstekingsziekte die gekenmerkt wordt
Medicamenteuze Therapie
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Medicamenteuze Therapie Versie 2016 13. Biologische geneesmiddelen (biologicals) Er zijn de afgelopen jaren nieuwe, veelbelovende geneesmiddelen geïntroduceerd
Inleiding. Over de ziekte. Inleiding. Wat is artritis psoriatica? Wat is een gewricht?
Inleiding Inleiding U hebt al enige tijd pijnlijke, stijve en ontstoken gewrichten. Wellicht hebt u ook last van pijnlijke en geïrriteerde pezen. Van uw reumatoloog hebt u nu gehoord dat u artritis psoriatica
1 Informatie over reumatoïde artritis...4
Reumatoïde artritis Inhoud 1 Informatie over reumatoïde artritis...4 1.1 Wat is reumatoïde artritis?...4 1.2 Wat is de rol van het ontregelde afweersysteem?...4 1.3 Hoe ontstaat reumatoïde artritis?...5
Infliximab Inflectra, Remicade, Remsima
Infliximab Inflectra, Remicade, Remsima Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: infliximab. Hoe werkt infliximab?
Inleiding. Over de ziekte. Inleiding. Wat is RA? Hoe ontstaat de ziekte? Welke klachten horen bij RA en wat merk ik ervan?
Inleiding Inleiding U hebt last van een aantal gewrichten. Meestal zijn het de handen, polsen en voeten. Vooral s ochtends zijn uw gewrichten erg stijf en pijnlijk. Pas in de loop van de ochtend neemt
De strekking van dit proefschrift
Samenvatting De strekking van dit proefschrift Er is steeds meer bewijs dat ontsteking een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van hart- en vaatziekten (HVZ). Omdat reuma gepaard gaat met chronische
Richtlijn Diagnostiek en behandeling van reumatoïde artritis
Richtlijnen Richtlijn Diagnostiek en behandeling van reumatoïde artritis Lydia G. Schipper, Monique Hoekstra, Thea P.M. Vliet Vlieland, Tim L. Jansen, Willem F.Lems, Piet L.C.M. van Riel* Behandeling vroeg
TRANSMURAAL PROTOCOL REUMATOLOGIE
TRANSMURAAL PROTOCOL REUMATOLOGIE Doelstellingen Vroege opsporing van chronische destructieve gewrichtsziekte om door vroegtijdige behandeling schade te beperken Verbetering van de service aan huisartsen
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20644 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Klarenbeek, Naomi Bertine Title: Targeted treatment in early rheumatoid arthritis
Certolizumab pegol (Cimzia ) bij reumatische aandoeningen
Certolizumab pegol (Cimzia ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel certolizumab pegol te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit
Reumatoïde Artritis en Biologicals. Blik vanuit eerste lijn.
Reumatoïde Artritis en Biologicals. Blik vanuit eerste lijn. Patrik Vankrunkelsven, Huisarts, docent ACHG KU Leuven Directeur CEBAM Februari 2018 FAGG, Brussel 0/06/1 EBM in de praktijk 1 R/ R.A. snel
Dosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RoACTEMRA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
TNF blokkerende medicijnen
TNF blokkerende medicijnen Etanercept (Enbrel ), adalimumab (Humira ), golimumab (Symponi ), certolizumab pegol (Cimzia ) en infliximab (Remicade/Remsima/Inflectra ) Uw reumatoloog heeft etanercept, adalimumab,
ONGEDIFFERENTIEERDE SPONDYLARTHROPATHIE FRANCISCUS GASTHUIS
ONGEDIFFERENTIEERDE SPONDYLARTHROPATHIE FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Uw reumatoloog heeft u verteld dat u een spondylarthropathie hebt, een vorm van reuma. Er komen ongetwijfeld veel vragen in u op. Vragen
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/87/44019 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Steenbergen, H.W. van Title: The course of clinically suspect arthralgia and early
Congres Revalidatie 2016 Bas Meijer, podotherapeut
Congres Revalidatie 2016 Bas Meijer, podotherapeut Introductie. Bas Meijer, podotherapeut Anderhalvelijns zorgcentrum Luc van Driel Judith Ensink 02 Inhoud. Podotherapeut? Samenwerkende disciplines Specialisaties
STANDPUNTEN STANDPUNT NEDERLANDSE VERENIGING VOOR REUMATOLOGIE OVER ABATACEPT.
STANDPUNTEN STANDPUNT NEDERLANDSE VERENIGING VOOR REUMATOLOGIE OVER ABATACEPT. Indicatie en behandeling van reumatoïde artritis met de selectieve T-cel modulator Abatacept. April 2008 De door de Nederlandse
Sulfasalazine. (Salazopyrine) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen
Sulfasalazine (Salazopyrine) Bij reumatische aandoeningen U heeft in overleg met uw behandelend arts besloten dat u in verband met reumatische klachten sulfasalazine gaat gebruiken of u overweegt dit te
Adalimumab Humira. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Adalimumab Humira Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: adalimumab. Hoe werkt adalimumab? Bij patiënten
Reumatische aandoeningen
17 Reumatische aandoeningen.1 Inleiding 18. Pijnlijke gewrichtsaandoeningen 18..1 Reumatoïde artritis 18.. Artrose 19..3 Jicht 0.3 Antireumatica 0.3.1 NSAID s 1.3. Langzaam werkende antireumatica 1.3.3
Etanercept. Enbrel, Benepali
Etanercept Enbrel, Benepali Inhoud Hoe werkt etanercept? 3 Voor welke aandoeningen wordt etanercept gebruikt? 3 Hoe moet ik het gebruiken? 3 Hoe moet ik het bewaren? 4 Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
Behandeling ziekte van Bechterew
20/12/2018 Behandeling ziekte van Bechterew 1 Afspraken op de polikliniek Tijdens de afspraak op de polikliniek Reumatologie van de Sint Maartenskliniek spreken wij uitgebreid met u over uw aandoening,
Etanercept Enbrel, Benepali
Etanercept Enbrel, Benepali Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: etanercept. Hoe werkt etanercept? Bij
De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering
De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering Bij de behandeling van sarcoïdose zijn de volgende drie vragen met name van belang: welke patiënten hebben behandeling nodig, waarmee dienen deze
Sulfasalazine (Salazopyrine ) Voorgeschreven door de reumatoloog
Sulfasalazine (Salazopyrine ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis februari 2011 pavo 0909 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u sulfasalazine gaat gebruiken.
Persbericht. CIMZIA TM doeltreffend voor het verminderen van de tekens en symptomen van reumatoïde artritis
UCB S.A. Allée de la Recherche 60, B-1070 Brussels (Belgium) Persbericht doeltreffend voor het verminderen van de tekens en symptomen van reumatoïde artritis Nieuwe gegevens voorgesteld op EULAR bevestigen
Chapter 9. Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary)
Chapter 9 Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) 10 13 14 15 16 17 18 19 20 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 Chapter 9 122 Dutch Summary Nederlandse Samenvatting Reumatoïde artritis
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net//0 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Lukas, Cédric Title: Methodological aspects of outcome assessment in inflammatory rheumatic