Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

Transcriptie

1 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma Een totaaloverzicht van de Nederlandse deelname aan projecten in het Vijfde Kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling van de Europese Gemeenschap.

2 INLEIDING INLEIDING Het Kaderprogramma voor Onderzoek en Technologische Ontwikkeling van de Europese Gemeenschap is inmiddels aan zijn zesde editie toe, volgend op de afronding van het Vijfde Kaderprogramma in In de periode daarna zijn de laatste gegevens over de indieningen en toekenningen door de Europese Commissie verzameld en aan de Lidstaten ter beschikking gesteld. Nog steeds worden deze databases bricks genoemd, een herinnering aan de tijd dat de informatie in de vorm van lijvige pakken papier op de bureaus van EG-Liaison belandde. Tegenwoordig worden de gegevens elektronisch aangeleverd. Dit maakt een uitgebreidere analyse van de ingediende projectvoorstellen mogelijk. Een vereiste is wel dat de bricks eenduidig en consistent zijn samengesteld, en dat is helaas niet steeds het geval. Opschoningacties zijn dan een tijdrovende noodzakelijkheid. EG-Liaison werd in 1983 (20 jaar geleden) in het leven geroepen om de Nederlandse deelname in omvang en kwaliteit te bevorderen. Ook heeft EG-Liaison - sinds 1997 onderdeel van het Agentschap Senter - tot taak om over de deelname te rapporteren aan haar opdrachtgevers en aan de onderzoekswereld. Door EG-Liaison zijn reeds drie brick-boekjes over het Vijfde Kaderprogramma uitgebracht. Deze betreffen de jaren 1999, 2000 en Het thans voor u liggende boekje bestrijkt de gehele looptijd van KP5: van 1998 tot Het maakt het voor de geïnteresseerde lezer mogelijk om zich een goed beeld te vormen van de projectdeelname per thema, en van het Nederlandse aandeel hierin. Een belangrijke uitkomst van de analyses is altijd het Nederlandse succespercentage. Niet zozeer in absolute zin, maar vooral in vergelijking met het Europese gemiddelde. We zien het als een belangrijke doelstelling van EG-Liaison om het Nederlandse succespercentage hoger te doen zijn dan het EU-gemiddelde. Bestudering van de tabellen in dit boekje zal de lezer leren dat dit in KP5 bij vrijwel alle thema s het geval is. Een andere belangrijke maatstaf is het Nederlandse aandeel in de goedgekeurde projecten. Een goed resultaat wordt hier bepaald door een combinatie van (veel) indieningen en van (hoge) scores. EG-Liaison draagt aan beide factoren bij middels haar promotieactiviteiten respectievelijk door haar adviespraktijk. De uitkomst is het bedrag dat als EU-bijdrage naar Nederlandse partijen vloeit als percentage van het totale KP-budget. De overzichtstabel die u op pagina 3 aantreft geeft de retourpercentages per thema. Hierbij dient u te bedenken dat de just retour (de Nederlandse bijdrage aan het EU-budget) op circa zes procent ligt. In dat licht kan er enige tevredenheid zijn dat Nederland, net als in het verleden, bovenmodaal scoort. Dit keer is het Nederlandse aandeel circa tien procent (0,7 procentpunt) boven de norm. Nederlandse partijen hebben uit KP5 een EU-bijdrage van ruim EUR 800 miljoen ontvangen. Dit is een reflectie van de actieve opstelling van Nederlandse indieners en ook van de goede reputatie die zij in het internationale veld hebben. Dit omvangrijke bedrag, maar daarnaast ook de gecreëerde mogelijkheid om op hoog internationaal niveau samen te werken, betekenen een belangrijke impuls voor de verdere ontwikkeling van Nederland als kenniseconomie. Waar het in dit boekje om bedragen gaat, blijft een onzekerheidsmarge bestaan, omdat de bricks uitgaan van de bedragen vóór de contractonderhandelingen. De impact van de onderhandelingen is echter, naar we aannemen, tamelijk gelijk verdeeld over de lidstaten. Zoals aangegeven zijn de analyses in dit boekje gebaseerd op cijfers aangeleverd door de Europese Commissie. Hoewel dit boekje met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan EG-Liaison geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden. Ik hoop dat de informatie in dit boekje de lezer tot nut zal zijn. Eelco Denekamp, Manager EG-Liaison NEDERLANDSE PARTICIPATIE EN RETOUR Onderdeel Budget in Succesvolle Raming NL Retour miljoen participaties retour in percentage euro NL EU miljoen Euro t.o.v. budget QoL ,1 IST ,9 Growth ,3 Milieu ,9 Energie ,0 INCO ,5 MKB ,5 IHP ,2 Totaal ,7 2 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 3 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

