Nederland in KP >> Als het gaat om innovatie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nederland in KP7 2011. >> Als het gaat om innovatie"

Transcriptie

1 Nederland in KP >> Als het gaat om innovatie

2 Voorwoord There is no more efficient investment in the future than research and innovation. Máire Geoghegan-Quinn, Eurocommissaris voor Onderzoek, Innovatie en Wetenschap De Europese Commissie streeft ernaar van Europa de meest kennisintensieve, concurrerende en duurzame economie ter wereld te maken. Met het Europese Kaderprogramma, dat loopt van 2007 tot en met 2013, wil de Europese Commissie de wetenschappelijke en technologische basis van de Europese Unie verbeteren en de Europese concurrentiekracht versterken. Het Expertisecentrum internationaal Onderzoek en Innovatie (EiOI) is als National Contact Point het Nederlandse expertisecentrum voor het Kaderprogramma en draagt bij aan een zo goed mogelijke aansluiting van Nederlandse organisaties bij dit sprogramma. Jaarlijks publiceert EiOI over de Nederlandse deelname aan het Zevende Kaderprogramma. De analyse die voor u ligt, Nederland in KP7 2011, beschrijft de Nederlandse deelname gedurende de eerste vier jaren van het Zevende Kaderprogramma. Tijdens deze periode hebben Nederlandse organisaties ruim 1,6 miljard euro verkregen uit het Zevende Kaderprogramma. Een geweldige prestatie voor een klein land als Nederland! In deze publicatie vindt u alle achtergronden. De publicatie bestaat uit twee onderdelen die afzonderlijk van elkaar zijn te lezen. In het eerste deel van de analyse wordt de Nederlandse deelname aan het Zevende Kaderprogramma als geheel bekeken. In het tweede deel vindt u meer gedetailleerde informatie over de verschillende thema s in het Zevende Kaderprogramma: Cooperation, Ideas, People en Capacities. Ieder hoofdstuk geeft antwoord op vragen als: Hoe presteert Nederland ten opzichte van de rest van Europa? Hoeveel wordt verworven? Aan hoeveel projecten nemen Nederlandse organisaties deel? Wat zijn de grote Nederlandse spelers? Met wie werken zij samen? En ten slotte: Welke trends nemen wij waar? Wij hopen u met deze publicatie een goed inzicht te geven in de prestaties van Nederland in het Zevende Kaderprogramma en wensen u veel internationale inspiratie toe. Koen de Pater manager Expertisecentrum internationaal Onderzoek en Innovatie Voorwoord

3 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Samenvatting 4 Het Zevende Kaderprogramma 5 Over deze analyse 7 Deel I. Nederland in het Zevende Kaderprogramma 10 Nederland in het Zevende Kaderprogramma 11 Deel II. Nederland in het Zevende Kaderprogramma per onderdeel 21 Cooperation 22 Health 23 Food, agriculture and fisheries, and biotechnology (FAFB) 31 Information and communication technologies (ICT) 39 Nanosciences, nanotechnologies, materials and new production technologies (NMP) 49 Energy 57 Environment 67 Transport 75 Socio-economic sciences and the humanities (SSH) 84 Space 93 Security 101 Ideas 110 People 117 Capacities 126 Colofon 136 Inhoudsopgave

4 Samenvatting In deze publicatie worden de resultaten van Nederlandse organisaties in het Zevende Kaderprogramma geanalyseerd. Het Zevende Kaderprogramma (KP7) voor onderzoek en ontwikkeling loopt van 2007 tot en met De analyse in deze publicatie is gebaseerd op informatie over de KP7-oproepen in de periode In deze periode is 24,5 miljard euro aan verstrekt. In totaal ontvangt Nederland hiervan ruim 1,6 miljard euro. Nederland staat daarmee op een zesde plaats in Europa. Alleen Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië en Spanje ontvangen meer. Nederland behaalt een retour van 6,7% van de. Dit is hoger dan de bijdrage van circa 5% aan de EU-begroting (en daarmee ook het KP7-budget). Nederland ontvangt ruim 400 miljoen euro meer dan het bijdraagt aan KP7 in deze periode. Tot nu toe is aan projecten toegekend. Nederland is vertegenwoordigd in van deze projecten, een aandeel van 21%. In het onderdeel Cooperation behaalt Nederland zelfs een aandeel van 41%. In Cooperation worden samenwerkingsprojecten op het gebied van tien technologische thema s gefinancierd. Nederland krijgt zo dus toegang tot een groot deel van de kennis die op deze thema s wordt gegenereerd. Alleen de allerbeste projectvoorstellen komen in aanmerking voor. Het slagingspercentage in KP7 is gemiddeld 18%. Nederlandse organisaties nemen over het algemeen deel aan succesvolle consortia en behalen een gemiddeld slagingspercentage van 23%. Een belangrijke doelstelling van KP7 is het versterken van de Europese concurrentiepositie. Daarom stimuleert de Europese Commissie de deelname van het bedrijfsleven en dan met name het midden- en kleinbedrijf (mkb). Tot nu toe is 15% van het totale KP7-budget aan het mkb toegekend. Het Nederlandse midden- en kleinbedrijf ontvangt 12% van de aan Nederland. 4 Samenvatting

5 Het Zevende Kaderprogramma Doelstelling van het Zevende Kaderprogramma De Europese Commissie heeft voor de periode 2013 ruim 50 miljard euro gereserveerd voor het stimuleren van innovatie. Dit geld zal worden besteed via het Zevende Kaderprogramma (KP7) voor onderzoek en ontwikkeling. Met dit programma wil de Europese Commissie het internationale concurrentievermogen van Europa verhogen en haar positie in de wereldwijde kenniseconomie versterken. Daarnaast wordt het Kaderprogramma ook ingezet om oplossingen te vinden voor belangrijke Europese vraagstukken. Voorbeelden hiervan zijn vraagstukken op het gebied van milieu, duurzame energie, vergrijzing en volksgezondheid. Het geld dat binnen het Zevende Kaderprogramma beschikbaar is, is bedoeld om onderzoek, technologische ontwikkeling en demonstratieprojecten te cofinancieren. In bijna alle gevallen gaat het om projecten waarin bedrijven en wetenschappelijke instellingen internationaal samenwerken. Deze internationale samenwerking is veelal noodzakelijk om de benodigde expertise voor het oplossen van een vraagstuk bij elkaar te krijgen. Internationale samenwerking is daarmee het fundament van KP7. Opbouw van het Zevende Kaderprogramma Het Zevende Kaderprogramma is verdeeld in vier onderdelen: Cooperation, Ideas, People en Capacities. Daarnaast is er nog een apart programma voor Nuclear Research (Euratom). Cooperation is verreweg het grootste onderdeel: bijna tweederde van het beschikbare budget wordt binnen dit blok besteed. Cooperation biedt financiële ondersteuning aan Europese bedrijven en universiteiten die in internationaal verband onderzoek verrichten. Het onderzoek moet een bijdrage leveren aan de versterking van de concurrentiepositie van de Europese industrie, én het moet passen binnen één van de tien thema s van Cooperation: 5 Het Zevende Kaderprogramma

6 Health Food, agriculture and fisheries, and biotechnology Information and communication technologies Nanosciences, nanotechnologies, materials and new production technologies Energy Environment (including climate change) Transport (including aeronautics) Socio-economic sciences and humanities Space Security Ideas stimuleert excellente onderzoekers om de wetenschappelijke grenzen binnen hun vakgebied te verleggen (frontier research). Het onderzoek kan plaatsvinden op elk wetenschaps- of technologiegebied. Het is niet noodzakelijk dat dit onderzoek in internationaal verband wordt uitgevoerd. Hiermee vormt Ideas een uitzondering binnen het Kaderprogramma. De uitvoering van het onderdeel Ideas is in handen van de European Research Council. People is gericht op het versterken van de capaciteit van onderzoekers in Europa, zowel kwalitatief als kwantitatief. People biedt onderzoekers bij bedrijven en universiteiten ondersteuning bij het uitbouwen van hun internationale onderzoekscarrière. Zo zijn er bijvoorbeeld mogelijkheden om (met financiële ondersteuning) gedurende een bepaalde periode onderzoek te doen in het buitenland en om buitenlandse onderzoekers tijdelijk in dienst te nemen. Deze initiatieven worden gefinancierd met zogenoemde Marie Curie-beurzen. Binnen het onderdeel Capacities zijn een uiteenlopende regelingen te vinden die erop zijn gericht de Europese capaciteit voor het verrichten van onderzoek te versterken. De belangrijkste onderdelen zijn het programma Research Infrastructures voor het versterken van de onderzoeksinfrastructuur, en Research for the benefit of SMEs (Small and Medium sized Enterprises) voor onderzoek dat ten goede komt aan het mkb. Binnen het onderdeel General activities worden hoofdzakelijk een ERA-NET projecten gefinancierd naast de ERA-NET projecten binnen de Cooperation-thema s. Het Euratom-programma financiert onderzoek en ontwikkeling op het gebied van kernenergie. De verkregen kennis draagt bij aan de veiligheid en duurzaamheid van kernenergie. 6 Het Zevende Kaderprogramma

7 Over deze analyse Deze publicatie beschrijft de prestaties van Nederlandse organisaties in het Zevende Kaderprogramma (KP7) op twee niveaus. In deel I wordt de deelname van Nederlandse organisaties in KP7 in het geheel beschreven. Deel II gaat in op de details voor de KP7-onderdelen en thema s. De opbouw van ieder hoofdstuk in deel I en deel II is gelijk. Het eerste overzicht geeft een kerncijfers bij het betreffende KP7-onderdeel of thema. Daarna volgen overzichten over de positie van Nederland in Europa, de deelname per onderzoeksgebied of subprogramma, de Nederlandse spelers, de internationale samenwerkingspartners en ten slotte een beschrijving van de ontwikkelingen door de jaren heen. De tekst bij de overzichten geeft een nadere toelichting en extra informatie. Brongegevens Voor deze analyse werd gebruikgemaakt van twee databases waarin de Europese Commissie (EC) de informatie over ingediende projectvoorstellen en afgesloten contracten registreert. In de eerste database, de evaluatiedatabase, is alle informatie over KP7-projectvoorstellen opgenomen. Deze informatie is gebaseerd op informatie zoals deze door de indieners van de projectvoorstellen zelf is opgegeven. In de tweede database die voor deze analyse gebruikt werd, de contractendatabase, zijn de gegevens opgenomen van de uiteindelijke afgesloten contracten met de EC (grant agreements). Voor deze publicatie werd gebruikgemaakt van de EC-databases van 15 juni In deze databases zijn de gegevens van de projectvoorstellen binnen oproepen met sluitingsdata in de periode 2007 tot en met april 2011 opgenomen. De informatie over succesvolle, projectvoorstellen in deze analyse is grotendeels gebaseerd op de gegevens in de contractendatabase. Dit zijn de meest accurate gegevens waarbij aan de organisaties tevens een uniek registratienummer is toegekend. Informatie over succesvolle projecten waarvoor de contractonderhandelingen nog gaande zijn en informatie over niet-succesvolle projectvoorstellen is afkomstig uit de evaluatiedatabase. 7 Over deze analyse

