Paragraaf 1: Het ontstaan van een industriële samenleving. Ontstaan industriële samenleving goederen in fabrieken gemaakt en mensen wonen in steden.

Transcriptie

1 Samenvatting door C woorden 30 oktober keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Paragraaf 1: Het ontstaan van een industriële samenleving. Verandering van landbouw tot industrie = Industriële Revolutie. Langdurig proces, begon in EU Veranderingen ook in landbouw en dienstensector Ontstaan industriële samenleving goederen in fabrieken gemaakt en mensen wonen in steden. Van agrarische samenleving tot industriële samenleving = industrialisatie ENG begin industriële samenleving (midden 18 e eeuw) BEL + EU + VS industrialisatie (± 1800) O-EU + JAP industrialisatie (eind 19 e eeuw) Rest wereld industrialisatie (20 ste eeuw) Kolonies leveranciers grondstoffen & afzetgebied voor industrieën. Paragraaf 2: Veranderingen in het gebruik van arbeid. Uitvindingen zorgen voor nieuwe & verbeterde industrieën De stoommachine katoen-, staal-, en olie-industrie + mijnbouw Massaproductie: lopende band werk (kleine handelingen) autofabrikant Ford = 1 e in ste eeuw: elektronische uitvindingen automatisering & robotisering v. productieproces. Pagina 1 van 7

2 Massaproductie Voordelen Sneller & goedkoper worden geproduceerd Betaalbare producten Kapotte onderdelen vervangen Grote winsten voor fabrikanten Nadelen Verdwijnen vakbekwame arbeiders Sterke groei kinderarbeid Paragraaf 3: Veranderingen in het gebruik van de natuur. Natuur wordt benut voor nieuwe soorten energie. Eind 18 e eeuw energie: stoom, verbranding olie en gassen + elektriciteit 1770: James Watt verbetering stoommachine Uitvindingen maken uitbreiding van de mijnbouw mogelijk. Uitbreiding mijnbouw door: ijzer als grondstof & steenkool als energiebron Water wegpompen door stoommachine Productie steenkool: van 6 miljoen ton tot 57 miljoen ton per jaar Productie ijzer: ton tot 3,8 miljoen Elektriciteit wordt een nieuwe bron van energie. 19 e eeuw: benutten elektriciteit als bron van energie. Siemens 1866: vindt dynamo uit grote hoeveelheden stroom opwekken Edison 1879: de gloeilamp Nieuwe grondstoffen uit aardolie en steenkool. Olie gebruikt als brandstof Pagina 2 van 7

3 Paragraaf 4: Veranderingen in het gebruik van de techniek. Mensen kunnen veel sneller contact met elkaar krijgen. Beter communicatie de telegraaf (1837) + telefoon (1876) Mogelijkheden om te amuseren en informeren nemen enorm toe. Geluid en beeld grammofoon, radio, film en televisie. Geluid vast leggen 1877 Draadloze telegrafie 1896 Films rond Televisie na WOII Computer en internet vanaf 1955, door microtechniek + pc 1980 Door massaproductie wordt het betaalbaar. Nieuwe vervoermiddelen: spoorwegen, stoomboten, auto s en vliegtuigen. Snel vervoeren en verkopen van grote hoeveelheden. 19 e eeuw: uitbreidden verkeer op land, zee/water. 20 e eeuw: vliegverkeer Toename productie in landbouw en industrie internationale handel. Spoorwegnetten eind 19 e eeuw grote spoorwegnetten Stoomlocomotieven Stoomboot 19 e eeuw door technici uit VS + maakten mogelijk: Vervoer van zware en omvangrijke goederen over grote afstanden Grotere bloei van (haven)steden overal waar grondstoffen waren Gevonden of afzetgebieden waren Meer contact tussen werelddelen Auto eind 19 e eeuw ontwikkeling benzinemotor + 20 e eeuw massaproduct. Vliegtuig in 1903 voor het eerst van de grond. Na WOI: vervoer post en goederen. 30: vervoer personen. Pagina 3 van 7

4 Paragraaf 5: Verandering in het kapitalisme: van handelskapitalisme naar industrieel kapitalisme. Kapitalisme. Na Late-M nieuwe vorm van economie = kapitalisme: tot 18 e eeuw handelskapitalisme. Ondernemingen in hoofdzaak: Handels- en nijverheidsbedrijven meesters & leerlingen/kooplieden & boeren Landbouwbedrijven grootgrondbezitters, arbeiders producten voor lokale markt. Ontstaan van industrieel kapitalisme 19 e eeuw industrieel kapitalisme, kenmerken: 1. Fabrieken en mijnen worden de belangrijkste bedrijven. Uitvinding machines fabrieken + mijnen voor grondstoffen & energiebronnen 1. De productie komt in handen van fabrikanten en grootindustriëlen. Krijgen grote invloed op samenleving 1. Vanaf 1870 worden de meeste grote ondernemingen nv s. Naamloze vennootschappen: mensen bezitten gezamenlijk een bedrijf aandelen. fabriekseigenaars wilden fabrieken uitbreiden, aandeelhouders = mede-eigenaren Vanaf eind 19 e eeuw inmenging van de overheid op beperkte schaal. Overheid moet in een kapitalistische samenleving bepaalde taken op zich nemen. Paragraaf 6: Veranderingen in de gelaagdheid en het bezit van mensen bevolking in W-EU: Kleine zeer rijke bovenlaag: rijke kooplieden en fabrikanten Gegoede burgerij / bourgeoisie. Kleine middenlaag met enig bezit: handelaars, winkeliers en ambachtslieden. Grote arme benedenlaag: arme boeren, landarbeiders en arbeiders in steden. Industriële kapitalisme verandering in gelaagdheid. Nieuwe groep van zeer rijke kapitalisten. Fabrikanten, rijke bankiers en groothandelaars. Pagina 4 van 7