3 INLEIDING THEMA 1 SUCCESPERCENTAGE NEDERLANDSE INDIENINGEN PER THEMA Quality of Life and management of living resources GEMIDDELD KERNACTIVITEIT 6 KERNACTIVITEIT 5 KERNACTIVITEIT 4 KERNACTIVITEIT 3 KERNACTIVITEIT 2 KERNACTIVITEIT 1 GEMIDDELD KERNACTIVITEIT 4 KERNACTIVITEIT 3 KERNACTIVITEIT 2 KERNACTIVITEIT 1 GEMIDDELD KERNACTIVITEIT 4 KERNACTIVITEIT 3 KERNACTIVITEIT 2 KERNACTIVITEIT 1 GEMIDDELD KERNACTIVITEIT 4 KERNACTIVITEIT 3 KERNACTIVITEIT 2 KERNACTIVITEIT 1 GEMIDDELD LANGE TERMIJN KORTE TERMIJN KERNACTIVITEIT 6 KERNACTIVITEIT QUALITY OF LIFE ENERGY ENVIRONMENT GROWTH INFORMATION SOCIETY Binnen het eerste thema van KP5, Het hogere succespercentage in de laatste Quality of Life and Management of Living twee jaar is grotendeels te verklaren door de Resources, heeft Nederland goede resultaten behaald. Van het totaal aangevraagde vormen in het werkprogramma van die specificaties van onderwerpen en project- bedrag in goedgekeurde projecten jaren. (EUR miljoen), is EUR 212 miljoen aangevraagd door Nederlandse deelnemers Nederlandse projectcoördinatoren namen in goedgekeurde projecten. Op basis van 8,7 procent van de in totaal projectindieningen voor hun rekening. De deze bedragen is de Nederlandse retour 8,1 procent. De retour komt daarmee op Nederlandse projectcoördinatoren blijken EUR 195 miljoen. overigens een succespercentage te hebben (twintig procent) dat twee procentpunt Projectindieningen hoger ligt dan het Europese gemiddelde Binnen het eerste thema zijn projecten ingediend. In de eerste twee jaren lag activiteiten, dan zijn de verschillen tussen (achttien procent). Kijken we naar de kern- het succespercentage rond de vijftien het Europese gemiddelde en dat van de procent, de laatste twee jaar steeg het naar Nederlandse coördinatoren nog iets groter, negentien à twintig procent; gemiddeld over zoals de tabel illustreert. Voor de activiteiten de looptijd van KP5 dus achttien procent. 3, 4, 12 en 13 is het succespercentage 6 tot Kernactiviteit 1 (KA1) - voeding, voedingswetenschappen en gezondheid Kernactiviteit 2 (Ka2) - beheersing van infectieziekten Kernactiviteit 3 (KA3) - de cel als fabriek Kernactiviteit 4 (KA4) - milieu en gezondheid Kernactiviteit 5 (KA5) - duurzame landbouw, visserij en bosbouw Kernactiviteit 6 (KA6) - vergrijzing van de bevolking en handicaps succespercentage> NL EU Aanvullende activiteiten Generieke activiteit 7 (GA7) Generieke activiteit 8 (GA8) Generieke activiteit 9 (GA9) Generieke activiteit 10 (GA10) Generieke activiteit 11 (GA11) Generieke activiteit 12 (GA12) Generieke activiteit 13 (GA13) Infrastructures (INFRA) - hart- en vaatziekten, diabetes, chronische en degeneratieve ziekten, kanker, diabetes, hart- en vaatziekten en zeldzame ziekten - genomica en erfelijke ziekten - neurowetenschappen - volksgezondheidsonderzoek - onderzoek naar handicaps - bio-ethiek - socio-economische aspecten - steun voor onderzoeksinfrastructuur 4 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 5 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

4 THEMA 1 THEMA 1 8 procentpunt hoger. Voor de activiteiten 9 en 10 is het succespercentage 6 tot 8 procentpunt lager. Binnen Onderzoek voor Handicaps zijn geen projecten van Nederlandse coördinatoren goedgekeurd. Participatie van Nederlandse organisaties Totaal participeren er organisaties in thema 1, waarvan krap zeven procent Nederlandse organisaties. In de goedgekeurde projecten zijn participaties, waarvan (acht procent) van Nederlandse organisaties. Een goedgekeurd project heeft gemiddeld 7,5 deelnemers. Het succespercentage van de Nederlandse participanten ligt met zeventien procent, tweeënhalf procentpunt hoger dan het Europese gemiddelde (ruim veertien procent). Mogelijke verklaring hiervoor is de deelname van Nederlandse onderzoekers in Europese netwerken en de deelname aan voorgaande kaderprogramma's. Door de kennis die ze daar hebben opgedaan, zijn Nederlandse onderzoekers wellicht beter in staat goede consortia en goede projecten selecteren. Voor de kernactiviteiten Infectieziekten (KA2), Duurzame Landbouw (KA5) en Milieu en Gezondheid (KA4) vallen de hogere succespercentages op. Opvallend genoeg zijn de succespercentages voor Onderzoek naar Handicaps (GA11), Neurowetenschappen (GA9) en Steun voor Onderzoeksinfrastructuur (INFRA) juist lager. Typering Nederlandse organisaties De grootste aandacht voor het Quality of Life -programma kwam van universiteiten en hogescholen en van onderzoeksinstellingen; beide groepen ongeveer veertig procent. Voor de industrie en het midden- & kleinbedrijf is het deelnameaandeel volgens de beschikbare gegevens op drie procent gebleven. In werkelijkheid schatten wij de deelname van de industrie en het midden- & kleinbedrijf enkele procentpunten hoger. De resterende vijftien procent is toe te rekenen aan andere organisaties, waaronder internationale organisaties en lokale en regionale overheden. Ontwikkeling gedurende het kaderprogramma De slagingskans van projecten is gedurende het kaderprogramma licht toegenomen met ongeveer drie procentpunt. Dit komt doordat meer projecten zijn geaccepteerd. In 1999 was de animo voor het indienen van projectvoorstellen veel groter dan in 2000 en Het succespercentage van Nederlandse deelnemers is fors gestegen van negentien procent in 1999 naar vierentwintig procent in 2001, terwijl het succespercentage van de overige lidstaten in 2001 op achttien procent is blijven steken. Mede door de afname van het aantal ingediende projecten is ook het aantal deelnemende bedrijven gedurende het kaderprogramma teruggelopen. Dit heeft voor de Nederlandse participatie en slagingskans goed uitgepakt. PROJECTINDIENINGEN PARTICIPATIE VAN NEDERLANDSE ORGANISATIES Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes deel miljoen indieningen indieningen percentage deel miljoen participaties participaties percentage euro NL* EU NL* EU NL EU KA KA KA KA KA KA KA KA KA KA KA KA GEN GEN GA GA GA GA GA GA GA GA GA GA GA GA GA GA INFRA INFRA Totaal Totaal DEELNAMEPERCENTAGE NL PARTICIPANTEN NAAR TYPE ORGANISATIE VAN GOEDGEKEURDE PROJECTEN Onderdeel IND + MKB UNIV OND Anders KA KA KA KA KA KA GEN GA GA GA GA GA GA GA INFRA Totaal * Een Nederlandse organisatie is coördinator 6 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 7 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

