Samenvatting Geschiedenis Module 1: Industriele revolutie

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Module 1: Industriele revolutie Samenvatting door een scholier 1585 woorden 24 mei ,4 29 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1. In de 18e en 19e eeuw vond in W-Europa de IR plaats. - W-Europa was rijk; handelskapitalisme - Koloniën - De agrarische productiviteit was toegenomen - De bevolking groeide Oorzaken Engeland: - Lange traditie van mijnbouw en staalbewerking - Gunstige omstandigheden 2. die verbeterde na een aantal uitvindingen:->de IR deed zich het eerst voor in de textielsector, m.n. de katoenproductie 1) Flying Shuttle 2) Spinning Jenny 3) Waterframe 4) Cotton Gin o.a. door de uitvindingen van de machines zijn manufacturen ontstaan 3. IJzer speelt in de productie van goederen een aanzienlijke rol. Tot de steenkool. Problemen->18e eeuw problemen op ijzergebied; houtskool verdwenen. Steenkool 2 nadelen: zwak en bros. Eind 18e eeuw was er doorbraak op gebied van ijzerbewerking (fabrieken, spoorwegwezen, scheepsvaart) 4. Centraal in de IR staat de uitvinding van de stoommachine Voordelen: - deze machine was ideaal voor fabrieken - deze machine was bijna de volmaakte krachtbron voor vervoersmiddelen 5. In de 18e en 19e eeuw veranderde op gebied van transport het een en ander: - de trein zorgde in de 19e eeuw voor grote vooruitgang op transportgebied Pagina 1 van 5

2 - de stoommachine werd eveneens toegepast in de scheepsvaart (kleinschalig) 6. Huisnijverheid: handelaren leenden boeren machines in bruikleen en haalden naderhand de machines en gesponnen wol op voordeliger voor handelaren->manufactuur: ruimtes waar boeren in spinden met meerdere in een ruimte Fabriek: uitgebreidere en vernieuwde vorm van manufactuur Verschillen: - gebruik van stoommachine - gebruik van wetenschappelijke kennis - inkomsten waren lager - boeren hadden geen boerderij meer 7. De IR deed zich het eerst voor in Engeland, daarna België- Frankrijk- Duitsland en de VS- Nederland. De mechanisatie van de productie had veel gevolgen voor de samenleving: - steeds minder mensen werkten in de agrarische sector - er werd veel gebruikgemaakt van nieuwe energiebronnen als gas en elektriciteit - nieuw industrietakken als chemie- industrie en auto-industrie werden in korte tijd sterk uitgebreid 8. Sociale gelaagdheid binnen een samenleving (sociale stratificatie of wetenschappelijke ladder) is zo oud als de mensheid. Veel wetenschappers hebben zich beziggehouden met sociale ongelijkheid. Ze kwamen hierop uit: - bovenlaag: elite of upper-class - middenlaag: burgerij of middle-class - onderlaag: proletariaat of lower-class 9. Voordelen fabriek t.o.v. platteland: - hogere lonen dan boer of dagloner kon verdienen - hele jaar door werk Nadelen fabriek t.o.v. platteland: - ongezonde leefomstandigheden - slechte werkomstandigheden - zwaarder werk, hoger tempo 10. Onenigheid over vraag of levensstandaard Engels arbeidersgezin hoog of laag was, verschil: manier van interpreteren. 2 groepen: - optimisten: baseerden hun mening op gegevens en statistieken - pessimisten: baseerden hun mening op eigen ervaringen Marx en Engels waren pessimisten, de Engelse burgerij was dat ook Verschil tussen hen: Marx en Engels keurden het gehele productiesysteem af 11. De werkomstandigheden van de 19e- eeuwse fabrieksarbeiders waren slecht. Fabrikant Robert Owen probeerde een landelijke arbeidersorganisatie op te richten. Hij geloofde dat de industrialisatie de Pagina 2 van 5

3 levensstandaard kon verbeteren. Hij gebruikte zijn fabriek als voorbeeld. Uiteindelijk ging zijn fabriek failliet en trok zijn organisatie te weinig leden. Ook de arbeiders probeerden de situatie te verbeteren: 1850 organiseerden de geschoolde arbeiders zich (liberaal gezind) de ongeschoolde arbeiders (sociaal georiënteerd), wilden ook geen samenwerking met ondernemers, waren succesvoller en behaalde langzaam maar zeker resultaat 12. De onderlaag, maar ook de middenlaag veranderde door de IR: - binnen de burgerij kwam de nieuwe groep: - industriële ondernemers - wittenboordenwerkers - de opkomst van de nieuwe burgerij ging ten koste van de traditionele burgerij - een groep ambachtlieden (spinners en wevers) waren niet blij met de situatie en verenigden zich in Luddites (weinig succes) - belangrijker dan de Luddites ws het Chartisme, een landelijke beweging die streefde naar een democratische grondwet en een gelijkwaardige samenleving. Ze accepteerden de situatie wel, maar wilden verbetering zien (succes) 13. De IR vormde verandering (economisch en politiek) voor de adel. Ze wist de politieke macht nog enige tijd te behouden. De adel vluchtte in een isolement. Na de WO1 verzwakte de maatschappelijke positie verder conservatisme: was tegen de veranderingen van de IR - liberalisme: vrijheid op persoonlijk, politiek en economisch gebied - socialisme: - utopisch (Robert Owen) - wetenschappelijk (Karl Marx en Friedrich Engels) 15. De 17e eeuw (Gouden Eeuw) bloeiperiode voor Nederland, vanaf 1660 gaat Nederland als maar verder achteruit. 16. Na val Napoleon: N-Ned + Z-Ned (latere België) = Koninkrijk der Nederlanden, Noorden: agrarischcommercieel, Zuiden: gericht op industrie. In de Z-Ned deed zich grote economische groei voor. - goede handelscontacten met Frankrijk - volop gebruik van moderne uitvindingen en productieprocessen - ijzerproductie werd gemoderniseerd - Koning Willem1 1830: Z-Ned en N-Ned scheidden van elkaar. In N-Ned kwam industrie héél langzaam op gang. Engelse invloed was groot: Nederland probeerde die te ondermijnen d.m.v. cultuurstelsel 17. 1e helf 19e eeuw geen grootscheepse industrialisatie in de N-Ned - hoge accijnzen en lonen - weinig grondstoffen - afzetgebied was beperkt Pagina 3 van 5

