Gemeente Delft. Bijgaand treft u ter informatie de Woonmonitor 2018 aan.

Transcriptie

1 Samenleving Advies ~ Gemeente Delft Stationsplein BV Delft Behandeld door N. de Leeuw T elefoon ndleeuw@delft.nl Retouradres : Samenleving, Postbus 78, 2600 ME Delft Telefoon Aan de gemeenteraad Internet Datum Ons kenmerk Uw brief van Onderwerp Uw kenmerk Bijlage -1- Geachte!eden van de raad, Bijgaand treft u ter informatie de aan. Sinds 2012 toont de gemeente Delft jaarlijks met een woningbouwmonitor de voortgang van de woningbouwplannen in de stad. ln december 2016 stelde de gemeenteraad de Woonvisie vast. ln 2017 werden naast de woningbouwmonitor in een apart document oak de tussentijdse resultaten van de opgaven uit de woonvisie in beeld gebracht. Vanaf 2018 worden zowel de stand van zaken van de woonvisie als die van de woningbouw in één document onder de naam Woonmonitor Delft gepresenteerd. De monitor is enerzijds bedoeld als periodieke peilstok die inzicht geeft in waar de gemeente Delft staat met de doelstellingen van haar woonbeleid en de monitor is oak bedoeld als informatiebron voor onder meer ontwikkelaars, beleggers, bouwers en corporaties. Met de vaststelling van deze monitor gaan wij er vanuit dat de hieronder genoemde toezegging en matie zijn afgedaan. Toezegging (raadscommissie SDW 13 feb. 2018): het college zegt toe om in de volgende woningbouwmonitor de verschillende woon-categorieën uit de woonvisie explicieter te maken. ln hoofdstuk 3 van de monitor is explicieter opgenomen wat de planvoorraad naar type, prijs en oppervlakte is en wat de verwachte 'beweging' van de voorraad in relatie tot de gewenste 'beweging' is. Voorts is oak de stand van de verdeling van de prijssegmenten binnen de sociale voorraad vermeid. Motie : de gemeenteraad draagt het college op om in en buiten de taskforce aan te dringen op het ook bijbouwen van onzelfstandige wooneenheden voor studenten in Delft. ln paragraaf 4.1 van de Woonmonitor kunt u teruglezen dat voor wat betreft de verhouding tussen zelfstandige en onzelfstandige éénheden voor studenten uit Apollo 2017 blijkt dat Delftse studenten (65%) in een

2 Datum Ons kenmerk onzelfstandige eenheid wonen (peildatum ). ln de afgelopen jaren konden er vooral door de transformatie van bestaande gebouwen ook meer onzelfstandige eenheden voor studenten gerealiseerd worden. Deze ontwikkelingen passen goed in het beleid van de gemeente. Een voorbeeld hiervan is de gemixte woonvorm 'Abtswoude Bloeit'. Met de DUWO is inmiddels afgesproken dat ook bij nieuwbouw meer gekeken zal worden naar de mogelijkheden om naast zelfstandige ook onzelfstandige eenheden te realiseren. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, het college van burgemeester en wethouders van Delft,, burgemeester ir. S.M. Brandligt 1.b., secretaris dr. M. Berger, l.s. 2/2

3 de stand van zaken van de Delftse woningmarkt

4 Inhoudsopgave 1 Samenvatting 2 2 Inleiding 3 3 Delft in de metropool regio Aantrekkelijk vestigingsklimaat en kansen op doorstroming Regionale afspraken 5 4 Internationale kennisstad Studentenwoningen Nieuwe Delftenaren Starters Middeldure huur en koop toevoegen 15 5 Solidaire stad; een stad van mensen die bij elkaar horen Vernieuwing sociale voorraad Evenwichtige wijken Langer en weer thuis voor kwetsbare groepen 18 6 Delft pakt door; samen aan de slag Samen met omgeving en partners Toekomstgericht bouwen Innovatieve woonvormen 22 1

