Waterarrangement Drechtsteden

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Waterarrangement Drechtsteden"

Transcriptie

1 Waterarrangement Drechtsteden Dordrecht, 28 april 2010 Weizigt Natuur- & milieucentrum Louise Bergenhenegouwen, directeur Maria Epema, programmacoördinator INHOUD

2 1. INLEIDING Aanleiding Randvoorwaarden Lokale trends en ontwikkelingen 5 2. DOEL 6 3. DOELGROEPEN Bestuurders Drechtsteden Waterpartners Nulmeting onder scholen PO en VO Zuid-Holland Maatschappelijke organisaties Bewoners van de Drechteden 7 4. HUIDIGE EN POTENTIËLE PARTNERS Overige potentiële partners 8 5. HUIDIGE RESULTAAT EN POTENTIËLE AANVULLINGEN Bestaande activiteiten Meerwaarde van het waterarrangement Drechtsteden Bereik AANPAK EN PLANNING Looptijd Planning Organisatie FINANCIERING VERVOLG VAN HET WATERARRANGEMENT FINANCIEN 15 Bijlage - Activiteitenplan Waterarrangement Drechtsteden - Begroting Waterarrangement Drechtsteden - Specificatie begroting Waterarrangement Drechtsteden 2

3 1. Inleiding Water is een thema dat leeft in de Drechtsteden een belangrijke groep steden, die gezamenlijk een dichtbevolkte en waterrijke regio vormen midden in een rivierdelta. Water toont zich in verschillende verschijningsvormen en contexten: ontmoetingspunt langs riviersysteem, vele kilometers oever, waterrijke historie, water en natuur in de Biesbosch, water als bindend element tussen de steden, de kwetsbaarheid van ligging aan zee en rivier (stormvloed, zeespiegelstijging, verhoogde rivierafvoer etc.). Het zijn slechts enkele voorbeelden. Op bestuurlijk niveau staat het thema water al geruime tijd duidelijk in the picture. In het onderwijs begint het thema water nu ook langzaam structureel een eigen plekje te veroveren. In december 2008 is de watercanon gelanceerd voor het onderwijs, een tijdlat met 25 vensters over belangrijke gebeurtenissen in de Nederlandse watergeschiedenis. Het Nationaal Waterplan beoogt jongeren warm te maken voor studie en beroep in de watersector. Het Actieplan Watereducatie wordt naar alle waarschijnlijkheid binnenkort door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat vastgesteld en middels een stuurgroep watereducatie aan de uitvoering richting gegeven. Binnen de provincie Zuid-Holland is in 2009 Stroom van start gegaan, een educatief programma rond het thema water (en energie), waarbij de NME-centra samen met de provincie werken aan meer coördinatie tussen verschillende waterpartners richting onderwijs en bewoners. Hieraan nemen ook verschillende partners van dit waterarrangement Drechtsteden deel. Het programmabureau NME ziet graag Natuur- en MilieuEducatie, waaronder watereducatie, versterkt worden door verschillende partijen samen te brengen in een educatief arrangement. Met dit voorstel voor een lokaal/regionaal arrangement wil Weizigt NMC in samenwerking met verschillende partijen aan deze educatieve versterking op het thema Water in de Drechtsteden nadere invulling geven Aanleiding Sinds 2002 werken de waterpartners Waterschap Hollandse Delta, Rijkswaterstaat, EVIDES waterbedrijf, de gemeente Dordrecht en Weizigt NMC samen in het project Waterzigt op Weizigt. Het project bestaat uit fysieke onderdelen zoals: Het Aquarama, het paviljoen met een onderwaterkijkvenster, en de poel met helofytenfilter op het terrein van Weizigt NMC, De reizende tentoonstelling Zicht op Water, De waterfietstocht Rondje Waterzigt en 3

4 Een uitgebreid educatief programma voor de verschillende doelgroepen binnen onderwijs ( PO en VO) maar ook voor bewoners. Een belangrijke succesfactor van dit project is de grote bestuurlijke betrokkenheid in de stuurgroep en de goede samenwerking binnen de projectgroep. Naast dit samenwerkingsproject is in 2009 ook het eerder genoemde programma Stroom van start gegaan. In de initiatiefgroep zijn het waterschap Delfland en het ZON (verenigde Zuid- Hollandse Natuur- en Milieucentra) en de provincie Zuid-Holland vertegenwoordigd. In het kader hiervan is al een nulmeting uitgevoerd bij scholen primair onderwijs en voortgezet onderwijs om de behoefte van scholen aan educatieve middelen beter in beeld te krijgen. Hieruit is naar voren gekomen dat scholen geen overzicht hebben van het beschikbare aanbod aan educatief materiaal en dus vaak gebruik maken van wat er op hen afkomt. Scholen hebben vaak geen concrete vraag waarmee ze vervolgens op zoek gaan (bijvoorbeeld met de bestaande leerlijn water en het aanbod dat op watereducatie.nl te vinden is). Vanuit het onderwijs is er duidelijk de vraag om het aanbod gestructureerd, eenvoudig en snel toepasbaar aangeleverd te krijgen. Bestaande samenwerkingsstructuren hopen we middels dit waterarrangement verder te versterken om zo een extra impuls te geven aan educatie en communicatie rond het thema water in de Drechtsteden. Daarnaast vormt dit waterarrangement een onderdeel van het provinciale programma Stroom en wordt ingezet als pilot voor dat programma om structurering in het onderwijsaanbod te realiseren. Weizigt NMC heeft een belangrijke taak in de Drechtsteden om naast basiseducatie ook educatieve programma s in aansluiting bij actuele beleidsthema s te ontwikkelen voor zowel het onderwijs, bewoners en maatschappelijke organisaties. Hier ligt een tweede uitdaging, naast het gestructureerd aanbieden van watereducatie. Het is voor de gemeenten in de regio Drechtsteden van belang dat Weizigt NMC ook zichtbaar maakt hoe zij een bijdrage levert aan de realisatie van het gemeentelijk beleid in brede zin. Dit kan zowel met educatieve programma s als met meer communicatieve en participatieve activiteiten Randvoorwaarden Alle ingrediënten voor een succesvol arrangement op het terrein van water zijn in de Drechtsteden aanwezig: Veel ervaring met samenwerking met verschillende maatschappelijke inbedding partners Commitment van de bestuurders in de regio en de bestuurlijke vraag waterpartners Een pilot voor het waterprogramma provinciebreed bestuurlijke vraag Behoefte bij de doelgroep scholen aan gestructureerd vraaggericht werken aanbod watereducatie (CED Groep denkt als partner mee om de vraag vanuit het onderwijs helder te krijgen en doelen en 4

5 knelpunten in kaart te brengen en hiernaar te kunnen handelen) Inzet eigen educatieve middelen voor de verschillende doelgroepen (zoals Aquarama, amfibieënpoel etc. 1 ) Nauwe betrokkenheid van het NME centrum Aansluiting op maatschappelijke aandacht voor de facetten van het thema water middelen per doelgroep deelname en versterking van NME actualiteit en maatschappelijke ontwikkelingen 1.3. Lokale trends en ontwikkelingen Enkele (lokale) ontwikkelingen rond water waar Weizigt NMC met het waterarrangement op willen inhaken zijn: 1. Wateragenda Drechtsteden Waterplan Gemeente Dordrecht 3. Klimaatprogramma Stroom : behoeftepeiling bij scholen (Onderzoek in de provincie Zuid- Holland naar behoefte bij PO-scholen en VO-scholen, zie 3.1) 4. Water en Techniek: programma Focus op bèta. 5. Programma ikonderzoekwater.nl van Junior College van Universiteit Utrecht (Bedrijven geven opdrachten voor wateronderzoek aan leerlingen bovenbouw VWO) 6. Actieplan Watereducatie 7. Kaderrichtlijn water 8. Vertaling Beleidskader Nederland leeft met Water 9. Bewustwording van klimaatproblematiek, waterstijging en waterberging in de Delta 10. Lokale kwaliteitsverbetering van oppervlaktewater 11. Mensen beroepsmatig interesseren in het vak water 12. Bewust watergebruik (voorkomen verspilling en tegen gaan afvalwater) 13. Samenspel tussen water en natuur 1 Uitgangspunt is dat bestaande middelen zoals Aquarama en de amfibieënpoel optimaal ingezet worden. Hiervoor wordt geen extra post in de begroting opgenomen. 5

