KERE KE WERE! SYMPOSIUM SEN-SEO

Transcriptie

1 KERE KE WERE! SYMPOSIUM SEN-SEO

2 BUITENGEWOON ONDERWIJS: SEN-SEO KLASSE! SEN-SEO SYMPOSIUM 4 DECEMBER 2015 An Van Wolvelaer BuSO De Karwij Leo Audenaert OC St.Jozef Joris Van de Velde BuO De Vinderij Leen De Neve Outreach De Steiger-De Meander

3 INTRO Ik verwacht hoe dan ook excuses. Die leerling doet niet anders dan mijn aandacht opeisen. Hij stelt ook steeds dezelfde vragen. Hij moet niet denken dat hij de regels hier kan bepalen. Ik laat mijn gezag niet ondermijnen. Ik wil niet dat de jongeren hun mp3-speler gebruiken op de bus. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat hij een fase hoger gaat functioneren?

4 0-6 m m. 18 m. - 3 j. 3-7 j j. diep V.H. diep V.H. diep V.H. ernstig V.H. ernstig V.H. matig V.H. matig V.H. licht V.H. ADAPTATIE SOCIALISATIE EERSTE INDIVIDUATIE EERSTE IDENTIFICATIE REALITEITSBWW homeostase disregulatie vertrouwen wantrouwen autonomie afhankelijkheid initiatief geremdheid zelfvertrouwen minderwaardigheid Z I J N D O E N W E - DENTITY I - DENTITY fysiologische aanpassing sensorische integratie arousal-regulatie toegenomen soc. gerichth. hechting; basale veiligheid symbiose afstand ( separatieindividuatie ) interesse leeftijdsgenoten meer initiatief en keuzes vriendjes ontstaan van normbesef eigen rol en plaats in omgeving introspectie / reflectie integratie van ruimte en tijd angst bij scheiding transitioneel object begin IK (egocentr; neen ); invloed op omg. (almacht) zelf-differentiatie identificeren met belangrijke anderen ego-ontwikkeling nabijheid prikkelarm structuur rust nabij op afstand grenzen basale veiligheid begeleiding op afstand regels en consequenties optimaal frustreren deelverantwoordelijkheid uitnodigend en stimulerend vertrouwensrelatie met beg. dragen van verantwoordlh. o. b.v. succeservaringen zowel groep als indiv. herinterpreteren van als negatief beleefde gebeurtenissen reguleren cirkelen spel supernanny vaardigheden

5 1. ADAPTATIEFASE (0 6M): HOMEOSTASE VS. DISREGULATIE Steeds weer aanpassen aan te veel of te weinig = volle dagtaak en vraagt alle energie: Fysiologisch Sensorisch Arousal Beginnend hechtingsgedrag Kerntaak van de begeleider = REGULEREN

6 2. SOCIALISATIEFASE (6-18M): VERTROUWEN VS. WANTROUWEN Hechten plakken symbiose (actieve rol van kind) Scheidingsangst, angst voor vreemden Basale emotionele (on)veiligheid Emotioneel bijtanken; veilige haven; voorzichtig op exploratie Kerntaak van de begeleider = CIRKELEN

7 3. EERSTE INDIVIDUATIEFASE (18M 3J): AUTONOMIE VS. AFHANKELIJKHEID Separatie Individuatie: = ambivalentie ikke neen zelf Ego-centrisch Sociaal-moreel: primitief Eerst destructief, dan constructief Kerntaak van de begeleider = SPEL

8 4. EERSTE IDENTIFICATIEFASE (3-7J): INITITATIEF VS. GEREMDHEID steeds meer afstand nemen van de zorgfiguren initiatief / keuzes hoe en waarom-vragen eerste vriendjes het geweten : verinnerlijking van de wet zich identificeren met belangrijke anderen en dus ook vergelijken - wat en hoe ben ik (ipv wie)? Kerntaak van de begeleider = SUPERNANNY

9 5. REALITEITSBEWUSTWORDING (7-12J): ZELFVERTROUWEN VS. MINDERWAARDIGHEID eigen plaats en rol in de sociale omgeving zelfvertrouwen & verantwoordelijkheid zelf vulling geven aan vriendschap en vrije tijd komen tot prestaties, ontwikkelen van eigen mogelijkheden; balans tussen eigen mogelijkheden en verwachtingen van de omgeving introspectie en reflectie geweten: volledig geïnternaliseerd Kerntaak van de begeleider = VAARDIGHEDEN

