Natuurlijke Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum. Natte natuur voor droge voeten

Transcriptie

1 Natuurlijke Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum Natte natuur voor droge voeten

2 Marcel Vermeulen projectleider / projectcoördinator Staatsbosbeheer regio Zuid Projectenbureau initiëren, begeleiden, uitvoeren extern gefinancierde projecten voor Staatsbosbeheer in Limburg, Noord-Brabant en Zeeland

3 Inhoud - Klimaatsverandering - Landelijke coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers - Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum Juiste maatregel op de juiste plek Functiecombinatie Onderdeel grotere gebiedsontwikkeling Beheer-inclusief plannen Projectfinanciering Projectorganisatie Projectrealisatie - Ruimte voor vragen / gesprek

4 Klimaatsverandering (acceptatie) Wereldwijde opgave Gevolgen zijn divers; droogtes, bosbranden, extreme buien, hoogwater/ overstromingen, zeespiegelstijging, verzilting, hogere temperaturen/hitte

5 Klimaatsverandering (adaptatie) Nederland bereidt zich voor op klimaatverandering met een stijgende zeespiegel, hogere piekafvoeren van de rivieren en langere periodes van droogte. Dat vraagt aanpassingen van de woningbouw, landbouw, scheepvaart, natuurbeheer en voor de drinkwatervoorziening.

6 Klimaatadaptatie Voor bijna ieder probleem met de waterhuishouding is wel een technische aanpak denkbaar; een hogere dijk, een krachtiger gemaal, een ander peilbeheer, etc. Technische oplossingen blijven nodig, ze hebben Nederland gemaakt tot de delta die het is, met alle voor en nadelen van dien. Toch zijn technische waterveiligheids- en zoetwateroplossingen niet altijd de beste. Soms is er een betere keuze mogelijk.

7 Klimaatadaptatie Bij aanpassingen hoort het bekijken van alle opties. Nieuwe ontwikkelingen vragen immers onmiskenbaar om nieuwe oplossingen, zeker als je een bestaande trend wilt doorbreken en het vizier richt op de lange termijn. Op zoek naar robuuste oplossingen, duurzaam in tijd en beheer

8 Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers Klimaatbuffers zijn gebieden waar ingespeeld wordt op klimaatveranderingen en waar natuurlijke processen de ruimte krijgen. Hierdoor groeien ze mee met klimaatverandering en verbeteren ze de leefbaarheid van Nederland. 7 Natuurorganisaties realiseren samen klimaatbuffers om Nederland veiliger en mooier te maken.

9 Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers meer ruimte voor mens en natuur - Niet enkel meer technische maatregelen - Ruimte voor robuuste natuurlijke systemen - Functiecombinatie met natuurontwikkeling - Ideeën in de praktijk brengen en daar van leren - Met steun van ministerie van I&M

10 Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers De coalitie werkt aan de uitvoering en afronding van 20 innovatieve projecten. De opgedane kennis wordt ingebracht bij de afzonderlijke deelprogramma s van het Deltaprogramma. Zoeken naar kansen om met deze aanpak verder bij te dragen aan een duurzame waterveiligheid, waarbij het doel niet veiligheid en natuur is, maar veiligheid door natuur.

11 Concrete klimaatopgave MEER NEERSLAG VOORAL IN DE WINTER = WATEROVERSCHOT = HOGERE PIEKAFVOEREN MAAS LANGERE DROOGTE-PERIODEN VOORAL IN DE ZOMER = WATERTEKORT = VERDROGING NATUUR EN LANDBOUW

12 Ooijen-Wanssum 15 KM

13 Voorkomen van schade door droogte, hoogwater Maas & extreme regenbuien

14 Hoogwater op de Maas in 1993 & 1995 in Ooijen-Wanssum Dit was sinds 1926 niet meer voorgekomen

15 Hoogwater in de Oude Maasarm Oude Maasarm

16 Hoogtekaart van het gebied

17 Hoogwaterbescherming jaren 90 In 1996 overal langs Maas maatregelen genomen om veiligheid op korte termijn te verbeteren; a.o. noodkades aangelegd Oude Maasarm afgesloten door kade Ooijense weg, oude maasarm stroomde voorheen altijd mee met hoogwater

18 Effect van de gekozen oplossing Door de kade-aanleg bij Ooijen werd de oude Maasmeander Ooijen-Wanssum afgesloten van de Maas Gevolg: hogere waterstanden en een lager beschermingsniveau bovenstrooms Bovendien: piek-afvoeren Maas zullen als gevolg van klimaatverandering gaan toenemen van circa 3500 m3/sec naar circa 4600 m3/sec in de loop van de 21 e eeuw.

19 Problemen ontstonden stroomopwaarts Afdamming van Oude Maasarm zorgt voor opstuwing bij Broekhuizen en Venlo (15 km stroomopwaarts).