8 Een deel van de projectvoorstellen is ingediend in een procedure bestaande uit twee stappen. Alleen de coördinator van een voorstel in de eerste stap wordt in de evaluatiedatabase geregistreerd. Alle overige zijn niet zichtbaar in de databasegegevens. Dit heeft tot gevolg dat projecten met Nederlandse en een buitenlandse coördinator die niet succesvol waren in de eerste stap, niet zijn meegenomen in deze analyse. In de evaluatiedatabase is onvolledige informatie opgenomen over de hoogte van de die wordt aangevraagd binnen People. De bij People is wel bekend voor gesloten contracten. De in deze analyse opgenomen informatie over de hoogte van de binnen People is daarom met name gebaseerd op afgesloten contracten. Begrippen en achtergronden Ad hoc oproepen Voor de meeste KP7-onderdelen zijn ad hoc oproepen gepubliceerd, waarin thema-breed een projecten gefinancierd worden. De overzichten met kerncijfers aan het begin van ieder hoofdstuk zijn inclusief de projecten binnen de ad hoc oproepen. Omdat projecten uit de ad hoc oproepen niet zijn ondergebracht bij een specifiek onderdeel van een thema, ontbreekt informatie hierover in overzicht 3 ( Toegekende ) en overzicht 4 ( Deelname aan projecten ). Per onderdeel vermelden we om hoeveel projecten het gaat en of er Nederlandse partijen aan deze projecten deelnemen. Joint Technology Initiatives (JTI s) In de periode die in deze publicatie geanalyseerd wordt zijn vijf Joint Technology Initiatives (JTI s) gestart. De JTI s schrijven zelf oproepen uit. Het budget is voor de helft afkomstig uit één of meerdere KP7-onderdelen. De andere helft wordt bijgedragen door private partijen. De voor deze analyse gebruikte KP7-databases bevatten geen informatie over deze oproepen. De (Nederlandse) deelname aan de JTI s is dan ook niet opgenomen in deze analyse. De bijdrage van de verschillende thema s aan de JTI s wordt in de betreffende hoofdstukken in deel II gespecificeerd. Midden- en kleinbedrijf (mkb) en groot bedrijfsleven Een organisatie wordt beschouwd als mkb als wordt voldaan aan de volgende definitie: een organisatie met minder dan 250 fte aan werknemers en minder dan 50 miljoen euro omzet en/of 43 miljoen euro op de lopende balans en waarvan de aandelen voor niet meer dan 25 procent in handen zijn van een andere organisatie. Gezien deze definitie kunnen ook niet-commerciële organisaties zoals onderzoeksorganisaties zich als mkb registreren. Commerciële organisaties die niet voldoen aan deze criteria vallen in deze analyse onder de categorie groot bedrijfsleven. Nederlandse financiële KP7-bijdrage en retourpercentage De Nederlandse afdracht aan de Europese Unie bedraagt voor de periode ,89% van de totale EU-begroting (bron: Begrotingen Europees Parlement definitieve vaststelling van de gewijzigde begroting nr. 10 van de Europese Unie voor het begrotingsjaar 2009 (2010/162/EU, Euratom) en Definitieve vaststelling van de gewijzigde begroting nr. 6 van de Europese Unie voor het begrotingsjaar 2010 (2011/16/EU, Euratom)). Omdat ook de aan KP7 geassocieerde lidstaten meebetalen aan KP7 is de Nederlandse bijdrage aan KP7 voor de genoemde periode iets kleiner dan 4,89% van het totale budget. Het retourpercentage geeft aan welk deel van het KP7-budget aan Nederlandse is toegekend. 8 Over deze analyse

9 Prognose KP7-budget Voor de prognose van de KP7-budgetten in de overzichten 8 ( Trends ) wordt gebruik gemaakt van de cijfers gepubliceerd in SEC(2011)498 Statement of estimates of the Commission for Document II - Financial programming De cijfers in deze publicatie hebben alleen betrekking op het KP7-budget dat beschikbaar is voor projecten binnen de KP7-oproepen. Niet inbegrepen zijn de budgetten voor de JTI s, uitvoeringskosten, et cetera. Projecten en deelnames In deze analyse wordt gerekend in projecten. Wanneer bijvoorbeeld gesproken wordt over het slagingspercentage, wordt het projectslagingspercentage bedoeld: het deel van de ingediende projecten met Nederlandse dat voor in aanmerking komt. Aan de projecten met Nederlandse deelname nemen één of meerdere Nederlandse partijen deel. In de tekst bij overzicht 4 is daarom ook weergegeven hoeveel keer Nederlandse organisaties deelnemen aan de gefinancierde projecten. Slagingspercentage Het slagingspercentage geeft aan welk deel van de ingediende projecten met Nederlandse voor in aanmerking komt. 9 Over deze analyse

10 Deel I. Nederland in het Zevende Kaderprogramma

11 Nederland in het Zevende Kaderprogramma Overzicht: Kerncijfers Nederland in het Zevende Kaderprogramma totaal KP , ,6 retourpercentage 6,7% mkb 198,0 totaal KP7-projecten projecten met aandeel 21,1% slagingspercentage 23,2% slagingspercentage KP7 17,8% 11 Nederland in het Zevende Kaderprogramma

12 1. Deelname 1.1. Nederland in Europa De cijfers in deze analyse hebben betrekking op KP7-oproepen gepubliceerd in de periode tot en met Op basis van de gedurende deze periode behaalt Nederland in KP7 een zesde plaats (overzicht 1). In totaal ontvangt Nederland miljoen euro, 6,7% van de in KP7. Voor Nederland ligt de financiële bijdrage aan KP7 rond de 5% 1. Daarmee ontvangt Nederland netto dus ruim 400 miljoen euro vanuit KP7. Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië en Spanje ontvangen meer dan Nederland, maar leveren ook een grotere bijdrage aan KP7. Over het algemeen blijkt dat met name de grotere landen meer bijdragen aan KP7 dan dat ze aan ontvangen. Overzicht 1: Top-10 deelnemende landen op basis van verkregen land landcode retourpercentage retourpercentage 1 Duitsland DE 4.023,6 16,4% 2 Verenigd Koninkrijk UK 3.507,9 14,3% 3 Frankrijk FR 2.858,4 11,7% 4 Italië IT 2.056,5 8,4% 5 Spanje ES 1.720,5 7,0% 6 Nederland 1.634,6 6,7% 7 Zwitserland CH 1.096,0 4,5% 8 België BE 959,8 3,9% 9 Zweden SE 956,9 3,9% 10 Oostenrijk AT 649,8 2,7% DE UK Fr IT ES Nl CH be SE AT Top-10 deelnemende landen gerangschikt op basis van de KP7- per land. Daarnaast wordt het hieraan gerelateerde retourpercentage gegeven. Dit is het aandeel van het tot nu toe totaal KP7-budget ( miljoen euro). De figuur vergelijkt de ontvangen. Nederland behaalt ook een zesde plaats wanneer gekeken wordt naar het projecten (overzicht 2). In vergelijking met de andere landen in de top-10 behaalt Nederland een relatief hoog slagingspercentage. Alleen Zwitserland en IJsland (niet in top-10) behalen een hoger slagingspercentage, maar zijn vertegenwoordigd in minder projecten. Het slagingspercentage van 23% voor projecten met één of meerdere Nederlandse is beduidend hoger dan het slagingspercentage van 17% voor projecten zonder Nederlandse. Hieruit blijkt dat Nederlandse organisaties erin slagen om zich aan te sluiten bij succesvolle consortia. Kijken we specifiek naar Cooperation dan is het verschil tussen projecten met en zonder Nederlandse nog groter. Projectvoorstellen met een Nederlandse deelnemer behalen een slagingspercentage van 24% terwijl projectvoorstellen waarin geen Nederlandse organisaties deelnemen slechts een slagingspercentage van 13% behalen. 1) Zie het hoofdstuk Over deze analyse voor een verdere uitleg over de Nederlandse financiële bijdrage aan KP7. 12 Nederland in het Zevende Kaderprogramma

13 Overzicht 2: Top-10 deelnemende landen op basis van deelname aan projecten land projecten waaraan een land deelneemt landcode slagingspercentage projecten en slagingspercentage 1 Verenigd Koninkrijk UK ,9% 2 Duitsland DE ,0% projecten UK 3 Frankrijk FR ,3% 4 Italië IT ,4% 5 Spanje ES ,7% 6 Nederland ,2% It DE ES Fr BE 7 België BE ,1% EL SE CH 8 Zwitserland CH ,6% 9 Zweden SE ,4% 10 Griekenland EL ,8% Slagingspercentage Top-10 deelnemende landen gerangschikt op basis van het KP7-projectvoorstellen met één of meerdere uit het betreffende land. In totaal zijn projectvoorstellen toegekend. Daarnaast worden ook de slagingspercentages, een maat voor de efficiëntie van deelname, gegeven. In de figuur worden beide aspecten gerelateerd: hoe meer een land in de rechterbovenhoek is gepositioneerd, des te beter de prestatie. In dat geval heeft het betreffende land zowel een hoog slagingspercentage als een groot succesvolle projectvoorstellen. Meer informatie over de positie van Nederland binnen de specifieke KP7-thema s en -onderdelen is te vinden in Deel II van deze publicatie Financiering en projecten De totale projectkosten voor Nederlandse organisaties in KP7 bedragen miljoen euro. Hiervan wordt miljoen euro middels KP7- vergoed. Nederlandse organisaties dragen zelf dus 416 miljoen euro bij. Nederland behaalt een hoge retour in Food, agriculture and fisheries, and biotechnology (FAFB; 10,8%), Environment (10,5%), Health (9,0%) en Socio-economic sciences and the humanities (SSH; 7,9%) in vergelijking met de gemiddelde retour van 6,7%. De behaalde retour is lager dan de gemiddelde retour in General Activities (GA; 1,3%), Space (4,2%), Euratom (4,7%) en Nanosciences, nanotechnologies, materials and new production technologies (NMP; 4,9%; overzicht 3). In absolute bedragen ontvangt Nederland de meeste uit Health (283 miljoen euro), het KP7-onderdeel waarvoor het op één-na-hoogste budget beschikbaar is. Daarnaast ontvangt Nederland een groot bedrag uit Information and Communication Technologies (ICT; 276 miljoen euro), Ideas (212 miljoen euro) en Capacities (148 miljoen euro). Een groot deel van het bedrag in Health en Environment is bestemd voor de bijdrage voor Nederlandse organisaties als coördinator, beiden 46%. In het thema Transport bedraagt dit percentage 26%, dit aandeel is het laagst in vergelijking met alle Cooperation-thema s. 13 Nederland in het Zevende Kaderprogramma

14 Overzicht 3: Toegekende KP7-thema / -onderdeel KP7- retourpercentage coördinatoren aangevraagde Toegekende coördinatoren Toegekende Health 3.161,2 283,4 9,0% 130, ,9 FAFB 1.113,2 120,2 10,8% 36,0 442,4 ICT 5.069,9 275,9 5,4% 78, ,1 NMP 1.805,2 88,9 4,9% 29,7 535,0 Energy 1.167,6 86,3 7,4% 26,9 407,9 Environment 1.047,5 109,8 10,5% 50,4 389,1 Transport 1.606,9 87,2 5,4% 22,7 354,0 SSH 281,1 22,2 7,9% 8,0 181,2 Space 478,2 20,0 4,2% 5,5 41,7 Security 745,7 44,6 6,0% 15,5 199,5 Ideas 2.905,5 212,3 7,3% 210, ,1 People 2.016,9 123,8 6,1% 76,1 185,0 Capacities 2.713,2 147,9 5,5% 47,1 471,0 GA 177,5 2,3 1,3% 0,6 2,7 Euratom 209,7 9,9 4,7% 2,5 19,2 De bij de Nederlandse deelname binnen de verschillende KP7-onderdelen 2). Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de totaal verkregen fnanciering en de als coördinator verkregen. Daarnaast worden de totaal beschikbare KP7- en de hieruit volgende retourpercentages voor de onderdelen gegeven. De figuur vergelijkt de verkregen voor de verschillende KP7-onderdelen. 2) Gebruikte thema-afkortingen: FAFB: Food, agriculture and fisheries, and biotechnology ICT: Information and communication technologies NMP: Nanosciences, nanotechnologies, materials and new production technologies SSH: Socio-economic sciences and the humanities GA: General activities 14 Nederland in het Zevende Kaderprogramma