6 2. Doel Doel van het waterarrangement Drechtsteden is: 1. Versterking van het bestuurlijk draagvlak bij de Drechtsteden gemeenten en de waterpartners. 2. Versterking, verankering en structurering van het aanbod aan watereducatieve producten en middelen in de Drechtsteden in aansluiting bij het beleid en de vraag van de doelgroep. 3. Het programma Bèta: Water en Techniek voor het VO verder ontwikkelen. 4. Pilot functie voor het provinciale programma Stroom. Uiteindelijk doel is het vergroten van de bewustwording van de inwoners van de Drechtsteden met het thema water en de veelzijdigheid daarvan. Stimuleren van verantwoorde omgang met water, bewustzijn vergroten van de nadelige effecten van klimaatverandering op de waterhuishouding in Nederland, maar ook bijvoorbeeld van de positieve mogelijkheden van waterrecreatie. Het gaat hier om beleidsgerichte educatie, dat wil zeggen dat de inhoud aansluit bij beleidsdoelstellingen van provincie, gemeenten en waterschappen. Het educatieve programma moet er tevens voor zorgen dat leerlingen weten welke instanties er verantwoordelijk voor zijn en actief zijn op de diverse aspecten van waterbeheer. Het programma moet o.a. de interactie tussen jongeren en deze instanties stimuleren. 3. Doelgroepen De doelgroepen voor dit waterarrangement Drechtsteden zijn de volgende: 1. Bestuurders van de Drechtsteden gemeenten 2. Bestuurders van de waterpartners 3. Primair onderwijs en Voortgezet onderwijs 4. Maatschappelijke organisaties 5. Bewoners Drechtsteden 3.1. Bestuurders Drechtsteden Op ervoor te zorgen dat NME beter aanhaakt op bestuurlijke issues en daarmee sterker verankerd raakt op bestuurlijk niveau richten Weizigt NMC zich in dit waterarrangement voor een belangrijk deel op de (water)bestuurders in de regio. Betrokkenheid en commitment van bestuurders als waterschappen, gemeenten en Rijkswaterstaat willen we continu vergroten door een serie activiteiten en een vaste overlegstructuur. Die zorgt ervoor dat we blijvend aan kunnen sluiten op de behoefte vanuit de watersector en direct in kunnen spelen op relevante wensen en ontwikkelingen. 6

7 3.2. Waterpartners Weizigt NMC neemt het initiatief om de samenwerking met diverse regionale partners, waaronder bestuurlijke partijen te versterken. De stuurgroepleden van het samenwerkingsproject Waterzigt op Weizigt (Waterschap Hollandse Delta, Rijkswaterstaat, Waterbedrijf EVIDES, gemeente Dordrecht en Weizigt NMC) zijn in januari 2010 akkoord gegaan met het werkplan 2010 van dit project, waarin het initiatief en de uitwerking van dit waterarrangement onderdeel van uitmaakt Nulmeting onder scholen PO en VO Zuid-Holland Onder de scholen PO en VO scholen is in het najaar 2009 in het kader van het provinciale programma Stroom een nulmeting uitgevoerd. Uit dit onderzoek blijkt o.a. dat: De meerderheid van scholen behoefte heeft aan educatieve producten en ondersteuning. Ook hebben zij graag nieuw materiaal met betrekking tot het thema water. Zij geven ook aan dat zij ondersteuning en de materialen van NME centra betrekken. Buitenlessen en excursie zijn bij het PO zeer populaire. Het VO wil graag meer digitale middelen. Conclusie: voor het thema water is er vooral richting het voortgezet onderwijs (zowel onder- als bovenbouw) nog winst te behalen en ligt daar nog een vraag naar geschikt en goed toepasbare middelen voor watereducatie. Met specifieke en leuke activiteiten en middelen rond water kunnen we met de verschillende partners uit dit arrangement zorgen voor een extra impuls voor het VO voor het thema water. Hierbij is het betrekken van bedrijven in de watersector voor het verkrijgen van praktische opdrachten een belangrijk speerpunt. Hierbij liggen met name ook kansen op het terrein van water en techniek Maatschappelijke organisaties Maatschappelijke organisaties zoals woningcorporaties en welzijnsorganisaties zijn belangrijke partners in de wijken. Samen met hen kan Weizigt NMC de bewoners op een adequate manier bereiken en gezamenlijk programma s opzetten om de leefbaarheid in de wijken te verbeteren Bewoners van de Drechteden Voor de bewoners van de Drechtsteden worden educatieve programma s ontwikkeld om hen bewust te maken van hun rol in het realiseren van een duurzame samenleving. Door het organiseren van aantrekkelijke educatieve activiteiten worden de bewoners gestimuleerd tot duurzaam denken en handelen. 7

8 4. Huidige en potentiële partners Provincie Gemeenten Waterschap Rijkswaterstaat Drinkwaterbedrijf NME centra Onderwijs Provincie Zuid-Holland Gemeenten Drechtsteden: Dordrecht (waaronder Weizigt Natuur- en milieucentrum), Alblasserdam, Papendrecht, Hendrik Ido Ambacht, Zwijndrecht, Sliedrecht. Waterschap Hollandse Delta Rijkswaterstaat Zuid-Holland EVIDES waterbedrijf het ZON (Zuid-Hollands Overleg NME-centra) PO en VO-scholen in de Drechtsteden Daarnaast is al overleg gaande met partners als (Centrum Educatieve Dienst) CED, Junior College (Universiteit Utrecht) en de vier scholen van het voortgezet onderwijs van het project Focus op Bèta en Techniek 4.1 Overige potentiële partners Een paar potentiële partners (afhankelijk van uitbreidingen op het programma) Overige waterschappen (Delfland) Platform Bèta en techniek Nederlands Water Platform (NWP) Piek landschap in de Drechtsteden. (Het bestuur van de Drechtsteden heeft gekozen voor een paar speerpunten in die regio. De piek landschap is er een van. Het doel van deze piek is om de verbinding met het water en de natuurontwikkeling in relatie tot recreatie te verbeteren en verder te ontwikkelen.) Woningcorporaties Ministerie van Verkeer & Waterstaat /actieplan watereducatie (`Nederland leeft met water`) Recreatiesector: Biesbosch Dordrecht, Nieuwe Dordtse Biesbosch KNMI/weerinstituten Wetenschap (TU Delft of Erasmus universiteit) Waterbedrijfsleven (Ingenieursbureaus) Nederlandse waterschapsbank (NWB) voor internationale projecten Pleziervisserij (in totaal 1 miljoen leden in NL) Beroepsvisserij Beroepsvaart Natuurbeheer/ -verenigingen 8

9 5. Huidige Resultaat en potentiële aanvullingen 5.1 Bestaande activiteiten Waterweek gemeente Dordrecht. Doel: water onder de aandacht van de burgers te brengen. Watersponsorloop in de Drechtsteden in de week van Wereldwaterdag op 22 maart In samenwerking met COS ZHZ en de landelijk organisatie Aqua for All. Doel: aandacht vestigen op het belang van schoon en toegankelijk drinkwater wereldwijd. Wateragenda van de Drechtsteden. Doel: Water op de kaart in de Drechtsteden zetten. Denk aan rapport van de commissie Veerman waarin water in en rondom de Drechtsteden een belangrijke plaats inneemt. Tentoonstelling Zicht op Water, samen met tentoonstelling De Watercanon. Doel: Het voor de bezoeker inzichtelijk maken van integraal waterbeheer Lesprogramma Waterproef in Weizigt NMC: verschillende waterlessen op het terrein van Weizigt NMC met Aquarama, amfibieënpoel, watertuin etc. Daarnaast is er de keuzekist drinkwater. Doel: leerlingen leren door doen en ontdekken wat goede kwaliteit water is en wat er allemaal bij komt kijken om oppervlaktewater schoon te houden. Leerlingen worden zich er bewust van dat door klimaatverandering we anders om moeten gaan met water o.a. meer ruimte voor water creëren. Waterprojecten/wateronderzoek in de stad voor VO; Johan de Wittgymnasium en Da Vinci college. Doel: Leerlingen krijgen opdrachten van de afdeling stadsontwikkeling van de gemeente over actuele problemen rond water in de stad. Op deze manier worden de leerlingen uitgedaagd om zelf een mening te vormen over hoe we, de bewoners van Dordrecht, om moeten gaan met water. Fietsroutes: zowel voor voortgezet onderwijs als voor bewoners algemeen. Voor VO een waterfietstocht met opdrachten en bezoek aan o.a. het Johan Visch gemaal. Het gaat om het Rondje Waterzigt en de Hoogwaterroute door de binnenstad. Doel: leerlingen ontdekken zelf door het waarnemen van verschillende wateraspecten op het eiland van Dordt dat o.a. het eiland van Dordt onder de zeespiegel licht, de inpoldering van het gebied, de functie van een gemaal en wat een natuurvriendelijke oever is. 5.2 De meerwaarde van waterarrangement op het bestaande programma Door het waterarrangement, waarin meerdere partners samenwerken, kunnen de bestaande programma s verder ontwikkeld worden in aansluiting bij de actuele waterthema s. Een goed voorbeeld om in de toekomst bij aan te sluiten is het Deltaprogramma Rijnmond Drechtsteden en van de Zuidwestelijke Delta. Programma s die in het kader van het rapport Samen werken aan water van de commissie Veerman de komende periode worden opgezet. De betrokkenheid van jongeren is 9