5 1 Samenvatting De Woonmonitor geeft jaarlijks inzicht in de nieuwbouwplannen en de ontwikkelingen op de Delftse woningmarkt en monitort tevens waar de gemeente staat met de doelstellingen van haar woonbeleid, zoals vastgelegd in de Woonvisie Delft zet in op een stad in balans waar het goed wonen is met diversiteit in stedelijke woonmilieus en evenwichtige wijken, voldoende kansen op doorstroming voor mensen die in Delft wonen en is er een goed vestigingsklimaat voor mensen die al in Delft werken of komen werken of studeren en hier ook willen wonen. Daarnaast heeft de stad ook te maken met een toename van het aantal ouderen en kleinere huishoudens. Tot 2040 is er ruimte voor het toevoegen van ongeveer woningen en wordt ingezet op ondermeer de realisatie van middeldure huur- en middeldure en dure koopwoningen. Daarnaast zal de bestaande voorraad worden verduurzaamd en daar waar nodig gerenoveerd of vernieuwd door sloop en het terugbouwen van woningen. In de berekeningen van de Woonvisie gingen we uit van het netto toevoegen van woningen met een bandbreedte van tot woningen in de periode tot en met Op basis van de Woonmonitor kan worden geconcludeerd dat: 1. De planvoorraad voor de periode van de Woonvisie is zo n ruim woningen tot en met Dit betreffen plannen die betrekking hebben op gemeentelijke locaties of waarover afspraken gemaakt zijn met ontwikkelaars of eigenaren. De verwachting is dat per jaar zo n 600 woningen daadwerkelijk zullen worden opgeleverd. 2. De bouwplannen betreffen vooral woningen in de koop- en de vrije huursector, waarvan iets meer dan 20% van de tot nu bekende plannen middeldure huur is; 3. Voor wat betreft de sociale voorraad zal het vooral gaan om kwalitatieve vernieuwing, wijkversterking en verduurzaming. 4. De meerderheid van de bouwplannen betreft appartementen/meergezinswoningen. Een aanzienlijk deel van deze appartementen/meergezinswoningen, in m.n. het middeldure huursegment, zijn kleiner dan < 70m². 5. Tot en met 2023 worden totaal ruim 600 studenteneenheden opgeleverd, gemiddeld is dit jaarlijks zo n 100 studenteneenheden. 6. Alle nieuwbouwwoningen waarvoor na 1 juli 2018 een omgevingsvergunning is (of wordt) aangevraagd zijn aardgasvrij. Er ligt een grote opgave in verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Afspraken over vernieuwing en verduurzaming van de sociale voorraad bij corporaties zijn vastgelegd in de prestatieafspraken. 7. Ook in Delft is de gemiddelde prijs van een koopwoning afgelopen jaar gestegen. 8. De nog niet ingevulde programmering biedt kansen om ook innovatieve projecten te realiseren, waarbij de nadruk gelegd kan worden op collectiviteit, duurzaamheid en zelfredzaamheid; 9. Er zijn en worden al innovatieve woon/zorgconcepten in de stad gerealiseerd: Abtswoude Bloeit, de Woondiversiteit en TOV Coendersbuurt. 10. In 2017 en 2018 is een aanzienlijk deel van de nieuw toegevoegde woonplekken gerealiseerd door transformatie van bestaande bouw. Dit betreft vooral huisvesting voor studenten. 2

6 2 Inleiding Sinds 2012 toont de gemeente Delft met een jaarlijkse woningbouwmonitor de voortgang van de woningbouwplannen. In december 2016 stelde de gemeenteraad de Woonvisie vast. In 2017 werden naast de woningbouwmonitor in een apart document ook de tussentijdse resultaten van de opgaven uit de woonvisie in beeld gebracht. Vanaf 2018 worden zowel de stand van zaken van de woonvisie als die van de woningbouw in één document onder de naam Woonmonitor Delft gepresenteerd. De monitor is een momentopname per half 2018, blikt terug naar het eerste halfjaar en geeft ook een doorkijk naar de tweede helft van De monitor is bedoeld als periodieke peilstok waarmee inzicht wordt gegeven waar de gemeente Delft staat met de doelstellingen van haar woonbeleid. De monitor is ook bedoeld als informatiebron voor onder meer ontwikkelaars, beleggers, bouwers en corporaties. Het aantal inwoners in Delft neemt toe, nu en in de komende jaren. Het aantal kleinere huishoudens groeit (58% van het aantal huishoudens bestaat uit één persoon), mensen worden ouder en er is een toename van mensen die zich in Delft willen vestigen vanwege werk of studie. Delft wil een solidaire kennisstad zijn; een stad van mensen die bij elkaar horen en elkaar steunen met voldoende en kwalitatief goede woningen. Met name voor ouderen en zorgafhankelijke doelgroepen en voor Delftenaren die een stap willen maken in hun wooncarrière. De stad ontwikkelt zich daarnaast meer en meer tot internationale kennisstad. Mede door de aanwezigheid van de TU is Delft een belangrijke vestigingsplaats voor kennisintensieve bedrijven en instituten en daarom zijn er veel mensen van buiten de stad die vanwege werk of studie ook in Delft willen wonen. Tabel 1. Aandeel eenpersoonshuishoudens per 1 januari 2018 Aandeel eenpersoonshuishoudens per * Nederland 38,1 Delft 58,9 Leiden 54,2 Maastricht 54,6 * inclusief studenten Bron: CBS 3