15 Nederlandse organisaties namen deel aan projectvoorstellen in KP7. Hiervan werden projecten toegekend (23%). Aan deze projecten nemen Nederlandse organisaties keer deel. Daarnaast scoorden projectvoorstellen (34%) wel de minimaal vereiste score, maar kwamen deze door het beperkte budget en de sterke concurrentie niet voor in aanmerking. Dit geeft aan dat er naast de gefinancierde projecten met Nederlandse veel goede projectvoorstellen met Nederlandse partijen werden ingediend. In KP7 als geheel behaalde 26% van de ingediende projecten wel de minimaal vereiste score, maar kwam niet voor in aanmerking. Nederland is vertegenwoordigd in oftewel 21% van de projecten. Nederland behaalt een zeer groot aandeel in FAFB (65%), Environment (56%) en Health (49%). Nederland behaalt een kleiner aandeel in Space (31%), ICT (31%) en NMP (34%). In vergelijking met Cooperation (gemiddeld 41%) zijn de aandelen in Ideas (7%), People (9%) en Capacities (27%) lager. Dit komt omdat het hier vaker gaat om persoonlijke beurzen en projecten met een beperkt partijen. Nederland behaalt in bijna alle onderdelen een slagingspercentage dat veel hoger ligt dan het gemiddelde slagingspercentage op dat onderdeel (overzicht 4). Alleen voor het onderdeel People ligt het Nederlandse slagingspercentage lager dan het gemiddelde. Het Nederlandse slagingspercentage binnen de thema s NMP, Energy en Space is in vergelijking met het KP7-gemiddelde opmerkelijk hoog. Nederland coördineert 865 projecten in KP7. Dit omvat ook coördinaties binnen Ideas en People, die voor een groot deel bestaan uit individuele beurzen. In Cooperation coördineert Nederland 340 projecten, 7% van het totaal projecten. Nederland heeft een groot aandeel in de coördinatie van projecten binnen Environment (14%), Health (12%) en FAFB (11%). Het Nederlandse aandeel als coördinator is beperkt in ICT (4%), Space (4%), NMP (5%) en Security (5%). Als coördinator behaalt Nederland een slagingspercentage van 22%. Dit is hoog in vergelijking met het gemiddelde slagingspercentage van 18%. In de thema s Environment, SSH, FAFB en Health hebben projecten met een Nederlandse coördinator een duidelijk hogere slaagkans dan het gemiddelde binnen die onderdelen. In deze onderdelen is Nederland dus een sterke en toonaangevende speler. Meer details over de en projecten voor de onderzoeksgebieden binnen de verschillende KP7-thema s en -onderdelen zijn te vinden in Deel II van deze publicatie. 15 Nederland in het Zevende Kaderprogramma

16 Overzicht 4: Deelname aan projecten KP7-thema / -onderdeel KP7- projecten projecten met aangevraagde projecten met slagingspercentage slagingspercentage KP7 projecten met coördinator Aantal projecten met coördinator Aantal projecten met Health ,1% 16,1% 80 FAFB ,8% 16,5% 37 ICT ,2% 15,4% 69 NMP ,4% 12,0% 23 Energy ,2% 16,5% 21 Environment ,9% 16,4% 48 Transport ,8% 22,8% 29 SSH ,0% 9,1% 16 Space ,7% 31,2% 7 Security ,5% 16,4% 9 Ideas ,0% 8,8% 125 People ,4% 28,0% 348 Capacities ,7% 18,0% 49 GA ,7% 35,3% 1 Euratom ,7% 46,7% 3 De Nederlandse deelname aan projecten binnen de verschillende KP7-onderdelen 3). Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het projecten met één of meerdere Nederlandse en het projecten met een Nederlandse coördinator. Daarnaast wordt informatie gegeven over het totaal KP7-projecten, het projectvoorstellen met Nederlandse deelname, de slagingspercentages voor projectvoorstellen met Nederlandse deelname en het gemiddelde KP7-slagingspercentage. De figuur vergelijkt de deelname aan projecten binnen de verschillende KP7-onderdelen. 3) Gebruikte thema-afkortingen: FAFB: Food, agriculture and fisheries, and biotechnology ICT: Information and communication technologies NMP: Nanosciences, nanotechnologies, materials and new production technologies SSH: Socio-economic sciences and the humanities GA: General activities 16 Nederland in het Zevende Kaderprogramma

17 2. Nederlandse organisaties Organisaties gevestigd in de regio Amsterdam ontvangen gezamenlijk ongeveer één vijfde van de aan Nederland (296 miljoen euro). Ook wordt veel toegekend aan organisaties gevestigd in de regio s Delft (223 miljoen euro), Utrecht (159 miljoen euro), Eindhoven (135 miljoen euro) en Wageningen en omstreken (158 miljoen euro; overzicht 5). Overzicht 5: Herkomst Nederlandse geen deelname, -, M, -, M, -, M, -, M, -, M De KP7- voor de Nederlandse regio s. Onderstaande organisaties vormen de top-15 gebaseerd op het gesloten KP7-contracten tot nu toe: 1. TNO (Delft, 178 contracten) 2. TU Delft (Delft, 164 contracten) 3. Dienst Landbouwkundig Onderzoek (Wageningen UR; Wageningen, 152 contracten) 4. Wageningen Universiteit (Wageningen UR; Wageningen, 141 contracten) 5. Vrije Universiteit en VU Medisch Centrum (Amsterdam, 137 contracten) 6. Universiteit Utrecht (Utrecht, 127 contracten) 7. Radboud Universiteit (Nijmegen; 121 contracten) 8. Technische Universiteit Eindhoven (Eindhoven, 108 contracten) 9. Universiteit Twente (Enschede, 95 contracten) 10. Universiteit van Amsterdam (Amsterdam, 92 contracten) 10. Erasmus Universitair Medisch Centrum (Rotterdam, 89 contracten) 11. Rijksuniversiteit Groningen (Groningen, 84 contracten) 12. Universiteit Leiden (Leiden, 78 contracten) 13. Universiteit Maastricht (Maastricht, 77 contracten) 14. Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (Amsterdam, 70 contracten) 15. Philips Electronics Nederland BV (Eindhoven, 58 contracten) 17 Nederland in het Zevende Kaderprogramma

18 Van de aan Nederland is 12% bestemd voor het mkb (overzicht 6). Het Nederlandse groot bedrijfsleven ontvangt 8% van de aan Nederland. Nederland blijft hiermee achter bij het gemiddelde aandeel van het mkb en het groot bedrijfsleven in KP7 dat respectievelijk 15% en 12% van het totaal budget ontvangt. Overzicht 6: Toegekende naar organisatietype De bij de Nederlandse deelname binnen de verschillende KP7-onderdelen voor verschillende organisatietypen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de volgende categorieën: midden- en kleinbedrijf (mkb), groot bedrijfsleven, onderzoeksorganisaties, hoger- en voortgezet onderwijs en overige organisaties (zoals overheid en stichtingen). Kijken we naar het deelnames in plaats van naar de verkregen, dan wordt een soortgelijk patroon zichtbaar. Het Nederlandse mkb en groot bedrijfsleven zijn verantwoordelijk voor respectievelijk 17% en 12% van alle Nederlandse deelnames aan KP7-projecten. In KP7 als geheel zijn het mkb en het groot bedrijfsleven verantwoordelijk voor 18% en 13% van het totaal deelnames. Het Nederlandse mkb en groot bedrijfsleven neemt daarmee in verhouding tot de niet-private onderwijs- en onderzoeksinstellingen iets minder deel aan KP7. Positieve uitzonderingen op dit beeld zijn de thema s Energy en Space. In beide thema s gaat 24% van de naar het Nederlandse mkb. Voor zowel Energy als Space is dat duidelijk boven het KP7-brede gemiddelde voor deze thema s (respectievelijk 20% en 13%). Meer informatie over de Nederlandse en het aandeel van de verschillende organisatietypen binnen de KP7-thema s en -onderdelen is te vinden in Deel II van deze publicatie. 18 Nederland in het Zevende Kaderprogramma

19 3. Internationale samenwerking In overzicht 7 zien we dat in de projecten met Nederlandse het meest wordt samengewerkt met organisaties afkomstig uit Duitsland (4.641 keer) en het Verenigd Koninkrijk (3.914 keer). Daarnaast wordt er veel samengewerkt met organisaties uit Frankrijk (2.996 keer), Italië (2.679 keer), Spanje (2.070 keer) en België (1.612 keer). Binnen deze landen wordt minimaal 100 maal samengewerkt met Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS; Frankrijk), Fraunhofer Instituut (Duitsland), Commissariat à l Energie Atomique (CEA; Frankrijk), Consiglio Nazionale delle Ricerche (CNR; Italië), Max Planck Instituut (Duitsland), Joint Research Centre (Europese Commissie), Katholieke Universiteit Leuven (België), Agencia Estatal Consejo Superior de Investigaciones Cientificas (CSIC; Spanje), Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt (Duitsland), Imperial College of Science, Technology and Medicine (Verenigd Koninkrijk), Universiteit van Oxford (Verenigd Koninkrijk), University College Londen (Verenigd Koninkrijk), Universiteit van Cambridge (Verenigd Koninkrijk), Karlsruher Institut fuer Technologie (Duitsland), Institut National de la Recherche Agronomique (Frankrijk), Institut National de la Santé et de la Recherche Médicale (INSERM) en de Universiteit van Manchester (Verenigd Koninkrijk). Overzicht 7: Herkomst internationale samenwerkingspartners geen partners Het Europese samenwerkingspartners van Nederlandse in succesvolle KP7-projectvoorstellen per land. 19 Nederland in het Zevende Kaderprogramma

