VERSLAG DICIM DISCUSSIENOTA TOEKOMST SCHOLENGEMEENSCHAPPEN Marc Van den Brande en Stefaan Verbrigghe

Transcriptie

1 Vlaams Verbond van het Katholiek Basisonderwijs Guimardstraat 1, 1040 BRUSSEL VERSLAG DICIM DISCUSSIENOTA TOEKOMST SCHOLENGEMEENSCHAPPEN Marc Van den Brande en Stefaan Verbrigghe DOELGROEP 23 aanwezigen 13 scholengemeenschappen vertegenwoordigd Voorzitters en leden van een schoolbestuur Adj. van de vicaris-generaal Dis Van Berckelaer Hoofdbegeleider Bert Smet Begeleider scholengemeenschappen Chris Ligtvoet Begeleider scholengemeenschappen Dirk Herrygers 55 aanwezigen 37 scholengemeenschappen vertegenwoordigd Voorzitters en leden van CASS en schoolbestuur Directeur DPB Stefaan Misschaert Hoofdbegeleider Didier Finet Voorzitter en directeur cel diensten Germain Deluycker Begeleider scholengemeenschappen Karl Vanhuyse Enkele begeleiders 50 aanwezigen 27 scholengemeenschappen vertegenwoordigd CASS-voorzitters en leden van een CASS Voorzitters en leden van een schoolbestuur Directeur DOB Carlos Haerens Directeur DPB Jan Verpoest Stafmedewerker Vimko Jos Everts 45 aanwezigen 30 scholengemeenschappen vertegenwoordigd CASS-voorzitters Kanunnik Jos Portael Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 1

2 Directeur DPB Guido Vandevenne Hoofdbegeleider Jo Coppens Begeleider scholengemeenschappen Wouter Jacques Enkele begeleiders 1 BEVOEGDHEDEN VAN DE SCHOLENGEMEENSCHAP 1.1 Afspraken over de aanwending van de puntenenveloppe Zorg De middelen die toegekend worden aan het niveau scholengemeenschap worden hoofdzakelijk aangewend op de lokale scholen. In enkele scholengemeenschappen wordt gebruik gemaakt van de mogelijkheid om maximum 10 % van de punten te besteden aan een overkoepelende zorgcoördinator. De meerderheid van de scholengemeenschappen wendt de middelen integraal aan op het niveau van de scholen. De bevraging van de bevoegdheid en de aanwending wordt niet echt als relevant beschouwd om ter discussie te stellen vermits toch 90 % van de middelen aangewend moet worden op het niveau van de school. Men opteert om de bevoegdheid op het niveau van de scholengemeenschap en de mogelijkheid om 10 % aan te wenden op het niveau van de scholengemeenschap te behouden omdat dit kansen biedt tot initiatieven bovenschools. De middelen die toegekend worden aan het niveau scholengemeenschap worden hoofdzakelijk aangewend op de lokale scholen. Één derde van de scholen wendt een gedeelte van de middelen aan op het niveau scholengemeenschap ; meestal is dit een overkoepelende zorgcoördinator. Door het toekennen van de geïntegreerde enveloppe zorg aan de scholengemeenschap worden aanzetten gegeven tot mogelijkheden van gedifferentieerde aanwending. Collegiaal overleg hieromtrent groeit. De middelen die toegekend worden aan het niveau scholengemeenschap worden voor 2/3 aangewend op de lokale scholen en voor 1/3 op het niveau van de school én de scholengemeenschap. De overgrote meerderheid van de aanwezigen wenst de bevoegdheid op het niveau van de scholengemeenschap te behouden ; het biedt de mogelijkheid Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 2