10 hierbij een belangrijk onderdeel. Door de bestuurders tijdig te informeren en committeren ontstaat een krachtige bestuurlijke verankering. Het arrangement en de commitment van de partners bieden de mogelijkheid om samen met de doelgroep voortgezet onderwijs, door o.a. het instellen van een klankbordgroep, het programma verder te verbreden. In de volgende alinea s worden enkele voorbeelden beschreven van projecten waarbij aangesloten kan worden. Verdere aansluiting bij Klimaatprogramma Stroom Het waterarrangement Drechtsteden zal naast bovenstaande bestaande activiteiten ook aangevuld worden met onderstaande producten/projecten. De meerwaarde van het waterarrangement uit zich door: Samenwerkingsconstructie voor betrokkenen Zuid-Holland (zowel bestuurlijk als onderwijskundig) Ontwikkeling portfolio met educatieve producten/projecten over water Nul- en effectmeting onder scholen in Zuid-Holland Ontwikkeling goed educatief materiaal: Slootjesonderzoek en Droge voeten, schoon water. Vanuit het waterarrangement zal Weizigt NMC direct betrokken zijn bij de ontwikkelingen binnen `Stroom`. Enerzijds kan Weizigt profiteren van de kennis die er wordt opgedaan binnen `Stroom`. Anderzijds is het doel dat andere NME-centra in Zuid-Holland kunnen leren van de ervaringen die Weizigt NMC opdoet met het waterarrangement in de Drechtsteden. De Watervlo Watereducatie op een schip: Weizigt NMC organiseert een programma voor PO en workshops voor bewoners en bestuurders. Eind april 2010 is het schip de Watervlo een aantal dagen in de Drechtsteden aangemeerd. Dagelijks kunnen enkele scholen gebruik maken van het educatieve programma op het schip. In de periode van de vijf dagen dat het schip aangemeerd lag, hebben 15 klassen van 6 basisscholen uit de Drechtsteden het educatieve programma gevolgd. Op het schip organiseerde Weizigt NMC ook een startbijeenkomst van het waterarrangement Drechtsteden voor alle betrokken bestuurders en partners om het commitment te vergroten. Programma Focus op Bèta Vier scholen VO in de regio ontwikkelen een doorlopende leerlijn om de Bèta en techniek vakken aantrekkelijker en praktischer te maken. Weizigt NMC wil hier op aansluiten met activiteiten en lesprogramma s rond het thema `Water en techniek`. Weizigt NMC kan in het kader van dit waterarrangement een rol spelen in het benaderen van bedrijven in de regio voor structurele samenwerking met scholen voor onderwijsprojecten. Dit sluit ook aan op Ikonderzoekwater.nl. Ikonderzoekwater.nl van Junior college Universiteit Utrecht De provincie heeft hiervoor een subsidie toegekend aan de universiteit Utrecht en Weizigt NMC is betrokken bij het startprogramma. Ikonderzoekwater.nl brengt scholen, leerlingen en waterorganisaties bijeen. Dit biedt voor leerlingen een unieke kans om een bijdrage te leveren aan 10

11 maatschappelijke vraagstukken. Het levert hen kennis en ervaring op over water. Een pilot is met succes uitgevoerd in de provincie Utrecht. Deze ervaring en expertise wordt nu landelijk uitgezet. Met de projectleider zijn afspraken gemaakt om het programma in de Drechtsteden te starten. Er wordt gezamenlijk gekeken naar mogelijkheden hoe ideeën verder concreet kunnen worden ingevuld. Waterprojecten in de stad Aansluiting bij `Urban Flood Management Dordrecht: leven met hoog water in Dordrecht`. Dordrecht is internationaal inmiddels koploper in duurzaam stedelijk (hoog-) waterbeheer. In dit project bundelen publieke en private partijen hun krachten voor onderzoek en innovatie in duurzame stedelijke ontwikkeling in waterrijk gebied. In communicatie hierover richting bewoners en onderwijs kan Weizigt NMC samen met de partners binnen dit waterarrangement een belangrijke voorlichtende rol spelen. Verder kan aangesloten worden bij activiteiten van waterschappen en gemeentelijk beleid van de Drechtsteden. Tot slot kan in overleg met het projectteam gekeken worden hoe landelijke campagnes als Goed Rioolgebruik kunnen worden benut in de communicatie. Watercongres in 2011 In voorjaar 2011 zal door Weizigt NMC een congres georganiseerd worden met als thema Versterking watereducatie en watercommunicatie in de Drechtsteden voor alle partners en betrokkenen in de Drechtsteden. Resultaten en evaluatie van het eerste jaar van het waterarrangement zullen worden gepresenteerd en ervaringen uitgewisseld. Verder wordt besproken hoe het waterarrangement verder kan worden versterkt. Eventueel kunnen nieuwe accenten worden gelegd en aanpassingen worden gedaan. De waterpartners en de bestuurders zijn aan het woord. Er wordt toegewerkt naar een activiteiten programma voor de periode na Kennisuitwisseling met andere waterarrangementen Door het organiseren van workshops en excursies wordt met andere regio s, waar een waterarrangement wordt uitgevoerd, kennis uitgewisseld. Hierdoor wordt het programma met de activiteiten verder geprofessionalisseerd. 5.3 Bereik Hoeveel scholen/leerlingen, bewoners, waterpartners en maatschappelijke organisaties wil Weizigt NMC binnen dit arrangement bereiken? Ambities van Weizigt NMC: Bestuurders: De wethouders van het PFO Groen Water en Milieu van de Drechtsteden zijn minimaal 2 x per jaar betrokken bij een wateractiviteit. Waterpartners De bestuurders zijn minimaal 2 x per jaar betrokken bij een evenement of activiteit. 11

12 Het projectteam Waterzigt op Weizigt waarin de communicatieadviseurs zitting in hebben komen 6 x per jaar bij elkaar. Expertgroepen Experts van de waterpartners, de provincie en andere waterbedrijven komen minimaal 10 x per jaar voor een rondleiding of een bijeenkomst op het terrein van Weizigt NMC. Scholen Behalve op het primair onderwijs willen we de aandacht ook meer richten op het voortgezet onderwijs. Aantal scholen in de Drechtsteden: PO-scholen VO-scholen Gemeente Alblasserdam 7 0 Gemeente Dordrecht 39 3 Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht 10 0 Gemeente Papendrecht 9 2 Gemeente Sliedrecht 6 1 Gemeente Zwijndrecht 14 2 Totaal 85 8 Bron: Gewenste resultaat: 60 % van de basisscholen met minimaal 2 klassen nemen deel aan een van wateractiviteiten. 80 % van de scholen voor het voortgezet onderwijs nemen deel aan een wateractiviteit. Maatschappelijke organisaties Maatschappelijke organisaties participeren in het opzetten en uitvoeren van een waterprogramma in de wijken van de Drechtsteden. Bewoners Drechtsteden De 6 Drechtgemeenten hebben gezamenlijk inwoners. Bezoekers Weizigt NMC: per jaar. Deelnemers aan een activiteit in de regio: geschat wordt dat de deelnemers aan een activiteit in de regio ca. 15% van de bewoners van de Drechtsteden omvatten 6. Aanpak en planning 6.1 Looptijd Weizigt NMC verwacht dit waterarrangement uit te voeren voor een voorlopig looptijd van tweeënhalf jaar. Zo gaat het gelijk op met het meerjarenplan NME Drechtsteden en ook met het 12

13 programma Stroom dat tot en met het schooljaar 2011/2012 loopt. De activiteiten binnen het waterarrangement worden opgenomen in het Drechtsteden meerjarenplan. 6.2 Planning Voor een activiteitenplan met activiteiten die in het kader van dit waterarrangement worden uitgevoerd wordt verwezen naar bijlage I. 6.3 Organisatieschema Stuurgroep Waterzigt op Weizigt en NME Drechteden Projectteam: Waterzigt op Weizigt en NME Drechtsteden en CED Werkgroep: Weizigt NMC en andere NME-centra in regio Stroom: ZON Provincie en andere waterschappen in ZH Klankbordgroep onderwijs (PO/VO) IN de verschillende groepen hebben zitting: Stuurgroep Waterzigt op Weizigt en NME Drechtsteden Partners Waterschap Hollandse Delta Dijkgraaf Rijkswaterstaat Zuid-Holland directeur Gemeente Dordrecht wethouder Evides Waterbedrijf directeur Weizigt NMC directeur Voorzitter PFO Groen, Water en Milieu Drechtsteden (potentieel) Doel Afstemming programma met beleid waterpartners vaststellen programma 13