20 Buiten deze landen wordt minimaal 100 maal samengewerkt met Valtion Teknillinen Tutkimuskeskus (VTT; Finland), Technnische Universiteit Denemarken, Eidgenössische Technische Hochschule Zürich (ETH; Zwitserland) en de Universiteit van Kopenhagen (Denemarken). Meer details over de internationale samenwerkingspartners voor de verschillende KP7-thema s en -onderdelen zijn te vinden in Deel II van deze publicatie. 4. Trends Nederland heeft in de periode 2010 een retour van 6,7% behaald. In 2010 is aan Nederlandse organisaties relatief meer toegekend, waardoor de behaalde retour iets is gestegen ten opzichte van de periode 2009 (6,6%). Het Nederlandse slagingspercentage is in deze periode ook toegenomen (overzicht 8). In de periode 2010 is de aan Nederland dus gestegen ten opzichte van de stijging van het totaal beschikbare budget binnen KP7. Bovendien hebben Nederlandse organisaties daar met een toenemend slagingspercentage gebruik van gemaakt. Overzicht 8: Trends periode KP7 retourpercentage projecten met slagingspercentage Rechter schaal: KP7 begrote totaal beschikbare KP7 Linker schaal: Toegekende ,4 6,3% ,1% ,3 6,6% ,7% ,2 6,6% ,5% ,4 6,7% ,2% 2011* ,6 6,7% ,2% 2012* * De totaal beschikbare KP7- en de aan Nederland per jaar (cumulatief). In dit overzicht worden ook de retourpercentages, het succesvolle projectvoorstellen en de slagingspercentages gegeven. De figuur vergelijkt het totaal beschikbare KP7-budget en de aan Nederland voor deze periodes. * Vanaf 2011 wordt de jaarlijks begrote totaal beschikbare KP7- hierbij opgeteld. De overige cijfers voor 2011 zijn gebaseerd op de realisatie in 2011 voor zover die opgenomen is in de EC-databases. De ontwikkelingen binnen de verschillende KP7-thema s en -onderdelen lopen sterk uiteen. Meer specifieke informatie hierover is te vinden in Deel II van deze publicatie. 20 Nederland in het Zevende Kaderprogramma

21 Deel II. Nederland in het Zevende Kaderprogramma per onderdeel

22 Cooperation Overzicht: Kerncijfers Nederland in Cooperation totaal KP7-Cooperation , ,7 retourpercentage 6,8% mkb 153,6 totaal KP7-Cooperation-projecten projecten met aandeel 41,1% slagingspercentage 24,3% slagingspercentage KP7-Cooperation 15,8% 22 Cooperation

23 Health Overzicht: Kerncijfers Nederland in het thema Health totaal KP7-Health ,2 283,4 retourpercentage 9,0% mkb 22,8 totaal KP7-Health-projecten 690 projecten met 340 aandeel 49,3% slagingspercentage 26,1% slagingspercentage KP7-Health 16,1% 23 Health

24 1. Het thema Health Alle projecten binnen het Health-thema dienen direct of indirect bij te dragen aan de verbetering van de gezondheid van de Europese burger. Om die reden ligt de nadruk binnen dit thema duidelijk op translationeel onderzoek. Europa speelt hiermee een belangrijke rol in de aanpak van wereldwijde gezondheidsproblemen. Samenwerking met (ontwikkelings)landen wordt dan ook gestimuleerd binnen dit thema. Het Health thema is verdeeld in vier onderzoeksgebieden: 1. Biotechnology, generic tools and medical technologies for human health 2. Translating research for human health 3. Optimising delivery of healthcare to European citizens 4. Other actions across the Health theme Het eerste onderzoeksgebied Biotechnology, generic tools and medical technologies for human health richt zich voornamelijk op het ontwikkelen van technologieën voor high-throughput research, nieuwe imaging methodes en onderzoek naar nieuwe, innovatieve behandelingsmethodes. Translating research for human health omvat translationeel onderzoek naar een belangrijke gezondheidsproblemen. Hieronder valt onder meer de dreiging van wereldwijde opkomende epidemieën, maar ook onderzoek naar het verouderingsproces, kanker, hart- en vaatziekten en diabetes. Daarnaast is er aandacht voor chronische aandoeningen en zeldzame ziekten. Het derde onderzoeksgebied Optimising delivery of healthcare to European citizens richt zich op verschillende aspecten rond de gezondheidszorg. Binnen dit gebied vraagt de Europese Commissie om projecten die het vertalen van de resultaten uit klinisch onderzoek naar de klinische praktijk bevorderen. Verder is er ruimte voor onderzoek naar de kwaliteit en efficiëntie van gezondheidszorgsystemen en is er aandacht voor ziektepreventie en initiatieven ter bevordering van de volksgezondheid. Binnen het vierde onderzoeksgebied Other actions across the Health theme wordt vooral gegeven voor beleidsondersteunende projecten en onderwerpen die politiek hoog op de agenda worden gezet door het Europese parlement. Vanuit het thema Health wordt ook een bijdrage van 1 miljard euro geleverd aan het Joint Technology Initiative (JTI) Innovative Medicines Initiative (IMI). De gegevens over de Nederlandse deelname binnen dit JTI zijn niet in deze analyse opgenomen. 2. Deelname 2.1. Nederland in Europa De cijfers in deze analyse hebben betrekking op oproepen gepubliceerd in de periode tot en met Op basis van de gedurende deze periode behaalt Nederland in dit thema een vierde plaats (overzicht 1). De behaalde retour in dit thema (9,0%) is zeer hoog in vergelijking met de gemiddelde retour voor Nederland in KP7 (6,7%). 24 Health

25 Overzicht 1: Top-10 deelnemende landen op basis van verkregen land landcode KP7-Health retourpercentage retourpercentage 1 Verenigd Koninkrijk UK 532,8 16,9% 2 Duitsland DE 512,3 16,2% 3 Frankrijk FR 331,1 10,5% 4 Nederland 283,4 9,0% 5 Italië IT 236,5 7,5% 6 Zweden SE 173,2 5,5% 7 Spanje ES 164,7 5,2% 8 Zwitserland CH 140,0 4,4% 9 België BE 120,3 3,8% 10 Denemarken DK 89,2 2,8% UK DE Fr Nl IT SE ES CH be DK Top-10 deelnemende landen gerangschikt op basis van de KP7-Health- per land. Daarnaast wordt het hieraan gerelateerde retourpercentage gegeven. Dit is het aandeel van het tot nu toe totaal KP7-Health-budget (3.161 miljoen euro). De figuur vergelijkt de ontvangen. Nederland behaalt een vijfde plaats wanneer gekeken wordt naar het projecten (overzicht 2). In vergelijking met de andere landen in de top-10 behaalt Nederland samen met Zweden het hoogste slagingspercentage (26,1%). Overzicht 2: Top-10 deelnemende landen op basis van deelname aan projecten land landcode KP7-Health-projecten waaraan een land deelneemt slagingspercentage projecten en slagingspercentage 1 Verenigd Koninkrijk UK ,4% projecten 2 Duitsland DE ,6% 3 Frankrijk FR ,7% UK 4 Italië IT ,7% 5 Nederland ,1% 6 Spanje ES ,2% It ES DE Fr CH SE BE 7 Zweden SE ,1% DK 8 Zwitserland CH ,8% 9 België BE ,8% 10 Denemarken DK ,2% Slagingspercentage Top-10 deelnemende landen gerangschikt op basis van het KP7-Health-projectvoorstellen met één of meerdere uit het betreffende land. In totaal zijn 690 projectvoorstellen toegekend. Daarnaast worden ook de slagingspercentages, een maat voor de efficiëntie van deelname, gegeven. In de figuur worden beide aspecten gerelateerd: hoe meer een land in de rechterbovenhoek is gepositioneerd, des te beter de prestatie. In dat geval heeft het betreffende land zowel een hoog slagingspercentage als een groot succesvolle projectvoorstellen. 25 Health

26 2.2. Financiering en projecten per onderdeel In totaal ontvangt Nederland 283 miljoen euro uit het KP7-Health-thema. Nederland behaalt een hoge retour in Optimising the delivery of health care (11,1%) en Translating research (9,5%). De behaalde retour van 6,1% in het onderdeel Biotechnology, generic tools and medical technologies blijft hierbij achter (overzicht 3). Twee derde van het tot nu toe aan Nederland Health-budget is toegekend aan projecten binnen onderdeel 2. Voor dit onderdeel is iets meer dan de helft van het totaal bedrag bestemd voor Nederlandse coördinatoren. Overzicht 3: Toegekende in Health KP7-Health-onderdeel KP7-Health retourpercentage coördinatoren aangevraagde Toegekende coördinatoren Toegekende 1. Biotechnology, generic tools and medical technologies for human health 673,9 40,9 6,1% 7,4 344,9 2. Translating research for human health 1.981,1 189,0 9,5% 97, ,0 3. Optimising the delivery of healthcare to European citizens 280,6 31,2 11,1% 14,4 88,4 4. Other actions across the Health theme 223,9 22,4 10,0% 10,6 62,7 De bij de Nederlandse deelname binnen de verschillende KP7-Health-onderdelen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de totaal verkregen en de als coördinator verkregen. Daarnaast worden de totaal beschikbare KP7-Health-budget en de hieruit volgende retourpercentages voor de onderdelen gegeven. De figuur vergelijkt de verkregen voor de verschillende KP7-Health-onderdelen. Informatie over 2 kleine projecten zonder Nederlandse deelname ontbreekt. Nederlandse organisaties namen deel aan projectvoorstellen in KP7-Health. Hiervan werden 340 projecten toegekend (26%). Daarnaast scoorden 410 projectvoorstellen (31%) wel de minimaal vereiste score, maar kwamen deze door het beperkte budget en de sterke concurrentie niet voor in aanmerking. In KP7-Health als geheel behaalde 26% van de ingediende projecten wel de minimaal vereiste score, maar kwam niet voor in aanmerking. Nederlandse organisaties nemen 548 keer deel aan de 340 succesvolle projecten. Met deze 340 projecten is Nederland vertegenwoordigd in 49% van alle 690 projecten. In vergelijking met de andere KP7-Cooperation-thema s is dit een groot aandeel (gemiddeld 41%). Nederland behaalt een groot aandeel binnen Optimising the delivery of health care en Translating research (beide 52%). Het aandeel in het onderdeel Biotechnology, generic tools and medical technologie is met 41% iets lager. 26 Health

27 Nederland is vertegenwoordigd in 340 KP7-Health-projecten. Het merendeel daarvan, 196 projecten, valt binnen het onderzoeksgebied Translating research (overzicht 4). Bijna de helft van deze projecten valt binnen het subonderzoeksgebied Major diseases (kanker, cardiovasculaire ziekten, diabetes, obesitas, zeldzame ziekten en overige chronische ziekten). Ruim een kwart van de projecten valt binnen Major infectious diseases (resistentie, HIV/AIDS, malaria, tuberculose, epidemieën en zeldzame ziekten). Het Nederlandse slagingspercentage voor alle onderzoeksgebieden is veel hoger dan het gemiddelde slagingspercentage. Nederland presteert zeer goed in Optimising the delivery of health care. Nederland behaalt hier een slagingspercentage van 35%, terwijl het gemiddelde slagingspercentage 20% bedraagt. Overzicht 4: Deelname aan projecten in Health KP7-Health-onderdeel KP7-Health projecten projecten met aangevraagde projecten met slagingspercentage slagingspercentage KP7- Health projecten met coördinator Aantal projecten met coördinator Aantal projecten met 1. Biotechnology, generic tools and medical technologies for human health ,2% 11,9% 4 2. Translating research for human health ,8% 15,3% Optimising the delivery of healthcare to European citizens ,0% 20,2% Other actions across the Health theme ,1% 28,2% 11 De Nederlandse deelname aan projecten binnen de verschillende KP7-Health-onderdelen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het projecten met één of meerdere Nederlandse en het projecten met een Nederlandse coördinator. Daarnaast wordt informatie gegeven over het totaal KP7-Healthprojecten, het projectvoorstellen met Nederlandse deelname, de slagingspercentages voor projectvoorstellen met Nederlandse deelname en het gemiddelde KP7-Health-slagingspercentage. De figuur vergelijkt de deelname aan projecten binnen de verschillende KP7-Health-onderdelen. Informatie over 2 kleine projecten zonder Nederlandse deelname ontbreekt. Nederland coördineert 80 van de 690 projecten binnen KP7-Health. In vergelijking met de andere thema s van Cooperation heeft Nederland in dit thema een groot aandeel als coördinator (12%). Nederland heeft een groot aandeel in de coördinatie van projecten binnen Translating research (13%) en Optimising the delivery of health care (13%). Nederlandse organisaties coördineren slechts 3% van de projecten in Biotechnology, generic tools and medical technologies. Het slagingspercentage van Nederland als coördinator is met 25% hoog in vergelijking met het gemiddelde voor alle Cooperation-thema s. Met een slagingspercentage van 39% presteert Nederland zeer goed als coördinator in het onderdeel Other actions across the Health theme. Ook in het onderdeel Optimising the delivery of health care presteert Nederland zeer goed als coördinator: 14 van de 42 als coördinator ingediende voorstellen (33%) komen in aanmerking voor. 27 Health

