Basisvorming Emotionele Ontwikkeling. Een introductie in het kader van Došen: een bril om ook naar jouw leerlingen te kijken!

Transcriptie

1 Basisvorming Emotionele Ontwikkeling Een introductie in het kader van Došen: een bril om ook naar jouw leerlingen te kijken!

2 Agenda Korte voorstelling Waarom emotionele ontwikkeling? De theorie: 5 fases van emotionele ontwikkeling Afsluiter/ evaluatie

3 Welkom! Katrijn Van Acker Ruth Spruyt

4 INLEIDING IN DE EMOTIONELE ONTWIKKELING yruazgq3nsy

5 Waarom? Een leerling goed ondersteunen = je leerling goed kennen Weten wat de leerling kan Intelligentie Schoolse vaardigheden Motoriek Weten wat de leerling AANkan Theoretisch kader Došen rond emotionele ontwikkeling geeft hierbij richting

6 Emotionele ontwikkeling (EO) Geeft richting in wat wij als begeleiders kunnen verwachten - Moeilijk gedrag is dan beter te begrijpen of te beantwoorden - Aanpak afgestemd op EO helpt leerlingen groeien (Filmpje Engelse jongen (Katrijn) Geeft richting hoe wij als begeleiders beter kunnen ondersteunen

7 Inleiding in de emotionele ontwikkeling Verwachtingen we hebben ze allemaal, heel ons leven lang Realistische verwachtingen door rekening te houden met: Kalender leeftijd en fysiek ontwikkelingsniveau Cognitief ontwikkelingsniveau De problematiek en de context van onze leerlingen Emotioneel ontwikkelingsniveau Harmonische >< disharmonische ontwikkeling Vaak discrepantie tussen cognitief en emotioneel ontwikkelingsniveau Emotioneel ontwikkelingsniveau kan cognitief ontwikkelingsniveau nooit overstijgen

8 Probleemgedrag Elke fase in de emotionele ontwikkeling heeft typisch gedrag Dit gedrag wordt vaak probleemgedrag genoemd = gedrag dat storend/lastig is voor begeleiders probleemgedrag = normaal gedrag vanuit de fases echt probleemgedrag = veel intensiever + tast kwaliteit van leven aan Elke fase heeft ook z n eigen begeleidingsstijl Juiste begeleidingsstijl gedrag blijf storend gedrag wordt erkend vanuit noden van het kind Juiste fase van leerlingen kennen, om juiste begeleidingsstijl te bieden (Emotionele) ontwikkeling is dynamisch! Begeleidingsstijl moet dat ook zijn!

9 Toelichting van de verschillende fasen LoVsFDEC3FY

10 1 e fase: ADAPTATIEFASE PRIKKELVERWERKINGSFASE 0 tot 6 maanden homeostase vs disregulatie

11 Homeostase vs disregulatie = fase van de prikkelverwerking Steeds weer aanpassen aan te veel of te weinig prikkels voor de leerling Innerlijke spanning (te weinig slaap, ziek, stress) slecht welbevinden: TE grote lichamelijke weerslag voor begeleider = volle dagtaak en kei lastig Wisselende mogelijkheden van aanspreekbaarheid Uitputting en verval van mogelijkheden voor begeleider = niet altijd hetzelfde verwachten Overprikkeling en chaos = verlies van structuren van tijd, ruimte, en persoon voor begeleider = structureren + doseren

12 Prikkelverwerking: structureren en reguleren voor kinderen maakt het nog niet uit welke persoon voor hen zorgt juiste afstemming moet voorzien worden door begeleider nog geen actieve rol van het kind enkel van de begeleider de basis wordt gelegd voor hechting Kerntaak begeleider = reguleren

13 1ste fase: Adaptatiefase Reguleren = prikkeldosering

14 1 e fase: ADAPTATIEFASE Waaraan denk je? PRIKKELVERWERKINGSFASE

15 1 e fase: ADAPTATIEFASE Waaraan denk je? PRIKKELVERWERKINGSFASE

16 1ste fase: Adaptatiefase SAMENVATTEND Homeostase vs. disregulatie = fase van de prikkelverwerking Noden en behoeften leerling: rust - Spanning verminderen - Aangepaste omgeving Kerntaak begeleider: reguleren - Zorgen voor evenwicht tussen rust en actie - Zorgen voor ritme en regelmaat