14 Wethouder Voortgezet onderwijs directeur Projectteam Waterschap Hollandse Delta Directeur (voorzitter) communicatieadviseur Weizigt NMC projectleider Evides Waterbedrijf communicatieadviseur Rijkswaterstaat Zuid-Holland Waterexpert Ambtenaren Drechtsteden beleidsambtenaar CED Programmaleider Werkgroep Weizigt NMC Projectleider Primair Onderwijs Coördinator Voortgezet Onderwijs Coördinator Lokale natuur- en milieuorganisaties bestuurslid Coördinatie van de uitvoering Opstellen werkplan met activiteitenprogramma en jaarverslag Uitwerken activiteiten programma, opstellen planning en organisatie van het programma Klankbordgroep Weizigt NMC Projectleider Primair onderwijs 2 Leerkrachten Voortgezetonderwijs 2 Leerkrachten Stroom Zuid-Hollandse NME-centra (ZON) projectleider Hoogheemraadschap van Delfland Communicatieadviseur Provincie Zuid-Holland programmaleider Vereniging GDO directeur Feedback en input geven op het activiteitenprogramma, de planning en de organisatie. Aansluiting op activiteiten over en weer Van elkaar leren als NME-centra Kansen verkennen 14

15 7. Financiering van vervolgactiviteiten van het waterarrangement Drechtsteden Dit waterarrangement Drechtsteden maakt het belang van watereducatie als instrument voor betrokkenheid en bewustwording bij burgers te vergroten zichtbaar. Dit biedt een goed uitgangspunt voor het opstellen van het meerjarenplan NME Drechtsteden , dat in de komende periode met de beleidsambtenaren wordt opgesteld. Dit plan wordt vervolgens ter goedkeuring aan het Drechtstedenbestuur voorgelegd. Het programma Water zal een belangrijk onderdeel van het meerjarenplan zijn en mogelijk in de toekomst in NME Drechtstedenverband gefinancierd worden. Verder wordt ook in deze periode het Waterzigt op Weizigt project geëvalueerd. Op basis van de resultaten wordt door de stuurgroep een beslissing genomen over het programma en de daarbij behorende hopelijk behorende financiering voor de komende jaren. Door het waterarrangement wordt er een verbinding gemaakt tussen de bestuurders van de waterpartners, de gemeenten de uitvoerende organisaties en de doelgroepen. Conclusie: Met het waterarrangement wordt een goede basis gelegd voor de uitvoering van een waterprogramma in de komende jaren door o.a.: - Meer draagvlak bij de bestuurders - Betere samenwerking met de betrokken organisaties - Meer betrokkenheid van de doelgroep - Betere afstemming van activiteiten - Lesprogramma s voor zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs - De scholen nemen het waterprogramma in hun curriculum op 8. Financiën De financiering is per jaar als volgt opgebouwd: - NME Drechtsteden ,- - Gemeente Dordrecht ,- ( uit reguliere budget van Weizigt NMC) - Waterzigt op Weizigt ,- Waarvan het waterschap Hollandse Delta ,-, Evides ,-, Rijkswaterstaat ,- en de gemeente Dordrecht, als waterpartner, ,- bijdraagt. Daarnaast worden reguliere uren, conform de begroting van het waterarrangent van de betrokken partners als cofinanciering ingezet.. Voor begroting en planning zie bijlage II. 15

Werkplan 2014. Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden. Vaartocht Watervlo 2013

Werkplan 2014. Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden. Vaartocht Watervlo 2013 Werkplan 2014 Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden Vaartocht Watervlo 2013 Werkgroep NME en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden, oktober 2013; vastgesteld door het Drechtstedenbestuur

Nadere informatie

Natuur- en milieueducatie/communicatie Drechtsteden NME Drechtsteden Meerjarenplan 2011-2015. Meerjarenplan 2011-2015

Natuur- en milieueducatie/communicatie Drechtsteden NME Drechtsteden Meerjarenplan 2011-2015. Meerjarenplan 2011-2015 Natuur- en milieueducatie/communicatie Drechtsteden NME Drechtsteden Meerjarenplan 2011-2015 Meerjarenplan 2011-2015 1 Natuur- en Milieueducatie/ communicatie NME Drechtsteden NME Drechtsteden Meerjarenplan

Nadere informatie

Werkplan 2012. Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden

Werkplan 2012. Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden Werkplan 2012 Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden Duurzaamheidscentrum Weizigt, 6 oktober 2011 Inhoud blz. Voorwoord 3 1. Inleiding/samenvatting 4 2. Wat willen we bereiken?

Nadere informatie

Jaarverslag 2006 Natuur- en Milieucommunicatie/ educatie Drechtsteden

Jaarverslag 2006 Natuur- en Milieucommunicatie/ educatie Drechtsteden Jaarverslag 2006 Natuur- en Milieucommunicatie/ educatie Drechtsteden Dordrecht, aug. 2007 Maria Epema 1 Inhoudsopgave blz 1. Inleiding 3 2. Programma Energie 3 3. Programma Water 4-5 4. Programma Natuur

Nadere informatie

Concept WERKPLAN 2008

Concept WERKPLAN 2008 Concept WERKPLAN 2008 Natuur- en Milieueducatie in de Drechtsteden Leren voor Duurzame Ontwikkeling Dordrecht, september 2007 Maria Epema, coördinator 1 ! " # $ % & " ' ( )* " +, - ( #. ) $ / 0, 1" ' #

Nadere informatie

Concept Meerjarenplan 2008-2010 Natuur- en Milieucommunicatie/ educatie Drechtsteden

Concept Meerjarenplan 2008-2010 Natuur- en Milieucommunicatie/ educatie Drechtsteden Concept Meerjarenplan 2008-2010 Natuur- en Milieucommunicatie/ educatie Drechtsteden Dordrecht, juli 2007 Maria. Epema 1 Inhoudsopgave blz 1. Inleiding 3-4 2. Algemeen doel 4 3.Samenwerking 4 4. Programma

Nadere informatie

Jaarverslag 2010. Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden. Duurzaamheidscentrum Weizigt, concept 13 juli 2011

Jaarverslag 2010. Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden. Duurzaamheidscentrum Weizigt, concept 13 juli 2011 Jaarverslag 2010 Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden Duurzaamheidscentrum Weizigt, concept 13 juli 2011 Versie t.b.v. Drechtstedenbestuur 6 oktober 2011 Inhoud BLZ 1. Inleiding/samenvatting

Nadere informatie

Passieve benadering. benadering

Passieve benadering. benadering Educatie 2010-2011 Inleiding In het educatiebeleidsplan 2005 staat dat Delfland een omslag wil maken van een passief, naar een actief educatiebeleid, omdat het onwenselijk is dat steeds minder mensen weten

Nadere informatie

Jaarverslag 2012. Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden

Jaarverslag 2012. Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden Jaarverslag 2012 Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden Werkgroep NME en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden, april 2013 Bestuurlijk opdrachtgever: H.L.J. Mirck Ambtelijk

Nadere informatie

Uitnodiging ZON 2-daagse 9 en 10 december 2010

Uitnodiging ZON 2-daagse 9 en 10 december 2010 Uitnodiging ZON 2-daagse 9 en 10 december 2010 Spaar het milieu! Print deze uitnodiging alleen als het nodig is. Zuid Holland Datum: 9 en 10 december 2010 Locatie: Weizigt NMC & Villa Augustus te Dordrecht

Nadere informatie

Piek Binnenstad. Ontwikkelingen en kansen. Oktober 2009

Piek Binnenstad. Ontwikkelingen en kansen. Oktober 2009 Piek Binnenstad Ontwikkelingen en kansen Oktober 2009 Pieken in de Drechtsteden Doel Pieken in de Drechtsteden Inspirerend beeld over de koers van de Drechtsteden Bundeling van krachten tussen Drechtsteden

Nadere informatie

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking

Nadere informatie

Subsidieaanvraag en jaarplan 2018 SamenDoen Buurtsportcoaches en Gezond in Leerdam

Subsidieaanvraag en jaarplan 2018 SamenDoen Buurtsportcoaches en Gezond in Leerdam Subsidieaanvraag en jaarplan 2018 SamenDoen Buurtsportcoaches en Gezond in Leerdam Cynthia van de Water, buurtsportcoach en Saskia Smeenk, directeur Leerdam, 19 oktober 2017 1 1 Inleiding Via deze weg