28 3. Nederlandse organisaties Een groot deel van het aan Nederland bedrag is bestemd voor organisaties gevestigd in de regio s Amsterdam, Utrecht en Nijmegen, gevolgd door Leiden, Rotterdam en Groningen (overzicht 5). Dit is te verklaren door de frequente deelname van de universitair medische centra. Overzicht 5: Herkomst Nederlandse geen deelname, -, M, -, M, -, M, -, M, -, M De KP7-Health- voor de Nederlandse regio s. Van de aan Nederland is 8% bestemd voor het mkb (overzicht 6). Daarnaast gaat 0,5% naar het groot bedrijfsleven. Nederland blijft hiermee achter bij het gemiddelde in het thema Health waar respectievelijk 13% en 3% van de totale is toegekend aan het mkb en het groot bedrijfsleven. Overzicht 6: Toegekende naar organisatietype De bij de Nederlandse deelname binnen het thema Health voor verschillende organisatietypen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de volgende categorieën: midden- en kleinbedrijf (mkb), groot bedrijfsleven, onderzoeksorganisaties, hoger- en voortgezet onderwijs en overige organisaties (zoals overheid en stichtingen). 28 Health

29 4. Internationale samenwerking In overzicht 7 zien we dat in de 340 projecten met Nederlandse het meest wordt samengewerkt met organisaties afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk (673 keer), Duitsland (612 keer), Italië (387 keer) en Frankrijk (376 keer). Binnen deze landen werken Nederlandse organisaties het meest samen met het Institut National de la Santé et de la Recherche Médicale (INSERM; Frankrijk), University College London (Verenigd Koninkrijk), Universiteit van Oxford (Verenigd Koninkrijk), Max Planck Instituut (Duitsland), Universiteit van Cambridge (Verenigd Koninkrijk), King s College (Verenigd Koninkrijk), Universiteit van Manchester (Verenigd Koninkrijk), Imperial College of Science Technology and Medicine (Verenigd Koninkrijk) en de Medical Research Council (MRC; Verenigd Koninkrijk). Daarnaast wordt er veel samengewerkt met het Karolinska Institutet (Zweden), Katholieke Universiteit Leuven (België) en de Universiteit van Zurich (Zwitserland). Overzicht 7: Herkomst internationale samenwerkingspartners geen partners Het Europese samenwerkingspartners van Nederlandse in succesvolle KP7-Health-projectvoorstellen per land. 29 Health

30 5. Trends Uit overzicht 8 blijkt dat het retourpercentage van Nederland in de periode van 2010 ieder jaar gestegen is. Het slagingspercentage is in de periode 2010 constant gebleven. In deze periode is de aan Nederland dus gestegen ten opzichte van de stijging van het totaal beschikbare budget binnen het thema Health. Overzicht 8: Trends periode KP7-Health retourpercentage projecten met slagingspercentage Rechter schaal: KP7-Health begrote totaal beschikbare KP7-Health Linker schaal: Toegekende ,0 8,4% ,0% ,7 8,9% ,0% ,0 9,1% ,6% ,3 9,4% ,4% 2011* ,4 9,0% ,1% 2012* * De totaal beschikbare KP7-Health- en de aan Nederland per jaar (cumulatief). In dit overzicht worden ook de retourpercentages, het succesvolle projectvoorstellen en de slagingspercentages gegeven. De figuur vergelijkt het totaal beschikbare KP7-Health-budget en de aan Nederland voor deze periodes. * Vanaf 2011 wordt de jaarlijks begrote totaal beschikbare KP7-Health- hierbij opgeteld. De overige cijfers voor 2011 zijn gebaseerd op de realisatie in 2011 voor zover die opgenomen is in de EC-databases. 30 Health

31 Food, agriculture and fisheries, and biotechnology (FAFB) Overzicht: Kerncijfers Nederland in het thema FAFB totaal KP7-FAFB ,2 120,2 retourpercentage 10,8% mkb 13,7 totaal KP7-FAFB-projecten 347 projecten met 224 aandeel 64,6% slagingspercentage 27,8% slagingspercentage KP7-FAFB 16,5% 31 Food, agriculture and fisheries, and biotechnology (FAFB)

32 1. Het thema FAFB De doelstelling van dit thema is het ontwikkelen en versterken van de Europese Knowledge-based bio-economy. Wetenschap, industrie en andere belanghebbenden worden bij elkaar gebracht om te werken aan een uitdagingen: duurzaam gebruik en productie van biologische hulpbronnen, duurzaamheid, dierenwelzijn en veiligheid van landbouw, aquacultuur en visserij, de groeiende vraag naar veilig en gezond voedsel, veranderende voedingsbehoeften van consumenten, en het vergroten van het concurrentievermogen van de Europese bio-based industrie. Het thema Food, agriculture and fisheries, and biotechnology (FAFB) is verdeeld in vier onderzoeksgebieden: 1. Sustainable production and management of biological resources from land, forest and aquatic environment 2. Fork to farm: food (including seafood), health and well being 3. Life sciences, biotechnology and biochemistry for sustainable non-food products and processes 4. Other activities Onderzoeksthema s die aan de orde komen in het onderzoeksgebied Sustainable production and management of biological resources from land, forest and aquatic environment zijn onder meer de gezondheid van plant en dier, dierenwelzijn en sociaal-economisch en beleidsondersteunend onderzoek voor de agrarische sector. Onderzoeksonderwerpen binnen onderzoeksgebied Fork to farm: food (including seafood), health and well being zijn voeding, voedselverwerking, voedselveiligheid en de relatie tussen voeding en milieu. Binnen onderzoeksgebied Life sciences, biotechnology and biochemistry for sustainable non-food products and processes wordt onderzoek gefinancierd naar nieuwe bronnen van biomassa, bioraffinage en mariene-, industriëleen milieubiotechnologie. Onder Other activities vallen een beperkt ondersteunende projecten. 2. Deelname 2.1. Nederland in Europa De cijfers in deze analyse hebben betrekking op oproepen gepubliceerd in de periode tot en met Op basis van de gedurende deze periode behaalt Nederland in dit thema een derde plaats (overzicht 1). Alleen het Verenigd Koninkrijk en Duitsland ontvangen in absolute zin meer uit dit onderdeel. Nederland behaalt in dit onderdeel de hoogste retour (10,8%) in vergelijking met alle andere onderdelen van KP7. In vergelijking met de gemiddelde retour voor Nederland in KP7 (6,7%) is dit zeer hoog. 32 Food, agriculture and fisheries, and biotechnology (FAFB)

33 Overzicht 1: Top-10 deelnemende landen op basis van verkregen land landcode KP7-FAFB retourpercentage retourpercentage 1 Verenigd Koninkrijk UK 148,5 13,3% 2 Duitsland DE 126,0 11,3% 3 Nederland 120,2 10,8% 4 Frankrijk FR 109,7 9,9% 5 Italië IT 87,4 7,9% 6 Spanje ES 75,6 6,8% 7 België BE 62,1 5,6% 8 Denemarken DK 42,3 3,8% 9 Zweden SE 37,6 3,4% 10 Finland FI 33,7 3,0% UK DE Nl Fr IT ES be DK SE FI Top-10 deelnemende landen gerangschikt op basis van de KP7-FAFB- per land. Daarnaast wordt het hieraan gerelateerde retourpercentage gegeven. Dit is het aandeel van het tot nu toe totaal KP7-FAFB-budget (1.113 miljoen euro). De figuur vergelijkt de ontvangen. Nederland behaalt ook een derde plaats wanneer we kijken naar het projecten (overzicht 2). Nederland behaalt een slagingspercentage van 28%. In vergelijking met de andere landen in de top-10 behaalt is dit hoog. Alleen België behaalt een iets hoger slagings-percentage, maar dit land is vertegenwoordigd in minder projecten. Overzicht 2: Top-10 deelnemende landen op basis van deelname aan projecten land landcode KP7-FAFB-projecten waaraan een land deelneemt slagingspercentage projecten en slagingspercentage 1 Verenigd Koninkrijk UK ,7% projecten 2 Duitsland DE ,7% 3 Nederland ,8% 4 Italië IT ,7% 5 Frankrijk FR ,5% 6 Spanje ES ,6% ES It DE UK Fr DK BE 7 België BE ,9% 8 Denemarken DK ,1% 9 Zweden SE ,8% 10 Zwitserland CH 96 26,7% Top-10 deelnemende landen gerangschikt op basis van het KP7-FAFB-projectvoorstellen met één of meerdere uit het betreffende land. In totaal zijn 347 projectvoorstellen toegekend. Daarnaast worden ook de slagingspercentages, een maat voor de efficiëntie van deelname, gegeven. In de figuur worden beide aspecten gerelateerd: hoe meer een land in de rechterbovenhoek is gepositioneerd, des te beter de prestatie. In dat geval heeft het betreffende land zowel een hoog slagingspercentage als een groot succesvolle projectvoorstellen. SE CH Slagingspercentage 33 Food, agriculture and fisheries, and biotechnology (FAFB)

Nederland in KP >> Als het gaat om innovatie

Nederland in KP >> Als het gaat om innovatie Nederland in KP7 2010 >> Als het gaat om innovatie Voorwoord Above all, Framework Programme is a programme for Europeans. It provides tangible evidence of how the EU can improve people s lives. Máire Geoghegan-Quinn,

Nadere informatie

Nederlandse topsectoren in KP7. >> Als het gaat om innovatie

Nederlandse topsectoren in KP7. >> Als het gaat om innovatie Nederlandse topsectoren in KP7 2011 >> Als het gaat om innovatie Voorwoord Kijken in de machinekamer Dit kabinet verbindt bedrijven en kennisinstellingen om de kansen te benutten die economische en maatschappelijke

Nadere informatie

Wegwijzer Horizon 2020

Wegwijzer Horizon 2020 Wegwijzer Horizon 2020 1 Voorwoord Deze wegwijzer leidt u door Horizon 2020, hét programma van de Europese Commissie om onderzoek en innovatie (financieel) te ondersteunen. Het geeft een overzicht van

Nadere informatie

De definitieve opzet van Horizon 2020

De definitieve opzet van Horizon 2020 De definitieve opzet van Horizon 2020 11 december 2013 Auteur: Martin Bakker (onder verantwoordelijkheid van Davy Pieters) INLEIDING Sinds 2 december 2013 is het wetgevingstraject van Horizon 2020 afgerond.