10 1. OPLEIDING EN VORMING Leo Audenaert

11 ORTHOPEDAGOGISCH CENTRUM SINT-JOZEF GENT EBERGIST DE DEYNESTRAAT STROPSSTRAAT RERUM NOVARUMPLEIN

12 ORTHOPEDAGOGISCH CENTRUM SINT-JOZEF GENT Multifunctioneel centrum Verblijf, dagopvang, dagbesteding, mobiele en ambulante begeleiding Scholen voor buitengewoon onderwijs Basisaanbod (type 1) Type 2 Type 3 Type 9

13

14 VERANDERINGSTRAJECT Tijd Energie Volharding

15 1998 Dimensies van toenmalig AAMR Intellectueel functioneren en adaptieve vaardigheden Psychologie en emotie Gezondheid en etiologie Omgeving Observatie, handelingsplannen, individuele dienstverleningsovereenkomsten. MFC

16 CASUS 2009 Vastlopen Kennismaking werk Došen Ontwerpen eigen schaal Casusbespreking

17 SCHOLEN OV 2 EN 1 EN LEEFGROEPEN Studiedagen Voordrachten Filip Morisse

18 Werkgroepen SEN Opleiding trainers

19 2012 Coaching Strategische werkgroep Directies en vertegenwoordigers middenkader en basismedewerkers. Acties: o.a. sensibilisering, planning opleiding, faciliteren afnames, opvolgen visietekst, Operationeel werkgroep Basismedewerkers en middenkader Acties: o.a. Format VINO, SEO-café, opvolging Opleiding (+300) Scholen (pedagogische studiedagen), MFC-medewerkers interne vorming Directie Alle medewerkers MFC Het model naar de vloer brengen

20 Klemtonen per fase Weinig * Af en toe ** Regelmatig *** Veel **** Samenvatting op basis van A. Došen, Psychische stoornissen, probleemgedrag en verstandelijke beperking, 2014 Interactionele aspecten Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Fase 5 Gedragsverandering door Medicatie/ omgevingsaanpassing Medicatie/ omgevingsaanpassing Ped. Aanpak Gedragstherapie training Sociale beloning Psychotherapie Psycho - therapie Cognitieve training Individueel **** **** *** ** * Begrenzing **** **** *** ** * Nabijheid *** **** **** ** * Affectiviteit * ** ** *** *** Stimulering * * ** *** **** Uitbreiding gedrag * * ** *** **** Confrontatie * * *** ** ** Verantwoordelijkheid * * ** *** ****

21 Specifieke afspraken leefgroep (indien van toepassing) - - Specifieke afspraken klas (indien van toepassing) - - Specifieke afspraken thuis (indien van toepassing) - -

22 DE LANGE ADEM GEEF ONS 5 JAAR! Neem je tijd Onzekerheid overwinnen Faciliteren Beroep doen op mensen die de schaal goed kennen (2 + 1) Jaarlijkse herneming van opleiding Inschrijven in handelingsplan (dimensies) Visietekst als houvast Workshops SEO café

23 DE LANGE ADEM GEEF ONS 5 JAAR! Wat doen wij eigenlijk? Werkt het? Niet alleen inschatten maar ook ondersteuning Verschil cronologische, verstandelijke en emotionele leeftijd Kunnen en aankunnen Normale ontwikkeling en stoornis

24 DE LANGE ADEM GEEF ONS 5 JAAR! Van inschatten naar ondersteunen: Meer over wijze van begeleiding dan over fases In de klas In de leefgroep Ouders Vertrekkend van wat aanwezig is

25 DE LANGE ADEM GEEF ONS 5 JAAR! Van inschatten naar ondersteunen: Wijze van begeleiding Naar een meer aangepaste begeleiding Nabijheid Structuur en grenzen Activiteiten Communicatie Probleemgedrag Concreet met dit kind in mijn klas

26 NIET VERGETEN: AL DE REST Intellectueel functioneren en adaptieve vaardigheden Psychologie en emotie Gezondheid en etiologie Omgeving

27

28 FILMPJE B 1310 Project Leo Audenaert.mp4

29 2. IN PRAKTIJK BRENGEN An Van Wolvelaer

30 2. IN PRAKTIJK BRENGEN 2.1 Proces van Zorg- en Onderwijsgroep De Hagewinde en co 2.2 Inbedding van EO in organisatie 2.3 Het verhaal van De Karwij

