Advies over de instapdata in het kleuteronderwijs

Transcriptie

1 ADVIES Raad Basisonderwijs 27 april 2005 RBO/DPI/ADV/004 Advies over de instapdata in het kleuteronderwijs VLAAMSE ONDERWIJSRAAD, LEUVENSEPLEIN 4, 1000 BRUSSEL

2 Advies over de instapdata in het kleuteronderwijs 1 Situering In de periode vóór 1996 konden kleuters onmiddellijk instappen in de kleuterschool op de dag dat ze twee jaar en zes maanden werden. Sinds het schooljaar kunnen 2,5- jarigen slechts in het kleuteronderwijs starten op vaste instapdata. Beide systemen hebben voor- en nadelen en daarom ook voor- en tegenstanders. Via een grondige verkenning van de problematiek probeerde de raad zicht te krijgen op alle aspecten van deze thematiek. De verschillende perspectieven en belangen van alle betrokkenen werden hierin meegenomen. Dat zijn in eerste instantie de kleuters zelf, de ouders en de kleuteronderwijzers. Ten aanzien van elk van deze participanten spelen pedagogische, onderwijskundige, maatschappelijke en organisatorische aspecten een rol. Daarnaast dient ook het perspectief van de school (directie en schoolbestuur) en de overheid te worden belicht. Ook hier spelen organisatorische aspecten, maar ook financiële consequenties een rol. Om een beter zicht te krijgen op deze perspectieven heeft de raad vooraf een beperkte bevraging opgezet respondenten reageerden hierop. Een synthese van de resultaten is terug te vinden in de bijlage bij dit advies. Een werkgroep, waarin ook praktijkdeskundigen participeerden, analyseerde de resultaten van de bevraging en bereidde een ontwerpadvies voor. Hierin formuleert de raad aan advies aan de overheid om artikel 12 van het decreet basisonderwijs te wijzigen. Hij motiveert het voorstel aan de hand van de resultaten van de bevraging en vanuit het perspectief van de verschillende betrokkenen. De Raad Basisonderwijs besprak het ontwerpadvies op woensdag 27 april 2005 en finaliseerde het in aanwezigheid van 19 leden. 7 stemden voor het advies, 2 leden stemden tegen, 10 leden onthielden zich. 2 Wetgevend kader Artikel 12 van het decreet basisonderwijs bepaalt dat om toegelaten te worden in het kleuteronderwijs, een kind ten minste twee jaar en zes maanden moet zijn. Voor het gewoon kleuteronderwijs gelden voor kinderen tussen twee jaar en zes maanden en drie jaar, volgende instapdata: de eerste schooldag na de zomervakantie, de eerste schooldag na de herfstvakantie, de eerste schooldag na de kerstvakantie, de eerste schooldag van februari, de eerste schooldag na de krokusvakantie en de eerste schooldag na de paasvakantie. Dit betekent dat een kleuter wordt toegelaten in het kleuteronderwijs en als regelmatige leerling wordt beschouwd vanaf de instapdag die volgt op de datum waarop het de leeftijd van twee jaar en zes maanden heeft bereikt. Vóór de instapdag mag een kleuter tussen twee jaar en zes maanden en drie jaar niet op school aanwezig zijn. Kleuters die twee jaar en zes maanden worden op een instapdag, kunnen op die dag in het kleuteronderwijs ingeschreven en onmiddellijk toegelaten worden. Een kleuter die de leeftijd van drie jaar heeft bereikt, kan 1