Nadere informatie

Horizon 2020 Kansen voor Hogescholen

Horizon 2020 Kansen voor Hogescholen Horizon 2020 Kansen voor Hogescholen DG Onderzoek en Innovatie mei 2013 Inhoud presentatie Opzet toekomstig Europees R&I beleid Hoofdlijnen Horizon 2020 Waar staan we nu? Kansen voor hogescholen in Horizon

Nadere informatie

Bijlage 1: Gekozen regio s en hun sterke kanten. Meest innovatieve regio s

Bijlage 1: Gekozen regio s en hun sterke kanten. Meest innovatieve regio s Bijlage 1: Gekozen regio s en hun sterke kanten Meest innovatieve regio s Het Europese Innovatie Scoreboord op regionaal schaalniveau geeft in 2003 zes regio s aan als de leiders van Europa. Deze zijn

Nadere informatie

Horizon 2020 Secure Societies

Horizon 2020 Secure Societies Horizon 2020 Secure Societies hét Europese programma voor onderzoek en innovatie Paul Kruis, Agentschap NL 12 november 2013 European Union, 2013 Van KP7 naar H2020 Het Zevende Kaderprogramma Security en

Nadere informatie

Horizon 2020. MKB instrument & Fast track to Innovation. Martijn Lammers. Nationaal Contactpunt voor het MKB in Horizon 2020.

Horizon 2020. MKB instrument & Fast track to Innovation. Martijn Lammers. Nationaal Contactpunt voor het MKB in Horizon 2020. Horizon 2020 MKB instrument & Fast track to Innovation 10 juni 2015 Martijn Lammers Nationaal Contactpunt voor het MKB in Horizon 2020 2 1 Boodschap 3 MKB instrument: wat is het? Financiering voor High

Nadere informatie

Nieuwsbrief KP7 en Eureka: R&D over de grens

Nieuwsbrief KP7 en Eureka: R&D over de grens Nieuwsbrief KP7 en Eureka: R&D over de grens In het Kaderprogramma draait alles om onderzoek en innovatie. Deelnemers aan een project moeten aan allerlei Brusselse regels voldoen, waaronder het bijhouden

Nadere informatie

Bio-based economy programma's onder. Horizon mei Koos de Korte

Bio-based economy programma's onder. Horizon mei Koos de Korte Bio-based economy programma's onder Horizon 2020 21 mei 2013 Koos de Korte Een nieuw programma 2007-2013 2 2014-2020 Innovatie essentieel voor Europa Europe 2020 strategie: - Respond to the economic crisis

Nadere informatie

Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen

Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen Samenwerkingsverband tussen IWT Vlaanderen en het Departement Economie, Wetenschap en Innovatie van het Ministerie

Nadere informatie

Zevende Kaderprogramma Analyse. Nederlands mkb in KP7

Zevende Kaderprogramma Analyse. Nederlands mkb in KP7 Zevende Kaderprogramma Analyse Nederlands mkb in KP7 mkb in KP7 Agentschap NL NL Innovatie / Expertisecentrum internationaal Onderzoek en Innovatie Postbus 93144 2509 AC Den Haag telefoon: +31 (0)88 602

Nadere informatie

Eerste Snapshot: tussentijdse analyse van de Vlaamse deelname aan het Europese Zesde Kaderprogramma voor Onderzoek (7 november 2005)

Eerste Snapshot: tussentijdse analyse van de Vlaamse deelname aan het Europese Zesde Kaderprogramma voor Onderzoek (7 november 2005) Eerste Snapshot: tussentijdse analyse van de Vlaamse deelname aan het Europese Zesde Kaderprogramma voor Onderzoek (7 november 2005) 1. Inleiding Deze snapshot is een momentopname die in een oogopslag

Nadere informatie

DOC en EZ-innovatiebeleid: dat moet (kunnen) passen. Luuk Klomp Plv directeur Innovatie en Kennis. 19 oktober 2016

DOC en EZ-innovatiebeleid: dat moet (kunnen) passen. Luuk Klomp Plv directeur Innovatie en Kennis. 19 oktober 2016 DOC en EZ-innovatiebeleid: dat moet (kunnen) passen Luuk Klomp Plv directeur Innovatie en Kennis 19 oktober 2016 Beleidsthema s en doelen innovatie 1 Generiek spoor: ruimte voor ondernemers Doelen: NL

Nadere informatie

Europese feestdagen 2019

Europese feestdagen 2019 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 01-02

Nadere informatie

Europese feestdagen 2018

Europese feestdagen 2018 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03

Nadere informatie

ScaleUp Dashboard 2015

ScaleUp Dashboard 2015 Rapportage ScaleUp Dashboard 2015 ScaleUp Dashboard 2015 Prof. dr. Justin Jansen Lotte de Vos Rotterdam School of Management Erasmus Centre for Entrepreneurship Conclusies Nederland staat aan de Europese

Nadere informatie

Stimulering Europees Onderzoek

Stimulering Europees Onderzoek Call for proposals Stimulering Europees Onderzoek 2015 Den Haag, juli 2015 Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Inhoud 1 Inleiding 1 1.1 Achtergrond 1 1.2 Beschikbaar budget 1 1.3 Geldigheidsduur

Nadere informatie

Europese feestdagen 2017

Europese feestdagen 2017 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03 Denemarken

Nadere informatie

Innovatie in samenwerking. Jasper Wesseling Plaatsvervangend directeur-generaal Bedrijfsleven & Innovatie Ministerie van Economische Zaken

Innovatie in samenwerking. Jasper Wesseling Plaatsvervangend directeur-generaal Bedrijfsleven & Innovatie Ministerie van Economische Zaken InnoTeP 2013 Innovatie in samenwerking Jasper Wesseling Plaatsvervangend directeur-generaal Bedrijfsleven & Innovatie Ministerie van Economische Zaken Stimuleren en maximeren van technologische vernieuwing

Nadere informatie

Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties. Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl

Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties. Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl Samenvatting Elf Japanse top-onderzoeksuniversiteiten spraken tijdens zijn bezoek aan

Nadere informatie

Highlights Nationale Studenten Enquête 2015

Highlights Nationale Studenten Enquête 2015 Highlights Nationale Studenten Enquête 2015 De Nationale Studenten Enquête (NSE) is een grootschalig landelijk onderzoek waarin jaarlijks alle Bachelor en Master studenten in het hoger onderwijs gevraagd

Nadere informatie

R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied

R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied In Nederland werd in 2014 in totaal 13,3 miljard uitgegeven aan R&D: wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling (de voorlopige cijfers 2015 laten een groei

Nadere informatie

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting - Feiten en trends 2010-1- Studenten Aantal ingeschreven voltijd studenten in bekostigde HBO- en WO-instellingen in Nederland 2009-2010 2008-2009

Nadere informatie

Raadpleging van betrokken partijen bij het ontwikkelen van beleid voor kleine ondernemingen op nationaal en regionaal niveau

Raadpleging van betrokken partijen bij het ontwikkelen van beleid voor kleine ondernemingen op nationaal en regionaal niveau Raadpleging van betrokken partijen bij het ontwikkelen van beleid voor kleine ondernemingen op nationaal en regionaal niveau 01.06.2004-30.09.2004 Deel I Achtergrondinformatie Land AT - Oostenrijk 1 (1.4)

Nadere informatie

Topsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie. Samen naar de top!

Topsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie. Samen naar de top! Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Topsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie Samen naar de top! Drs. G.M. Landheer Directeur Topsectoren en Industriebeleid

Nadere informatie

Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 2010 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks

Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 2010 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks ANNEX Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 21 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks 1. Deelname voor- en vroegschoolse educatie (VVE) De Nederlandse waarde voor

Nadere informatie

Overzicht O&O ICT. oproepen/opportuniteiten. 31/1/2008 PiCToR Info Sessie

Overzicht O&O ICT. oproepen/opportuniteiten. 31/1/2008 PiCToR Info Sessie Overzicht O&O ICT oproepen/opportuniteiten 2008 FP7 oproepen FP7 Cooperation - Thema 3 ICT FP7-ICT-2007-3 Challenge 2: Cognitive Systems, Interaction, Robotics (97 M) Challenge 4: Digital Libraries and

Nadere informatie

HOE BETAALT U? HOE ZOU U WILLEN BETALEN?

HOE BETAALT U? HOE ZOU U WILLEN BETALEN? HOE BETAALT U? HOE ZOU U WILLEN BETALEN? 2/09/2008-22/10/2008 Er zijn 329 antwoorden op 329 die voldoen aan uw criteria DEELNAME Land DE - Duitsland 55 (16.7%) PL - Polen 41 (12.5%) DK - Denemarken 20

Nadere informatie

DESKRESEARCH EUROPESE VERKIEZINGEN 2009 Onthouding en stemgedrag bij de Europese verkiezingen van 2009

DESKRESEARCH EUROPESE VERKIEZINGEN 2009 Onthouding en stemgedrag bij de Europese verkiezingen van 2009 Directoraat-generaal voorlichting Afdeling Analyse van de publieke opinie Brussel, 13 november 2012 DESKRESEARCH EUROPESE VERKIEZINGEN 2009 Onthouding en stemgedrag bij de Europese verkiezingen van 2009

Nadere informatie

Excellente partnerschappen binnen Europa: de KIC s

Excellente partnerschappen binnen Europa: de KIC s Excellente partnerschappen binnen Europa: de KIC s Martin Bakker, 18 februari 2014 Eind 2014 gaan twee nieuwe Europese samenwerkingsverbanden van start. Verspreid over Europa zullen universiteiten, kennisinstellingen,

Nadere informatie

Navigatie topsectoren

Navigatie topsectoren Navigatie topsectoren Beleidsthema s en - doelen Beleid in cijfers Beleidsinstrumentarium 1 Versie oktober 215 Beleidsthema s en doelen topsectoren Specifiek beleid, ondersteunend aan doelen Bedrijvenbeleid:

Nadere informatie

Hoeveel dragen onze bedrijven bij aan de schatkist en de sociale zekerheid?

Hoeveel dragen onze bedrijven bij aan de schatkist en de sociale zekerheid? vbo-analyse Hoeveel dragen onze bedrijven bij aan de schatkist en de sociale zekerheid? September 2014 I Raf Van Bulck 39,2% II Aandeel van de netto toegevoegde waarde gegenereerd door bedrijven dat naar

Nadere informatie

Wat zijn feiten en cijfers rond geneesmiddelenonderzoek?