3 om een eigen beleid uit te stippelen rekening houdende met de specifieke situatie van de individuele scholen. Via collegiaal overleg kan soms een extra inspanning gebeuren voor die scholen die extra noden hebben ; bvb de kleine vestigingsplaatsen. In bepaalde gevallen bevestigt het CASS unaniem de aanwending van de punten die voorgesteld wordt door het college van directeurs. Een vertegenwoordiger van een school voor buitengewoon basisonderwijs benadrukt de specifieke situatie van de school voor buitengewoon basisonderwijs binnen het zorgbeleid van de scholen voor gewoon basisonderwijs. 1.2 Afspraken over de aanwending van de puntenenveloppe ICT De aanwending van de middelen gebeurt zowel op het niveau van de lokale school, als op het niveau van de scholengemeenschap. Er heerst reeds een grotere cultuur van aanwending van de middelen ICT op het niveau van de scholengemeenschap vergeleken bij de puntenenveloppe zorg. De besteding gebeurt zowel op technisch als op didactisch niveau. 2/3 van de middelen wordt integraal op de lokale school aangewend. 1/3 van de middelen wordt op het niveau van de scholengemeenschap ingericht, maar krijgt toch uitwerking op de lokale school. Er wordt zowel pedagogisch-didactisch als technisch geïnvesteerd. De aanwending van de middelen gebeurt zowel op het niveau van de lokale school, als op het niveau van de scholengemeenschap. Er wordt gesteld dat zowel scholen, leerkrachten én kinderen reeds een hele evolutie hebben doorgemaakt. De problemen die zich nu stellen zijn niet meer dezelfde als bij de intrede van de computer in het onderwijs. De aanwending van de middelen voor ICT situeert zich voor 2/3 op het niveau van de scholengemeenschap en voor 1/3 op het niveau van de school én de scholengemeenschap. De aanwending van de middelen situeren zich zowel op het pedagogisch terrein, als op het technisch terrein van de ICT. De beperktheid van de toekenning van de middelen wordt benadrukt. Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 3

4 1.3 Afspraken over de aanwending van de puntenenveloppe Stimulus De stimulus wordt op één scholengemeenschap na op het niveau van de scholengemeenschap aangewend. Vooral personeelsadministratie, boekhouding en preventie worden hiermee ingevuld. Heel expliciet komt hier een grote scholengemeenschap aan bod waar middelen van de stimulus aangewend worden om het schoolbestuur te versterken. Een andere scholengemeenschap met twee schoolbesturen stelt dat de middelen in eerste instantie terugvloeien naar de twee schoolbesturen die dan op hun beurt de middelen autonoom aanwenden voor de eigen scholen. Slechts twee coördinerende directeurs zijn volledig vrijgesteld en 3 coördinerende directeurs zijn halftijds vrijgesteld. De andere coördinerende directeurs werken zonder vrijstelling. Één scholengemeenschap geeft als praktijkvoorbeeld aan dat de stimulus schooloverstijgend gebruikt wordt voor de aanstelling van een stafmedewerker die de beginnende leerkrachten begeleidt. Men wil geen bijkomende bevoegdheden gezien de (beperkte) grootte van de stimulus. De extra middelen worden hoofdzakelijk aangewend op het niveau van de scholengemeenschap. Slechts een paar scholengemeenschappen laten nog alle middelen of een deel van de middelen naar de school terugvloeien. De positie van de coördinerend directeur wordt als cruciaal bestempeld ; enerzijds t.o.v. de collega directies en anderzijds t.o.v. het schoolbestuur. De professionaliteit van de scholengemeenschap staat in relatie met de competentie van de coördinerende directeur. Een extra verloning wordt als mogelijkheid geopperd. Er zijn 4 voltijds vrijgestelde coördinerende directeurs, 10 halftijds vrijgestelde coördinerende directeurs en vijf coördinerende directeurs met minder dan een halve vrijstelling. Één scholengemeenschap gebruikt de stimulus om een externe stafmedewerker aan te stellen op het niveau van het schoolbestuur. De overgrote meerderheid wendt de middelen integraal aan op het niveau van de scholengemeenschap. Slechts twee scholengemeenschappen laten de middelen volledig terugvloeien naar de lokale school. Één scholengemeenschap geeft het praktijkvoorbeeld waarbij de stimulus schooloverstijgend gebruikt wordt voor het aanstellen van een coördinator muzische vorming voor de scholengemeenschap. Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 4