5 THEMA 1 THEMA 2 INGEDIENDE PROJECTEN EN SUCCESPERCENTAGE BINNEN THEMA 1 User-friendly information society KA1 KA2 KA3 KA4 KA5 KA6 GEN INFRA Projectindieningen In totaal werden binnen het thema Information Society Technologies (IST) programma projectvoorstellen ingediend. Van deze voorstellen zijn projecten toegekend (25,2 procent). Van deze toegekende projecten heeft 5,5 procent een Nederlandse organisatie als coördinator. Het succespercentage van een Nederlandse coördinator is hoger dan het Europese gemiddelde: 32 procent voor Nederlandse organisaties tegenover een gemiddelde van vijfentwintig procent voor organisaties uit de rest van Europa. Opvallend is ook dat een projectvoorstel met een Nederlandse coördinator een aanzienlijk hogere slagingskans heeft dan een met een andere Europese coördinator. Nederlandse organisaties participeren in 398 toegekende projecten. Dit betekent dat in 15 procent van alle toegekende projecten tenminste één Nederlandse partij zit. Participatie van Nederlandse organisaties Het aantal indieningen van Nederlandse partijen is niet zo hoog als mag worden verwacht op basis van de economische grootte van ons land. Slechts 3,8 procent van de indieners in het IST-programma komt uit Nederland. Met name in kernactiviteit twee Nieuwe werkmethoden en elektronische handel is de deelname gering. Een aantal Nederlandse partijen ontbrak opvallend in het IST-programma. Vooral banken, softwarehuizen en de industrieën van de oude economie namen slechts sporadisch deel in IST-projectvoorstellen. We constateren dat degenen die wel meedoen een hogere slagingskans hebben dan het Europees gemiddelde. Typering Nederlandse organisaties Van alle Nederlandse organisaties die deelnamen aan het IST-programma was 23 procent afkomstig uit het MKB. Dit percentage MKB-ers is aanzienlijk lager dan de gemiddele Europese deelname van het MKB (dertig procent). De onderlinge verschillen in aantallen MKB s voor de diverse kernactiviteiten zijn vrij groot. Zo ligt in kernactiviteit twee Nieuwe werkmethoden en elektronische handel het percentage MKB s (33 procent) juist hoog. Helaas hebben MKB s een lager succespercentage dan overige organisatietypen. Kernactiviteit 1 (KA1) Kernactiviteit 2 (KA2) Kernactiviteit 3 (KA3) Kernactiviteit 4 (KA4) - systemen en diensten voor de burger - nieuwe werkmethoden en elektronische handel - multimedia-inhoud en instumenten - essentiële technologie en infrastructuur Aanvullende activiteiten CPA - Cross Programme Actions FET - langere termijn onderzoek voor toekomstige en opkomende technologie OM - ondersteunende maatregelen 8 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 9 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

6 THEMA 2 THEMA 2 Samenwerking in Europa Zoals te verwachten vindt de meeste samenwerking plaats met de grote landen om ons heen, met name Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Ook het aantal samenwerkingsverbanden met Griekenland is relatief hoog. Gelet op de naar verhouding forse deelname van Griekenland aan het IST-programma is dit niet opzienbarend. Tot slot blijken Nederlandse organisaties weinig met Oost- Europese landen samen te werken. Ontwikkeling gedurende het kaderprogramma De enorme groei en later de malaise in de ICT-sector hebben geen invloed gehad op het aantal Nederlandse bedrijven en instellingen dat deelneemt aan het Vijfde Kaderprogramma, ten opzichte van de rest van Europa. Het succespercentage werd hierdoor niet beïnvloed en steeg van 24 procent in 1999 naar 36 procent in 2001 met een piek in 2000 van ruim veertig procent. PROJECTINDIENINGEN PARTICIPATIE VAN NEDERLANDSE ORGANISATIES Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes deel miljoen indieningen indieningen percentage deel miljoen participaties participaties percentage euro NL* EU NL* EU NL EU KA KA KA KA KA KA KA KA CPA CPA FET FET OM OM Totaal Totaal * Een Nederlandse organisatie is coördinator DEELNAMEPERCENTAGE NL PARTICIPANTEN NAAR TYPE ORGANISATIE VAN GOEDGEKEURDE PROJECTEN Onderdeel IND MKB UNIV OND Anders KA KA KA KA CPA FET OM Totaal INGEDIENDE PROJECTEN EN SUCCESPERCENTAGE BINNEN THEMA 2 KA1 KA2 KA3 KA4 CPA FET OM Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 11 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