Wat zijn feiten en cijfers rond geneesmiddelenonderzoek? Deze kaart geeft een overzicht van beschikbare feiten en geneesmiddelenonderzoek. De kaart is tot stand gekomen op basis van literatuuronderzoek, interviews en denksessies met deskundigen. Met dank aan

Nadere informatie

Regiobericht 1.0 Noord

Regiobericht 1.0 Noord Economie, innovatie, werk en inkomen 1 Kenmerken van het landsdeel Het landsdeel Noord bestaat uit de provincies Groningen, Friesland en Drenthe. De provincies werken samen in het Samenwerkingsverband

Nadere informatie

Start van het CHIC project: Cichorei als multi-inzetbaar gewas voor voedingsvezel en medicinale terpenen

Start van het CHIC project: Cichorei als multi-inzetbaar gewas voor voedingsvezel en medicinale terpenen Nederland, Februari 2018 Start van het CHIC project: Cichorei als multi-inzetbaar gewas voor voedingsvezel en medicinale terpenen CHIC is een onderzoeks- en innovatie project ondersteund door het Horizon

Nadere informatie

Internationale handel visproducten

Internationale handel visproducten Internationale handel visproducten Marktmonitor ontwikkelingen 27-211 en prognose voor 212 Januari 213 Belangrijkste trends 27-211 Ontwikkelingen export De Nederlandse visverwerkende industrie speelt een

Nadere informatie

the state of renewable energies in europe

the state of renewable energies in europe HERNIEUWBARE ENERGIE IN EUROPA 12 th EurObserv ER Report the state of renewable energies in europe 2012 12 th EurObserv ER Report Werkgelegenheid en omzet Voor de periode 2005-2010 is de energieproductie

Nadere informatie

Holland High Tech High Tech Solutions for Global Challenges Topsector High Tech Systemen en Materialen

Holland High Tech High Tech Solutions for Global Challenges Topsector High Tech Systemen en Materialen Holland High Tech High Tech Solutions for Global Challenges Topsector High Tech Systemen en Materialen Amandus Lundqvist Voorzitter Topteam HTSM 21 maart 2014 Topteam HTSM advies toename private én publieke

Nadere informatie

Horizon 2020 Secure, clean and efficient energy Q-meeting TKI wind op Zee

Horizon 2020 Secure, clean and efficient energy Q-meeting TKI wind op Zee Horizon 2020 Secure, clean and efficient energy Q-meeting TKI wind op Zee Julie Teuwen Ashna Raghoebarsing Content Overview H2020 en Europa H2020 Energy: - welke programma's zijn relevant voor off shore

Nadere informatie

Marktontwikkelingen varkenssector

Marktontwikkelingen varkenssector Marktontwikkelingen varkenssector 1. Inleiding In de deze nota wordt ingegaan op de marktontwikkelingen in de varkenssector in Nederland en de Europese Unie. Waar mogelijk wordt vooruitgeblikt op de te

Nadere informatie

Vinci Rapport: Analyse van Deelname Nederlandse MKB bedrijven in Horizon2020 SME Instrument

Vinci Rapport: Analyse van Deelname Nederlandse MKB bedrijven in Horizon2020 SME Instrument Vinci Rapport: Analyse van Deelname Nederlandse MKB bedrijven in Horizon2020 SME Instrument Prof. Dr. Dries Faems, Rijksuniversiteit Groningen, d.l.m.faems@rug.nl Prof. Dr. Alberto Di Minin, Scuola Superiore

Nadere informatie

Topsectoren. Hoe & Waarom

Topsectoren. Hoe & Waarom Topsectoren Hoe & Waarom 1 Index Waarom de topsectorenaanpak? 3 Wat is het internationale belang? 4 Hoe werken de topsectoren samen? 5 Wat is de rol voor het MKB in de topsectoren? 6 Wat is de rol van

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Onderzoek en Wetenschapsbeleid IPC 4100 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus

Nadere informatie

Stimulering Europees Onderzoek

Stimulering Europees Onderzoek Call for proposals Stimulering Europees Onderzoek 2016 Den Haag, oktober 2016 Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Inhoud 1 Inleiding 1 1.1 Achtergrond 1 1.2 Beschikbaar budget 1 1.3

Nadere informatie

Wageningen University & Research. Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus

Wageningen University & Research. Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus Wageningen University & Research Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2017 Het begon in 1918 Van Landbouwhogeschool tot University & Research of the Life Sciences 1960s:

Nadere informatie

Sociale bescherming in belgië

Sociale bescherming in belgië Sociale bescherming in belgië data 2O13 Ook dit jaar is de FOD Sociale zekerheid verheugd om u de nieuwe editie van de -brochure voor te stellen. Deze geeft u een overzicht van de bijgewerkte cijfers

Nadere informatie

Exportmonitor 2011. Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler

Exportmonitor 2011. Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler Exportmonitor 2011 Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler Uit de Exportmonitor 2011 blijkt dat het noordelijk bedrijfsleven steeds meer aansluiting vindt bij de wereldeconomie. De Exportmonitor

Nadere informatie

Nederlandstalige samenvatting van CPB Document 132, Innovation Policy: Europe or the Member States

Nederlandstalige samenvatting van CPB Document 132, Innovation Policy: Europe or the Member States Nederlandstalige samenvatting van CPB Document 132, Innovation Policy: Europe or the Member States Tegenwoordig zoekt Europa de oplossing voor de lage productiviteitsgroei bij innovatie. De groeicijfers

Nadere informatie

Overzicht Lotingstudies WO Laatste wijziging: 14-9-15

Overzicht Lotingstudies WO Laatste wijziging: 14-9-15 Overzicht Lotingstudies WO Laatste wijziging: 14-9-15 Bedrijfskunde Radboud Universiteit Nijmegen Bedrijfskunde Rijksuniversiteit Groningen Bedrijfskunde Vrije Universiteit Amsterdam Biomedische wetenschappen

Nadere informatie

Logistieke uitdagingen en kansen binnen Horizon 2020

Logistieke uitdagingen en kansen binnen Horizon 2020 Logistieke uitdagingen en kansen binnen Horizon 2020 Martin Bakker, november 2013 Samenvatting Het nieuwe kaderprogramma voor onderzoek & innovatie van de Europese Unie, Horizon 2020, geeft een breed scala

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 29 407 Vrij verkeer werknemers uit de nieuwe EU lidstaten Nr. 162 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter

Nadere informatie

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.9.2018 COM(2018) 651 final ANNEX BIJLAGE bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de werking van Richtlijn 2011/24/EU betreffende de toepassing

Nadere informatie

Op weg naar herstel: het cohesiepakket. Vragen en antwoorden over de bijdrage van het cohesiebeleid aan het Europese economische herstelplan

Op weg naar herstel: het cohesiepakket. Vragen en antwoorden over de bijdrage van het cohesiebeleid aan het Europese economische herstelplan MEMO/08/740 Brussel, 26 november 2008 Op weg naar herstel: het cohesiepakket. Vragen en antwoorden over de bijdrage van het cohesiebeleid aan het Europese economische herstelplan Wat is de rol van het

Nadere informatie

Datum 28 november 2016 Uitvoering motie Bruins/Duisenberg: monitor omvang alfa-, bèta-, gamma-, en technische wetenschappen

Datum 28 november 2016 Uitvoering motie Bruins/Duisenberg: monitor omvang alfa-, bèta-, gamma-, en technische wetenschappen >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Onderzoek en Wetenschapsbeleid Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

SOCIALE BESCHERMING IN BELGIË ESSOBS DATA 2O15

SOCIALE BESCHERMING IN BELGIË ESSOBS DATA 2O15 SOCIALE BESCHERMING IN BELGIË DATA 2O15 Ook dit jaar is de FOD Sociale zekerheid verheugd om u de nieuwe editie van de -brochure voor te stellen. Deze geeft u een overzicht van de bijgewerkte cijfers

Nadere informatie

Wageningen University & Research. Wageningen, 5 November 2016 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus

Wageningen University & Research. Wageningen, 5 November 2016 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus Wageningen University & Research Wageningen, 5 November 2016 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2016 Het begon in 1918 Wageningen University & Research Wageningen University Medewerkers: 2,600 studenten:>

Nadere informatie

Europese InnovatieStimulering (EIS) Mogelijkheden voor onderzoek in internationale context

Europese InnovatieStimulering (EIS) Mogelijkheden voor onderzoek in internationale context Europese InnovatieStimulering () Mogelijkheden voor onderzoek in internationale context Infosessie Europese onderzoeksfinanciering, 23/01/2007 Annelies Vandamme Inhoud presentatie KMO-definitie Subsidiemogelijkheden

Nadere informatie

Horizon 2020. Route naar

Horizon 2020. Route naar Route naar Horizon 2020 Dit is een publicatie van: Agentschap NL Expertisecentrum Internationaal Onderzoek & Innovatie (EiOI) Prinses Beatrixlaan 2 Postbus 93144 2509 AC Den Haag T +31 (0)88 602 52 50

Nadere informatie

Wageningen University & Research. Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus

Wageningen University & Research. Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus Wageningen University & Research Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2017 Het begon in 1918 Van Landbouwhogeschool tot University & Research of the Life Sciences 1960s: primair

Nadere informatie

SOCIALE BESCHERMING IN BELGIË ESSOBS DATA 2O14

SOCIALE BESCHERMING IN BELGIË ESSOBS DATA 2O14 SOCIALE BESCHERMING IN BELGIË DATA 2O14 Ook dit jaar is de FOD Sociale zekerheid verheugd om u de nieuwe editie van de -brochure voor te stellen. Deze geeft u een overzicht van de bijgewerkte cijfers

Nadere informatie

Subsidies in de regio

Subsidies in de regio Subsidies in de regio Noord Nederland Subsidies in de regio -- Noord-Nederland Om bepaalde regio s binnen Nederland direct of indirect te versterken zijn er verschillende regionale, nationale en Europese

Nadere informatie

Nederland en het Zesde Kaderprogramma. De eindbalans. in opdracht van

Nederland en het Zesde Kaderprogramma. De eindbalans. in opdracht van Nederland en het Zesde Kaderprogramma De eindbalans in opdracht van Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 Prioriteit 1 16 Levenswetenschappen, genomica en biotechnologie voor de gezondheid Prioriteit 2 20 Technologie

Nadere informatie

Regionale financiering voor SMART CITIES in Brussel. Beata Bibrowska Senior Advisor- Dep Europa, OOI beleid en programma's- Innoviris

Regionale financiering voor SMART CITIES in Brussel. Beata Bibrowska Senior Advisor- Dep Europa, OOI beleid en programma's- Innoviris Regionale financiering voor SMART CITIES in Brussel Beata Bibrowska Senior Advisor- Dep Europa, OOI beleid en programma's- Innoviris Agenda JPI Urban Europe «SMART CITIES» in het EFRO in Brussel (in voorbereiding)

Nadere informatie

DE EUROPESE VISSERIJ IN CIJFERS

DE EUROPESE VISSERIJ IN CIJFERS DE EUROPESE VISSERIJ IN CIJFERS De tabellen hieronder tonen basisstatistieken met betrekking tot verschillende gebieden van het gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB), namelijk: de vissersvloten van de

Nadere informatie

Nederland zakt vier plaatsen op Human Capital Index: vaardigheden en kennis van oudere leeftijdscategorieën blijven onbenut.