31 2.1 PROCES VAN Z&O-GROEP DE HAGEWINDE EN CO Vorming rond Kader van Došen ~ mei 2012 Kandidatuur pilootproject ingediend, om organisatie sterker te maken in het werken rond emotionele ontwikkeling

32 Het gedrag dat sommige jongeren stellen, kan niet binnen het secundair onderwijs (OV3). Het is maatschappelijk ongehoord en het strookt ook niet met de vooropgestelde einddoelstellingen. Het is dan ook vaak een reflex dat leerkrachten/opvoeders dit gedrag bekijken als een uiting op zich, afgewogen tegenover de normen in de maatschappij en de opleiding en afgetekend tegenover de persoonlijke overtuiging. Op deze manier heb je inderdaad een maatstaf tot wat mag en wat niet mag, maar wordt er niet verder gekeken. Het kan onze job zwaar maken, aangezien je maar blijft vaststellen hoe erg het toch is. De job als leerkracht binnen het type1-3-onderwijs zou draaglijker kunnen zijn, indien men speurt naar de betekenis van het gedrag van de leerling. Het zou interessant zijn de problematiek van de leerling te kunnen omschrijven via het niveau van het socio-emotionele functioneren van de leerling en zijn/haar behoeften op dit gebied.

33 Aanvraag goedgekeurd - Opstart pilootproject september 2012 Heterogene samenstelling, 9 bijeenkomsten (tijdens klassenraad) met coach Inhoudelijk Theorie EO door onze coach Inoefenen inschaling met onze coach Schoolfoto Opmaak actieplan

34 SCHOOLFOTO In welke mate heeft emotionele ontwikkeling een plaats in onze organisatie? Waar liggen de noden? Opmaak aan de hand van zelfevaluatie-instrument Evaluatie-instrument_- _verankering_van_eo_binnen_organisaties.xlsm Van daaruit acties bepaald (macro meso micro natuurlijk netwerk) Visie en missie Beeldvorming Ondersteuningsplanning

35 MACRO MESO MICRO FAMILIE & NETWERK 1. Erkennen van emotionele ontwikkeling als fundamenteel in de ondersteuningsplanning 1. Beeldvorming wordt geïntegreerd in de ondersteuningsplannen 1. Creatief omzetten van ondersteuningsplannen in dagelijkse ondersteuning 1. Samenspraak mbt uitwerken van ondersteuningsplannen KAN BETER VEEL WERK VEEL WERK VEEL WERK 2. Faciliteren van de uitwerking/vertaling 2. Dynamisch en continu proces 2. Constante reflectie en afstemming van eigen handelen 2. samenspraak/delen van ervaringen ifv evaluatie VEEL WERK GOED VEEL WERK KAN BETER 3. Continue terugkoppeling tussen beeldvorming en dagelijks handelen GOED 4. Taak en bevoegdheidsverdeling KAN BETER

36 3 acties: Opmaak visietekst Opmaak fasefiches Het mag niet louter bij zinvolle theorie blijven Duidelijke vraag van de leerkrachten zelf: Wat betekent dit voor ons in de klas? Theorie samengebald in 5 fasefiches: Van inschaling naar ondersteuning Stimuleren van zelf doen en ervaren om op die manier deskundigheid te verhogen Fasefiche doc Fasefiche doc Inbedding EO in volledige organisatie

37 2.2 INBEDDING VAN EO IN ORGANISATIE Overkoepelend: Steun vanuit en gedragen door directie: We gaan ervoor Opstart beleidsgroep: verankering in organisatie, afstemmingsorgaan, gedragenheid het is meer dan een hype Welke partners betrekken we? Alle scholen buitengewoon onderwijs, MFC en CLB De trekkers? Tussentijdse overlegmomenten Input bepalen (organisatie vormingen, aanbrengen overkoepelende thema s, aandacht voor ieders eigen verhaal, uitwerking tools (filmpjes, verslag SEO-R, )) Zorgen voor terugkoppeling naar directie Per entiteit: Actieplan per organisatie Het verhaal van De Karwij Organogram_november 2015.docx