7 THEMA 3 THEMA 3 Competitive and sustainable growth PROJECTINDIENINGEN PARTICIPATIE VAN NEDERLANDSE ORGANISATIES Projectindieningen In totaal zijn er in het Growth-programma voorstellen ingediend, waarvan 250 door Nederlandse coördinatoren (vijf procent). Van de 250 voorstellen zijn er 118 goedgekeurd, een succespercentage van 47 procent. Ter vergelijking: in heel Europa zijn voorstellen goedgekeurd, een succespercentage van 32 procent. Nederlandse coördinatoren hebben dus vaak kwalitatief goede voorstellen ingediend. Uiteindelijk coördineert Nederland 8,8 procent van alle projecten binnen Growth. Opvallend is dat Nederland vooral in Intermodaal Transport en in het onderdeel Meten en Testen bovengemiddeld het initiatief heeft. Participatie van Nederlandse organisaties. De top 10 van Nederlandse organisaties die succesvol zijn geweest in het Growth-programma ziet er als volgt uit: 1. TNO 2. NLR 3. Technische Universiteit Delft 4. NEA 5. Philips 6. Universiteit Twente 7. NEI 8. Joint Research Centre Petten 9. MARIN 10. Technische Universiteit Eindhoven Duidelijk is dat de onderzoeksinstellingen het goed gedaan hebben. De drie Technische Universiteiten zijn alle ook in de top-10 aanwezig. Verrassend zijn de posities van NEA en NEI. Deze twee instellingen acteren vooral op het gebied van Intermodaal Transport ; een voor Nederland belangrijk gebied. Philips heeft het voornamelijk goed gedaan op materialengebied. In totaal zijn er 869 succesvolle Nederlandse participaties geweest; 6,8 procent van alle participaties. Nederland is in 499 van de goedgekeurde voorstellen, (37 procent) vertegenwoordigd. Dit betekent ook dat Nederlanders gemiddeld met 1,74 partner in deze projecten vertegenwoordigd is. Typering Nederlandse organisaties In de tabel is te zien dat de deelnemers vanuit Nederland verschillend van aard is. De belangrijkste Nederlandse participanen zijn de grote industrie en de kennisinstellingen. Met name in kernactiviteit één (producten/ processen) en het generiek gedeelte Materialen is veel industrie aanwezig. In kernactiviteit vier (luchtvaart) echter, is slechts een zeer geringe industriële vertegenwoordiging. Het aandeel van het MKB (zestien procent) en de universiteiten (achttien procent) blijft in beide gevallen onder het Europese gemiddelde. Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes deel miljoen indieningen indieningen percentage deel miljoen participaties participaties percentage euro NL* EU NL* EU NL EU KA KA KA KA KA KA KA KA MAT MAT M&T M&T Totaal Totaal * Een Nederlandse organisatie is coördinator DEELNAMEPERCENTAGE NL PARTICIPANTEN NAAR TYPE ORGANISATIE VAN GOEDGEKEURDE PROJECTEN Onderdeel IND MKB UNIV OND anders KA KA KA KA MAT M&T Totaal INGEDIENDE PROJECTEN EN SUCCESPERCENTAGE BINNEN THEMA 3 KA1 KA2 KA3 KA4 Kernactiviteit 1 (KA1) - innovatieve producten, processen en organisatie Kernactiviteit 2 (KA2) - intermodaal transport Kernactiviteit 3 (KA3) - landtransport en maritieme technologie Kernactiviteit 4 (KA4) - nieuwe perspectieven voor de luchtvaart Aanvullende activiteiten MAT - materialen M&T - meten en testen MAT M&T Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 13 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

8 THEMA 4 DEEL A THEMA 4 DEEL A Environment and sustainable development Projectindieningen In het Vijfde Kaderprogramma zijn in totaal vier oproepen gedaan voor het indienen van voorstellen binnen thema 4, deel A. In totaal werden projecten ingediend waarvan 308 uit Nederland. Uiteindelijk werden hiervan slechts 470 projecten gefinancierd. 51 projecten hadden een Nederlandse coördinator, wat overeenkomt met 11 procent van de succesvolle projecten. De meeste projecten werden ingediend in de kernactiviteiten Waterbeheer en -kwaliteit (kernactiviteit 1) en Klimaatverandering en biodiversiteit (kernactiviteit 2), gebieden waarin ook Nederland zeer actief was. Traditioneel is Nederland bijzonder succesvol in het onderdeel Waterbeheer en kwaliteit met 14 goedgekeurde projecten. Het gemiddelde succespercentage voor Nederland bedraagt 17 procent met uitschieters voor de generieke activiteiten, met meer dan vijftig procent kans op succes. Daarmee was het succespercentage voor Nederlandse coördinatoren voor bijna alle kernactiviteiten hoger dan het Europees gemiddelde, met als enige uitzondering kernactiviteit 3 Duurzame mariene ecosystemen. Participatie van Nederlandse organisaties Van de deelnemers aan alle ingediende projecten is zes procent Nederlands. Voor goedgekeurde projecten ligt dit getal iets hoger, met een Nederlands aandeel van zeven procent. Dat betekent dat het succespercentage bij projecten met Nederlandse partners hoger is dan het Europees gemiddelde. Thema 4A telde in totaal 325 Nederlandse participaties. Verder blijkt dat Nederland deelneemt in ruim 38 procent van alle 470 goedgekeurde projecten. Dit betekent dat in meer dan éénderde van de projecten ten minste één Nederlandse organisatie kennis nam van Europees onderzoek. Typering Nederlandse organisaties Het thema Milieu en Duurzame Ontwikkeling wordt, door het fundamenteel karakter van het onderzoek, gekenmerkt door een lage participatie van industriële partijen. Zo namen de industrie en het MKB slechts twaalf procent van het onderzoek voor hun rekening. Zowel in Europa als in Nederland, zijn universiteiten en onderzoeksinstellingen de belangrijkste spelers binnen dit thema. Opvallend was het grote aandeel van overheden in kernactiviteit 4 De stad van morgen en het culturele erfgoed. Ontwikkeling gedurende het kaderprogramma Het succespercentage is in de loop van het kaderprogramma gestegen van 22 procent in 1999 tot 31 procent in Het jaar 2000 kende een zeer laag succespercentage, slechts negen procent. Ondanks de vele projectindieningen werden vooral in kernactiviteit 3 en 4 geen Nederlandse projecten Samenwerking in Europa Zoals eerder gemeld neemt Nederland deel in ruim 38 procent van de projecten. Bovendien werkt Nederland samen met organisaties uit vrijwel alle Europese landen. De samenwerking binnen Milieu en duurzame ontwikkeling vindt traditioneel plaats met organisaties uit de grotere lidstaten van de EU: Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. goedgekeurd. In 2001 was dit weer wel het geval en steeg het succespercentage voor beide kernactiviteiten weer naar dertig procent. De participatie van Nederlanders in het milieuthema heeft niet te lijden gehad onder zo n grote daling. Hoewel in 2000 het succespercentage in participatie drie procent lager lag dan in 1999, steeg het in 2001 weer tot 22 procent. Het aantal deelnames door Nederlandse partijen is steeds gestegen. PROJECTINDIENINGEN PARTICIPATIE VAN NEDERLANDSE ORGANISATIES Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes deel miljoen indieningen indieningen percentage deel miljoen participaties participaties percentage euro NL* EU NL* EU NL EU KA KA KA KA KA KA Kernactiviteit 1 (KA1) - duurzaam waterbeheer en waterkwaliteit KA KA Kernactiviteit 2 (KA2) - klimaatverandering en biodiversiteit GEN GEN Kernactiviteit 3 (KA3) - duurzame mariene ecosystemen GEN GEN Kernactiviteit 4 (KA4) - de stad van morgen en het culturele erfgoed GEN GEN INFRA INFRA Aanvullende activiteit ENRICH ENRICH GEN - generieke activiteiten Onbek Onbek INFRA - steun voor onderzoeksinfrastructuur ENRICH - Europees netwerk voor onderzoek naar klimaatverandering Totaal Totaal * Een Nederlandse organisatie is coördinator 14 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 15 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