7 3 Delft in de metropoolregio 3.1 Aantrekkelijk vestigingsklimaat en kansen op doorstroming De Woonvisie beschrijft het belang van een aantrekkelijk stedelijk woonklimaat dat past bij de sociale, economische en ruimtelijke ontwikkeling van Delft en de regio. Als stad zal steeds gezocht moeten worden naar de juiste balans tussen wonen, werken en voorzieningen. Werken en wonen zullen ook meer worden gemengd, waarbij de uitwerking om maatwerk per gebied vraagt. Om in te kunnen spelen op de woonvraag worden nieuwe woningen gebouwd en worden woonmilieus toegevoegd die aansluiten bij de al bestaande milieus. Rustige groenstedelijke woonmilieus in onder meer de Harnaschpolder en de Professor Schoemakerplantage en meer stedelijke milieus in Nieuw Delft en rond het winkelcentrum De Hoven. Hiermee spelen we in op de vraag naar bijvoorbeeld een grondgebonden woning in een rustige groene en waterrijke omgeving, of een nieuwe toegankelijke gestapelde woning in de nabijheid van voorzieningen, de binnenstad en het station. Ook in de bestaande wijken worden woningen toegevoegd en worden naast doorstromers uit de wijk ook nieuwe wijkbewoners in staat gesteld een woonplek te vinden (Staal, Delfia en Bethelpark). Ook na de Woonvisieperiode zal er nog volop worden gebouwd in Delft. Momenteel worden in samenspraak met diverse betrokken partijen en bewoners voorbereidingen getroffen om op langere termijn ondermeer te kunnen bouwen in het Schieoevers Noordgebied, op het Sofia-terrein en de onderwijslocatie in de Juniusbuurt en door transformatie van zorgvastgoed in de Voorhof. Foto: Schoemakerplantage 4

8 3.2 Regionale afspraken Met de vaststelling van de Verstedelijkingsagenda en het Uitvoeringsprogramma Zuidelijke Randstad van de provincie Zuid-Holland en de gemeentelijke kadernota 2017 Delft in Balans is de ambitie uitgesproken dat de stad tot 2040 binnenstedelijk ongeveer zo n woningen zou kunnen toevoegen; veelal door transformatie van grotere en kleinere gebieden en locaties en door verdichting. Hiermee kan Delft op langere termijn: voldoen aan de actuele en toekomstige woonvraag; de woningvoorraad meer in balans brengen; tot meer sociaal evenwicht komen in wijken en buurten; haar stedelijke woonmilieus versterken; een volwaardige rol spelen binnen een regio die concurreert met andere nationale en internationale stedelijke regio's. Op stedelijk niveau betekent dit dat op termijn door de toevoeging van de geplande en gewenste woningsegmenten: - ruim éénderde van de totale Delftse woningvoorraad bestaat uit sociale huurwoningen (dit is exclusief studentenwoningen); - ruim de helft van de woningvoorraad uit koopwoningen bestaat; en dat: - van de nieuw te bouwen woningen éénvijfde van de nieuw te bouwen woningen tot de prijscategorie middeldure huur behoort (aanvangshuur ). Figuur 1. Beweging in de woningvoorraad gedurende de Woonvisieperiode (exclusief studenten en overige woonvormen). 5

9 Tabel 2. Aantallen in segmenten (uitgezonderd studenteneenheden) Totaal 2018 uitgebreid met Voorraad 2018 plannen Wensbeeld woonvisie sociale huur / vrije sector huur / koop / nog te bepalen huur/koop 2395 Bron: BBI / Onderzoek & Statistiek Voor de realisatie van woningen tot 2040 is een gemiddelde oplevering van zo n 650 woningen per jaar nodig. Dit jaarlijks aantal is in 2017 ruim gehaald. In 2017, het eerste jaar van de in december 2016 vastgestelde Woonvisie, zijn 763 woningen nieuw gebouwd (zie fig. 2). Naast studentenwoningen in TU-Noord waren dit grondgebonden gezinswoningen in de Harnaschpolder, de Schoemakerplantage, de Coendersbuurt, de Buitenwatersloot (voormalig Combiwerk) en appartementen aan de Martinus Nijhofflaan. Figuur 2. Ontwikkelingen woningvoorraad in Bron: Woningvoorraad 2017 CBS bewerkt door BBI / Onderzoek & Statistiek Van de 763 nieuwe woningen die in 2017 werden opgeleverd zijn er 139 grondgebonden en de overigen betroffen appartementen/meergezinswoningen en woningen voor studenten. Het aantal sloop betreft de tijdelijke spaceboxen voor studenten op de campus. Met toevoegingen door transformatie en verbouwingen worden woningen bedoeld die gesplitst zijn of panden die een woonfunctie hebben gekregen. Zoals voormalige kantoorpanden waaronder: Antonia Veerstraat, Torenhove, Schoemakerstraat (groene gebouw) en Stieltjesweg (vm. Deltares). Samenvoegingen zijn woningen waarbij twee woningen samengevoegd zijn tot één adres. In 2017 zijn er door een administratieve correctie in de BAG (basisregistratie adressen en gebouwen) ook adressen onttrokken. Dit waren adressen die als zelfstandig 6