Nadere informatie

PO-VO EN HET WAT EN HOE VAN TAAL EN REKENEN

PO-VO EN HET WAT EN HOE VAN TAAL EN REKENEN PROCESBESCHRIJVING AANSLUITING PO-VO PO-VO EN HET WAT EN HOE VAN TAAL EN REKENEN SAMEN LEREN OVER REFERENTIENIVEAUS EN DIDACTIEK OM DE INHOUDELIJKE AANSLUITING TUSSEN PO EN VO IN GORINCHEM EN OMSTREKEN

Nadere informatie

Presentatie Regionale bijeenkomst Cultuureducatie met Kwaliteit (CMK) in Parkstad

Presentatie Regionale bijeenkomst Cultuureducatie met Kwaliteit (CMK) in Parkstad Presentatie Regionale bijeenkomst Cultuureducatie met Kwaliteit (CMK) in Parkstad 2017-2020 16 juni 2016 Femke Smeets Hoofd educatie SCHUNCK* Wat is SCHUNCK*? We schakelen over naar de film > SCHUNCK*

Nadere informatie

ACTIVITEITENPLAN versie januari 2015 juli 2016

ACTIVITEITENPLAN versie januari 2015 juli 2016 ACTIVITEITENPLAN versie 24-09- januari juli 2016 Versie 24-09- 1 A) Visie(ontwikkeling) Nadere visieontwikkeling - Visie op de positie en rol van SBO en SO in het Betrokken september SWV (zie samenwerkingsproject

Nadere informatie

het thema kind en natuur waarmee een basis gelegd wordt voor betrokkenheid op latere leeftijd.

het thema kind en natuur waarmee een basis gelegd wordt voor betrokkenheid op latere leeftijd. Plan van Aanpak Vermaatschappelijking van groen, natuur en landschap 2016-2017 23 november 2015 Aanleiding De provincie geeft aan dat draagvlak en betrokkenheid van burgers en maatschappelijke organisaties

Nadere informatie

Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs

Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs SAMENVATTING Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs Advies over hoe LOB na 5 jaar Stimulering LOB verder moet. Utrecht, 1 december 2014 ACHTERGROND Van studie kiezen naar loopbaan

Nadere informatie

31 oktober 2006 Nr , MB Nummer 34/2006

31 oktober 2006 Nr , MB Nummer 34/2006 31 oktober 2006 Nr. 2006-17.354, MB Nummer 34/2006 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen inzake budgetfinanciering IVN, Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie, ten

Nadere informatie

Actieplan Veilige School 2015-2018

Actieplan Veilige School 2015-2018 Actieplan Veilige School 2015-2018 Inleiding De actieplannen Veilige School 1 van de afgelopen jaren hebben er voor gezorgd dat het onderwerp veiligheid goed op de kaart van het Haagse onderwijs staat.

Nadere informatie

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 3 Samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

Provinciale Staten van Noord-Holland. Voordracht 64

Provinciale Staten van Noord-Holland. Voordracht 64 Provinciale Staten van Noord-Holland Voordracht 64 Haarlem, 17 augustus 2004 Onderwerp: Agenda Provinciaal Waterplan Bijlagen: - ontwerpbesluit - procesplanning provinciaal waterplan - op weg naar een

Nadere informatie

B0500589 AAN DE VERENIGDE VERGADERING STAND VAN ZAKEN CALAMITEITENZORG. 1. Aanleiding

B0500589 AAN DE VERENIGDE VERGADERING STAND VAN ZAKEN CALAMITEITENZORG. 1. Aanleiding DATUM VERGADERING 29 SeptBITlber 2005 AGENDAPUNTNUMMER BIJLAGE^) Geen DATUM BEHANDÊUNG IN o&h 30 augustus 2005 AAN DE VERENIGDE VERGADERING B0500589 STAND VAN ZAKEN CALAMITEITENZORG 1. Aanleiding Op 30

Nadere informatie

Woerdens Techniek Talent

Woerdens Techniek Talent Woerdens Techniek Talent Werkgroep Promotie en werving Concept Activiteitenplan 2013/2014 versie 3.0, Woerden, 23-08- 2013 Aanleiding Het Woerdens Techniek Talent is een initiatief van onderwijsinstellingen,

Nadere informatie

Parafering besluit PFO Bom Geparafeerd D&H B Gewijzigd akkoord Geparafeerd door: Kooiman, A.I.L. Kruijssen, C.J.M.

Parafering besluit PFO Bom Geparafeerd D&H B Gewijzigd akkoord Geparafeerd door: Kooiman, A.I.L. Kruijssen, C.J.M. agendapunt 3.a.3 924279 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden STRATEGISCHE AGENDA KUST: REACTIE DELFLAND Portefeuillehouder Bom - Lemstra, A.W. Datum 18 januari 2011 Aard bespreking Besluitvormend

Nadere informatie

Samenwerking Bibliotheek en Voortgezet Onderwijs

Samenwerking Bibliotheek en Voortgezet Onderwijs Samenwerking Bibliotheek en Voortgezet Onderwijs Naar een landelijke aanpak SAMENVATTING Marleen Wijnen in opdracht van Kunst van Lezen september 2012 Samenvatting De bibliotheek op school voortgezet onderwijs

Nadere informatie

Raadsvoorstel en besluit

Raadsvoorstel en besluit Raadsvoorstel en besluit 2011-10566 Uitvoering snelfietsroute 13 december 2011 Aan de leden van de raad, Het college van burgemeester en wethouders stelt u voor op grond van artikel 192 van de gemeentewet

Nadere informatie

Kunstgebouw Beleidsplan 2013-2016

Kunstgebouw Beleidsplan 2013-2016 Kunstgebouw Beleidsplan 2013-2016 Kunstgebouw Broekmolenweg 16 2289 BE Rijswijk www.kunstgebouw.nl B e l e i d s p l a n 2 0 1 3-2 0 1 6 Z I C H T B A AR M AK E N W AT E R I S, S T I M U L E R E N W AT

Nadere informatie

Nationaal Park Oosterschelde

Nationaal Park Oosterschelde Nationaal Park Oosterschelde Communicatie & Educatie; Overzicht resultaten 2012 Algemeen Informatievoorziening aan bezoekers van Nationaal park Oosterschelde door middel van het parelsnoer van voorzieningen

Nadere informatie

Belangstellingsbijeenkomst leernetwerk

Belangstellingsbijeenkomst leernetwerk Belangstellingsbijeenkomst leernetwerk Samenspel groene Burgerinitiatieven en Overheden 3 juli 2014, Utrecht Doel leernetwerk Omgeving creeren voor ambtenaren om van elkaar en van anderen te leren hoe

Nadere informatie

Platformtaak volgens gemeente

Platformtaak volgens gemeente Oplegvel 1. Onderwerp Cofinanciering Regionale proeftuin Cultuur om de hoek 2. Rol van het samenwerkingsorgaan Holland Rijnland Platformtaak volgens gemeente 3. Regionaal belang De jeugd in de regio Holland

Nadere informatie

Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta)

Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Agenda Stad Concernstaf CSADV Stadhuis Grote Kerkplein 15 Postbus 538 8000 AM Zwolle Telefoon (038) 498 2092 www.zwolle.nl Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Hoe houden we onze delta leefbaar

Nadere informatie

Natuur- en Milieueducatie

Natuur- en Milieueducatie ($0 4 Qe^Aca, l'^'-t-.-.fx.o \ "^^c.ljc iwipgd20808380392 QD 8..20 0392 Drechtsteden Weizigt Natuurlijk duurzaam Jaarverslag 200 Natuur- en Milieueducatie en Duurzaamheidscommunicatie Drechtsteden Duurzaamheidscentrum

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Onderwerp : uitvoeringsprogramma Groen Blauwe Diensten

Raadsvoorstel. Onderwerp : uitvoeringsprogramma Groen Blauwe Diensten Raadsvoorstel Vergadering: : 28 april 2008 Agendanummer : 7 Opiniërende vergadering : 14 april 2008 Portefeuillehouder : L.C.J. Lijmbach Onderwerp : uitvoeringsprogramma Groen Blauwe Diensten Aan de raad,

Nadere informatie

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking

Nadere informatie

IVN afdeling Dordrecht (Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie)

IVN afdeling Dordrecht (Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie) IVN afdeling Dordrecht (Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie) secretariaat; Pieter G. Slot Pelserstraat la 3311VP Dordrecht telefoon: 078-6350027 of 06-12148752 email: p.g.siot@planet.nl Aan de leden

Nadere informatie

Budgetsubsidieovereenkomst

Budgetsubsidieovereenkomst Budgetsubsidieovereenkomst Ondergetekenden, Gemeente Den Helder, gevestigd op het adres drs. F. Bijlweg 20, 1784 MC Den Helder, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door burgemeester Koen Schuiling,

Nadere informatie

Wijs met water! Verkiezingsprogramma

Wijs met water! Verkiezingsprogramma Wijs met water! Verkiezingsprogramma Waterschap Hollandse Delta Lijst 10 www.wijsmetwaterhollandsedelta.nl In uw handen ligt het verkiezingsprogramma van onze partij. Graag willen wij u kennis laten maken

Nadere informatie

Gezonde School. Conferentie MBO Vitaal voor leren en werken 7 april Anneke Meijer

Gezonde School. Conferentie MBO Vitaal voor leren en werken 7 april Anneke Meijer Gezonde School Conferentie MBO Vitaal voor leren en werken 7 april Anneke Meijer Programma Workshop Wat is Gezonde School? Gezonde School Fryslân Handleiding Centrum Gezond Leven Gezonde School in het

Nadere informatie

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PVDD) Nummer Onderwerp Hoogheemraadschap van Delfland.