3 elke dag worden ingeschreven en in de school toegelaten zonder rekening te houden met de instapdagen 1. 3 Advies 3.1 Het systeem van (vaste) instapdata behouden De Raad Basisonderwijs pleit ervoor om het systeem van vaste instapdata voor kinderen tussen 2,5 jaar en 3 jaar te behouden. Het bestaande systeem met een instapdag na de 5 vakantieperiodes, aangevuld met een 6 de instapdag op 1 februari, is een goed systeem omdat het op dit ogenblik het meest beantwoordt aan de noden, perspectieven en belangen van alle betrokkenen. Ook de deelnemers aan de bevraging vinden dit een goed systeem (zie bijlage, punt 2). De raad put voor het onderbouwen van dit advies dan ook uit de motieven die de respondenten aanhalen. Wanneer de raad pleit voor het behoud van het bestaande systeem van instapdata, garandeert dit continuïteit in beleid, en creëert dit geen onduidelijkheid bij de ouders, de kleuterleid(st)ers en de directies. De raad gaat dieper in op de motieven voor het behoud van het systeem van de instapdata en op de perspectieven van de verschillende participanten, in punt 4 van dit advies. 3.2 Toevoegen van een extra instapdag na de hemelvaartvakantie De werkgroep pleit voor het toevoegen van een 7 de instapdag op de eerste schooldag na de hemelvaartvakantie. Deze 7 de instapdag zorgt ervoor dat het probleem van de ongelijke spreiding van de instapdagen enigszins wordt weggewerkt. Hierdoor verkort de lange wachttijd voor een aantal kleuters. Het toevoegen van een extra instapdatum vergt een aanpassing van het decreet basisonderwijs. In punt 5 gaat de raad dieper in op de motieven voor dit voorstel. 3.3 Beter bekendmaken van alle instapdata De instapdata na een vakantieperiode zijn doorgaans goed gekend. De instapdag van 1 februari vormt hierop een uitzondering. Toch is deze instapdag belangrijk voor het bepalen van het lestijdenpakket en het werkingsbudget voor het komende schooljaar. De raad pleit daarom voor een goede bekendmaking van alle instapdata door de overheid. 1 Omzendbrief: Toelatingsvoorwaarden leerlingen in het gewoon basisonderwijs BaO/2001/10 van 10/08/2001 2

4 4 Motieven voor het behoud van het systeem van vaste instapdata 4.1 Vanuit het perspectief van het kind Bij een systeem met vaste instapdata starten de kleuters (meestal) samen met nog enkele andere lotgenoten. Ze vinden steun bij elkaar en krijgen bovendien meer gerichte aandacht van de kleuterjuf. Doordat de instapmomenten zich na een schoolvakantie bevinden, wordt dit (instap)moment aan de kleuters dikwijls voorgesteld als een belangrijke dag om naar uit te kijken. Voor de reeds aanwezige kleuters in de klas is het goed dat zij gedurende een zekere periode in een vaste groep kunnen samenwerken en leren. Vaste instapmomenten zorgen op die manier voor rust en stabiliteit in de klas. Wanneer er steeds nieuwe kleuters (kunnen) bijkomen, wordt deze opbouw telkens onderbroken. 4.2 Vanuit het perspectief van de ouders Het grote voordeel van het systeem, met 5 instapdata die na een vakantieperiode vallen, is dat het goed is ingeburgerd bij de ouders. Het bouwt immers verder op een lange traditie van starten in het kleuteronderwijs na een vakantieperiode. Ook in het vorige systeem, wanneer kinderen onmiddellijk mochten instappen als ze 2,5 jaar werden, kozen de meeste ouders voor een klassieke start na een vakantieperiode. Ouders kunnen lang op voorhand de (instap)dag bepalen wanneer hun kind voor het eerst naar de kleuterschool gaat. Ze kunnen hun kind hier geleidelijk aan op voorbereiden. 4.3 Vanuit het perspectief van de kleuteronderwijzers en kinderverzorgers Vele kleuterleid(st)ers geven aan dat zij zich in dit systeem beter kunnen voorbereiden op de komst van nieuwe kleuters. Meestal heeft de kleuterleid(st)er immers vooraf reeds een goed zicht op het aantal kleuters dat zal starten. Hierdoor kunnen een aantal praktische taken op voorhand worden aangepakt: de klasschikking aanpassen, kentekens maken en aanbrengen, heen-en-weer-schriftje in orde brengen, enz. De meeste kleuterleid(st)ers voorzien op deze instapdagen (en ook de volgende dagen) ook specifieke onthaalactiviteiten voor de nieuwe kleuters. Door een gerichte opvang en aandacht kan de aanpassingsperiode van de kleuters worden ingekort. Veel kleuterleid(st)ers ervaren het gegroepeerd starten van kleuters op vaste data, als minder belastend; de juf moet dan enkel op de 6 instapmomenten extra aandacht schenken aan de nieuwkomers (en hun ouders). Dit zorgt ook voor regelmaat en rust in de klas. Er komen ook gedurende een langere periode geen nieuwe kleuters bij. Men kan hierdoor met een vaste groep aan een geleidelijke en systematische opbouw werken. 4.4 Vanuit het perspectief van de directie Het systeem van vaste instapdata zorgt ervoor dat ook directies van scholen zich beter kunnen voorbereiden op de nieuwe situatie. Vooral in grote kleuterscholen, waar telkens grote groepen kleuters starten, is dat belangrijk. In een aantal gevallen moeten hier immers ingrijpende organisatorische maatregelen worden genomen, zoals het oprichten van een 3