10 geregistreerd stonden, maar als gevolg van de nieuwe, landelijke definitie in de BAG gezien moeten worden als onzelfstandige wooneenheid met gedeelde voorzieningen. Zij kunnen dus niet meer als zelfstandig woonadres geregistreerd worden. Als woonplek zijn ze daarmee niet vervallen. Dit betrof vooral studentenwoningen. De voorlopige cijfers van het CBS wijzen uit dat er in reguliere nieuwbouwwoningen zijn opgeleverd. Dit ging om grondgebonden woningen in de Harnaschpolder, op de Schoemakerplantage, op de voormalige Combiwerk (Buitenwatersloot)-locatie en appartementen bij winkelcentrum De Hoven. Door transformatie kwamen het voormalige gemeentekantoor aan de Phoenixstraat en het voormalig verzorgingshuis Abtswoude beschikbaar voor studentenhuisvesting (totaal 210 wooneenheden). Voor een evenwichtige woningvoorraad in Delft is een goede balans tussen vraag en aanbod en een evenwichtige spreiding van de sociale voorraad over de regio van belang. In vergelijking met de regio kent Delft een bovengemiddeld aandeel woningen in het sociale segment. Het eind 2017 vastgestelde convenant Gaten Dichten in Haaglanden heeft tot doel om te komen tot een evenwichtige én ruimtelijk goed gespreide sociale huurvoorraad waarbij iedere gemeente inzet op eenderde sociaal. Dat betekent het behoud én veel bijbouwen van sociale huurwoningen in de buurgemeenten. De bouwopgave voor de gehele regio komt neer op toevoeging van onder meer sociale huurwoningen in 2026 door terugbrengen van voorgestane liberalisaties én nieuw te bouwen woningen. In de regionale planvoorraad voor de periode zitten momenteel ruim sociale woningen. Delft heeft relatief gezien de grootste en meest betaalbare sociale huurvoorraad in de regio Haaglanden (zie fig.3). Meer dan driekwart van de reguliere sociale huurwoningen in Delft heeft een huur tot de tweede aftoppingsgrens (betaalbaar). In Haaglanden en Nederland is dit respectievelijk 57% en 66%. Figuur 3. Verhuurbare eenheden corporatiebezit naar aftoppingsgrenzen per wijk * inclusief studenten Bron: SVH bewerkt door BBI / Onderzoek & Statistiek Als we de ontwikkelingen van de sociale voorraad bekijken zien we dat de komende 15 jaar zo n 800 woningen verkocht gaan worden (theoretisch, want er kan pas werkelijk 7

11 verkocht worden na mutatie). Dit zijn vooral woningen die nu al een huurprijs boven de aftoppingsgrenzen hebben en veelal al geliberaliseerd zijn. Bij sloop/nieuwbouwplannen in het sociale segment zien we dat er kwalitatief betere woningen, en daardoor in aantal iets minder woningen op dezelfde plek terugkomen. De huurprijs is over het algemeen hoger. Dit laatste geldt ook voor de nieuwbouwwoningen in het sociale segment op nieuwbouwlocaties. Figuur 4. Aandeel geplande woningen naar eigendomsverhouding en prijs Foto: Poptahof 8

12 Figuur 5. Woningbouwplannen startbouw naar projectgebieden in periode Woonvisie Plannen startbouw naar projectgebied en verder Nieuw Delft Station Zuid + Vulcanusweg Schieoevers Noord TU Campus Vrijenban Kuyperwijk * Kuyperwijk en Vrijenban zijn inclusief sloop Bron: BBI / Onderzoek & Statistiek Figuur 5 geeft aan wat per jaar de bouwplannen zijn die in uitvoering komen ( start bouw ). De kolom al totaal geeft het volume over de stad weer, de kleuren geven de onderverdeling naar gebieden aan. Zo is te zien dat het project Nieuw Delft verschillende bouwstromen per jaar heeft (van 2017 t/m 2021) en dat de meeste woningen in aanbouw genomen worden in 2018, resp De komende jaren zal er volop gebouwd worden binnen de grenzen van de stad en zijn er steeds tussen de en woningen gepland als start bouw. De ervaring leert dat binnenstedelijk bouwen vanwege de inpasbaarheid niet eenvoudig is en dat een deel van de plannen daarom vertragen of doorschuiven in jaar. Een ruime planvoorraad is daarmee van belang om de oorspronkelijke doelstellingen voor de stad te kunnen halen. 9

13 Figuur 6. Planning projecten naar start nieuwbouw en naar type woning in periode Woonvisie Plannen naar startbouw en verder Egw Mgw Onbekend Mgw-onzelfstandig Student- zelfstandig Student- onzelfstandig Sloop Bron: BBI / Onderzoek & Statistiek Figuur 6 geeft het bouwvolume naar start bouw op een andere manier weer: naar woningtype in plaats van gebied. Op te merken net als figuur 5: vanaf 2022 neemt de onzekerheid toe voor de realiseerbaarheid/hardheid. De nadruk ligt in de periode van de Woonvisie vooral op meergezinswoningen. Een aanzienlijk deel van deze woningen, in met name het middeldure huursegment, zijn voor kleinere huishoudens en kleiner dan 70m². Tabel 3. Totale planvoorraad naar type en oppervlak (excl woningen Schieoevers omdat totaalprogrammering daar nog onbekend is) Oppervlak Egw* Mgw** Student type Onbekend Totaal Onbekend Totaal excl