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PVDD) Nummer Onderwerp Hoogheemraadschap van Delfland. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PVDD) (d.d.) 3 april 2012) Nummer 2644 Onderwerp Hoogheemraadschap van Delfland. Aan de leden van Provinciale Staten Toelichting vragensteller De

Nadere informatie

DORDRECHT. Aan. de gemeenteraad

DORDRECHT. Aan. de gemeenteraad *P DORDRECHT Retouradres: Postbus 8 3300 AA DORDRECHT Aan de gemeenteraad Gemeentebestuur Spuiboulevard 300 3311 GR DORDRECHT T 14 078 F (078) 770 8080 www.dordrecht.nl Datum 4 december 2012 Begrotingsprogramma

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Deltapoort

Uitvoeringsprogramma Deltapoort Stuurgroep DP/LT 10 juli 2014 Bijlage 6.2 Bestuurlijke trekker: A. Kamsteeg Ambtelijke trekker: Myra Zeldenrust Uitvoeringsprogramma Deltapoort Aansluiting Onderwijs Arbeidsmarkt Conceptversie Myra Zeldenrust

Nadere informatie

Implementatieplan interactief beleid

Implementatieplan interactief beleid Implementatieplan interactief beleid (juni 2010 t/m mei 2011) Gemeente Weert, 15 juli 2010 Portefeuillehouder interactief beleid: wethouder H. Litjens Regisseur wijkgericht werken: Marianne Schreuders

Nadere informatie

Bijlage overzicht activiteiten. 1. Leerlingen voortgezet onderwijs

Bijlage overzicht activiteiten. 1. Leerlingen voortgezet onderwijs Bijlage overzicht activiteiten 1. Leerlingen voortgezet onderwijs a. Lespakket Weet van water In een intensieve samenwerking met docenten uit het gebied en met ondersteuning van SOM onderwijs- en milieueducatie

Nadere informatie

AANSLUITING PO-VO VIA ELEKTRONISCHE LEEROMGEVING (ELO)

AANSLUITING PO-VO VIA ELEKTRONISCHE LEEROMGEVING (ELO) PROCESBESCHRIJVING AANSLUITING PO-VO AANSLUITING PO-VO VIA ELEKTRONISCHE LEEROMGEVING (ELO) LEERLINGEN VAN GROEP 8 IN HET PO MAKEN KENNIS MET HET WERKEN IN EEN ELEKTRONISCHE LEEROMGEVING (ELO) ZOALS DIE

Nadere informatie

Werkplan Centrum XL 2015/2016

Werkplan Centrum XL 2015/2016 Werkplan Centrum XL 2015/2016 Maart 2015, Amsterdam Inleiding: toekomstperspectief Centrum XL Er zijn veel ontwikkelingen gaande in Amsterdam op het gebied van economie, logistiek en duurzaamheid die van

Nadere informatie

Jaarplan educatie en arbeidsmarkt 2014-2015

Jaarplan educatie en arbeidsmarkt 2014-2015 Unie van Waterschappen Jaarplan educatie en arbeidsmarkt 2014-2015 De Unie van Waterschappen wil haar middelen en beschikbare capaciteit optimaal benutten voor de sector als geheel. Deze notitie geeft

Nadere informatie

DRECHTSTEDEN: GRENS- ONTKENNEND WERKEN AAN HET DRIERIVIERENPUNT

DRECHTSTEDEN: GRENS- ONTKENNEND WERKEN AAN HET DRIERIVIERENPUNT DRECHTSTEDEN: GRENS- ONTKENNEND WERKEN AAN HET DRIERIVIERENPUNT Op het Drierivierenpunt komen de Beneden-Merwede, de Oude Maas en de Noord samen. Het is het drukst bevaren rivierenkruispunt van Europa.

Nadere informatie

Natuurlijke Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum. Natte natuur voor droge voeten

Natuurlijke Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum. Natte natuur voor droge voeten Natuurlijke Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum Natte natuur voor droge voeten Marcel Vermeulen projectleider / projectcoördinator Staatsbosbeheer regio Zuid Projectenbureau initiëren, begeleiden, uitvoeren extern

Nadere informatie

Raadsvoorstel Programma Inwoners - en Overheidsparticipatie

Raadsvoorstel Programma Inwoners - en Overheidsparticipatie BLANCO gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6463 Inboeknummer 15bst01200 Beslisdatum B&W 8 september 2015 Dossiernummer 15.37.551 Raadsvoorstel Programma Inwoners - en Overheidsparticipatie 2015-2018 Inleiding

Nadere informatie

Ambitieverklaring. Tussen Kagerplassen en Oude Rijn

Ambitieverklaring. Tussen Kagerplassen en Oude Rijn Ambitieverklaring Samenwerken aan groen-recreatieve ontwikkeling in de Leidse regio 9/12/2009 Ambitieverklaring 1 Ambitieverklaring Partijen 1. De gemeente Kaag en Braassem, vertegenwoordigd door de heer

Nadere informatie

Internationale Waterambitie

Internationale Waterambitie Internationale Waterambitie Adequate watervoorziening Grotere weerbaarheid Minder schade wereldwijd Een toelichting op de beleidsaccenten Eén ambitie Minister Infrastructuur en Milieu Mw. Drs. M.H. Schultz

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Kunst en Cultuur Velsen 2014-2017

Uitvoeringsprogramma Kunst en Cultuur Velsen 2014-2017 Beleidsspeerpunt Wat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen en wie Cultuureducatie Meer kinderen maken kennis met amateurkunst/ kunsteducatie en worden lid van een amateurkunstvereniging Verbetering

Nadere informatie

Plan van aanpak uitvoering samenwerkingsagenda passend onderwijs regio 30.06

Plan van aanpak uitvoering samenwerkingsagenda passend onderwijs regio 30.06 Plan van aanpak uitvoering samenwerkingsagenda passend onderwijs regio 30.06 Inleiding 2 februari 2015 is de eerste bijeenkomst van de stuurgroep passend onderwijs regio 30.06 geweest. Doel van deze bijeenkomst

Nadere informatie

Samen Ontwikkelen. Stuurgroep Nationaal Landschap Groene Hart i.o. 19 september 2012 / concept

Samen Ontwikkelen. Stuurgroep Nationaal Landschap Groene Hart i.o. 19 september 2012 / concept Samen Ontwikkelen Stuurgroep Nationaal Landschap Groene Hart i.o. 19 september 2012 / concept Samen Ontwikkelen 2. Water Bodem & Gebruik 3. Het Groene Hart, met zijn veenweiden, Over de realisatie van

Nadere informatie

Informatie Innovatietraject Voortgezet Leren Serie 1

Informatie Innovatietraject Voortgezet Leren Serie 1 Informatie Innovatietraject Voortgezet Leren Serie 1 1 Inhoudsopgave Over het programma Voortgezet Leren... 3 Aanleiding... 4 Bouwstenen van het innovatietraject... 5 Bouwstenen op de school: wat vraagt

Nadere informatie

Regeling aanvullende bekostiging maatschappelijke stage in het voortgezet

Regeling aanvullende bekostiging maatschappelijke stage in het voortgezet Algemeen Verbindend Voorschrift Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Regeling aanvullende bekostiging maatschappelijke stage in het voortgezet onderwijs

Nadere informatie

Verslag Externe Begeleidingsgroep GVVP 4 Local Stakeholder Group RESOLVE

Verslag Externe Begeleidingsgroep GVVP 4 Local Stakeholder Group RESOLVE Verslag Externe Begeleidingsgroep GVVP 4 Local Stakeholder Group RESOLVE Datum: 31 mei 2016 Plaats: Ondernemersplein Roermond 1. RESOLVE Roermond is Lead Partner van RESOLVE, een project waarin acht Europese

Nadere informatie

Kaderstellende Notitie

Kaderstellende Notitie Kaderstellende Notitie Onderwerp Kaderstellende notitie Maatschappelijke Stages, onderdeel van de programmalijn Perspectiefrijk Brabant. Samenvatting In het bestuursakkoord Vertrouwen in Brabant heeft

Nadere informatie

B&W-Aanbiedingsformulier

B&W-Aanbiedingsformulier B&W.nr. 09.0690, d.d. 23 juni 2009 B&W-Aanbiedingsformulier Onderwerp Voortgangsrapportage project Biodiversiteits-actieplan Lekker groen in en om Leiden BESLUITEN Behoudens advies van de commissie 1.