5 Slechts één scholengemeenschap geeft alle stimulusmiddelen terug aan de individuele scholen. Als verantwoording hiervoor heeft deze scholengemeenschap enerzijds aan dat ze kleinschalig is, en anderzijds dat ze reeds vóór de vorming van de scholengemeenschappen goed samenwerkten en een zekere taakverdeling hadden ingebouwd. Meer en meer scholengemeenschappen maken de keuze voor een coördinerend directeur. Het statuut van deze functie zorgt echter soms nog voor problemen. Één scholengemeenschap geeft het praktijkvoorbeeld waarbij de stimulus schooloverstijgend gebruikt wordt voor het aanstellen van een coördinator technologische opvoeding voor de scholengemeenschap. 1.4 De vraag naar extra bevoegdheden voor de scholengemeenschap Aspecten die vermeld worden ; -Preventie (i.s.m. het secundair onderwijs) -Preventie (op het niveau van het schoolbestuur) -Patrimonium -Infrastructuur Aspecten die vermeld worden ; -Patrimonium -Infrastructuur -Preventie -Personeelsadministratie -Boekhouding -Evaluatie van de personeelsleden -Verzekeringen De vertegenwoordigers van de schoolbesturen vragen uitdrukkelijk naar middelen om hun werking te ondersteunen, gezien de complexiteit die voor hun werking verhoogd is met de vorming van de scholengemeenschappen. Aspecten die vermeld worden ; -Preventie -Gebouwen en Agion -Boekhouding -Juridische ondersteuning -Oriënteringsbeleid -Personeelsadministratie -Prioriteiten op pedagogisch vlak -Begeleidingstraject voor beginnende leerkrachten Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 5

6 Er wordt de vraag gesteld naar de mogelijkheid van vaste benoeming op het niveau van de scholengemeenschap. Hierbij wordt echter ook gewezen op het juridisch bevoegdheidsprobleem hierbij. Dezelfde problematiek stelt zich bij een eventuele toekenning van werkingsmiddelen, specifiek ter ondersteuning van de werking van de scholengemeenschap. Aspecten die vermeld worden ; -Preventie -Boekhouding -Aanvangsbegeleiding -Arbeidsovereenkomsten -Personeelsbeheer -Werkingsmiddelen 2 GROOTTE VAN DE SCHOLENGEMEENSCHAP Er zijn heel wat relatief kleine scholengemeenschappen ; 21 van de 49 scholengemeenschappen zijn kleiner dan 1350 leerlingen. Men wil duidelijk geen andere ondergrens dan de 900 leerlingen. Men wil ook geen plafond naar boven toe, maar dan mag er wel geen beperking zijn in de toekenning van de stimuluspunten. Enkele kanttekeningen ; -De beheersbaarheid van de scholengemeenschap hangt samen met het aantal vestigingsplaatsen. -Het verschil in grootte met de scholengemeenschappen van het secundair onderwijs is bepaald door het verschil in doelstelling. -Het voornaamste voordeel van een grote scholengemeenschap is de mogelijkheden die geboden worden door de grootte van de stimulus. -Bij een centrale aansturing van de scholengemeenschap bevindt men zich voor de bevoegdheden in het midden tussen scholengemeenschap en schoolbestuur. Er zijn heel wat kleine scholengemeenschappen in het Bisdom. (Zie ook discussienota.) De problematiek van de schaalvergroting moet hier zeker ook gezien worden vanuit de regio en vanuit de bevolkingsdichtheid. Ook het aantal vestigingsplaatsen en het aantal scholen is een bepalende factor voor de beheersbaarheid van de scholengemeenschap. Hier wordt ook gewezen op het aantal schoolbesturen! Door een aantal vertegenwoordigers wordt de (onder)norm van 900 in vraag gesteld ; -lager vanuit de specifieke regionale situatie en spreiding, -hoger om aldus meer stimulus en slagkracht te hebben. Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 6