17 2 e fase: EERSTE SOCIALISATIEFASE HECHTINGSFASE 6 md tot 1,5 jaar Vertrouwen (hechten) vs wantrouwen (afstoten)

18 2de fase: 1 ste Socialisatiefase - hechtingsfase toegenomen sociale gerichtheid relatie tussen het kind en de belangrijke anderen (ouders/begeleiders) 4oUfKVyrTVI0vmtsDK4DnrTm2 Ultieme doel = hechting en onthechting Ben je wel te betrouwen? Kan ik even zonder jou de omgeving exploreren? Kind haalt voordeel uit de relatie Kind kan bijtanken bij angst en stress

19 2de fase: 1 ste Socialisatiefase nabijheid op afstand = cirkelen kinderen leren: relaties bieden voordelen (je bereikt meer emotionele hiërarchie) Voor begeleider: opklimmen op de ladder - gevoel van verbondenheid grote behoefte aan fysieke beschikbaarheid nabijheid samen zijn en samen doen Voor begeleider: emotionele beschikbaarheid gevoel van basisveiligheid bieden nood aan volgbaarheid van de begeleider (m.b.v. transitioneel object) Voor begeleider: grote behoefte aan nabijheid belang om zelf initiatief te mogen nemen kinderen willen weten: ben jij te betrouwen? Is onze relatie te betrouwen en willen de relatie testen Voor begeleider: bij sterk claimend gedrag zorg delen

20 2de fase: 1 ste Socialisatiefase Structuur en herkenbare routines en grenzen Houvast door structuur en herkenbare routines en rituelen - Flexibel inspelen op de noden - Aanwezigheid begeleider bij activiteit is van belang Oog hebben voor overgangsmomenten - Als begeleiders mee overbruggen Grenzen en een duidelijk kader vanuit de begeleider. - Grenzen en regels steeds opnieuw herhalen zonder leereffect te verwachten Preventief werken - Via conflicten oefenen van balans tussen vertrouwen en wantrouwen

21 2de fase: Socialisatiefase - hechtingsfase Continuüm van hechting Eerder angstig gehechte kinderen Doorsnee veilig gehechte kinderen Eerder afwijzend vermijdend gehechte kinderen

22 2 e fase: EERSTE SOCIALISATIEFASE Waaraan denk je? HECHTINGSFASE

23 2 e fase: EERSTE SOCIALISATIEFASE Waaraan denk je? HECHTINGSFASE

24 2de fase: Socialisatiefase SAMENVATTEND Vertrouwen vs. wantrouwen = fase van de hechting Noden en behoeften leerling: gezien worden - nabijheid bevestiging krijgen - structuur + herkenbare routines en grenzen Kerntaak begeleider: cirkelen - Voorspelbaar en duidelijk aanwezig zijn - Geen confrontatie/straf, wel WIJ doen nu samen

25 3 e fase: EERSTE INDIVIDUATIEFASE IK-FASE 1,5 jaar tot 3 jaar autonomie vs afhankelijkheid

26 3de fase: eerste individuatiefase IK-fase

27 3de fase: eerste individuatiefase IK FASE Drang naar autonomie: Zelf willen doen Kan alleen Egocentrisch in het leven staan Ikke Roep om aandacht Ikke!! Moeite met grenzen Neen! Maar ook afhankelijkheid: klein hartje en hulp veilige basis begeleiders nodig

28 3de fase: eerste individuatiefase - IK-FASE Noden en behoeften Kinderen hebben nood aan De begeleider biedt Ruimte voor lukken en mislukken Ruimte voor eigen inbreng Ruimte voor experimenteren Nabijheid vanop een afstand Een duidelijk kader Een veilige basis Spelen en exploreren in onderhandeling Straf = om gedrag te stoppen, niet om er iets uit te leren

29 3 e fase: EERSTE INDIVIDUATIEFASE Waaraan denk je? IK-FASE

30 3 e fase: EERSTE INDIVIDUATIEFASE Waaraan denk je? IK-FASE

31 3de fase: eerste individuatiefase IK-fase SAMENVATTEND Autonomie vs afhankelijkheid = fase van de eigen wil - IKKE Noden en behoeften leerling: zelfstandigheid - Zelf iets willen doen, eigen wil willen doorduwen - drang naar autonomie Kerntaak begeleider: spel - Sturende keuzevrijheid op afstand - Erkennen ikke - Blijf weg van de machtsstrijd