14 4 Internationale kennisstad 4.1 Studentenwoningen De ontwikkelingen van de studentenaantallen aan TU en Hogescholen passen nog in de geprognotiseerde aantallen uit de Woonvisie. We zien wel dat de groei aan de TU sneller verloopt en meer studenten ervoor kiezen uitwonend te zijn. De opgave van studentenwoningen uit de Woonvisie zal, met wat er is gerealiseerd en met de genoemde nog uit te voeren harde plannen kunnen worden gehaald. De Spaceboxen op de TU- campus werden gesloopt. De komende jaren zullen er nog meer tijdelijke en verouderde wooneenheden voor studenten uitgenomen en vervangen moeten worden. TU, DUWO en de gemeente zijn binnen de Taskforce studentenhuisvesting in gesprek over de locaties waar deze studentenwoningen kunnen worden gebouwd. De focus ligt hierbij op locaties op en rond de TU-campus, Schieoevers en de mogelijke transformatie van panden. Figuur 7. Studenteneenheden Bron: BBI / Onderzoek & Statistiek Naast DUWO verschenen de afgelopen jaren ook nieuwe, grotere verhuurders van studentenwoningen op de Delftse markt (Camelot, SHS, Xior). Een nieuw woonproduct is het Studenthotel in Nieuw Delft. Het Studenthotel krijgt 342 kamers en combineert hoogwaardige hoteldiensten met kwalitatieve short- en long-stay woonfaciliteiten. Het nog te realiseren project Pauwmolen van Camelot kan als bijzonder gezien worden. Dit project aan het einde van de Nassaulaan is zowel voor starters op de Delftse woningmarkt, als voor studenten bedoeld. 11

15 Om verkamering 1 van woningen voor de verhuur aan studenten te reguleren, is sinds 1 november 2017 de omzettingsvergunning van kracht. Het doel hiervan is dat het, naast het beschikbaar houden van schaarse woningen voor gezinnen, ook zorgt voor leefbare woongebieden. De invoering van de omzettingsvergunning wordt periodiek geëvalueerd. Voor wat betreft de verhouding tussen zelfstandige en onzelfstandige eenheden voor studenten blijkt uit Apollo dat Delftse studenten (65%) in een onzelfstandige eenheid wonen (peildatum ). In de afgelopen jaren konden er met name door transformatie onzelfstandige eenheden gerealiseerd worden bij GGZ Delfland en ook door de transformatie van reguliere woningen van DUWO. In totaal is dit bijna 20% van de sinds 2009 toegevoegde wooneenheden. Met de DUWO is afgesproken dat ook bij nieuwbouw meer gekeken zal worden naar de mogelijkheden om naast zelfstandige ook onzelfstandige eenheden te realiseren. Figuur 8. Apollo onderzoek 2017 studenten huisvesting DUWO bezit in Delft Zelfstandige woongelegenheid Onzelfstandige woongelegenheid Delft student Eindtotaal bron: DUWO 2018 Bron: BBI / Onderzoek & Statistiek Foto: studentencomplex Leeghwaterstraat 1 Omzetting van zelfstandige woningen naar meerdere onzelfstandige eenheden 2 Jaarlijkse onderzoek ABF i.o.v de koepel van studentenhuisvesters Kences 12

16 4.2 Nieuwe Delftenaren Bij het vaststellen van de Woonvisie in 2016 was de helft van de in Delft werkenden bij kennisbedrijven en instituten woonachtig in de stad. Het aantal mensen van buiten de stad, nationaal en internationaal, dat kiest voor een nieuwe woonplek in Delft groeit. Figuur 9. Externe vestiging ten opzichte van het migratiesaldo Bron: Gemeente Delft BRP Figuur 10. Verhuizingen naar Delft in vestiging vanuit stadsgewest Haaglanden vestiging vanuit de rest van Zuid Holland vestiging vanuit overige provincies vestiging vanuit Europa vestiging vanuit Buiten Europa vestiging totaal bron: Gemeente Delft - BRP 13

17 4.3 Starters Om de kansen op de Delftse koopwoningmarkt van jonge starters uit Delft en van elders te vergroten kent Delft sinds 2012 de starterslening. De starterslening overbrugt het verschil tussen wat een starter kan lenen bij een reguliere bank en het aankoopbedrag van een woning. Sinds 2012 zijn er ruim 185 leningen uitgegeven. Gemiddeld is er per aanvrager verstrekt. Éénderde van de aanvragers komt van buiten de stad. Figuur 11. Startersleningen Foto: Harnaschpolder Bron: Gemeente Delft bewerkt door BBI/ Onderzoek & Statistiek Uit onderzoek is gebleken dat dat 23% van het aantal afstudeerders na 4 jaar nog in Delft woont (Woonvisie ). Een deel van de afstudeerders verliet de stad omdat zij als starter in Delft geen goede en geschikte woonplek konden vinden. Begin 2018 heeft onderzoeksbureau ABF in opdracht van DUWO en de gemeente laten onderzoeken hoe afgestudeerden in Delft beter gefaciliteerd kunnen worden op het gebied van wonen. Conclusies uit dit onderzoek zijn: - het aantal recent afgestudeerden komt in 2025 op jaarlijks tot (hierbij is op basis van Apollo 2017 uitgegaan van studerenden in Delft); - in 2025 zouden 580 tot 950 extra woningen voor afstudeerders die in Delft willen blijven wonen moeten zijn toegevoegd; wordt uitgegaan van studerenden zoals in de Woonvisie, dan ligt de behoefte iets lager; - recent afgestudeerden hebben een voorkeur voor een huurappartement binnen een (centrum)- stedelijk woonmilieu; - een deel van de afgestudeerden komt in aanmerking voor een woning met een sociale huurprijs en een deel zal een huurprijs net daarboven kunnen betalen. 14