5 Fabrieksarbeiders worden de grootste bevolkingsgroep. Arbeiders leverden arbeid in ruil voor loon aantal nam sterk toe in 19 e eeuw. De middenlaag van de bevolking breidt zich sterk uit. Taken in de fabrieken: toezicht houden op de arbeiders en de administratie. Het personeel in de dienstensector breidt zich sterk uit. Politie, dokters, advocaten, verplegend personeel, leraren, ambtenaren, winkeliers, straatvegers, mensen in huishouden, in horeca of bij openbaar vervoer. Meer mobiliteit. mensen kunnen zich opwerken van benedenlaag naar middenlaag & andersom. Paragraaf 7: Bevolking en steden groeien snel. Productie in de landbouw neemt sterkt toe. Verbeteringen in landbouw meer voedsel probleem: aardappelziekte ( ) Mechanisering, kunstmest en meer landbouwgrond & nieuwe gewassen = 1880 agrarische revolutie Grote vooruitgang in de geneeskunde. Ontdekking ziekteverwekkers en bestrijden daarvan. Vaccinatie tegen pokken (Jenner 1796) + sterilisatie van producten (Pasteur 1864) Belang goede hygiëne Meer ziekenhuizen overheid meer aandacht voor gezondheidszorg. Chirurgie beter verdovings- en ontsmettingsmiddelen. De invloed van de bevolkingsgroei op de industrialisatie. Goede gezondheidszorg & hogere landbouwproductie toename bevolking. Ruimere afzetmogelijkheden voor industrie + snellere productiemethoden. Lage lonen door overschot aan arbeidsaanbod. Hoge winsten investeringsmogelijkheden groei industrialisatie. Pagina 5 van 7

6 Snelle groei van steden. Arbeiders rondom de fabriek wonen steden groeien Slechte woonomstandigheden geen toilet binnen + water uit putten of bevuilde rivieren. 19 e eeuw: verbetering leven in steden. Straatverlichting + openbaar vervoer Politie om burgers te beschermen Steden krijgen ondergronds riolenstelsel Waterleiding Meer scholen, ziekenhuizen en bibliotheken Meer activiteiten om andere te helpen + meer uitgaansmogelijkheden. Paragraaf 8: Discussies over de sociale kwestie Sociale kwestie: de vraag hoe een einde moest worden gemaakt aan de armoede van een groot deel van de bevolking. grote armoede werd niet langer als normaal gevonden. Sociale kwestie leidt tot sociale wetgeving. Liberalen: Overheid weinig invloed Radicale liberalen: Eind 19 e eeuw veranderen van gedachte. Overheid moet een actievere rol spelen om de bestaande situatie te verbeteren Conservatieven: de bestaande toestand kon het best door een particulier initiatief worden verbeterd. Confessionele: Kerkelijke liefdadigheid niet voldoende gematigd overheidsingrijpen is nodig Socialisten: Meer eisen dan de radicalen. Eind 19 e eeuw wetten voor verminderen van kinderarbeid en werktijden. 1900: verbetering gezondheidszorg, onderwijs voor de jeugd, ziektegeld, betaalde vakantie en uitkeringen in geval van werkloosheid Arbeiders organiseren zich in vakverenigingen en politieke partijen. Komen op voor de belangen van de arbeiders Vakverenigingen en werkgevers onderhandelen over lonen, werktijden en werkomstandigheden. Sommigen arbeiders richten zelfs partijen op zetten zich in voor nieuwe en rechtvaardiger samenleving. Pagina 6 van 7

7 Paragraaf 9: Het modern imperialisme. EU-landen koloniaal rijk: Brits-Indië, Frans Indo-China en Nederlands-Indië. Suezkanaal 1869 beter contact met kolonies tijd v. modern imperialisme. Modern imperialisme: het proces van versnelde uitbreiding van westerse macht in gebieden die tot op dat moment niet, of slechts op papier, door een westers land werden bestuurd. Politieke motieven. Macht spelen grotere rol in de wereldpolitiek + nationale trots. Economische motieven. Industrie grondstoffen uit kolonies + kolonies zijn afzetgebieden meer winst Beschavingsopdracht als motief. Taak om voor de rest van de wereld te zorgen onderwijs, medische zorg en beter bestuur. superioriteitsgedachte: inheemse volken waren niet minder dan westerse volken, maar waren in de ogen van veel Europeanen nog onontwikkeld en primitief. Pagina 7 van 7