32 4 e fase: EERSTE IDENTIFICATIEFASE ROLMODELFASE 3 tot 7 jaar initiatief vs geremdheid

33 4de fase: eerste identificatiefase - rolmodelfase Wat kan ik? Wie kan ik zijn? Fase van het rolmodel leerling wordt steeds zelfstandiger, hecht belang aan oordeel van anderen Op zoek naar rolmodellen Ruimte laten voor eigen verantwoordelijkheid en zelf doen Kunnen terugvallen op begeleider Voor begeleider = geef positieve feedback en bevestiging (risico voor faalangst wat kan leiden tot vermijdingsgedrag en gebrek aan initiatief) Voor begeleider = succes laten ervaren (leerlingen laten uitblinken in iets, eigenwaarde laten stijgen)

34 4de fase: eerste identificatiefase - rolmodelfase Resultaat wordt belangrijker: goedkeuring van belangrijke anderen uitnodigend en stimulerend klimaat bij problemen of conflicten: zelf tot verklaring of oplossing komen en hieruit leren voor later beginnend geweten Duiding geven

35 4de fase: eerste identificatiefase: kind is gericht op anderen Samenspel met leeftijdsgenoten en daarbij omgaan met winst en verlies Ontstaan van eerste vriendschappen (nog zeer wisselend) grote nieuwsgierigheid Elementaire omgangsregels zijn aangeleerd na veel herhaling Verschil tussen realiteit en fantasie is moeilijk en kan leiden tot angsten Onzekerheid en faalangst maskeren, bijvoorbeeld met stoere verhalen of leugens

36 4 e fase: EERSTE IDENTIFICATIEFASE Waaraan denk je? ROLMODELFASE

37 4 e fase: EERSTE IDENTIFICATIEFASE Waaraan denk je? ROLMODELFASE

38 4de fase: eerste identificatiefase SAMENVATTEND Initiatief vs. geremdheid = fase van het rolmodel Noden en behoeften leerling: vaardigheden ontwikkelen - Succeservaringen, iets goed willen kunnen - Goed genoeg? - Duiding en onderhandelen Kerntaak begeleider: afstandsbediening - Uitnodigen en eigen initiatief stimuleren - Zoeken naar succeservaringen en complimenten geven

39 5 e fase: REALITEITSBEWUSTWORDINGSFASE FASE VAN HET GESPREK 7 tot 12 jaar zelfvertrouwen vs minderwaardigheid

40 5de fase: realiteitsbewustwordingsfase fase van het gesprek Voor de leerlingen: je eigen plaats vinden Zelfvertrouwen Buitenwereld: nog in zijn / haar context Geldingsdrang Gewetensontwikkeling Ervaringsgericht leren Realistisch zelfbeeld

41 5de fase: realiteitsbewustwordingsfase Voor de begeleider: fase van het gesprek, van de reflectie Veilige terugvalbasis Verwachtingen afstemmen Succeservaringen! Positief beeld van zichzelf krijgen Grotere verantwoordelijkheid Ruimte om te onderhandelen Sociaal gedrag Positief rolmodel

42 5 e fase: REALITEITSBEWUSTWORDINGSFASE FASE VAN HET GESPREK Waaraan denk je?

43 5 e fase: REALITEITSBEWUSTWORDINGSFASE FASE VAN HET GESPREK Waaraan denk je?

44 5de fase: realiteitsbewustwordingsfase SAMENVATTEND Zelfvertrouwen vs. minderwaardigheid = fase van het gesprek en de reflectie Noden en behoeften leerling: Eigen rol opnemen - denken over zichzelf en de wereld - erbij horen, goed in de groep liggen Kerntaak begeleider: Vaardigheden ondersteunen Inzicht geven - Verduidelijken en nuanceren - Zelfbeeld versterken

45 Hoe kan je hiermee aan de slag gaan?

46

47 Inschatting adhv fasefiches: zie brochure Leren in de klas

48 Hoe gaan wij hiermee aan de slag? Ook voor onszelf van toepassing Iedereen van ons zakt wel eens terug naar een lagere emotionele fase onder stress. Stel je voor: met het openbaar vervoer naar Brussel Wat is jouw kritieke fase?

49 FEEDBACK GRAAG Nog vragen? Duidelijk genoeg?

50 Afsluiter - conclusie

51 Met dank aan: Schooloverkoepelende werkgroep EO - De Driemaster BuBaO en BusO - ondersteuningsnetwerk Fluxus NOA - BuSO Nautica