18 4.4 Middeldure huur en koop toevoegen Onderzoek in 2016 door het onderzoeksbureau Stec wees uit dat er op de Delftse woningmarkt een mismatch is (Woonvisie , gemeente Delft). Met name middeldure huur en dure koopwoningen zijn ondervertegenwoordigd in de huidige woonvoorraad. Om te voorzien in de vraag naar middeldure huur zijn en worden er op verschillende plekken in de stad woningen gerealiseerd. Dit betreffen: Schoemakerstraat witte gebouw, Bomenwijk, Nieuw Delft veld 5, Torenhove/Home of talent, Tanthofdreef/voormalig IZA, Mercuriusweg/Neringstraat en voormalige Sporthal Buitenhof. In totaal gaat het om zo n woningen voor vooral 1- en 2 persoonshuishoudens. Grotere middeldure huurwoningen worden gebouwd op de Bethellocatie. Koopwoningen zullen de komende jaren vooral gerealiseerd worden in Nieuw Delft, de Schoemakerplantage en Nieuwe Haven/Schieoevers. Het betreft hier vooral middeldure tot dure koopwoningen. Voor wat betreft de woningverkoop kan worden aangegeven dat we op dit moment in de regio Delft op het niveau zijn van een jaar geleden (NVM data & research). De verkooptijd is sinds de voorgaande jaren sterk gedaald. Dit kan wijzen op krapte op de woningmarkt. De gemiddelde vraagprijs is in de afgelopen maanden sterk gestegen. Figuur 12. Transacties koopwoningen t/m 3 e kwartaal 2018 (van Woningmarktcijfers.nl) bron: CBS Koopsomklasse Transacties naar woningtype Delft Naam < Tussenwoningen Hoekwoningen /1 Kapwoningen Vrijstaand Appartementen > Onbekend Totaal Totaal

19 Figuur 13. Verkooptijd( in dagen) Bron: NVM De gemiddelde verkoopprijs van een woning in Delft is eind ,-.. In Rotterdam ,- en in Leiden (bron: Woningmarktcijfers NVM) Figuur 14. Gemiddelde vraagprijs Delft Het merendeel van de van de verkochte woningen in 2018 was meergezinswoning. De grootste groep verkochte woningen behoorde tot het goedkope ( ) en middeldure prijssegment ( ). 16

20 5 Solidaire stad; een stad van mensen die bij elkaar horen 5.1 Vernieuwing sociale voorraad Zoals in de Woonvisie is aangegeven, zal het de komende jaren in de sociale woningvoorraad vooral gaan om kwalitatieve vernieuwing en verduurzaming. Dat betekent dat verouderde woningen grondig gerenoveerd gaan worden en dat ook vervanging aan de orde zal zijn. Uit een oogpunt van transparantie hebben corporaties en gemeente in gezamenlijkheid een stappenplan opgesteld dat gehanteerd wordt bij een sloop- of renovatieplan (hoe gaan partijen met elkaar om en wie doet wat). In de jaarlijkse biedingen van de woningcorporaties zijn de voorgenomen sloop- en ingrijpende woningverbeteringsplannen opgenomen. Voor de volgende complexen wordt vervanging of renovatie voorbereid: Van der Goes-/Van Schuylenburgstraat, Heilige Land, De Reiger/Poptahof, Meermanstraat, Teding van Berkhoutlaan en Bomenwijk (fase 2). Op onder meer de locaties Schoemakerplantage, het Bethelpark, de Kloosterkade en in Schieoevers worden nieuwe sociale woningen gerealiseerd naast woningen in duurdere segmenten. Met de plannen voor de Van der Goes-/Van Schuylenburgstraat en het Heilige Land wordt ook een bijdrage geleverd aan de opgave uit de Woonvisie om 150 grote gezinswoningen in het sociale segment toe te voegen. 5.2 Evenwichtige wijken Een meer evenwichtige woningmarkt op stedelijk, maar vooral ook op wijk- en buurtniveau kan gerealiseerd worden door vernieuwing of nieuwbouw en door de transformatie van woningen in het sociale segment naar het middeldure segment (liberalisatie). Bij liberalisatie wordt altijd getoetst of er een bijdrage geleverd wordt aan een evenwichtig woningaanbod op wijkniveau en of er sprake is van een schaars product. Figuur 15. Wijkversterking en vernieuwing en sociale voorraad verdeling Woningbouwprojecten waarmee een bijdrage geleverd kan worden aan meer evenwicht op wijkniveau zijn: Staallocatie (oude gemeentewerf), voormalig Delfiaterrein, Bethelpark (naast het Reinier de Graaf Ziekenhuis). Ook met herontwikkeling van onderwijs- en welzijnslocaties in Vrijenban en Tanthof naar woningbouw kan aanbod gerealiseerd worden passend bij de woonbehoeften in de wijk. Bron: BBI/GEO/Onderzoek& Statistiek 17