9 THEMA 4 DEEL A THEMA 4 DEEL B DEELNAMEPERCENTAGE NL PARTICIPANTEN NAAR TYPE ORGANISATIE VAN GOEDGEKEURDE PROJECTEN Energy Onderdeel IND MKB UNIV OND anders KA KA KA KA GEN GEN GEN INFRA ENRICH nb Onbekend Totaal INGEDIENDE PROJECTEN EN SUCCESPERCENTAGE BINNEN THEMA 4A KA1 KA2 KA3 KA4 Projectindieningen Binnen het thema Energie was het succespercentage voor projecten met een Nederlandse coördinator maar liefst 45 procent, aanzienlijk hoger dan het Europese gemiddelde van 31 procent. Van de zeshonderd succesvolle projecten, werden er maar liefst 74 getrokken door een Nederlandse organisatie, ruim twaalf procent. Hoewel Nederland het al niet slecht deed binnen de initiële structuur van kernactiviteiten (KA 4 en KA5) lijkt vooral de indeling naar korte termijn (KT) en lange termijn (LT), vanaf 2001, koren op de Nederlandse molen. Gemiddeld is in 2001 het succespercentage 56 procent. Bij LT is dat maar liefst 64 procent, tevens wordt bij LT bijna één op de vijf projecten (negentien procent) gecoördineerd door een Nederlandse organisatie. Participatie van Nederlandse organisaties Op de lijst van het totaal aantal organisaties dat participeert (4.317) blijkt tien procent Nederlands te zijn (432). Een zeer hoog percentage, dat gekoppeld is aan een hoog succespercentage van 45 procent, elf procentpunt hoger dan het Europees gemiddelde. Het hoge succespercentage van zowel coördinatoren als participanten wijst erop dat Nederlandse organisaties goed in staat zijn projecten op te zetten en te verbeteren èn dat zij zowel intern als extern voldoende ondersteuning vinden. Ook binnen de participaties heeft de nieuwe indeling opvallende gevolgen. Bij de kernactiviteiten (KA5 en KA6) is te zien dat Nederland gemiddeld iets vaker als coördinator deelneemt dan als participant (resp 11,4 procent en 10,6 procent). In de nieuwe indeling zien we dit verschil echter toenemen. Binnen KT levert Nederland in GEN1 GEN2 GEN3 INFRA ENRICH ONBEKEND Kernactiviteit 5 (KA5) Kernactiviteit 6 (KA6) Korte termijn (KT) Lange termijn (LT) - schonere energiesystemen, met inbegrip van systemen op basis van hernieuwbare energie - economische en efficiënte energie vor een concurrerend Europa - brandstofcellen en waterstof, bio-elektriciteit, duurzame energie voor (afgelegen) gemeenschappen, ecobouwen, schone elektriciteitsopwekking - brandstofcellen en waterstof, biomassa, integratie van duurzame energie, schonere brandstoffen voor transport, energie-opslag, photovoltaische energie Aanvullende activiteiten GEN - generieke activteiten gericht op de sociaal-economische effecten van energietechnologie, -systemen en diensten 16 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 17 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