7 Er is unanimiteit om de (onder)grens van 900 leerlingen te behouden. Twee kleinere scholengemeenschappen fusioneerden ; -Dit is een werk van lange adem. -Je moet er tijdig aan beginnen. -Vooral voor het personeel brengt dat problemen mee. Binnen het Bisdom is één uitzonderlijk grote scholengemeenschap. (> 7000 leerlingen) -Voordeel ;.Grote stimulus.grote zorgenveloppe.grote ICT-enveloppe.Traject beginnende leerkrachten.databank leerkrachten en sollicitanten -Nadeel ;.Heel veel overleg en afspraken.heel grote impact op het personeelsbeleid Een vertegenwoordiger van een schoolbestuur wijst op het hanteren van het solidariteitsprincipe binnen de scholengemeenschap in verband met de schuldenlast van de individuele scholen. De beheersbaarheid van de scholengemeenschap hangt nauw samen met het aantal scholen en het aantal vestigingsplaatsen. Bij grotere scholengemeenschappen bestaat het gevaar van meer afstandelijkheid. De secretaris-generaal benadrukt twee aspecten ; -Er mogen geen scholen uit de boot vallen. -Niet enkel het aantal leerlingen is relevant voor de grootte van de scholengemeenschap, maar ook het aantal scholen en vestigingsplaatsen bepaalt de beheersbaarheid en het bovenschools management. Specifiek voor bevinden zich 4 scholengemeenschappen onder de grens van 900 leerlingen en 9 scholengemeenschappen onder de grens van 1100 leerlingen. Dit zal goed moeten opgevolgd worden in functie van de nieuwe cyclus vanaf van de 46 scholengemeenschappen zijn kleiner dan 1350 leerlingen. Grotere scholengemeenschappen hebben soms een andere dynamiek. Er wordt gesteld dat om te komen tot een werkbaar geheel er zich ofwel meer leerlingen moeten bevinden in de scholengemeenschap, ofwel dat er een grotere stimulus moet toegekend worden. De meerderheid van de aanwezigen wil de grens van 900 leerlingen behouden. Wel wordt gewezen op de problematiek van de fluctuaties binnen landelijke gebieden. Één iemand stelt dat de benedengrens mag opgetrokken worden, om aldus meer stimuluspunten en mogelijkheden te genereren. Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 7

8 3 NORMEN VOOR DE SCHOLENGEMEENSCHAP EN TOEKENNING VAN DE STIMULUS De meerderheid kiest voor een lineaire toekenning, al of niet met een sokkel. Er wordt echter duidelijk gesteld dat dit geen verlies aan stimuluspunten mag betekenen. Er wordt gewezen op de voor- en nadelen ; o.a. stabiliteit. Ook is een buffer wenselijk, een soort genadejaar bij eventuele leerlingendaling. Als de categorieën behouden blijven, dan wil men subcategorieën (per 450). De opmerking wordt gemaakt dat in Nederland men terug het accent gaat leggen op de lokale school, leerkrachten en leerlingen. Er is verdeeldheid omtrent het al of niet ontkleuren van de middelen ; -Ja, maar dan moet de grootte gelijk zijn. -Neen, want er bestaat de vrees voor oneigenlijk gebruik. Het zou moeten mogelijk zijn de beveiliging in te bouwen dat bepaalde punten voorbestemd zijn voor bepaalde doelstellingen. Er wordt echter gesteld dat ook nu soms de doelstelling van de middelen heel ruim geïnterpreteerd wordt (zelfs de zorgpunten). Iemand van het schoolbestuur stelt heel expliciet dat de aanwending de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur is, en dat zij daar dan ook mogen op afgerekend worden. Een duidelijk pleidooi wordt gehouden voor voldoende administratieve ondersteuning (1 fulltime per school) in functie van de draagkracht van de directies. Er is nagenoeg unanimiteit voor een lineaire toekenning. Er wordt wel gewezen op de jaarlijkse (kleine) fluctuaties. Toch zou er een minimum aantal stimuluspunten moeten zijn voor elke scholengemeenschap. Als het systeem van de categorieën behouden blijft, dan zouden er drie behoudsjaren moeten ingebouwd worden. Een groot deel van de aanwezigen spreekt zich uit voor een ontkleuring van de middelen om zodoende een eigen schoolbeleid te kunnen voeren. Wie toch opteert voor een zekere kleuring doet dit vanuit de behoefte om gemeenschappelijke tendensen te vrijwaren. Bij een beperkte kleuring zou men opteren voor een aantal ankerpunten. Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 8