21 5.3 Langer en weer thuis voor kwetsbare groepen Om ervoor te zorgen dat Delftenaren langer thuis kunnen wonen is eind december door de woningcorporaties, de aanbieders van zorg en welzijn en de gemeente het convenant Langer en weer thuis ondertekend. Inwoners moeten de mogelijkheid hebben om eigen keuzes te maken voor een passende woning in een woonomgeving met voorzieningen die bij hen passen. Dit vraagt om beleid waarbij er zowel aandacht is voor de algemene toegankelijkheid van woningen (in de zin van toe- en doorgankelijkheid) als voor het realiseren van concepten op het gebied van wonen en zorg c.q. verzorgd wonen. In het kader van wonen en zorg zal onderzocht worden hoe meer doelgroepgerichte woonvormen gerealiseerd kunnen worden binnen nieuwbouw en herstructureringsprojecten. Om hier daadwerkelijk invulling aan te kunnen geven worden hierover al gesprekken gevoerd met ontwikkelaars en woningcorporaties. Bijvoorbeeld over de Professor Schoemakerplantage, het Oostblok (voormalig kantoor van Vestia) en de Vander Goes/Van Schuijlenburchstraat. Voor Nieuw Delft is reeds een overeenkomst gesloten met Pieter van Foreest en met het kleinschalig woon/zorg- project voor ouderen op het Chilipad in Tanthof kan ingespeeld worden op de vraag van ouderen. Op de Kloosterkade zullen zelfstandige woningen in het sociale segment gebouwd worden ten behoeve van de vrouwenopvang van PerspeKtief. Voor de verschillende gebiedsontwikkelingen is een richtlijn voor zowel het wonen voor ouderen als het wonen voor bijzondere doelgroepen opgesteld. Hierin is volgens afspraak met de zorgaanbieders en corporaties opgenomen dat bij nieuwbouwprojecten voor ouderen, woningen rollator toe- en doorgankelijk (2 sterren) zijn. Betreft het een marktontwikkeling, dan is in het voortraject de toepassing van levensloopbestendigheid een belangrijk bespreekpunt. 18

22 Het aantal mensen dat vanuit een beschermde woonvorm zelfstandig gaat wonen neemt toe. Dit vraagt om een goed samenspel tussen zorgpartijen, corporaties en gemeente. Genoemde partijen hebben afspraken met elkaar gemaakt over hoe deze uitstroom te realiseren en hoe ondersteuning bij het zelfstandig wonen kan en zal worden geboden. In het kader van langer en weer thuis is twee jaar geleden de SVN-blijverslening (Stimuleringsfonds volkshuisvesting) ingevoerd. De leningen kunnen worden afgesloten om aanpassingen aan het huis (in eigen bezit) te financieren waardoor de bewoners langer, of weer thuis kunnen wonen. In 2017 werd er in Delft één afgesloten en dat was de eerste in de provincie Zuid-Holland. De gemeente spant zich in om de lening meer onder de aandacht bij burgers te brengen en zal dit ook nadrukkelijker onder de aandacht brengen bij intermediairs. In het 1e kwartaal 2019 zal de agenda Langer en weer thuis worden vastgesteld. Figuur 16. Verdeling woningvoorraad naar sterren(zover bekend) bron: BBI/Onderzoek & Statistiek 19

23 6 Delft pakt door; samen aan de slag 6.1 Samen met omgeving en partners Voor de realisatie van woningen tot 2040 is een gemiddelde oplevering van zo n 650 woningen per jaar nodig. In 2017, het eerste jaar van de Woonvisie , zijn 763 woningen nieuw gebouwd. Inmiddels worden de impact en effecten hiervan in beeld gebracht, is er een investeringsagenda en wordt een ontwikkelstrategie voorbereid. Daarnaast is ook de Delftse participatieaanpak Delfts Doen ontwikkeld. Hiermee wordt ingezet op een nieuwe norm van participatie, met heldere spelregels en bruikbaar in de voorbereiding van elk nieuw initiatief, in de stad, de wijk of de buurt; één en ander ook in de geest van de nieuwe omgevingswet. Toevoegen van andere woningsegmenten biedt ook de kans de leefbaarheid, de diversiteit en aantrekkelijkheid van de Delftse wijken te vergroten. Tegelijkertijd dienen we onze leefomgeving te vergroenen, slimme oplossingen voor mobiliteit te realiseren, de kwaliteit van de openbare ruimte op te waarderen en klimaatbestendig maken. De woningbouwopgave is tevens een kans om de energietransitie te versnellen. Figuur 17. Delftse kwaliteitswaaier uit de Woonvisie