10 THEMA 4 DEEL B THEMA 4 DEEL B twaalf procent van de gevallen een coördinator en in 8,7 procent een participant; binnen LT zelfs in negentien procent een coördinator en in slechts 9,2 procent van de gevallen een deelnemer. Typering Nederlandse organisaties Door alle jaren van het Vijfde Kaderprogramma heen valt op dat ongeveer de helft van de participaties op naam komt van industriële bedrijven en MKB s. Onderzoeksinstellingen nemen voor circa dertig procent deel en het resterende deel wordt door universiteiten ingevuld. Toch is er een subtiel verschil met de overgang van de twee kernactiviteiten (KA5 en KA6) naar de indeling in termijnen (KT en LT). Bij het onderdeel LT is te zien dat de deelname van onderzoeksinstellingen stijgt van 30 naar 38 procent ten koste van de deelname van industrie en MKB (43 procent). Daarnaast geven in het onderdeel KT universiteiten en onderzoeksinstellingen een aantal procenten prijs ten gunste van andere organisatietypen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan gemeenten die een rol spelen binnen demonstratieprojecten. Samenwerking in Europa Nederlandse partijen werken bij voorkeur samen met de landen direct om ons heen. Met name Duitsland en Groot-Britannië scoren goed, maar ook met België en Denemarken wordt regelmatig samengewerkt. Die samenwerking met Denemarken is er met name op het gebied van windenergie. Binnen de groep deelnemers uit toetredingslanden zien we met name participanten uit Polen en Slovenië in de consortia met Nederlandse partijen terugkeren. PROJECTINDIENINGEN Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes deel miljoen indieningen indieningen percentage euro NL* EU NL* EU NL EU KA KA KT LT GEN Totaal PARTICIPATIE VAN NEDERLANDSE ORGANISATIES Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes deel miljoen participaties participaties percentage KA KA KT LT GEN Totaal * Een Nederlandse organisatie is coördinator DEELNAMEPERCENTAGE NL PARTICIPANTEN NAAR TYPE ORGANISATIE VAN GOEDGEKEURDE PROJECTEN Onderdeel IND+MKB UNIV OND anders KA KA KT LT GEN Totaal INGEDIENDE PROJECTEN EN SUCCESPERCENTAGE BINNEN THEMA 4B KA5 KA6 KT LT GEN Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 19 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

11 ONDERSTEUNEND PROGRAMMA 1 ONDERSTEUNEND PROGRAMMA 1 Confirming the international role of Community research Nederlandse participatie net boven het maaiveld In de tabel projectparticipaties treft u een analyse van de Nederlandse deelneming ten opzichte van de top 15 van landen in aantallen participaties in het onderdeel Confirming the international role of Community Research (INCO). In de tabel staat het totaal aantal participaties in ingediende voorstellen die zijn geselecteerd voor onderhandeling. Doorgaans leidden deze onderhandelingen tot een EU-gefinancieerd project. De laatste kolom betreft het succespercentage van de top-15-landen in aantallen participaties. De grotere EU-lidstaten zijn veelgevraagd, evenals enkele van de kandidaatlidstaten. In het bijzonder Polen en Bulgarije zijn opgeklommen in de top-15-participaties. Deze ontwikkeling zal zich in KP6 vermoedelijk doorzetten. Het competitieve karakter van deelnemen aan het kaderprogramma wordt daarmee nog sterker. Nederland presteert met het aantal participaties net boven het totale gemiddelde (zie tabel participatie en succespercentage ). Het totaal komt op 113 succesvolle Nederlandse participaties, op een totaal van 3199 participaties wereldwijd. Typering Nederlandse organisaties Het merendeel van de Nederlandse indieners wordt gevormd door universiteiten en onderzoeksinstellingen. Het aandeel industrie in het INCO-programma is beperkt, evenals het aandeel van het midden- en kleinbedrijf. Dit hangt samen met de door de werkprogramma s geformuleerde onderzoeksonderwerpen. Samenwerking in Europa en de niet-eu Landen In de INCO-projecten werkt Nederland het meest samen met partijen uit de grotere EU lidstaten, te weten het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en Spanje. Maar ook Denemarken en België zijn geziene projectpartners. Partijen buiten Europa die vaak met Nederland samenwerken zijn Zuid Afrika, Argentinië, Kenia en Tanzania. Ontwikkeling gedurende het kaderprogramma Gedurende het kaderprogramma ligt de interesse van organisaties in INCO op een gelijk niveau. Ondanks dat in 2002 diverse onderzoeksgebieden geen calls meer hebben gehad is ook in dit jaar de belangstelling op peil gebleven. Het succespercentage voor Nederlandse organisaties is uiteindelijk uitgekomen op een respectabele 26 procent waardoor Nederland in de top mee heeft gedraaid. PROJECTPARTICIPATIES Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes deel miljoen participaties participaties percentage A A A A A B B C Totaal PARTICIPATIE-AANTAL EN SUCCESPERCENTAGE BINNEN ONDERSTEUNEND PROGRAMMA 1 A1 A2 A3 A4 A5 A1 A2 A3 A4 A5 B1 B2 C1 - staten in de pre-toetredingsfase - GOS-landen en landen niet in de pre-toetredingsfase (copernicus) - mediterrane partnerlanden (INCO-MED) - research voor ontwikkeling (INCO-DEV) - opkomende economieën en geïndustrialiseerde landen - NCO training van onderzoekers - Training van onderzoekers voor Japan - Coördinatie van onderzoek B1 B2 C Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 21 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