20 Gebied Ooijen-Wanssum op slot Wetenschap huidige waterkeringen zijn tijdelijk Oude Maasarm moet in de toekomst weer meestromen voor een duurzame waterveiligheid Gebied aangemerkt als stroomvoerend- en bergend winterbed van de Maas (beleidslijn) Nu geen toestemming voor nieuwbouw of uitbreiding van gebouwen Onwenselijk in gebied met veel agrarische bedrijvigheid en een florerende haven

21 Wat is de opgave voor het gebied REACTIVERING OUDE MAASARM WEERDVERLAGING VERLAGING KADE OOIJEN INRICHTING VRIJE STROOMBAAN VERNATTING tbv. NATUUR INTENSIEF (EN DUS DUUR) BEHEER VERBETERING WOON- EN WERKKLIMAAT

22 Gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum

23 Begroting totale reactivering Oude Maasarm (500 ha) Visievorming Onderzoek bodem+archeologie Aankoop 20 ha nieuwe natuur Onderzoek Explosieven Ruimen Explosieven Grondverzet m Projectkosten en communicatie Recreat ieve inricht ing Totaal kosten

24 Eerst aan de slag op eigen grond Staatsbosbeheer gaat op 80ha een Natuurlijke Klimaatbuffer aanleggen

25 Opdracht Ontwikkel een inrichting van de stroombaan op eigen grond van Staatbosbeheer die tot lagere beheersinspanning leidt en een hoger natuur-rendement oplevert + Een extra bescherming tegen overstroming mogelijk maakt (40cm waterstandsdaling bij Venlo bij maatgevend hoogwater) = klimaatbuffer Ooijen-Wanssum

26

27 Inrichting stroombaan / hoogwatergeul

28 Functiecombinatie met natuur en recreatie

29 Inrichting die te onderhouden is Oever en grasland zit in begrazing Talud wordt onder water snel steiler

30 Hoe ziet dat eruit

31

32

33

34

35 Kwaliteitsimpuls en functiecombinatie - extra veiligheid door waterberging / afvoer - maatregel is toekomst-vast - veel meer ruimte voor natuurlijke processen - een forse ecologische meerwaarde voor het gebied - door moerasvorming met systeem-eigen water - anti-verdrogingmaatregelen/waterberging beekstysteem - een sterke impuls voor recreatie en toerisme - verhoging van de omgevingskwaliteit voor wonen

36 Begroting Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum Visievorming Onderzoek bodem/archeologie Onderzoek + ruimen explosieven Grondverzet + inrichting Projectkosten + communicatie Totale begroting

37 Financiering Kosten project Subsidie Min. I&M voor projectvoorstel Natuurlijke Klimaatbuffer Co-financiering vanuit provincie voor natte natuur / aanpak verdroging

38 Organisatie Projectgroep Provincie Limburg, Projectbureau Ooijen-Wanssum Gemeente Horst a/d Maas, Gemeente Venray Werkgroep Natuur en Landschap Broekhuizen St. Horster Landschap Waterschap Peel en Maasvallei Rijkswaterstaat Stroming Dienst Landelijk gebied Staatsbosbeheer

39 Droog najaar 2012 maakt uitvoering goed mogelijk

40

41 Maatvoering Hoogwatergeul van 3 km lang, 60m breed In totaal m3 grond ontgraven

42 Tijdlijn realisatie 2009 subsidiebeschikking (december) 2010 planuitwerking 2011 vergunningen 2012 aanleg (maart-december) 2013 start beheer en opening

43

44 Maatvoering Maaiveld klimaatbuffer 13,90 m+nap Waterstanden 1/10 jaar 15,32 m+nap 1/50 jaar 15,96 m+nap 1/250 jaar 16,35 m+nap 1/1250 jaar 16,65 m+nap

45 Beheer in samenwerking met ANV Groen+

46 Natuur vindt zijn weg Bever & Zilverreiger al in het gebied

47 Vervolg opgave voor gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum

48 Vervolg opgave voor gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum

49 Vervolg opgave voor gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum

50 Samenvatting Klimaatverandering heeft gevolgen voor zowel mens als natuur. Alleen technische maatregelen om overlast te bestrijden zijn niet voldoende; Daarnaast is ruimte voor robuuste water- en natuursystemen nodig om mee te kunnen bewegen met deze verandering. Zeven natuurorganisaties realiseren Natuurlijke Klimaatbuffers waarin deze opgaven voor mens en natuur worden gecombineerd; Meer ruimte voor mens en natuur. Staatsbosbeheer maakt zo'n klimaatbuffer in de Oude Maasarm tussen Ooijen en Wanssum. Een project met onder andere de volgende uitgangspunten: - natte natuur voor droge voeten - de juiste maatregel op de juiste plek; - beheer-inclusief plannen en; - bijdragen aan een grotere gebiedsontwikkeling.

51 28 maart as. opening en veldsymposium Meer info: Staatsbosbeheer.nl/klimaat Klimaatbuffers.nl

52