24 6.2 Toekomstgericht bouwen Delft kiest ook voor een toekomstvaste woningvoorraad met voldoende kwalitatief goede woningen. Klimaatverandering heeft wereldwijde gevolgen en vraagt om lokale en regionale aanpassingen. Met maatregelen op het terrein van energiebesparing en klimaatbestendigheid kan de wereld in zijn algemeenheid, maar ook de directe leefomgeving duurzamer en zeker ook aangenamer gemaakt worden. De vier pijlers voor de Delftse duurzaamheidsstrategie zijn: groen, blauw & gezond, circulaire economie, klimaatadaptief en energieneutraal. In het verlengde van de verstedelijkingsopgave wil Delft de leefomgeving vergroenen, slim omgaan met mobiliteit en de kwaliteit van de openbare ruimte opwaarderen en klimaatbestendig maken. De woningbouwopgave is een kans om dit te versnellen. Nieuwbouwwoningen waarvoor na 1 juli 2018 een omgevingsvergunning is aangevraagd zijn al verplicht aardgasvrij. Vanaf 2050 gebruiken we in heel Nederland geen aardgas meer. Daarover is de gemeente sinds mei dit jaar in gesprek met de stad; met als doel om met elkaar de uitgangspunten voor een aardgasvrij Delft op te stellen; de uitgangspunten die gehanteerd zullen worden bij het opstellen van het Warmteplan Delft In dit Warmteplan zal worden vastgelegd hoe de Delftse wijken en buurten stap voor stap aardgasvrij worden. Met de zogenaamde stresstest is voor heel Delft in beeld gebracht wat de gevolgen zijn van extreem weer. Hierbij gaat het vooral om knelpunten op het gebied van wateroverlast en hittestress. Om hier bij bouwplannen goed en adequaat mee om te kunnen gaan is er inmiddels een toolbox voor klimaatadaptatie ontwikkeld die gebruikt zal worden bij gesprekken met bouwers en ontwikkelaars. Met bouwers en ontwikkelaars wordt naast het inpandige wooncomfort ook steeds vaker gekeken naar hoe ook slim kan worden omgegaan met bijvoorbeeld de plint en de daken van een gebouw. Enerzijds om zo optimaal om te gaan met ruimtegebruik, maar daarnaast ook uit leefbaarheids- en veiligheidsoverwegingen. Daarnaast zijn ook goede openbare ruimten, juist in een stedelijke woonomgeving, van essentieel belang. Figuur 18. Verdeling energie labels Delft, 2016 en

25 6.3 Innovatieve woonvormen Innovatie hoort bij Delft. In de Woonvisie is daarover opgenomen dat met bijzondere woonconcepten en ook met zelfbouw- en kluswoningen het innovatieve kennisprofiel van Delft kan worden versterkt. Met innovatieve woonvormen kan onder meer ingespeeld worden op maatschappelijke vraagstukken zoals vereenzaming en segregatie. Delft wil meer ruimte bieden aan wooninnovaties zoals projecten waarbij collectiviteit, duurzaamheid en zelfredzaamheid hoog in het vaandel staan. In de Harnaschpolder en de Coendersbuurt zijn al veel woningen volgens het principe van particulier opdrachtgeverschap/zelfbouw gebouwd. In de Harnaschpolder gaat het om 67 woningen volgens het principe particulier opdrachtgeverschap en 99 volgens het principe collectief particulier opdrachtgeverschap. Ook in Nieuw Delft wordt ruimte geboden aan het particulier opdrachtgeverschap. In totaal gaat het om zo n 54 woningen die net zijn opgeleverd, in aanbouw zijn of binnenkort zullen worden gebouwd. Bijzondere innovatieve projecten zijn ook de Woondiversiteit, waar studenten en vluchtelingen samenwonen en Abtswoude Bloeit voor studenten, ouderen en cliënten van Perspektief. In de Coendersbuurt werd op initiatief van ouders TOV gerealiseerd: een woongroep voor jongvolwassenen met een verstandelijke beperking. Naast de grotere woningbouwlocaties zijn er in de stad ook kleinere stukken grond die weliswaar binnen het voor hen geldende bestemmingsplan een functie hebben, maar die in praktische zin niet als zodanig functioneren en permanent of tijdelijk getransformeerd zouden kunnen worden naar een meer gewenste functie en zouden deze dus ook ingezet kunnen worden voor de meer innovatieve woondoeleinden. Een voorbeeld hiervan is het plan om op de Vulcanusweg tiny houses te realiseren. In een tiny house wordt er op een kleine oppervlakte gewoond met een minimum aan bezittingen. Foto: Impressie Green Village Delft,

26 is een product van : Samenleving/advies en BBI-Onderzoek& Statistiek Dit is een uitgave van: Gemeente Delft Postbus 78, 2600 ME Delft Telefoon Internet december