12 ONDERSTEUNEND PROGRAMMA 2 ONDERSTEUNEND PROGRAMMA 2 Promotion of innovation and encouragement of SME participation Exploratory Awards (EA s) Voor het voorbereiden en schrijven van een voorstel voor een Europees project bestond voor MKB s in het Vijfde Kaderprogramma de mogelijkheid tot het aanvragen van een premie van maximaal EUR , de zogenaamde Exploratory Award. Het betrof hier een openstaande oproep, wat betekent dat aanvragen op ieder moment konden worden ingediend. De evaluatie vond steeds plaats in januari, april en september. De deadline voor de laatste evaluatie was 18 april 2001, zodat er in totaal 7 evaluaties plaatsvonden. Dat deze vorm van ondersteuning zeer populair was, blijkt wel uit het feit dat er aanvragen binnenkwamen in Brussel. Hiervan waren er 225 (ruim acht procent) afkomstig van Nederlandse coördinatoren. CRAFT Het CRAFT-programma is de regeling bij uitstek voor consortia van MKB s uit verschillende landen, waarbij het door hen aan R&D-uitvoerders uitbestede onderzoek volledig wordt gesubsidieerd door de Europese Commissie. Bovendien worden de MKB s eigenaar van de resultaten. Voor CRAFT stonden aanvankelijk negen evaluatie s gepland (drie per jaar), ware het niet dat de laatste evaluatie wegens budgettaire redenen werd geannuleerd. Hierdoor werd voor deze laatste evaluatie een ongekend hoog aantal van duizend voorstellen ingediend; veertig procent van het totaal aantal in KP5 ingediende CRAFT-voorstellen! In KP5 hebben 506 Nederlandse organisaties, zowel MKB s als R&D-uitvoerders, deelgenomen aan goedgekeurde CRAFTprojecten. Dit is bijna zeven procent van alle Europese participaties. Projectindieningen onder Nederlandse leiding In heel KP5 zijn projectvoorstellen voor CRAFT ingediend, waarvan de Nederlandse coördinatoren er 180 (7,2 procent) voor hun rekening hebben genomen. Het gemiddelde Europese succespercentage was 35 procent, terwijl dat voor Nederlandse coördinatoren 42 procent was. 76 Nederlandse voorstellen werden goedgekeurd; 8,6 procent van het totaal aantal goedgekeurde voorstellen in Europa. Voor een Exploratory Award hebben 225 Nederlandse MKB-coördinatoren een aanvraag ingediend, waarvan er 121 werden gehonoreerd. Dit is een succespercentage van bijna 54 procent, tegenover het Europese gemiddelde van 43 procent. Participatie van Nederlandse MKB s Bij alle Europese projectvoorstellen voor CRAFT waren 831 Nederlandse MKB s betrokken, waarvan er 332 succesvol waren (veertig procent). Het Europese gemiddelde lag hier op 36 procent. Het Nederlandse MKB was goed voor 6,9 procent van het totaal aantal goedgekeurde voorstellen. Van de mogelijkheid tot het aanvragen van een Exploratory Award hebben 449 Nederlandse MKB s gebruik gemaakt. Dit is Verdeling over de Thema s acht procent van alle Europese EA-aanvragers. Van deze Nederlandse MKB s was 47 werden ontvangen voor Growth, gevolgd De meeste voorstellen in KP5 (51 procent) procent succesvol; het gemiddelde Europese door Life Sciences (24 procent), IST succespercentage was 43 procent. (10 procent) en Milieu & Energie (15 procent). Deze percentages zijn nagenoeg Participatie van Nederlandse gelijk aan die voor de spreiding van de R&D-uitvoerders goedgekeurde voorstellen over de thema s. Van de 478 projectvoorstellen waar R&Dorganisaties bij betrokken waren, werden er Ontwikkelingen gedurende het 174 goedgekeurd (36 procent). Hiermee kaderprogramma volgt Nederland in grote lijnen het Hoewel het succespercentage van gemiddelde Europese succespercentage. De Nederlandse coördinatoren zowel bij EA als 174 voorstellen vormen 7,1 procent van het CRAFT enigszins is afgenomen ten gevolge totaal aantal goedgekeurde voorstellen in van het toenemend aantal indieningen en het Europa. beperkte budget, is het wel ruim boven het Europese gemiddelde gebleven. PROJECTINDIENINGEN Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes deel miljoen indieningen indieningen percentage EA CRAFT Totaal PARTICIPATIE VAN NEDERLANDSE MKB S Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes deel miljoen participaties participaties percentage EA CRAFT Totaal PARTICIPATIE VAN NEDERLANDSE R&D-UITVOERDERS Onderdeel Budget in miljoenen euro aantal RTD uitvoerders succesvolle indieningen succespercentage NL EU NL EU NL EU CRAFT INGEDIENDE PROJECTEN EN SUCCESPERCENTAGE VAN MKB S BINNEN ONDERSTEUNEND PROGRAMMA 2 EA CRAFT EA - Exploratory Awards CRAFT - Co-operative Research Action For Technology Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 23 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