38 2.3 HET VERHAAL VAN DE KARWIJ Directie en omkadering nemen duidelijk standpunt in Naast EO ook aandacht voor Rots & Water, LSCI & Diversiteit Caroussel (alle leerkrachten kiezen uit één van de 4 workshops) SEO-café EO is niets nieuws verhaal van elke dag Van onbewust bekwaam naar bewust bekwaam Leerkrachten ervan overtuigen dat aandacht voor EO antwoorden en biedt en ondersteunend werkt. 4x/schooljaar tijdens klassenraad leerkrachten schuiven elk jaar door

39 Naast caroussel, ook een kernteam SEO (5 leden) Kernteam denkt na over EO in de praktijk: Hoe maken we het laagdrempelig? Hoe maken we leerkrachten bewust bekwaam? Hoe kunnen we leerkrachten laten ervaren dat het werkt, dat het iets oplevert? Hierbij moeten we rekening houden met enkele heikele punten binnen onderwijscontext We hebben zo weinig tijd We komen niet tot inschalen en al zeker niet tot het formuleren van concrete ondersteuningsadviezen Doorheen de schoolweek weinig momenten mogelijk om alle betrokkenen samen te brengen voor overleg Verschillende snelheden onder collega s

40 Uitwerking inschattingsfiche als antwoord Inschatten i.p.v. inschalen Tijdens klassenraadmoment in februari Korte herhaling theorie aan de hand van de fasefiches Leerkrachten aan de slag: Inschatten van EO van elke leerling waaraan ze les geven, vanuit buikgevoel,... Fasefiches bij de hand Ruimte voor eigen bevindingen, do s en don ts, wat werkt wel/niet? SEOinschatting_sjabloon.docx SEOinschatting_ingevuld_leerling X.docx

41 Dossier van de leerling up-to-date en leerkracht kan dit steeds raadplegen Begin schooljaar wordt overdrachtsmoment ingepland (vb. leerkrachten van 2de jaar geven info/tips door aan leerkrachten van 3de jaar): => Positieve reacties van de leerkrachten => Voor herhaling vatbaar Info zal ook plaats krijgen in IHP van de leerling, samen met handelingsgerichte adviezen vanuit Rots&Water en LSCI, dit per pijler. Wat heeft de leerling nodig op vlak van Afstand nabijheid Communicatie Structuur en grenzen Activiteiten

42 3. INHOUDELIJKE VERANKERING Joris Van de Velde

43 EN DE LINK VAN INSCHATTING NAAR ONDERSTEUNING Geen eiland Niet: leerlingen een fase hoger brengen Wel: comfort brengen binnen huidige ontwikkeling Wat na een inschaling/inschatting? Vertalen ondersteuning naar praktijk

44 WAT KUNNEN WIJ DOEN!

45 Wat werkt al? Onbewust bekwaam naar bewust bekwaam Leerlingen veiligheid bieden door lerarengedrag aan te passen Terugvallen op vertrouwde kaders voor leerkrachten

46 Fasefiches Pijlers Orthodidactisch kader

47 OMSLAG NAAR DE KLAS

48 HET ORTHODIDACTISCH KADER Veilige/gekende materie voor leraren Koppelen ondersteuning aan veilige kaders UDL een korte verkenning

49 ORIËNTATIE IN DE RUIMTE Hoe stel ik mijn klas op? Wie zit waar?

50

51 DIDACTISCHE WERKVORMEN Groepswerk vs ontwikkeling Opbouw Gradatie: Samen-Alleen Samen-Naast elkaar Samen met elkaar Stijl van de leerkracht

52 SPEELTIJD Vrijheid/Chaos? Chaos Structuur Begeleiding: PRIKKELS beperken/doseren Samen Zelf binnen veilig kader Versterken van verantwoordelijkheden.

53 OVERGANGSMOMENTEN Duidelijk structureren Veiligheid Transitioneel object Eilandjes van rust voorzien: wennen aan situatie Transfer

54 STRAFFEN EN BELONEN Strikte regels vs duidelijke afspraken Wij vechten niet Uitleg over de regels Onderhandelen van een aantal afspraken. Vooral begrenzen en minder inzetten op straf Overnemen van situatie Focus op belonen Klasafspraken (UDL)

55 BEGELEIDINGSSTIJL Focus op: Welbevinden Betrokkenheid Stevig staan Communicatie Hetzelfde anders doen Jezelf in vraag stellen

56