5 zomerklas, het doorschuiven van kleuters naar andere klassen, het herindelen van de klasgroepen, enz. Aangezien deze operaties voor alle betrokkenen gevoelig liggen, is het noodzakelijk om ze goed te kunnen voorbereiden en een gepaste strategie te kunnen uitwerken. De duidelijke en strikte regelgeving biedt de directies tevens een houvast wanneer ouders hun kind komen inschrijven. Afwijkingen zijn niet mogelijk. 4.5 Vanuit het perspectief van de overheid Volgens 2/3 van de respondenten in de enquête beantwoordt het systeem van de instapdata het best aan de noden van alle betrokkenen. De regelgeving is bovendien helder en eenduidig. Een bestendiging van het huidige systeem zal door de meerderheid van de betrokkenen als een logisch gevolg worden beschouwd op de evaluatie van dit artikel uit het decreet basisonderwijs. 4.6 Vanuit het perspectief van de kinderopvang In een systeem met instapdata kunnen opvangvoorzieningen hun inschrijvingsbeleid en samenstelling van de leefgroepen beter organiseren. Men heeft immers een beter zicht op het moment van de doorstroming van oudere peuters naar de kleuterschool. Aangezien peuters in groep doorschuiven naar de kleuterschool, kunnen ook de jongere peuters in groep (= met kinderen die ze kennen) doorschuiven naar een oudere leefgroep in de kinderopvang. 5 Motieven voor het toevoegen van een extra instapdag na de hemelvaartvakantie De zeer ongelijke spreiding van de instapdata over het schooljaar brengt met zich mee dat sommige kinderen (en hun ouders) zeer lang moeten wachten alvorens ze in het kleuteronderwijs kunnen starten. Kinderen die gedurende dit schooljaar, enkele dagen na de paasvakantie 2,5 jaar geworden zijn, kunnen bijvoorbeeld pas 143 dagen later (op 1 september) instappen (zie tabel in punt 3.1 van de bijlage). Die kleuters zijn op dat ogenblik al bijna 3 jaar. Heel wat ouders ervaren dit als onrechtvaardig. In eerdere adviezen pleitte de Raad Basisonderwijs er steeds voor om kinderen op zo jong mogelijke leeftijd op een intensieve manier impulsen te geven voor hun totale ontwikkeling. Onderzoek toonde aan dat de kleuterschool hiervoor de beste garanties biedt. Het aanbod in de kinderopvang is trouwens onvoldoende afgestemd op het stimuleren van de oudere peuters. Vooral kinderen uit kansarme en allochtone gezinnen hebben behoefte aan een intensieve stimulatie op zo jong mogelijke leeftijd. De raad opteert voor een extra instapdag na de hemelvaartvakantie omdat hiermee ook de traditie van een instap na een vakantieperiode wordt geëerbiedigd. Het invoeren van deze instapdag zal als logisch worden ervaren en snel bekend zijn bij alle betrokkenen. Door de koppeling van Hemelvaart aan de datum van Pasen blijft het interval bovendien vrij constant (zie tabel in punt 3.2 van de bijlage). Alhoewel de instapdatum van 1 februari (teldag) niet na een vakantieperiode valt en voor onevenwicht zorgt in het tijdsinterval tussen de instapdata, pleit de raad op dit ogenblik voor 4

6 het behoud van deze instapdag. Kleuters die op deze dag zijn ingeschreven, tellen immers mee voor het bepalen van het lestijdenpakket en de berekening van de werkingsmiddelen. Dirk Piqueur secretaris Gaby Tersago voorzitter 5