4 - houding Nederlandse geldschieters - houding ondernemers - economische politiek koning Willem1 werkte niet Koning Willem richtte instellingen op (FNN en NHM). Het economische beleid werkte in het Zuiden wel, maar in het Noorden niet 18. 2e helft 19e eeuw nam economische bedrijvigheid enorm toe - infrastructuur werd verbeterd - handel met buitenland verbeterde door afspraken - bedrijven werden gemoderniseerd, of er kwamen nieuwe bedrijven en gebruik stoommachine - binnenlandse afzetmarkt groeide - bevolking groeide 19. Nederland was vergeleken met andere Westerse landen laat. Het industrialisatieproces (net als andere vormen van economische bedrijvigheid) steeg qua tempo in de 20e eeuw, dat remde pas in de jaren 70. Er kwamen nieuwe takken in de industrie, oude takken werden uitgebreid, vernieuwd of ontwikkeld. Door de innovaties op het gebied van producten en productieprocessen wist Nederland de achterstand op andere Westerse landen in te lopen. Oorzaken industriële groei Nederland: - gunstige positie handelswegen - gebrek aan grondstoffen verminderde - groei Nederlandse bevolking - onderwijs - rol overheid in economische ontwikkelingen 20. Tot in de 19e eeuw Nederlandse samenleving 3 lagen: - grote burgerij - kleine burgerij - arbeidende klasse Sociale mobiliteit was laag. Vanaf 2e helft 19e eeuw werd sociale mobiliteit groter (60 %) Oorzaken percentage sociale mobiele mensen: - veranderende economie - persoonlijke kenmerken (geslacht, intelligente en opleiding) werden belangrijker - inkomensongelijkheid nam af De sociale mobiliteit maakt geen einde aan de sociale verdeeldheid in de Nederlandse samenleving. 21. De levensomstandigheden van de Nederlandse arbeider verschilden weinig met die van die van de Engelse. In 1874 werd de eerste stap gezet om leefomstandigheden te verbeteren. Pagina 4 van 5

5 Kinderarbeid werd afgeschaft. Er kwamen wettelijke richtlijnen voor zaken als arbeidstijden en veiligheid. Er kwam een stelsel om sociale zekerheid te garanderen. Het ingrijpen van de overheid werd niet zozeer ingegeven door overtuiging als door noodzaak: - omstandigheden arbeiders te schrijnend om te negeren - arbeiders en burgers werden steeds mondiger, individueel en collectief - economische omstandigheden en crisis jaren 30 noopten overheid tot ingrijpen Na de WO2 verbeterden de levensomstandigheden van de arbeiders aanzienlijk 22. Door arbeidersconflicten ontstonden er in de 19e eeuw veel verschillende vakbonden. Politiek gezien waren er 3 verschillende soorten: liberale, socialistische en syndicalistische vakbonden. Verschil tussen liberale (enerzijds) en socialistische en syndicalistische (anderzijds): liberalen vonden niet dat maatschappelijke en economische structuur moest worden veranderd. De werkwijze verschilde van vakbond tot vakbond. 23. Vakbonden 19e eeuw: versplintering Vakbonden 20e eeuw: nationale vakcentrales Jaren 70: verdere centralisatie vakbonden Optreden vakbeweging: - voor WO2: vooral gericht op totstandkoming collectieve arbeidsovereenkomsten en uitbreiding sociale wetgeving - na WO2: samenwerking overheid, werkgevers en vakcentrales - jaren 60 en 70: einde samenwerking 23. In de 19e eeuw was de positie van vrouwen in veel opzichten gelijk aan hun positie in de eeuwen daarvoor. In de 2e helft van de 19e eeuw gingen er stemmen om veranderingen door te voeren: - in de jaren 1860 en 1870 werd het onderwijs voor vrouwen verbeterd - in 1860 werd er een opleiding voor leraressen opgericht - in 1865 een industrieschool voor meisjes - in 1867 een middelbare school voor meisjes Aletta Jacobs is ijsbreker. Het streven naar een maatschappelijk gelijke positie (emancipatie) ondervond tegenwerking uit de maatschappij. Om de emancipatie-idealen te verspreiden en bevorderen, werden bewegingen en bladen opgericht om politieke en juridische belemmering uit de weg te nemen. Na WO2 kregen vrouwen de kans zich (politiek en economisch) maatschappelijk te verbeteren. Er kwam nog een strijd, nl. om de gelijkberechtiging en de gelijkwaardigheid. In de jaren 70, 80 en 90 zette de emancipatie zich door. Pagina 5 van 5