Nadere informatie

Datum: 7 september 2009 Onderwerp: uitvraag nieuwe regionale fietsverbindingen voor woon-werkverkeer

Datum: 7 september 2009 Onderwerp: uitvraag nieuwe regionale fietsverbindingen voor woon-werkverkeer a > Retouradres Postbus 2090 2500 EX Den Haag adreslijst Plesmanweg -6 Postbus 2090 2500 EX Den Haag T +3 70 35 67 F +3 70 35 7467 www.verkeerenwaterstaat.nl Contactpersoon drs. A.J. Zinn T 070-35688 :

Nadere informatie

Deltapoort. Wat is dat? Waarom programma Deltapoort?

Deltapoort. Wat is dat? Waarom programma Deltapoort? Deltapoort. Wat is dat? Binnen de Zuidvleugel behoort Deltapoort - de zuidoostelijke toegang tot de Zuidvleugel van de Randstad - tot de meest dynamische gebieden. De stedelijke en economische functies

Nadere informatie

voor- en vroegschoolse educatie Convenant uitvoering Boxtels model

voor- en vroegschoolse educatie Convenant uitvoering Boxtels model Convenant uitvoering Boxtels model Impuls kwaliteit VVE beleid Boxtel 6 juli 2011 Aanleiding en doelstelling bestuurlijk convenant Met ingang van de Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie krijgt

Nadere informatie

De kunst van samen vernieuwen

De kunst van samen vernieuwen De kunst van samen vernieuwen Cultuuragenda gemeente Zutphen 2016 Kunst, cultuur en erfgoed geven kleur aan Zutphen. Ze zorgen voor een leefbare en dynamische samenleving, sociale en economische vitaliteit

Nadere informatie

College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel. Aan Provinciale Staten, PS2008MME13-1 -

College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel. Aan Provinciale Staten, PS2008MME13-1 - PS2008MME13-1 - College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel Datum : 6 mei 2008 Nummer PS : PS2008MME13 Afdeling : ECV Commissie : MME Registratienummer : 2008int221948 Portefeuillehouder : Ekkers Titel

Nadere informatie

ZUID-HOLLAND ZUID WERKDOCUMENT. 2 juli 2012

ZUID-HOLLAND ZUID WERKDOCUMENT. 2 juli 2012 ZUID-HOLLAND ZUID WERKDOCUMENT 2012 2013 2 juli 2012 Inhoudsopgave blz. Voorwoord 3 1. Inleiding 3 1.1 Missie, en doelstelling 3 1.1.1 Missie 1.1.2 Doelstelling 1.2 Bestuurlijke organisatie 4 1.3 Financieel

Nadere informatie

Alternatieve locaties Hoeksche

Alternatieve locaties Hoeksche Alternatieve locaties Hoeksche Waard Nieuw Reijerwaard / Westelijke Dordtse Oever Nota Ruimte budget 25 miljoen euro (11 miljoen euro voor Nieuw Reijerwaard en 14 miljoen euro voor Westelijke Dordtse Oever)

Nadere informatie

Combinatiefuncties en NASB

Combinatiefuncties en NASB Combinatiefuncties en NASB Aanpak en ervaringen 13-09-2010 Arjan van den Beld Marjolein Zevenbergen Korte terugblik BSI en Bos Eerste sportnota sport, doen en beleven in 2002 vastgesteld. Start BSI in

Nadere informatie

Samen. stevige. ambities. werken aan. www.schoolaanzet.nl

Samen. stevige. ambities. werken aan. www.schoolaanzet.nl Samen werken aan stevige ambities www.schoolaanzet.nl School aan Zet biedt ons kennis en inspiratie > bestuurder primair onderwijs Maak kennis met School aan Zet School aan Zet is de verbinding tussen

Nadere informatie

De lokale educatieve Agenda. Hoe ver zijn we? Joke ten Berge

De lokale educatieve Agenda. Hoe ver zijn we? Joke ten Berge De lokale educatieve Agenda. Hoe ver zijn we? Joke Kruiter Joke ten Berge Oberon VNG Deze presentatie Kennismaken Stand van zaken LEA Voorbeelden LEA in een plattelandsgemeente LEA in de G4 VVE in de LEA

Nadere informatie

Subsidieaanvraag 2019 SamenDoen Buurtsportcoaches en Gezond in Leerdam

Subsidieaanvraag 2019 SamenDoen Buurtsportcoaches en Gezond in Leerdam Subsidieaanvraag 2019 SamenDoen Buurtsportcoaches en Gezond in Leerdam Cynthia van de Water, buurtsportcoach en Saskia Smeenk, directeur Leerdam, juli 2018 1 1 Inleiding Via deze weg dient SamenDoen de

Nadere informatie

Commissienotitie. Onderwerp Alcohol 16 min geen goed begin. Status Informerend

Commissienotitie. Onderwerp Alcohol 16 min geen goed begin. Status Informerend Onderwerp Alcohol 16 min geen goed begin Status Informerend Voorstel 1. Kennis te nemen van de activiteiten die in Boxtel en Veghel worden ondernomen in het kader van het project Alcohol 16 min geen goed

Nadere informatie

Geraadpleegd

Geraadpleegd VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS Van: H. Steijn Tel.nr. : 06-35113525 Geraadpleegd consulent Datum: 13 november 2013 Team: JLV Financieel: Tekenstukken: Ja Bijlagen: 1 Afschrift aan: N.a.v. (evt.

Nadere informatie

AB- vergadering 9 december 2015 Bijlage bij agendapunt 7e

AB- vergadering 9 december 2015 Bijlage bij agendapunt 7e AB- vergadering 9 december 2015 Bijlage bij agendapunt 7e Stand van zaken Regiocontract (1november 2015) Subsidieverlening De provincie heeft besloten voor 2 programma's in het Regiocontract: Aantrekkelijk

Nadere informatie

Projectplan 'Lelystad Hoogbegaafd' Pilot arrangement meer- en hoogbegaafde leerlingen primair onderwijs Lelystad

Projectplan 'Lelystad Hoogbegaafd' Pilot arrangement meer- en hoogbegaafde leerlingen primair onderwijs Lelystad Projectplan 'Lelystad Hoogbegaafd' Pilot arrangement meer- en hoogbegaafde leerlingen primair onderwijs Lelystad Inhoud Inleiding 2 Projectopdracht 2 Onderzoeksopdracht 2 Ontwerpvereisten 2 Beoogd resultaat

Nadere informatie

Vervolg en gebiedsproces WBP 5

Vervolg en gebiedsproces WBP 5 Vervolg en gebiedsproces WBP 5 1 Inleiding Het WBP5 strategisch deel ligt voor. Hiermee is het WBP 5 niet af, maar staat het aan het begin van het gebiedsproces en het interne proces om tot een uitvoeringsprogramma

Nadere informatie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Zuid-Limburg Position Paper van de 16 Zuid-Limburgse gemeenten, aangeboden door de voorzitters van het Bestuurlijk Overleg Ruimtelijke Economie en Nationaal

Nadere informatie

24 september september 2018

24 september september 2018 Aan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder 24 september 2018 10 10 september 2018 wethouder A.G.J. Bosch Zaaknummer 7184-2018

Nadere informatie

Doe mee voor een mooi en duurzaam Overijssel. Beleidsplan Natuur en Milieu Overijssel

Doe mee voor een mooi en duurzaam Overijssel. Beleidsplan Natuur en Milieu Overijssel Doe mee voor een mooi en duurzaam Overijssel Beleidsplan Natuur en Milieu Overijssel 2017-2019 Duurzaam samen Samen met inwoners, overheden en bedrijven werkt Natuur en Milieu Overijssel aan een mooi en

Nadere informatie

Leendert de Boerspolder een project samenwerking 2.0 Door: Ben Blauw

Leendert de Boerspolder een project samenwerking 2.0 Door: Ben Blauw Leendert de Boerspolder een project samenwerking 2.0 Door: Ben Blauw Inleiding Locatie Terugblik / Korte samenvatting project Scope uitbreiding Voorlopig ontwerp Planning in beeld Organogram voor project