9 Het beleidsvoerend vermogen van het schoolbestuur is moeilijker in een scholengemeenschap met meerdere schoolbesturen, wordt gesteld. Er is een nagenoeg unanieme houding om te kiezen voor een lineaire toekenning van de stimuluspunten. Één tegenstem wijst op de mogelijke schommelingen wat dan de continuïteit in het gevaar brengt. Eens men zich in een categorie bevindt, op voorwaarde dat men in deze categorie blijft, is er een zekere stabiliteit. Het voorstel om te werken met kleinere trappen komt eveneens ter sprake. De vraag wordt gesteld om twee behoudsjaren in te bouwen bij daling. Bij lineaire toekenning wordt geopperd om geen rekening te houden met het minimum aantal leerlingen ; invoeren van een sokkel en dan toekenning à rato van het aantal leerlingen. Omtrent het al of niet kleuren van de stimuluspunten heerst geen eenduidigheid ; -argumenten pro kleuren.middelen gebruiken waarvoor ze dienen.beveiligen van de zorgmiddelen -argumenten contra kleuren.vrijheid van onderwijs - onderwijzen.beleidsvoerend vermogen.middelen gebruiken waar ze nodig zijn Binnen het Bisdom zijn relatief veel kleine scholengemeenschappen, wat dus geringe stimuluspunten genereert. Er wordt geopteerd voor een lineaire toekenning, op voorwaarde dat de puntenwaarde geen verlies met zich meebrengt. (Cfr. werkingsmiddelen, instaplestijden, ) Door één iemand wordt geopteerd voor een opsplitsing van de normcategorie per 450 in plaats van per 900. Een volledige ontkleuring van de stimulus ziet men nog niet haalbaar ; dit wordt als te vroeg ervaren. Ook wordt gewezen op het gevaar dat de middelen zomaar opgedaan worden, zonder rekening te houden met de specifieke doelstelling van de middelen (zorg-ict). De bezorgdheid wordt geuit dat bij een grote geïntegreerde enveloppe de basisschool onder de kerktoren wel eens in het gedrang zou kunnen komen. De opmerking wordt gemaakt dat het streven naar een grotere stimulus nooit ten koste mag gaan van de middelen die toegekend worden aan de individuele scholen. Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 9

10 4 NIVEAUOVERSCHRIJDENDE SAMENSTELLING VAN DE SG Positieve aspecten die ter sprake komen ; -Positie van het Buitengewoon Onderwijs -Boekhouding Negatieve aspecten die ter sprake komen ; -Betuttelende houding t.o.v. het Basisonderwijs -Verschillende pedagogisch-didactische aanpak -Leerlingenoriëntering -Leerlingenrecrutering -Andere doelstelling als scholengemeenschap -Verschillende vigerende wetgeving : 3 cyclus secundair onderwijs, 2 cyclus basisonderwijs Toch stelt men dat er voldoende soepelheid zou moeten zijn en de mogelijkheid ingebouwd om samen te werken en middelen samen te leggen. Meerwaarde ; -Financiën -Expertise Minpunt-Valkuil ; -Andere regio s - Kleine broertje -Excuus voor meer middelen toe te kennen aan basisonderwijs vanuit de overheid. De oriëntering van leerlingen wordt door de ene als een pluspunt ervaren, en door de andere als een minpunt. Positieve aspecten die ter sprake komen ; -Preventie -Bouwfonds -Oriëntering en doorstroming van leerlingen -Gemeenschappelijke aankopen Negatieve aspecten die ter sprake komen ; -Geografische spreiding van de basisscholen Er wordt gesteld dat je niveauoverschrijdend kan werken, ook zonder scholengemeenschap. In veel gevallen is men lovend over de samenwerking maar is men toch geen vragende partij voor het vormen van een scholengemeenschap. De doelstelling van de scholengemeenschap secundair onderwijs (onderwijsaanbod) en de doelstelling van de scholengemeenschap basisonderwijs (draagkracht scholen) is verschillend. Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 10