13 ONDERSTEUNEND PROGRAMMA 3 ONDERSTEUNEND PROGRAMMA 3 Improving the human research potential and the socio-economic knowledge base Projectindieningen Het ondersteunend programma Improving Human Potential and the Socio-Economic Knowledge Base (IHP) kent activiteiten op het gebied van mobiliteit en training en activiteiten binnen de kernactiviteit Verdieping fundamentele kennis op sociaal-economisch gebied. Het programma wordt vaak aangeduid als het Marie Curie-programma. In totaal zijn gedurende het Vijfde Kaderprogramma voorstellen ingediend in het IHP-programma. Hiervan zijn 978 voorstellen ingediend door Nederlandse organisaties of Nederlandse onderzoekers, 7,8 procent van het totaal. Nederland heeft voorstellen ingediend in alle onderdelen van het IHP-programma, met uitzondering van de Marie Curie-ontwikkelingsbeurzen (MC3), waarvoor Nederland geen voorstellen mocht indienen. Marie Curie 1 (MC1) Marie Curie 1 (MC2) Marie Curie 1 (MC3) Marie Curie 1 (MC4) IHP1 IHP2 IHP3 IHP4 IHP5 PUB SE STRATA Het succespercentage van Nederlandse indieningen voor fellowships is in alle gevallen hoger dan het gemiddelde Europese succespercentage. Opvallend is dat Nederlandse organisaties beduidend meer individual fellows (MC1) ontvangen dan dat Nederlandse fellows met een individual fellowship naar het buitenland gaan. Deelname van het Nederlandse bedrijfsleven is vooral goed te zien in de Marie Curie Industry Host fellowships (MC2). Nederland diende maar liefst 22 procent van het totaal aantal voorstellen in. Van die ingediende voorstellen werd 38 procent gehonoreerd. Het aandeel Nederlandse indieningen voor Marie Curie Training Sites (MC4) is ongeveer vijf procent. Het succespercentage van deze voorstellen was enorm hoog: bijna zeventig procent van de Nederlandse indieningen werd gehonoreerd. Het aandeel indieningen - Individuele, terugkeer- en ervaren-onderzoeksbeurzen - Beurzen voor opleiding in het bedrijfsleven (Industry Host) - Ontwikkelingsbeurzen - Opleidingscentra (Marie Curie Training Sites) - Opleidingsnetwerken (Research training Networks) - Research infrastructure - toegang tot infrastructure - Research infrastructure - samenwerkingsnetwerken - Research infrastructure - R&D projecten - Wetenschappelijke conferenties van hoog niveau - Publieksvoorlichting - Verdieping fundamentele kennis op soc-ec. gebied - Strategische analyse voor wetenschaps- en technologiebeleid en het succespercentage van Nederlandse voorstellen voor Research Training Networks (IHP1) ligt dicht bij het Europees gemiddelde. De aantallen bij de drie laatstgenoemde activiteiten betreffen de projecten. Bij deze activiteiten kunnen meerdere fellows worden aangesteld per project. Het totaal aantal fellows is helaas niet bekend. Bij Research Infrastructures is een genuanceerder beeld te zien. Nederlandse organisaties zijn met name succesvol geweest bij Access to Research Infrastructures (IHP2). Nederland heeft relatief weinig voorstellen ingediend voor High Level Scientific Conferences (IHP5); slechts drie procent van het Europees totaal. Het succespercentage van Nederlandse voorstellen is gelijk aan het Europese succespercentage. Hoewel Nederlandse organisaties wel relatief veel voorstellen voor de kernactiviteit Verdieping fundamentele kennis op sociaal-economisch gebied hebben ingediend, was het succespercentage hiervoor helaas laag. In KP5 konden aanvragen voor Marie Curie-fellowships niet alleen worden gedaan in het IHP-programma, maar ook in de thema s. Helaas zijn hiervan de gegevens maar slechts ten dele bekend. Participatie van Nederlandse organisaties In het IHP-programma worden de voorstellen voor een aantal activiteiten ingediend door één enkele partij. Het aantal projectindieningen is daarmee gelijk aan het aantal participaties. Daar waar de voorstellen wél worden ingediend door een consortium zijn helaas dermate weinig gegevens beschikbaar dat geen goed overzicht van het aantal participaties van Nederlandse organisaties kan worden gegeven. Ontwikkeling gedurende het kaderprogramma Het aantal Europese en Nederlandse indieningen voor de verschillende onderdelen van het IHP-programma is gedurende het hele kaderprogramma tamelijk stabiel. Bij de Research Training Networks, de Individual Fellowships en de High Level Scientific Conferences is een groei te zien in het aantal Europese indieningen. Het aantal Nederlandse indieningen in deze onderdelen laat veel minder groei zien. Het aandeel Nederlandse indieningen voor individual fellowships is gedurende het hele kaderprogramma laag en varieert van 1,5 procent in 2000 tot drie procent in Het aantal Nederlandse organisaties dat individual fellows ontvangt varieert van vijf procent in 2000 tot 7,8 procent in Een opvallende uitschieter is het aantal Nederlandse indieningen voor Industry Host fellowships in 2001: Nederlandse bedrijven dienden in van de 219 voorstellen in, dus ruim 34 procent! Van dit hoge aantal voorstellen was het succespercentage ook (iets) hoger dan het Europese succespercentage. 24 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 25 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

14 ONDERSTEUNEND PROGRAMMA 3 PROJECTINDIENINGEN Onder- Budget in Aantal Succesvolle Succes deel miljoen indieningen indieningen percentage MC1 (nat. fellow) 301, MC1 (nat. instituut) MC MC MC IHP IHP IHP IHP IHP5 35, PUB 21, SE STRATA 25 nb nb nb nb Totaal 1340, INGEDIENDE PROJECTEN EN SUCCESPERCENTAGE BINNEN ONDERSTEUNEND PROGRAMMA 3 MC1 (nat. fellow) MC1 (nat. instituut) MC2 MC3 MC4 IHP1 IHP2 IHP3 IHP4 IHP5 PUB SE Nederland en het Vijfde Kaderprogramma 27 Nederland en het Vijfde Kaderprogramma

15 Over deze brochure Deze brochure geeft een overzicht van de resultaten van Nederland in het Vijfde Kaderprogramma over de gehele looptijd van 1998 tot en met Over de resultaten in de jaren 1999, 2000 en 2001 zijn ook aparte overzichten verschenen. Adres Senter / EG-Liaison Juliana van Stolberglaan 3 Postbus AC Den Haag Telefoon +31 (0) Fax +31 (0) info@egl.nl Website Publicatiedatum december 2003