Nederland zakt vier plaatsen op Human Capital Index: vaardigheden en kennis van oudere leeftijdscategorieën blijven onbenut. ONDERZOEKSRAPPORT Nederland zakt vier plaatsen op Human Capital Index: vaardigheden en kennis van oudere leeftijdscategorieën blijven onbenut. Introductie In het Human Capital 2015 report dat het World

Nadere informatie

Overzicht Lotingstudies WO Laatste wijziging: 30-aug-2016

Overzicht Lotingstudies WO Laatste wijziging: 30-aug-2016 Overzicht Lotingstudies WO Laatste wijziging: 30-aug-2016 Bedrijfskunde Radboud Universiteit Nijmegen Bedrijfskunde Rijksuniversiteit Groningen Bedrijfskunde Vrije Universiteit Amsterdam Biomedische wetenschappen

Nadere informatie

BESLUIT VAN DE COMMISSIE

BESLUIT VAN DE COMMISSIE 22.7.2010 Publicatieblad van de Europese Unie L 189/19 BESLUIT VAN DE COMMISSIE van 19 juli 2010 inzake gemeenschappelijke veiligheidsdoelen, zoals vermeld in artikel 7 van Richtlijn 2004/49/EG van het

Nadere informatie

BESLUIT VAN DE COMMISSIE

BESLUIT VAN DE COMMISSIE 27.4.2012 Publicatieblad van de Europese Unie L 115/27 BESLUIT VAN DE COMMISSIE van 23 april 2012 betreffende de tweede reeks gemeenschappelijke veiligheidsdoelen voor het spoorwegsysteem (Kennisgeving

Nadere informatie

3/12/13. Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen

3/12/13. Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen 3/12/13 Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen Mieke Houwen Horizon 2020 : klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen Agenda n Horizon 2020 algemeen n

Nadere informatie

Prof.dr. Henk W. Volberda Rotterdam School of Management, Erasmus University Wetenschappelijk directeur INSCOPE Bestuurslid NCSI

Prof.dr. Henk W. Volberda Rotterdam School of Management, Erasmus University Wetenschappelijk directeur INSCOPE Bestuurslid NCSI Prof.dr. Henk W. Volberda Rotterdam School of Management, Erasmus University Wetenschappelijk directeur INSCOPE Bestuurslid NCSI Erasmus Concurrentie & Innovatie Monitor 2008 Bedrijven presteren beter

Nadere informatie

2.2. EUROPESE UNIE Droogte remt groei melkaanvoer af. Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) % 18/17

2.2. EUROPESE UNIE Droogte remt groei melkaanvoer af. Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) % 18/17 2.2. EUROPESE UNIE 2.2.1. Droogte remt groei melkaanvoer af Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) 2005 2015 2017 2018 % 18/17 België 3 022 3 988 4 025 4 190 4,1 Denemarken 4 451 5 278 5

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-07 Raad voor Economische en Financiële Zaken Nr. 1317 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Nederland. Nederland

Nederland. Nederland Nederland Nederland in KP7 KP7 in Nederland Nederland in KP7 KP7 in 2 Nederland in KP7 2 Voorwoord Voorwoord 3 Voorwoord In december 2006 is de besluitvorming in de Raad en het Europees Parlement afgerond

Nadere informatie

R&D-barometer Onderzoek van VNO-NCW onder de grote Nederlandse R&D-bedrijven. November 2018

R&D-barometer Onderzoek van VNO-NCW onder de grote Nederlandse R&D-bedrijven. November 2018 R&D-barometer 2018 Onderzoek van VNO-NCW onder de grote Nederlandse R&D-bedrijven November 2018 Inhoud 1. Achtergronden onderzoek 2. Kerncijfers R&D-barometer 2018 3. De trends in R&D; samenwerking blijft

Nadere informatie

Onderwijs en Kennisoverdracht

Onderwijs en Kennisoverdracht Onderwijs en Kennisoverdracht Ontwikkelingen in de duurzame landbouw in Suriname Prof. Tiny van Boekel, Decaan voor Onderwijs/Vice-rector, Wageningen University & Research Centre, NL Inhoud lezing Ontwikkelingen

Nadere informatie

Datum 19 juni 2014 Betreft Terugblik Nederlandse deelname aan het Zevende Kaderprogramma voor Onderzoek en Technologische Ontwikkeling (KP7)

Datum 19 juni 2014 Betreft Terugblik Nederlandse deelname aan het Zevende Kaderprogramma voor Onderzoek en Technologische Ontwikkeling (KP7) >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA.. S GRAVENHAGE Onderzoek en Wetenschapsbeleid IPC 4100 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus

Nadere informatie

M201218. Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland

M201218. Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland M201218 Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, november 2012 Relatief veel snelgroeiende bedrijven in Nederland In deze rapportage

Nadere informatie

Stock picking in bange tijden: Innovatie als keuze criterium

Stock picking in bange tijden: Innovatie als keuze criterium Stock picking in bange tijden: Innovatie als keuze criterium 1. In de huidige aandelenmarkten lijkt het onmogelijk om grote volatiliteit te vermijden en een gezonde performance met een beheerst risico

Nadere informatie

Valorisatie Technosprong. Paul Althuis, 10-10-2011

Valorisatie Technosprong. Paul Althuis, 10-10-2011 Valorisatie Technosprong Paul Althuis, 10-10-2011 Visie Op regionaal niveau heeft Technosprong over 2010-2016 bijgedragen aan de realisatie van een optimaal starterklimaat in een regio vol open innovatie

Nadere informatie

Dit document vormt slechts een documentatiehulpmiddel en verschijnt buiten de verantwoordelijkheid van de instellingen

Dit document vormt slechts een documentatiehulpmiddel en verschijnt buiten de verantwoordelijkheid van de instellingen 2012D0226 NL 13.12.2013 001.001 1 Dit document vormt slechts een documentatiehulpmiddel en verschijnt buiten de verantwoordelijkheid van de instellingen B BESLUIT VAN DE COMMISSIE van 23 april 2012 betreffende

Nadere informatie

Voor wie verstandig handelt! Gematigde groei

Voor wie verstandig handelt! Gematigde groei Gematigde groei Trendsamenvatting Naam Definitie Scope Conclusie Invloed: Gematigde groei De ontwikkeling in het afzetpotentieel van de belangrijkste afzetmarkten en potentiële groeimarkten. Focus op Europa,

Nadere informatie

Agendapunt 6: Op weg naar KP8

Agendapunt 6: Op weg naar KP8 Agendapunt 6: Op weg naar KP8 Consultatie ten behoeve van de Nederlandse inzetbepaling Ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap Waar staan we KP6 is afgerond (2002-2006) Document: Evaluatie achteraf

Nadere informatie

Transformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw

Transformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw Transformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw de rol van onderzoek 19 oktober 2017, prof.dr.ir. Jack van der Vorst, lid concernraad Wageningen University & Research Wereldwijde uitdagingen land-

Nadere informatie

Londen-Malaga-verklaring over. Onderzoeksinvestering. In Astma

Londen-Malaga-verklaring over. Onderzoeksinvestering. In Astma Londen-Malaga-verklaring over Onderzoeksinvestering In Astma Inleiding Astma is een aandoening die sterk ingrijpt op het dagelijks leven van 30 miljoen Europeanen en 300 miljoen mensen wereldwijd. Voor

Nadere informatie

Visie op Valorisatie. van onderzoeken naar ondernemen. InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011. Maarten van Gils

Visie op Valorisatie. van onderzoeken naar ondernemen. InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011. Maarten van Gils Visie op Valorisatie van onderzoeken naar ondernemen InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011 Maarten van Gils Agenda Persoonlijke introductie Het onderzoeken bij MICORD De overgang in

Nadere informatie

Bijlage HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1. Bronnenboekje. HA-0131-a-13-1-b

Bijlage HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1. Bronnenboekje. HA-0131-a-13-1-b Bijlage HAVO 2013 tijdvak 1 aardrijkskunde Bronnenboekje HA-0131-a-13-1-b Wereld Opgave 1 Globalisering en Turkije bron 1 Callcenters in het buitenland Het is een bekend fenomeen: Telefonisten die vanuit

Nadere informatie

SOCIALE BESCHERMING IN BELGIË ESSOBS DATA 2O16

SOCIALE BESCHERMING IN BELGIË ESSOBS DATA 2O16 SOCIALE BESCHERMING IN BELGIË DATA 2O16 Ook dit jaar is de FOD Sociale zekerheid verheugd om u de nieuwe editie van de -brochure voor te stellen. Deze geeft u een overzicht van de bijgewerkte cijfers

Nadere informatie

Onderzoekmemorandum Innovatie en de Lissabonagenda

Onderzoekmemorandum Innovatie en de Lissabonagenda Onderzoekmemorandum Innovatie en de Lissabonagenda Inleiding Nederland werkt, net als de andere Europese landen aan de Lissabon-doelstellingen van de EU om te komen tot een dynamische en concurrerende

Nadere informatie

Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen

Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen Samenwerkingsverband tussen IWT Vlaanderen en het Departement Economie, Wetenschap en Innovatie van de Vlaamse

Nadere informatie

Vlaamse deelname aan Europese financieringsprogramma s 2007-2013

Vlaamse deelname aan Europese financieringsprogramma s 2007-2013 Vlaamse deelname aan Europese financieringsprogramma s 2007-2013 Een blik op het Zevende Kaderprogramma voor Onderzoek en Ontwikkeling, het Kaderprogramma voor Concurrentievermogen en Innovatie, en het

Nadere informatie

UITVOERINGSBESLUIT VAN DE COMMISSIE

UITVOERINGSBESLUIT VAN DE COMMISSIE 13.12.2013 Publicatieblad van de Europese Unie L 334/37 UITVOERINGSBESLUIT VAN DE COMMISSIE van 11 december 2013 tot wijziging van Besluit 2012/226/EU betreffende de tweede reeks gemeenschappelijke veiligheidsdoelen

Nadere informatie

Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken

Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Inleiding Jaarlijks brengt de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) in opdracht van het ministerie van

Nadere informatie

Horizon 2020. Kansen voor BODEM onderzoek & innovatie. Saske Hoving AgentschapNL. 27 november 2013

Horizon 2020. Kansen voor BODEM onderzoek & innovatie. Saske Hoving AgentschapNL. 27 november 2013 Horizon 2020 Kansen voor BODEM onderzoek & innovatie Saske Hoving AgentschapNL 27 november 2013 Innovatie essentieel voor Europa Horizon 2020 is een onderdeel van de implementatie van de Europe 2020 strategie:

Nadere informatie

Nieuwsbrief KP7, Horizon 2020 en Eureka februari 2013

Nieuwsbrief KP7, Horizon 2020 en Eureka februari 2013 Page 1 of 8 Schoten, Beppie van Van: Agentschap NL - EiOI Verzonden: donderdag 4 april 2013 16:22 Aan: Agentschap NL - EiOI Onderwerp: Nieuwsbrief KP7, Horizon 2020 en Eureka - februari 2013 februari 2013

Nadere informatie

Europese toppositie voor Management onderzoek van Erasmus Universiteit Rotterdam

Europese toppositie voor Management onderzoek van Erasmus Universiteit Rotterdam Persbericht Europese toppositie voor Management onderzoek van Erasmus Universiteit Rotterdam Belang van managementonderzoek In een onlangs verschenen rapport*) van de Rijksuniversiteit Leiden is de kwaliteit

Nadere informatie

.bedomeinnamen. onder de loep 2011

.bedomeinnamen. onder de loep 2011 1.bedomeinnamen onder de loep 2011 2 Aantal nieuwe.be-registraties Evolutie van de.be-domeinnamen 471.453 602.607 736.498 859.474 977.998 1.101.668 1.219.935 131.588 147.022 193.659 222.919 232.746 257.637

Nadere informatie

1.4 Factoren die bepalend zijn voor reële convergentie

1.4 Factoren die bepalend zijn voor reële convergentie Productiviteit, concurrentiekracht en economische ontwikkeling Concurrentiekracht wordt vaak beschouwd als een indicatie voor succes of mislukking van economisch beleid. Letterlijk verwijst het begrip

Nadere informatie

Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid

Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid Dr. Maurice de Greef Prof. dr. Mien Segers 06-2016 Maastricht University, Educational Research & Development (ERD) School

Nadere informatie

Onderzoek naar e-gezondheidszorg in Europa: artsen moeten meer gebruik maken van ICT

Onderzoek naar e-gezondheidszorg in Europa: artsen moeten meer gebruik maken van ICT IP/08/641 Brussel, 25 april 2008 Onderzoek naar e-gezondheidszorg in Europa: artsen moeten meer gebruik maken van ICT De Europese Commissie heeft vandaag de resultaten bekendgemaakt van een pan-europees

Nadere informatie