11 Het basisonderwijs loert soms naar de middelen van het secundair onderwijs maar het fundament van een scholengemeenschap is samenwerken. Positieve aspecten die ter sprake komen ; -Boekhouding -Preventie -Infrastructuur -Samen met het secundair een sterkere entiteit -Samenwerking op bestuurlijk vlak -Studiekeuzebegeleiding Negatieve aspecten die ter sprake komen ; - Kleine broer in het samenwerkingsverband -Recruteringsdrang van de secundaire school -Geografische spreiding (dorpsscholen) Een drietal aspecten kwamen nog ter sprake ; -De specifieke situatie van de Brusselse basisscholen. -Men zou kunnen de mogelijkheid openlaten voor niveauoverschrijdende scholengemeenschappen. -Er wordt gevreesd dat het Departement Onderwijs hiermee vooral besparingen beoogt. 5 SCHOOLBESTUREN BINNEN DE FIGUUR VAN DE SCHOLENGEMEENSCHAP Hier waren vertegenwoordigers aanwezig van schoolbesturen van meerdere scholengemeenschappen, wat een specifiek gegeven is. In bestaan nagenoeg 40% van de scholen uit 1 schoolbestuur. De overige schoolbesturen hebben niet de drang om fusies door te voeren. De vraag naar verdere professionalisering van schoolbesturen komt ook ter sprake. De vraag wordt gesteld of we moeten komen tot een model met afgevaardigd bestuurders (betaald). Vooral bij kleine scholengemeenschappen ontbreekt veelal expertise en ontbreekt soms interesse voor dit vrijwilligerswerk. In bepaalde scholengemeenschappen werkt het CASS efficiënter dan de lokale schoolbesturen. Anderzijds creëert het CASS soms een zekere afstand. Één derde van de scholengemeenschappen bestaat uit één schoolbestuur. De meningen zijn verdeeld omtrent de wenselijkheid om te komen tot één schoolbestuur. Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 11

12 De solidariteit van het Katholiek Onderwijs in een regio wordt sterk benadrukt. Herkenbaarheid en engagement zijn sleutelbegrippen. De problematiek van de vrijwilligheid t.o.v. de meer professionele benadering wordt aangekaart. Sommigen pleiten voor een goed werkend CASS met sterke schoolbesturen als voedingsbodem. De binding tussen schoolbestuur en leerkrachten moet blijven bestaan! De drukvermindering en de afname van momenten van overleg worden als voornaamste pluspunten aangehaald waar een fusie werd doorgevoerd. Dankzij het samenwerkingsverband scholengemeenschappen is er minder interne concurrentie tussen de scholen. Het DPB respecteert de autonomie van de schoolbesturen maar benadrukt de bundeling van krachten. Een goede relatie schoolbestuur scholengemeenschap is belangrijk. I.v.m. het groeien naar één schoolbestuur ; -nog te vroeg -nog een te grote stap -eerder zoeken naar vormen van samenwerking -Vimko moet ook aanzetten geven tot samenwerking I.v.m. professionalisering van schoolbesturen ; -schaalvergroting kán een stap zijn -bestuurlijke samenwerking De bedenking wordt gemaakt dat scholengemeenschappen die bestaan uit één schoolbestuur sneller evolueren. Toch kan schaalvergroting niet van bovenaf opgelegd worden. De nadruk wordt gelegd op het belang van de lokale verankering van het schoolbestuur en de school. Voordelen die aangegeven worden als de scholengemeenschap uit één schoolbestuur bestaat ; -Maken van afspraken verloopt vlotter -Boekhouding van één vzw -Coherent personeelsbeleid -Opvolgen TADD, vaste benoemingen, -Overlegorganen (bvb OCSG) Als belangrijkste nadeel voor een eventuele schaalvergroting wordt het verlies aan lokale verankering aangehaald. Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 12

13 Een drietal aspecten kwamen nog ter sprake ; -De professionaiteit van het schoolbestuur moet verhoogd worden. -Schaalvergroting is niet te sturen, ook niet door de overheid. (Vrijheid van onderwijs.) -Schoolbesturen moeten zich anders organiseren naar de toekomst toe. 20 scholengemeenschappen in het Bisdom hebben 4 of 5 schoolbesturen ; Dit heeft vooral ook met de specifieke situatie van Brussel te maken. Verslag dicim discussienota Toekomst scholengemeenschappen 13