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Proeftuinen vernieuwing KK GZ. 15 December 2015 Domstad Utrecht

Informatiebijeenkomst Proeftuinen vernieuwing KK GZ. 15 December 2015 Domstad Utrecht Informatiebijeenkomst Proeftuinen vernieuwing KK GZ 15 December 2015 Domstad Utrecht Programma 14:00: Welkom en toelichting programma 14:15: presentatie vernieuwd KK GZ 14:45: presentatie proeftuinen 15:15:

Nadere informatie

Opbrengst Netwerkbijeenkomst en Werkateliers

Opbrengst Netwerkbijeenkomst en Werkateliers Opbrengst Netwerkbijeenkomst en Werkateliers Beleef het Apeldoorns Kanaal September - November 2016 Inhoud 1. Inleiding 2. Opbrengst 3. Vervolg Let op: dit is een voorlopige opbrengst. We doorlopen samen

Nadere informatie

Subsidie uitvraag Welzijnswerk 2017

Subsidie uitvraag Welzijnswerk 2017 Subsidie uitvraag Welzijnswerk 2017 In beweging komen Ontwikkelen Meedoen Met lef! Oktober, 2016 1. Inleiding In 2015 en 2016 gingen wij Meiinoar op reis en die reis gaat verder. De reis wordt intensiever

Nadere informatie

Programma. Arjan Kraijo - Wethouder Alblasserdam Algemene introductie Samenwerking met Molenwaard en SWEK

Programma. Arjan Kraijo - Wethouder Alblasserdam Algemene introductie Samenwerking met Molenwaard en SWEK Programma Arjan Kraijo - Wethouder Alblasserdam Algemene introductie Samenwerking met Molenwaard en SWEK Johan Mellegers commercieel directeur SWEK Stand van zaken ontwikkelingen Kinderdijk Lennart Graaff

Nadere informatie

agendapunt 3.b.5 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden KLIMAATVERBOND Datum 17 maart 2015 Afstemming Bijlagen 2 Zaaknummer 40130

agendapunt 3.b.5 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden KLIMAATVERBOND Datum 17 maart 2015 Afstemming Bijlagen 2 Zaaknummer 40130 agendapunt 3.b.5 1180206 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden KLIMAATVERBOND Portefeuillehouder Woorst, I.J.A. ter Datum 17 maart 2015 Aard bespreking Besluitvormend Afstemming Bijlagen 2 Zaaknummer

Nadere informatie

Project Groene glazenmaker in het Groene hart

Project Groene glazenmaker in het Groene hart Project Groene glazenmaker in het Groene hart - 2003 Verantwoording subsidie van het project groene glazenmaker in de provincies Noord- Holland, Utrecht en Zuid-Holland aan Directie Natuurbeheer van LNV

Nadere informatie

Projectplan Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen in de Drechtsteden

Projectplan Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen in de Drechtsteden Projectplan Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen in de Drechtsteden Auteur J.P. Groffen-Hopmans Intern Bedrijf Gemeente Papendrecht Onderwerp Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen in de Drechtsteden

Nadere informatie

Aandacht en initiatieven voor crisisbeheersing

Aandacht en initiatieven voor crisisbeheersing Aandacht en initiatieven voor crisisbeheersing De meeste gebieden in Rijnmond-Drechtsteden liggen zo laag dat ze bij een overstroming zeer snel en diep onder water komen te staan. Overstromingen voorkomen

Nadere informatie

Leerkring Strategisch werken aan Wonen, welzijn en zorg

Leerkring Strategisch werken aan Wonen, welzijn en zorg Leerkring Strategisch werken aan Wonen, welzijn en zorg Wilt u handen en voeten geven aan een gebiedsgerichte aanpak wonen, welzijn en zorg? Maar blijkt het lastig om de integrale aanpak hoog op de gemeentelijke

Nadere informatie

Deltaprogramma 2014. Bijlage F. Bestuurlijke Planning DP2015

Deltaprogramma 2014. Bijlage F. Bestuurlijke Planning DP2015 Deltaprogramma 2014 Bijlage F Bestuurlijke Planning DP2015 Deltaprogramma 2014 Bijlage F Bestuurlijke Planning DP2015 Deltaprogramma 2014 Bijlage F 2 Bestuurlijke planning In deze bijlage is de bestuurlijke

Nadere informatie

BESTUURLIJKE SAMENVATTING AFSTEMMEN INVESTERINGEN

BESTUURLIJKE SAMENVATTING AFSTEMMEN INVESTERINGEN BESTUURLIJKE SAMENVATTING AFSTEMMEN INVESTERINGEN Aanpak De opdracht Afstemmen investeringen is voortvarend opgepakt door de werkgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de Gelderse waterschappen en

Nadere informatie

Jaarverslag Werkgroep Kosmisch onderwijs en opvoeding 2011-2012

Jaarverslag Werkgroep Kosmisch onderwijs en opvoeding 2011-2012 Jaarverslag Werkgroep Kosmisch onderwijs en opvoeding 2011-2012 Leden van de werkgroep: Annet Kooiman (montessori werkplaats), André Gilara ( montessori Anninkschool), Jos Werkhoven (uitgeverij de Arend),

Nadere informatie

Convenant Autismenetwerk Zuid-Holland Zuid

Convenant Autismenetwerk Zuid-Holland Zuid Structuur Uitgangspunt Autismenetwerk Zuid-Holland Zuid Convenant Autismenetwerk Zuid-Holland Zuid 2016-2018 Het Autismenetwerk Zuid-Holland Zuid is een netwerk waarbij ongeveer veertig organisaties 1

Nadere informatie

ZUID-HOLLAND ZUID BASISDOCUMENT

ZUID-HOLLAND ZUID BASISDOCUMENT ZUID-HOLLAND ZUID BASISDOCUMENT 2015 2018 17 december 2014 Inhoudsopgave blz. Voorwoord 3 1. Inleiding 3 1.1 Missie, en doelstelling 3 1.1.1 Missie 1.1.2 Doelstelling 1.2 Bestuurlijke organisatie 4 1.3

Nadere informatie

Graag informeren wij u via deze e-nieuwsbrief over schoolzelfevaluatie voor SO en SBO, proeftoetsen VSO

Graag informeren wij u via deze e-nieuwsbrief over schoolzelfevaluatie voor SO en SBO, proeftoetsen VSO E-nieuwsbrief speciale leerlingen Graag informeren wij u via deze e-nieuwsbrief over schoolzelfevaluatie voor SO en SBO, proeftoetsen VSO Dagbesteding en Arbeid, Hét Congres en nog veel meer. Stuur deze

Nadere informatie

Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas

Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas provincie :: Utrecht Plan van aanpak Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas In samenwerking tussen Veenendaal: 23 oktober 2017 Versie: 0.1 Opgesteld door: Maurice Kassing Gemeente

Nadere informatie

Project ZON. Hoofdvraag. Uitvoering. Regionale afstemming op en inbreng Deltaprogramma. Samenwerking met regio Zuid

Project ZON. Hoofdvraag. Uitvoering. Regionale afstemming op en inbreng Deltaprogramma. Samenwerking met regio Zuid Project ZON Hoofdvraag huidige droogte situatie (2010) gevolgen van de klimaatverandering (2050) zinvolle maatregelen Uitvoering gebied Regio-Oost aansturing vanuit RBO projectgroep Regionale afstemming

Nadere informatie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Voorstellen Waterschap Hollandse Delta John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Waterschap Hollandse Delta Dynamiek in de Delta [2] Inhoud De taken van het waterschap De dynamiek in de tijd Een dynamische

Nadere informatie

Agenda voor de Toekomst Aanval op de schooluitval 2015-2018. RMC regio Zuid-en Midden- Kennemerland

Agenda voor de Toekomst Aanval op de schooluitval 2015-2018. RMC regio Zuid-en Midden- Kennemerland Agenda voor de Toekomst Aanval op de schooluitval 2015-2018 RMC regio Zuid-en Midden- Kennemerland Gemeenschappelijke Regeling Schoolverzuim en VSV per 1 januari 2014 Organisatie Bestuurlijk: Leerplicht,

Nadere informatie

Mijn naam is Zoë de Gruijter en sinds februari 2012 jeugdbestuurder van Waterschap Rivierenland in het Nationaal Jeugdwaterschap.

Mijn naam is Zoë de Gruijter en sinds februari 2012 jeugdbestuurder van Waterschap Rivierenland in het Nationaal Jeugdwaterschap. Mijn naam is Zoë de Gruijter en sinds februari 2012 jeugdbestuurder van Waterschap Rivierenland in het Nationaal Jeugdwaterschap. 1 Het nationale jeugdwaterschap is een groep jongeren tussen de 14 en 17

Nadere informatie